Sabbelen op een
beestachtige lolly
Wassen begint
met sorteren
Wijnlanden maken zich op
voor volgend millennium
Het g
De Woonbeurs is na
vijfjaar niet
meer weg te denken
Fabrikant kan aangesproken worden op verkeerde instructie
Wassen zonder water
Porsc
DESTEM I I I I I SURPLUS VRIJDAG 3 OKTOBER 1997 E2
Van den Berg
Indekken
Aansprakelijk
WASSEN
WASMIDDEL
BUITEN DROGEN
DE WASDROGER
STRIJKEN
Wijnconsumptie in Nederland zal fors toenemen
Vijvercursus
DESTEM
Treurnis
Walker
Grootste
Niemand minder dan Alberto
Alessi opent maandag 6 oktober
de vijfde editie van De Woon
beurs in de Rai te Amsterdam.
Een dag later gaan de deuren
voor het publiek open. De
Woonbeurs '97 duurt tot en met
12 oktober.
Alberto Alessi, eigenaar van het
opvallende Italiaanse concern
Alessi, opent de beurs niet al
leen; daarnaast is hij ook nog
eens eregast. Om die reden is
een Italiaans Keukenstraatje
ingericht waar een expositie is
ingericht met de opvallendste
ontwerpen van Alessi. Ook
houdt de Italiaan, die onder an
dere werkte met Ettore Sott-
sass, Philippe Starck en Ales-
sandro Mendini, woensdag 8
oktober een lezing. Daarbij kan
iedereen aanwezig zijn.
Alessi is niet de enige beroemd
heid die tijdens De Woonbeurs
zijn gezicht laat zien. Gerard
van den Berg zit dit jaar een
kwart eeuw in het vak. Daarom
is een speciale overzichtsten
toonstelling rond zijn werk in
gericht. Ook Van den Berg geeft
tekst en uitleg, dinsdag 7 okto
ber. Lezingen zijn er daarnaast
van Maroeska Metz, Ann Maes,
Jan des Bouvrie en kunstenaar
Jeroen Vinken. De organisatie
van De Woonbeurs heeft dan
ook alle reden om eens goed uit
te pakken. Sinds het begin in
1993 bezochten zo'n vierhon
derdduizend bezoekers de
beurs. De beurs onderscheidt
zich van andere evenementen
door de ruime opzet: alle ele
menten op het terrein van wo
nen worden er belicht.
Evenals voorgaande jaren heb
ben de tijdschriften Ariadne,
DoeHetZelf-Woonideeën, Eigen
Huis Interieur en VT Wonen
presentaties ingericht. Daar
worden de laatste trends be
licht. Datzelfde gebeurt natuur
lijk in de stand van de honder
den exposanten. Met behulp
van kleurcodes kan de bezoeker
gemakkelijk de weg vinden. Ie
der thema heeft een eigen kleur:
woonkamer, keuken, badka
mer, bed, kinderkamer, stoffen
en raambekleding, vloer, haar
den en verwarming, tijdschrif
ten en praktisch.
De Woonbeurs in het Hollandcom
plex in de Rai in Amsterdam. Van
dinsdag 7 tot en met zondag 12 ok
tober. Van dinsdag tot en met vrij
dag is de beurs geopend van 10.00
tot 22.00 uur. Zaterdag en zondag
kunnen bezoekers er terecht tussen
10.00 en 18.00 uur. Kaarten voor de
verschillende lezingen zijn te reser
veren op nummer 0900 2025227.
Alsof je een beest opeet, Chupa Chups heeft weer iets nieuws ver
zonnen.
Een kind kan de was doen.
Nou, vergeet het maar. Met al
le moderne materialen van te
genwoordig is wassen bijna
een wetenschap geworden. Tot
ergernis van veel consumenten
moet kleding steeds vaker che
misch gereinigd worden, ook
als het van - in hun ogen -
wasbaar katoen, zijde of lin
nen gemaakt is.
Door Jetty Ferwerda
Maandag wasdag bestaat niet
meer. Tegenwoordig is het elke
dag wasdag. Zonder waslijnen
vol wapperend wasgoed, maar
met snorrende droogtrommels.
Waar vroeger huisvrouwen hele
dagen stonden te sloven, staan nu
machines die in een paar uur het
werk doen.
De hoeveelheid werk mag dan
wel afgenomen zijn, de ergernis
sen omtrent het wasresultaat he
laas niet. Heel wat wasgoed gaat
verkleurd, gekrompen of ge
kreukt de kast in.
Wassen omvat meer dan het sor
teren in bonte en witte was. Wie
selecteert op basis van het inge
naaide wasetiket komt op meer
dere stapeltjes uit. Witte lakens
op 90 graden, gekleurde katoen
op 60 graden, gekleurd synthe
tisch op een 40 graden anti
kreukprogramma, wol op dertig
graden zonder centrifugeren of
handwas. Ook andere zaken
staan op dat etiket vermeld: of
een artikel in de droogtrommel
mag of niet, op welke tempera
tuur de strijkbout moet staan, of
het bleekmiddel kan verdragen
en of het naar de stomerij moet.
De laatste jaren is het opvallend
dat veel ogenschijnlijk machine-
wasbare kleding - ook goedko
pe - alleen maar chemisch gerei
nigd mag worden. Volgens me
vrouw P. Peeters van de Vereni
ging Textieletikettering voor
Was- en Strijkbehandeling (VT-
WS) in Delft heeft dat twee oor-
meesten doen het dan ook."
Het is namelijk niet altijd moge
lijk op basis van het materiaal de
juiste wasbehandeling te kiezen.
De wasinstructie is gebaseerd op
het meest kwetsbare onderdeel
van een kledingstuk en dat is niet
uitsluitend aan de buitenkant
zichtbaar.
Wie zich aan de instructies van
het waslabel houdt, komt norma
liter niet voor onaangename ver
rassingen als krimpen of verkleu
ren te staan. Gebeurt dat toch,
dan is de kledingfabrikant ver
antwoordelijk en kan de consu
ment hem daarop aanspreken.
Meestal gebeurt dit via de winkel
waar het kledingstuk gekocht is.
De meest voorkomende klachten
zijn volgens Peeters krimpen en
verkleuren. „De meeste vragen
gaan over het behandelen van zij
de en wol. Mensen weten vaak
niet hoe delicaat een stof als zijde
is. Waar ook veel over wordt ge
klaagd zijn bruidsjurken waarop
parels zijn geborduurd. Die kun
nen niet gereinigd worden, ook
niet chemisch."
Over het algemeen volgt de con
sument de wasinstructie goed op,
vooral als het een nieuw kleding
stuk is. „Uit onderzoek blijkt dat
zestig procent van de mensen die
in Nederland de was doen, en dat
zijn nog altijd voor het merendeel
vrouwen, vóór het wassen naar
het waslabel kijkt. De betekenis
van het wastobbe- en strijkijzer-
symbooltje is bij 85 tot 90 procent
van de mensen bekend," aldus de
J. van der Pijl, secretaris van de
VTWS.
Volgens Van der Pijl gaat de con
sument zelden de fout in bij het
wassen. „Als er iets gebeurt, ligt
het meestal aan een verkeerd eti
ket in de kleding en kan de fabri
kant daarop aangesproken wor
den. Bij grootwinkelbedrijven zal
het niet gauw voorkomen, omdat
zij hun producten regelmatig in
de wasmachine testen. Maar in de
goedkopere kledingcircuits ge
beurt het wel, omdat daar slecht
of niet gecontroleerd wordt."
Naast het juiste waspoeder is de
hardheid van het water, de tem
peratuur van het water, de was-
tijd en de wasmachine van in
vloed op het wasresultaat. Keer
de volle wasmand om en sorteer
de vuile was als volgt:
selecteer op wasvoorschift;
kies het programma en pas de
belading van de trommel daar
aan aan; bij kreukherstellende
programma's mag de wastrom-
mel niet te vol zitten;
onderbelading kost niet alleen
water, energie en wasmiddel,
maar kleding slijt er ook van,
overbelading geeft een slecht
wasresultaat;
afhankelijk van het waspro
gramma woorden tijd en toeren
tal van het centrifugeren aange
past, bij katoen is dat zes minu
ten, bij synthetica twee minuten;
soms moet men bij wasprogram
ma's voor kreukherstellende en
synthetische artikelen zelf de
knop op centrifugeren zetten;
Volg nauwkeurig het doseer-
voorschrift van fabrikanten;
Voor een goede vlekverwijde-
ring is er het waspoeder met
bleekmiddel, dit is echter niet
geschikt voor gevoelige kleuren
(met name pasteltinten). Color-
wasmiddel met kleurbeschermer
is er speciaal voor gekleurde
was. Voor het behoud van de
witte kleur zijn er waspoeders
met bleekmiddel en optische
witmiddelen.
Kies voor wol en fijne was een
speciaal wol- of fijnwasmiddel;
wie de was aan de lijn laat dro
gen, kan het beste grote stukken
over de lijn hangen; zonlicht is
funest voor textiel: glans ver
mindert, optische witmakers
vergelen en bonte was verkleurt;
wol en zijde kunnen het beste
liggend drogen;
de was heeft doorgaans niet
veel van de droger te lijden,
nieuw wasgoed zal echter de eer
ste keer wel krimpen al neemt
dit na een paar keer wassen af;
bij gebruik van een droger kan
wasverzachter achterwege blij
ven; zijde en artikelen waarin
rubber of schuimrubber zit ver
werkt, mogen niet in de droger;
sorteer het wasgoed aan de
hand van het aantal stippen in
het strijkijzersymbool, een door
kruiste strijkbout betekent dat
het artikel niet mag worden ge
droogd boven de 6Ö1°C; soms is
kleding voorzien van het sym
bool voor trommeldrogen: een
vierkantje met een cirkel er in;
droog synthetische artikelen
niet samen met katoen, syntheti
ca zijn eerder droog; stop kreuk-
gevoelige artikelen in kleine
porties in de trommel;
veel fabrikanten zijn huiverig
voor het drogen in de droogt
rommel wegens de kans op krim
pen; veiligheidshalve vermelden
zij dan maar dat een bepaald
kledingstuk niet in de droogt
rommel mag.
strijk de was enigszins vochtig,
dat geeft het beste, gladste re
sultaat;
stel de strijktemperatuur in op
de gewenste stand; het strijk
ijzersymbool in de kleding is de
zelfde als die op het strijkijzer.
(Uit: Het Textiel ABC, te bestellen bij
de VTWS in Delft door ƒ.16,25 over te
maken op postbankno. 66.64.02 o.v.v.
'Textiel ABC'.)
Door Johan van Grinsven
Bij lollyfabrikant Chupa Chups
hebben ze aardig in de gaten dat
een goed product alleen niet ge
noeg is, je moet het vooral weten
te verkopen. En dat kan de
Spaanse fabrikant als geen an
der.
Sinds vorig jaar is ook in Neder
land niet meer aan de hippe
merklolly te ontkomen. Niet al
leen in snoepwinkels, maar bij
voorbeeld ook in benzinestations,
supermarkten en tabakszaken
zijn hele lollylawines te vinden,
in de meest bizarre winkelcfis-
plays. Want je moet wel de aan
dacht trekken. Daarom ook komt
de lollyfabrikant met iets nieuws:
choppers. Dat zijn lolly's met aan
het einde van het stokje een halve
vis, kikker, hagedis of een spin.
Lol van de chopper? Anderen de
rillingen bezorgen, denkt de fa
brikant.
Die er ook een andere toepassing
bijverzonnen heeft: met een 'leeg'
lollystokje kunnen diverse halve
dierenlijven aan elkaar gemaakt
worden. Zo kunnen enkele
vreemde beesten ontstaan. Er
zijn gekkere rages geweest.
Niet voor het eerst trouwens dat
de Chupa Chups-producent met
gekke accessoires komt. Zo is er
al een lolly die uit een pen (e
voorschijn komt, een koptele
foonlolly, een lolly in een goo-
cheldoosje en de zotste van het
stel: een automatische lolly-lik
machine (dat ding zorgt er voor
dat de lolly vanzelf ronddraait, je
hoeft alleen nog maar je tong bui
ten te hangen).
Chupa Chups komt uit Spanje,»
1957 kwam de lolly daar voor het
eerst op de markt. Inmiddels zijn
er wereldwijd 35 miljard van ver
kocht; het aantal (nieuwe) sma
ken is tegenwoordig nauwelijks
meer bij te houden. Maar het suc
ces is vooral van de laatste jaren;
het kwam vooral nadat beroemd
heden als zangeres Madonna,
president Bill Clinton, mode-ont
werper Gianfranco Ferré en voet
ballers Ronaldo en Ronald Koe
man (Chupa Chups-ambassadeur
in Nederland) met het snoepgoed
te zien zijn geweest. In Nederland
alleen al zijn dit jaar ruim 30 mil
joen lolly's verkocht. Het aantal
lolly's dat de fabrikant tegen
woordig jaarlijks produceert zou
- achter elkaar gelegd - vol
doende zijn om de wereld vijf
keer te omcirkelen.
Door Hein Sluijter
Zal er in het jaar 2030 in Nederland veel
meer wijn worden gedronken dan in
Frankrijk? Op dit moment is het nog zo
dat in Frankrijk per hoofd van de bevol
king per jaar 62 liter wordt gedronken en
in Nederland 16 liter. Tegen die tijd ech
ter zou de Fransman voor zijn doen diep
zinken en nog maar 33 liter tot zich ne
men en de Nederlander zelfs de enorme
plas van 49 liter, evenveel als er nu jaar
lijks in de keelgaten verdwijnt in twee
uitgesproken wijnlanden als Spanje en
Roemenië bij elkaar.
Uit welke koker komt dit rare idee?
Wel, uit die van het marktonderzoeksbu
reau Trendbox, dat in Nederland een
naam te verliezen heeft en al jaren naar
tevredenheid de wijnmarkt onderzoekt.
Toch zal geen weldenkend mens deze ab
surde voorspelling geloven. Trendbox zelf
trouwens ook niet.
Directeur Goos Eilander kwam er in
hoogst eigen persoon mee naar voren op
de jaarlijkse bijeenkomst van het Wijnin
formatiecentrum in Den Haag, die deze
keer in het teken van de toekomst stond,
toegespitst op het jaar 2010.
Eilander wilde zijn eigen vak eens een
keer relativeren. Laten zien dat toekomst
voorspellen ook maar heel betrekkelijk is.
Het bureau had voor een keer gewoon de
huidige trend laten doorzetten tot een be
paald punt in de toekomst. En die huidige
trend is dat wijn drinken in Frankrijk
steeds minder populair wordt, terwijl er
in Nederland sprake is van een (lichte)
groeimarkt. De Fransman is de afgelopen
25 jaar tientallen liters minder gaan con
sumeren. De Nederlander echter zag in
die periode kans zijn inname te verdubbe
len.
Welnu, aannemen dat dit voorlopig en
met deze snelheid zo doorgaat, kan dus
niet, zeker niet over zo'n lange periode als
ruim 30 jaar. En dus is de prognose, dat
straks in Nederland meer wijn wordt ge
dronken dan in Frankrijk uiteraard maar
flauwe kul. Zoals Eilander voor alle ze
kerheid toch maar aangaf.
Desalniettemin verwacht hij serieus dat
het verbruik van alleen al rode wijn in
Nederland in 2010 ten opzichte van nu
met niet minder dan 22 procent zal zijn
toegenomen. Het gezondheidsimage van
rode wijn speelt bij deze stijging volgens
hem ook een rol.
Een ander aspect van de toekomst sprak
uit de plannen van een aantal wijnprodu-
cerende landen. Australië bijvoorbeeld
heeft een project dat zelfs verder gaat dan
2010 en de niet mis te verstane titel
draagt van 'Strategy 2025'. Duizend
wijnbedrijven zijn het daar eens gewor
den over een gigantisch werk, dat in 2025
moet uitmonden in een verdriedubbeling
van de productie. Aanleiding daartoe is
de almaar stijgende wereldvraag naar
kwaliteitswijnen.
Ook in andere landen zijn er opmerkelijke
plannen. Zo denkt Chili rond 2010 het
enige land ter wereld te zijn, waar zowat
alle bestaande honderd druivenrassen
van betekenis zullen zijn aangeplant. Het
wil er allemaal cépages van maken, wij
nen steeds uit één ras. Chili wil dus in de
21e eeuw het cépage-paradijs worden.
Landen als Griekenland en Hongarije
hebben het nu definitief op een holletje
gezet in de richting van de lokkende we
reldmarkt door versneld over te gaan op
nieuwe technieken. En Duitsland wil wat
doen aan zijn ietwat stoffige image. Naast
smaakaanpassingen zie je er steeds meer
wijnen die in hun uitmonstering sterk af
wijken van het traditionele patroon: fles
sen van het Bordeaux-type bijvoorbeeld
met strak ontworpen etiketten die er wat
Frans uitzien. Een proef met rode kwali
teitswijnen in het Ahrtal dat tot voor kort
slechts berucht was om zijn rosé-achtige
snoepwaterwijntjes, lijkt te slagen en zal
rond 2010 volgens de producenten zelfs
concurrentie kunnen opleveren met bour
gognewijnen.
En Frankrijk? Dat verwacht ook in
volgende eeuw onbetwist koploper te zijn
op de Nederlandse importmarkt. De nieu
we wijnlanden hebben de laatste jaren
wel wat van de Franse marktpositie afge
knabbeld, maar het land gaat er vanuit
dat het huidige aandeel in Nederland van
51 procent in 2010 hoe dan ook gegroeid
zal zijn. Tenslotte ging het exportvolume
van Frankrijk naar Nederland tussen
1991 en 1996 omhoog met 14 procent
Leuk. Maar het is natuurlijk maar hoe je
het bekijkt. Zonder die nieuwe wijnlan
den had dit cijfer best wel eens hoger
kunnen uitvallen.
FOTO'S MARC BOLSIUS
'De Stomerij' als zodanig bestaat
eigenlijk niet meer, 'Chemisch
reiniger' is de moderne bena
ming. Alleen dat bekt niet lekker
en bovendien weet iedereen wat
met 'De Stomerij' wordt be
doeld.
Daar breng je kleding en ander
textiel naar toe dat niet thuis
met water gewassen kan worden,
gedroogd en gestreken. Che
misch reinigen betekent dat tex
tiel in bepaalde organische vloei
stoffen wordt schoongemaakt.
Het voordeel van chemisch reini
gen boven wassen in water (nat-
wassen) is, dat vet en olie mak
kelijker oplossen in de speciale
vloeistoffen. Bovendien zwellen
vezels als katoen, linnen, zijde en
wol minder op waardoor de kans
op krimpen, kreuken en vervor
men kleiner is.
Symbolen voor chemisch reini
gen: een cirkel met een P, A of F
er in. De letters staan voor de te
gebruiken reinigingsvloeistof.
Ook de strijksymbolen zijn bij
het chemisch reinigen van be
lang, het geeft een indicatie bij
welke temperatuur een bepaald
kledingstuk mag worden ge
droogd.
Een chemische wasmachine ver
toont op enkele punten overeen
komsten met een gewone, 'nat-
wasmachine'. Er is een buiten
trommel waarin een binnen-
trommel draait, voorzien van
gaatjes. De binnentrommel kan
draaien op wassnelheid en cen
trifugeersnelheid. Een groot ver
schil met een natwasmachine is
dat een chemische wasmachine
de vloeistof niet in het riool
loost, maar zuivert en herge
bruikt. Drogen gebeurt in dezelf
de chemische wasmachine.
Textiel met een chemisch reini-
gen-symbool mag nooit in water
gewassen worden. Het is ook aan
te raden wasmachine-bestendig
textiel met moeilijk te verwijde
ren vlekken naar de stomerij te
brengen. Zelf 'dokteren' aan
vlekken als inkt, rode wijn of
teer maakt het vaak alleen maar
erger.
zaken: „Ten eerste dekken kle
dingfabrikanten zich in. Bang
voor claims, kiezen ze voor de
veiligste manier om hun kleding
te reinigen. Terwijl het soms best
in de machine gewassen kan wor
den. Ten tweede kan op een ka
toenen jasje bijvoorbeeld een
glanslaagje zitten dat niet tegen
wassen in de machine kan. Het
zelfde geldt voor knopen, ritsen
of gebruikte garens."
Ook de komst van allerlei synthe
tische high techvezels heeft het
zelf wassen er niet makkelijker
op gemaakt.
De VTWS richt zich speciaal op
de behandeling van kleding en
stimuleert het gebruik van on-
derhoudsymbolen in kleding.
Consumenten kunnen er terecht
met vragen over het reinigen van
kleding. Kledingindustrie, was
middelfabrikanten en stomerijen
krijgen er informatie over alle
technische eisen en ontwikkelin
gen in het onderhoud van kleding
en de bijbehorende symbolen.
Mevrouw Peeters: „Er zijn vijf
internationaal beschermde on-
derhoudsymbolen, die voor de
wastemperatuur, bleken, strij
ken, chemisch reinigen en dro
gen. In Europa zijn confectio
nairs verplicht te vermelden
waarvan een kledingstuk is ge
maakt, maar dat geldt niet voor
het onderhoud. Toch is het juist
in hun eigen belang zo'n onder-
houdsetiket te gebruiken. De
INFORMATIE SURPLUS
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Surplus,
postbus 3229, 4800 MB Breda.
Eindredactie: Wim van Leest.
Vorige week is op deze pagi
na in een artikel over vijvers
geschreven dat de tuincentra
van Intratuin binnenkort een
vijvercursus houden. Dit is
echter niet het geval.
Mon
Bij Porsche in Zuffenhausen d
aan monumentenzorg. Het mod
gaat al 34 jaar mee. Niemand d
in zijn bol haalt om de auto u
programma te halen, want da
zonder twijfel tot het failliss
van de sportwagenbouwer. E"
gaat net zo lekker. Op dat ander
del, de Boxster zit een levertij
een jaar. En voor de nieuwe 911
de kopers in de rij.
Door Rien van der Steen
De 911 is altijd de belangrijkste P
geweest. Want de 928 - eigenlijk e
betere auto -, de 924 en 944 en laa
nog de 968 brachten geen eclatan
cessen. De oudste van het stel,
bleef immer geliefd. Als een soort
gin-moeder. Porsche houdt, ged
door de klanten, al sinds 1963 v
het technisch lastige concept va
achterin.
Als iemand u vertelt dat zo'n 911
te rijden is, omdat hij zo verdraaid
lastig is, geloof hem dan niet. Maa
meer hem op deskundige toon dat
de oude types inderdaad het gev
De nieuwste 911 is niet bepaald
verdje, maar te berijden door iede"
een contactsleutel om kan dra
weet hoe hij met een Suzuki Alt
manoeuvreren. Eigenlijk heb ik
zo op sportwagens omdat ze onpr
zijn. Maar als ik er eentje moest
kiezen werd het een 911. En dan z
ze laatste editie.
Porsche was vijf jaar geleden ee"
bedrijf. De verkopen liepen beroe
legendarische onderneming mo
enorme financiële injecties van d
Porsche overeind gehouden wor
bedroefde snuiten in Zuffenhaus
tegenwoordig vrolijk. De fonk
Boxster die vorig jaar versche
Door Rien van der Steen
Een motor maakt geluid. Ee"
meestal veel zelfs, maar dat zal
Europese regelgeving spoedig t
den behoren. Geluid vinden w
het maar stil is. Geluid kan als
oren klinken. Of aangenaam
keihard. Bij uitlaatfabrikanten
hun vak van gemaakt.
Om het geluid te dempen wer
knalpijpen gemonteerd. Met
knalpotten (dempers), gevuld
Uitlaatgeluid tot aanvaardbar
terugdringen was toen nog een
Pappen en nathouden. Vandaa
er ingewikkelde uitlaatsysteme
veel studie nodig om een verbra
geruisloos te laten werken.
In Edenkoben in de buurt v
staat een enorme fabriek, waar
belwandige, praktisch roestvri
temen maken. Walker Gillet he
van het Amerikaanse Tenneco
dat ook schokdempers (Monr
Paraplu heeft. Walker Gillet i
producent van uitlaatsystemen
De onderneming maakt demp
katalysatoren. In totaal zitte
verschillende uitlaatsystemen
auctiepakket. Walker Gillet
wijd 64 bedrijven met 22.000
en zette vorig jaar 780 miljo
