DE STEM
Voor boeren,
burgers en buitenlui
Eer
hee
Open dag op IJzendijkse boerderij Molentje
Filmfestival Zeeland
begint als Utrecht
bijna ophoudt
Pretlabs en salmonella
in Zeeuwse Bibliotheek
Trofee
Raadslid
Ovenkoeken
Heksenbezems
Bronzen Zeeleeuwtje
voor Monique van de Ven
DE STEM
-
Def
Uit
ids
Mill
DONDERDAG 2 OKTOBER 1997 Dl
Door Ronald Verstraten
't Meuletje heet het in de volks
mond, maar van een molen is
niets meer te zien. „Het was
zo'n open standaardmolen. Die
stond hier een eindje verderop.
Mijn vader is van 1913, die kan
zich nog herinneren dat hij
werd afgebroken. Een van de
wieken is later nog gebruikt
voor het opknappen van de mo
len in Retranchement," weet
I Hans Quist.
L
Rond 1920 verdwenen, schat
Hans. „In 1922," brengen de boe
ken uitkomst, die zijn vrouw Ma-
rijke erbij heeft gehaald. De boer
derij aan 't Molentje is al meer dan
een eeuw, sinds 1886, in handen
van de familie Quist. „Gebouwd
in 1814, door Jacobus Faro," ver-
r tellen opnieuw de boeken. „Een
Zeeuwsvlaamse naam, toen een
bekende architect," licht Hans
toe. Wijst dan in de verte, naar een
andere boerderij: „Die is ook door
Faro gebouwd."
Zelf woont hij er heel zijn leven.
Marijke kwam erbij toen ze in
1980 trouwden. Een 'burgermeis
je' uit Oostburg, zegt ze van zich
zelf. Woonde nog een tijd in Ter-
neuzen ('rijtjeshuis, tegenover van
die flats') maar wende al heel snel
aan het boerenleven. „Ik ben met
het bedrijf begonnen toen ik 21
was. Mijn vader was toen 65. Dus
dat kon toen goed," zegt Hans.
Van de zeven kinderen, vier broers
en twee zussen, was hij de jongste.
„Ik bleef eigenlijk over. Maar als
ik het niet had gedaan, dan was
het wel een van de anderen ge
weest. Ze zijn uiteindelijk alle
maal in de agrarische sector te
rechtgekomen."
Op de boerderij wordt het zater
dag een drukte van belang, want
het bedrijf wordt opengesteld
voor het publiek, in het kader van
van de landelijke campagne
'MAAK JE ERFgoed'. Deze cam
pagne, een initiatief van Land
schapsbeheer Nederland en gelij
knamige, provinciale stichtingen,
bevat twee elementen. De Open
Boerenervendag op 4 oktober is
het ene, daarnaast is,ep de Erfgoed
'97 Trofee.
Meer dan driehonderd boerenbe
drijven in het hele land dongen
mee naar de trofee, die per provin
cie werd toegekend. Uit Zeeland
meldden zich 22 kandidaten,
waarvan vijf uit Zeeuws-Vlaan-
deren. Hans en Marijke Quist za
gen de trofee aan hun neus voorbij
gaan, want die ging naar een be
drijf in Nieuw St. Joosland op
Walcheren.
Ze hadden ook helemaal niet ver
wacht een kans te maken. „We
hebben hier van alles, maar om
nou te zeggen: het is bijzonder
,pud, of een bijzonder erfgoed?
Op het erf van Hans en Marijke Quist in Uzendijke is zaterdag van alles te beleven.
FOTO WIM KOOUMAN
Nee. We hebben zelf wat aan de
boerderij veranderd en mijn ou
ders indertijd ook, want die waren
redelijk modern ingesteld. Boven
dien is de oude, zwarte schuur in
de oorlog in brand gegaan. Net als
meen schuren,-hier, die preaies in
de vuurlinie lagen. Daar komt
verder bijv^jt we geen koeien
meer hebben en dat enkele oude
weiden zijn gescheurd."
Andere dieren lopen er genoeg:
kippen, eenden en kalkoenen.
Varkens rollen genoeglijk in de
zon. Een schilderachtig kreekres
tant ligt droog, maar in een oude
sloot krioelt het van de salaman
ders. „Boomkikkers hebben we
hier vroeger ook gehad, maar die
zijn op een gegeven moment ver
dwenen. Ik begrijp niet echt goed
waarom, want er is niets veran
derd. Ze zijn al zo'n dertig jaar
weg".
Hoogstammers, zowel oude als
nieuwe aanplant, moerbeibomen,
een meidoornhaag die deels ten
prooi is gevallen aan perenvuur,
flankeren de boerderij en de nu le
ge mini-camping. Een kopie van
de oude standaardmolen, twee,
drie meter hoog, houdt de oude
naam in ere. 'Grauwe zoete', een
oude appelsoort, ligt er voor het
oprapen. Mispels zijn er dit jaar
wat minder, want de geit heeft er
wat te dicht bij gestaan.
Het bedrijf is 45 hectare groot.
Vier jaar geleden schakelde Quist
over op de biologische landbouw.
Met zes andere, gelijkgestemde
boeren uit Zeeuws-Vlaanderen
richtte hij een Vereniging Biologi
sche Bedrijven op. Gezamenlijk
startten ze twee jaar geleden een
Infocentrum Biologische Land
bouw, dat is gevestigd op de boer
derij van Quist.
In het centrum is informatie te
zien over verschillende biologi
sche geteelde gewassen, voorbeel
den van eindprodukten. Vlas en
linnen, tarwe, bruine bonen. De
Teunisbloem, nog volop in bloei
op een perceel naast de boerderij,
wordt om het zaad geteeld. Daar
wordt olie uit gehaald die verder
nergens anders in voorkomt, be
halve in moedermelk. Dus wordt
de olie ook inderdaad gebruikt
voor babyvoeding. En voor home-
opatische geneesmiddelen. Een
videofilm toont wat er op de ver
schillende biologische bedrijven
zoal gebeurt.
Met het infocentrum, en korte tijd
ook met het project Zeeuwse Vle
gel (brood) en een project met bio
logisch vlees, kreeg Hans het lang
zamerhand te druk voor zijn werk
als raadslid. Acht jaar lang, sinds
1987, maakte hij namens het CDA
deel uit van de gemeenteraad in
Oostburg. „Ik ben altijd politiek
geïnteresseerd geweest. Ik zat in
besturen van landbouworganisa
ties. Op een gegeven moment werd
ik benaderd. Ik stond op een niet-
verkiesbare plek, maar iemand
anders viel uit en toen zat ik in
eens in de raad." Twee jaar gele
den stopte hij. „Lang genoeg ge
weest".
Met de campagne MAAK JE ERF
goed willen de organisatoren laten
zien dat er veel mogelijkheden
zijn om de landschappelijke, na
tuurlijke en cultuurhistorische
waarde van een erf te vergroten,
ook in een modern, agrarisch be
drijf. De opzet is om een breed pu
bliek hiermee kennis te laten ma
ken: andere boeren dus, maar ook
burgers en buitenlui.
Burgemeester G. Noordewier van
Oostburg zet de dag om 10.30 uur
officieel in gang. Een half uur la
ter beginnen er demonstraties van
hoe je knotwilgen en fruitbomen
moet snoeien en daar mag het pu
bliek zelf aan meedoen.
Ovenkoeken worden in een met
musterds gestookte oven gebak
ken. Hoe je zo'n musterd (opeen
stapeling van stookhout) maakt,
wordt eveneens gedemonstreerd.
De ruimte van het infocentrum
komt verder uitstekend van pas,
want daar kunnen zowel de oven
koeken als koffie worden genut
tigd.
Op het erf vertrekt ieder uur van
af 11.00 uur, een tweespan met
boerenwagen voor een rondrit van
drie kwartier. Een IVN-natuur-
gids leidt belangstellenden rond
over het erf. Hij vertrekt om 12.00,
14.00 en om 16.00 uur. Er zijn ook
fietsroutes uitgezet van 5,10 of 15
kilometer, langs verschillende
boerenerven, waarvan er enkele
op eigen gelegenheid bezocht
kunnen worden. Om 13.00 en om
15.00 uur kan worden deelgeno
men aan een fietsexcursie onder
leiding van een natuurgids.
Voor de jeugd zijn er verschillende
activiteiten, waaronder knotten of
heksenbezems maken. Er is een
leskist De boer op voor 9- tot en
met 13-jarigen en de Rangers van
het Wereldnatuurfonds besteden
aandacht aan Werelddierendag.
Op het terrein van de camping en
aan de noordkant van de boerderij
staan in totaal achttien kramen
opgesteld van verschillende orga
nisaties, zoals natuurbescher
mingsvereniging 't Duumpje, het
Vlaams Erfgoed, de Archeologi
sche Vereniging en de stichting
Het Werkend Trekpaard.
In de kramen wordt aandacht be
steed aan tal van onderwerpen die
met landbouw en landschapsbe
heer te maken hebben. Dieren op
het erf, historie en stijlen van
boerderijen en drachtplanten in
sier- en moestuin (bijenvereni
ging) zijn enkele voorbeelden. Het
waterschap Het Vrije van Sluis
heeft informatie over zogenaamde
helofytenfilters, afvalwaterzuive
ring door middel van bacteriën die
leven tussen helofyten (riet, lis
dodden). Een goed voorbeeld hier
van is te zien op de boerderij zelf,
waar het afvalwater van de cam
ping door een rietveld wordt ge
zuiverd. De verschillende activi
teiten en demonstraties tijdens de
open dag worden muzikaal om
lijst door de Rodanborgh Trouba
dours.
I Zaterdag 4 oktober, 't Molentje 4, IJ-
zendijke, open dag van 11.00 tot 18.00
Door Ronald Verstraten
Met zeep en glycerine maak je
supersop. Dat moet zorgvuldig
gebeuren en het mengen van de
ingrediënten duurt een paar mi
nuten. Maar dan wordt het
wachten beloond: superbellen
van supersop zweven binnen de
kortste keren boven je hoofd. Of
tegen de knie van iemand die in
de weg loopt. Pats!
Dit is geen lol, dit is weten
schap. Jonge onderzoekertjes,
maar ook volwassenen, mogen
zondag zelf proeven nemen in
de pretlabs die in de Zeeuwse
Bibliotheek staan opgesteld.
Voor de vierde keer heeft de bi
bliotheek een speciaal program
ma samengesteld in het kader
van de Wetenschapsdag, die op
haar beurt weer valt in de We
tenschap Techniek Week. Met
'klein en GROOT' als uitgangs
punt is er op deze dag van alles
mogelijk, behalve boeken lenen.
Een van de pretlabs is een zelf-
bouw-planetarium. Kinderen
vanaf acht jaar kunnen de pla
neten van ons zonnestelsel op
schaal namaken. Op steuntjes
van karton worden die dan zó
neergezet, dat ook de afstanden
op schaal zijn. En als dat een
beetje is gelukt, mag het mee
naar huis, samen met een hand
leiding waarin staat hoe je er
een reuzenmobile van kunt ma
ken.
Alweer een paar jaar ouder
moet je zijn om het 'Klein-
groot-licht' aan te kunnen, of de
'Leugenpieper'. Bij het eerste
gaan vijf lampjes branden, ter
wijl een speld dient als schake
laar. Daarmee kun je ook de
lichtjes van een pet besturen,
maar dan moet je wel handig
genoeg zijn, om eerst de draad
jes te verlengen. Om de Leugen-
'pieper in elkaar te zetten, moet
je kunnen solderen. Het appa
raat maakt geluid, afhankelijk
van de weerstand van je huid.
Het kan als leugendetector, als
stressmeter en zelfs als wateror
gel worden gebruikt.
De pretlabs zijn, in tegenstel
ling tot andere onderdelen van
de Wetenschapsdag, niet gratis.
Deelname aan Supersop en Pla
netarium kost vijf gulden, de
andere 8,50 per stuk. Als je
het hele pakket mee naar huis
wilt nemen, ben je voor 25 gul
den klaar.
Minder om te doen, maar meer
om naar te kijken is de stand
van de Keuringsdienst van Wa
ren. Door de microscoop kun
nen salmonellabacteriën of as
bestvezels worden bekeken. De
keuringsdienst vertoont boven
dien een videofilm die laat zien
wat ze allemaal doet en met
eventuele vragen kun je bij de
keurmeester terecht. Liefheb
bers van treinen en schepen
kunnen terecht op de tweede
verdieping van de bibliotheek.
Tussen de boeken door slingert
zich een modelspoorbaan en te
gelijkertijd is er een tentoon
stelling Trams en treinen in
Zeeland met materiaal uit het
Zeeuws Documentatiecentrum.
Scheepsmodellen staan her en
der opgesteld en buiten in de
gracht zijn er radiografisch be
stuurde scheepjes te zien.
Een multimediale personal
computer is de hoofdprijs in een
landelijke Internet quiz. Deel
nemers krijgen een vragenfor
mulier dat deels met behulp van
Internet beantwoord kan wor
den. Er zijn Internet-werkplek-
ken ingericht op de eerste ver
dieping van de bibliotheek. Als
alle antwoorden gevonden zijn,
kan het elektronische Internet-
formulier worden ingezonden.
Behalve de pc zijn er cd-roms en
gratis abonnementen voor de
bibliotheek te winnen. De drie
hoofdprijzen worden een week
later uitgereikt in Amsterdam.
De wetenschap gaat een vrijage
aan met de muziek door middel
van optredens van 'Een soort
van Fanfare', de naam van de
kleinste fanfare van Nederland
en kleine draaiorgels. Een paar
dentram maakt het beeld com
pleet, zij het dat dat gratis ritje
wel een wetenschappelijk doel
dient. De bestemming is het ge
bouw van de Sterrenwacht Phi-
lippus Lansbergen, waar iedere
twintig minuten een lezing
wordt gehouden over Quark,
quant en quaser: van klein naar
groot. In de bibliotheek staat bij
terugkomst een telescoop opge
steld.
Zoals gebruikelijk is er ter gele
genheid van de Wetenschap
Techniek Week een speciaal
boekje te koop. Dit jaar is het
geschreven door Govert Schil
ling. Het heet Klein en groot, de
wonderlijke relatie tussen mi
cro- en macrocosmos. Het is
voor een tientje te koop bij de
kassa van de pretlabs.
Eveneens in het kader van de
week is er op dinsdag 7 oktober
om 20.00 uur een lezing in de bi
bliotheek. Dr. André Klukhuhn
praat dan over Serendipiteit:
kleine oorzaken met grote ge
volgen. De lezing gaat over de
cruciale rol die kleine toevallig
heden kunnen spelen bij grote,
wetenschappelijke ontdekkin
gen.
De Wetenschapsdag wordt gehou
den op zondag 5 oktober, van 13.00
tot 17.00 uur, in de Zeeuwse Biblio
theek aan de Kousteensedijk in Mid
delburg.
Door Marjan Mes
Het Negende Filmfestival Zee
land begint vanavond, als het Ne
derlands Film Festival in Utrecht
alweer bijna ophoudt. Ruim een
week zijn in Hulst, Vlissingen,
Middelburg en Goes actuele
speelfilms uit de hele wereld te
zien, zonder dat het Nederlandse
element ontbreekt. Er is zelfs eni
ge relatie met het Utrechtse festi
val, waarvan een aantal films
wordt overgenomen. Ook is er
een wedstrijd voor jonge Neder
landse filmers.
Monique van de Ven, die 25 jaar
geleden debuteerde in Turks
Fruit en in Utrecht de eregast
was en koninklijk werd onder
scheiden, wordt tijdens de offi
ciële opening van het Zeeuwse
filmfestival - vanavond in Al-
hambra in Vlissingen - opnieuw
in het zonnetje gezet. Zij krijgt
dan het Bronzen Zeeleeuwtje
voor haar complete oeuvre.
,Op deze openingsavond gaat Exit
in première, de eerste, lange
speelfilm van de Zeeuwse film
kunstenaars Paul en Menno de
Nooijer, internationaal bekend
van korte experimentele films,
waarin fotografie en animatie
een bijzondere visuele en thea
trale kracht hebben. Wonend en
werkend in Middelburg, ver van
de Randstad, zijn vader Paul
(1943) en zoon Menno (1967) in
dubbel opzicht buitenbeentjes in
de Nederlandse filmwereld.
Veel techieken en beelden uit hun
korte films keren terug in Exit,
dat eigenlijk een lang uitgespon
nen korte film is met een weelde
aan surrealistische beeldvond-
Sten. Paul de Nooijer speelt zelf
een 50-jarige fotograaf, die wor
stelt met een jeugdtrauma en
wiens hang naar artistieke vrij
heid de wonderbaarlijkste vorm
experimenten oplevert.
Zoon Menno speelt de fotograaf
als 28-jarige, op een tijdstip dat
hij aan een belangrijke tentoon
stelling werkt. Voor zijn portret
ten van naakte vrouwen laat hij
zich inspireren door beroemde
schilderijen en zijn eerste grote
liefde, Ricky Koole. De vormge
ving overheerst het verhaal, dat
zijn spanning daardoor verliest.
Gordel van smaragd van Orlow
Seunke, de openingsfilm in
Utrecht en een vaak heftig por
tret van Nederlands Indië tijdens
de Japanse bezetting, de bersiap
en de politionele acties, is mor
genavond al in Middelburg te
zien. Daar wordt ook een selectie
getoond van het Nederlands Film
Festival en wordt op 8 en 9 okto
ber aandacht besteed aan de hui
dige Nieuwzeelandse cinema.
Sinds de jaren tachtig staat die
voor vaak zeer opmerkelijke
films. Denk aan Jane Campion
(An Angel at my Table, The Pia
no) en Peter Jackson (Heavenly
Creatures).. Vertoond worden on
der meer twee recent bekroonde
Nieuwzeelandse speelfilms: The
whole moon van Ian Mune en
Sylvester
Stallone
slaat nieuwe
richting in
Planet Man van Andrew Ban
croft.
Jong Nederlands filmtalent komt
ook aan bod in Middelburg, met
de vertoning op 10 oktober van
zeven korte films; verrassend Ne
derlands eindexamenwerk, dat
door een jury met o.a. Paul en
Menno de Nooijer beoordeeld zal
worden. De winnaar ontvangt
een prijs van duizend gulden. Te
vens is er een publieksprijs van
vijfhonderd gulden, want de zaal
mag ook mee jureren.
De Koning van Engeland in Hulst
vertoont een zevental recente, in
ternationale speelfilms. Op 3 ok
tober wordt gestart met L.A.
Confidential van Curtis Hanson,
met Kevin Spacey als een beken
de politieman en Danny DeVito
als de journalist, die hem tipt in
het corrupte Los Angeles van de
jaren vijftig.
Het langverwachte regiedebuut
van Johnny Depp, The Brave, is
in Hulst te zien op 4 oktober. Met
hemzelf in de hoofdrol van een
arme, drankzuchtige sloeber die
zichzelf en zijn gezin verkoopt
aan een engel des doods, gespeeld
door Marlon Brando.
The Island on Bird Street is een
in Berlijn met de Zilveren Beer
bekroonde, Europese jeugdfilm
van Sren Kragh-Jacobsen. Hij
gaat over een Pools-joods jonge
tje in het getto van Warschau, dat
leert te overleven en anderen te
'Exit' van de Zeeuwse filmkunstenaars Paul en Menno de Nooijer is vanavond de openingsfilm van
het Filmfestival Zeeland. V.l.n.r. Peter van den Eede, Menno de Nooijer en Ricky Koole.
PAGINA
helpen (zondag om 13.45 uur).
Sean Penn speelt in She's so lo
vely van Nick Casavetes een
echtgenoot, die in een psychiatri
sche inrichting belandt als hij de
verkrachter van zijn vrouw in el-
Première
van musical
Grease in
Chassé Theater
PAGINA
kaar slaat. Als hij vrij komt, leeft
zijn vrouw met een rijke man (Jo
hn Travolta) die zielsveel van
haar houdt (zondag om 19.00
uur). Gebaseerd op een novelle
van Tolstoi is Prisoner on the
Mountains van de Russische re
gisseur Sergei Bodrov. Het is een
oorlogsverhaal in de Kaukasus
over twee Russische soldaten, die
door Tjetjeense verzetsstrijders
gevangen worden genomen in een
Nationaal
Orkest van
België sluit
festival af
PAGINA
bergdorpje (6 oktober). Twin-
town is een Engelse debuutfilm
van Kevin Allen, een inktzwarte
komedie met acteurs uit Train
spotting, waarin een groep jon
gens een duivels plan bedenkt om
zich te wreken op een schatrijke
ondernemer, die hen heeft uitge
buit (7 oktober). Het filmfestival
in Hulst wordt op 8 oktober afge
sloten met de romantische kome
die Courting Courtney, het ver
rassende debuut van de jonge
Amerikaanse regisseur Paul Ta-
rantino. Een mooie, succesvolle
dertigster is op zoek naar de Gro
te Liefde en wordt als zodanig
het onderwerp van een documen
taire film. Fictie en documentaire
fragmenten wisselen elkaar gees
tig af.
De slotfilm van het Zeeuws Film
festival is een regelrechte pri
meur: Seven Years in Tibet, het
grootscheepse epos over een
avonturenreis van een Oosten
rijkse bergbeklimmer in de Hi
malaya op zoek naar spirituali
teit in Tibet. Het in overweldi
gende natuurlandschappen ge
filmde epos is geregisseerd door
Jean-Jacques Annaud, bekend
van o.a. The Name of the Rose en
de natuurfilm De Beer. Op 12 ok
tober in Middelburg.
Filmfestival Zeeland wordt van 2 tot
en met 12 oktober gehouden in De
Koning van Engeland in Hulst, 't Beest
in Goes, Schuttershoftheater in Mid
delburg en Alhambra in Vlissingen,
Door Jos Kessels
Een poosje geleden kondig
vester Stallone aan dat hij
had van hersenloze actief
kleinere en betere films
doen, al betekende dat ee
salaris-aderlating. De film
mee hij zijn grillige carri
nieuwe richting in wil st
Copland van James Mango
Mangold maakte eerder
met Heavy, een goede,
film over het personeel en c
ten van een wegrestaurant
maakte niet alleen indruk
lone, maar ook op Robert
Harvey Keitel en Ray Lie
zich eveneens verbonden
pland. Een cast dus om de
bij af te likken.
De film speelt zich af in ee
zendorpje van Manhattan
andere kant van de Hudsc
rison wordt voornamelijk
door Newyorkse politie:
die aan de dagelijkse ten
hun werk willen ontsnapt
een mooie en veilige omgi
adem willen komen,
wordt Garrison ook wel
genoemd.
De lamme goedzak Fredd
(Sylvester Stallone) is sh<
Garrison, maar zijn mai
niet verder dan wat kw;
terechtwijzen. NYPD
cheur Ray Donlan (Harve;
heeft in werkelijkheid de i
het plaatsje. Als er proble
in Garrison lost Donlan z
Niet alleen in Garrison, n
in de straten van Manha
blijkt. Als een neefje van
ook een agent, betrokken
dood van twee zwarte
Donlan ervoor dat hij ka
duiken, totdat de storm
waaid is.
.zdfii i
M gbb
Door Marjan Mes
Wie van de spitsvondige
van Woody Allen houd
nostalgisch gevoel krijg
horen van romantische,
logse songs zal zich met
zier kunnen laven aan
says I love you, de eerst
die de 62-jarige Newy
neast (vorig jaar) maakti
Het is trouwens op
plaats weer zo'n praatz
makelijke familie- en
medie waarop Allen hr
patent heeft: door onnc
nigheden lopen relatie;
belanden zijn figuren -
hijzelf - op de bank b:
chiater. En altijd word
gesmacht naar de nieu
liefde, die met lagen
overtuigd moet worden.
Centraal staat een uite:
rende en gelukkige
Manhattan. De man (All
een psychiater, getrous
goedhartige Steffi (Golc
die altijd druk doende
betaald sociaal werk.
een stel tieners, waarv:
Skylar (Drew Barrymc
punt van trouwen sta
brave Holden (Edward
De naïeve dromen van i
krijgen al meteen in het
de song Just you, ju:
ouderwets romantisch!
vertolking. Nostalgiscl
dans nemen gedurenc
film op gezette tijden i
nes over. Het zou, o
glansrijke vertolking, n
men zijn van zoetighei
niet dat Allen de liefde,
Door Jos Kessels
De romantische ko
best friend's wedding
stralische regisseur
was deze zomer dé s
in Amerika en betel
Julia Roberts na jar
sukkel eindelijk weer
van haar 'starpower
in de VS heet.
Julianne (Julia Rob
ooit iets moois geh
sportjournalist Michi
Mulroney), maar de
tie heeft zich niet d
van minnaars zijn
beste vriend geword
grap hebben ze de
maakt dat als ze op
niet getrouwd zijn,
