Esprit
tn bij
stival
Ritme in tekst
en tekeningen
Vijfde jaarboek
The Low
Countries
'Oostenwind, koningskind' spannende en mysterieuze roman
cinder BOEKEN
Relatiegeschenk
>t
enbosch
■:cht
I Vrouwen in een crisis. Met deze karakterisering is misschien wel
I jet volledige werk van Fleur Bourgonje samen te vatten. Vrijwel
I zonder uitzondering leven de vrouwelijke hoofdpersonen in een
I «eestelijk isolement. Altijd weer kiezen ze voor een leven in een-
Iaamheid, maar rust vinden ze nooit. Niet in de woestijn van
■Marokko, de stadsjungle van Buenos Aires, Parijs, de Veluwe of
l een Amsterdams woonhuis, om de uiteenlopende locaties aan te
I geven waar haar verhalen en romans zijn gesitueerd. Niemand
Iontloopt zijn lot, lijkt de boodschap in het werk van Bourgonje,
jat inmiddels zo'n tien titels beslaat.
Dictatoriale landen
Beelden
Ik had hem
makkelijk
kunnen zijn
Geborgenheid
MEMBER 1997 D2
Door Y.Né
Je richt je gedachten op iets of ie
mand en je bent al begonnen met
jezelf daarin te verplaatsen. Het
is het minimale begin van een
metamorfose als voorstelling.
Erik Menkveld, redacteur bij De
Bezige Bij, beseft de kracht van
de metamorfose. Deze mogelijk
heid vormt de rode draad van zijn
debuut De karpersimulator.
De bundel begint met een gedicht
over gedachtenconcentratie.
Even heet het en dan volgt: Go
maar even zitten denken aan
zeer bepaald maar willekeurig
zand t ergens in de aarde, een
verloren compositie van Anony
mus, gevaar dat iemand liep in
1860, alle lucht die Coltrane
ooit heeft ingeademd - en kijk
eens wat een kleuren in de ra
men van je tijdelijke huis bij la
ge zon. De gedachtenconcentratie
is de kracht van poëzie, zij bun
delt in kort bestek schijnbaar on
verenigbare elementen tot een
glas-in-loodraam raam, dat je
binnenkamer in een wonderbaar
lijk licht zet.
Erik Menkveld neemt meestal
een onaanzienlijke, alledaagse
waarneming als uitgangspunt.
Zijn bewoordingen zijn helder en
beheerst. Hier staat geen woord
te veel. Hier en daar onopvallend
rijm en een elegant ritme leiden
de lezer soepel door het gedicht
tot een conclusie waaruit een
licht ironische relativering blijkt.
Zo eindigt het gedicht Oude
boxer, over een hond, aldus: ik
had hem makkelijk kunnen zijn,
en niet alleen hem, dat kleed
ook, die clubfauteuil, dat teak
houten buffet...
We vinden hier geen pretentie.
Gelukkig. Nauwgezetheid, zelf
relativering en een discrete hu
mor zetten de toon. Erik Menk
veld zet de lampen zorgvuldig in
het gedicht neer om zijn onder
werp te belichten. Veelzeggend is
in dit opzicht het gedicht Belich
ter over een circusartiest die zijn
act met muzikale pony's moet op
geven vanwege toenemende
hoestbuien. Hij doet nu de be
lichting voor de acts van de ande
ren: Over de verrichting zeg ik
niks, maar zonder belichting
zijn ze onzichtbaar. Wellicht is
het tevens een onschuldige toe
speling op het redacteurschap.
De dichter is een groot liefhebber
van muziek. Het is niet verwon
derlijk dat een aantal gedichten
muziek van onder anderen
Guillaume Dufay en Oliver Mes-
siaen tot onderwerp hebben. Hij
beschrijft de jaloezie van archi
tect Brunelleschi op Dufays suc
ces met zijn stuk Nuper rosarum
flores. Dit stuk was nu juist ge
bouwd volgens afmetingen en
verhoudingen van Brunelleschis
ontwerp van de dom te Florence:
is iedereen ineens in tranen door
het hemelse licht van die maan
van muziek, die afgekeken lucht
van een kale Kamerijkse kloot
zak. En wat is het helemaal: op
geschroefd gekweel uit onbe
vlekte kelen in mijn ruimte, ge
brandschilderde stilte, de dom
van zijn stenen ontdaan, mak
kelijk het mooiste ooit gemaakt/
zogezegd.
Een verrassend en bijna surrea
listisch gedicht is Koebeest en
vrouwdier. Als een stier de koe
uit het gedicht bespringt, maakt
zij een voorstelling van de stier
als was hij een zachte doejong
(zeekoe), zodat ze zijn harde po
ten niet voelt: en ze hoopt intens
dat het dit keer een zijsprong
over de soortgrens was.
Het eveneens surrealistisch aan
doende gedicht Een vreedzaam
volkje noemt de raadselachtige
karpersimulator. Deze heeft bij
het genoemde vreedzame volkje,
dat nu bonen eet in plaats van
vlees, de smaak van de bedroefde
vissen doen vergeten. Opnieuw
duikt hier de mogelijkheid op van
verzoening door middel van inle
ving en simulatie in de denkbeel
dige metamorfose.
Een groot gebaar en een grote ge
dachte ontbreken in deze poëzie,
maar de dichterlijke concentratie
en het plezier in spel en vakman
schap zorgen hier voor opmerke
lijke poëzie.
ZIJDEHANDELAAR
Moeilijk scheiden is het van de
zijde:
er jarenlang mee rondgereisd.
De manden schuurden op den
duur
de flanken van mijn ezel kaal.
Iedereen wou kijken, niemand
kopen -
trots maar bitter trok ik
de woestijn weer in, naar volgen
de
dorpen, een volgende stad.
Tot een mode dit marktplein eer
der
bereikte: vermogend zal ik van
avond
de poort uitrijden, vermogend en
bedroefd
op zoek naar slaapgelegenheid
met stallen en geoliede
vrouwen die meningen
verkondigen over kalligrafie
en beschilderd aardewerk.
I Erik Menkveld: 'De karpersi
mulator', Uitg. De Bezige Bij,
prijs 32,50.
Voor de vijfde keer verschijnt
het jaarboek The Low Coun
tries. In dit lijvige boekwerk
van 320 pagina's in vierkleu
rendruk doet de Stichting Ons
Erfdeel haar best een com
pleet overzicht te geven van de
Nederlands-Vlaamse cultuur,
voor buitenlanders verklaard.
Met uitzondering van muziek
(klassiek, pop en jazz worden
met geen woord genoemd)
worden alle facetten van de
cultuur behandeld in grote ar
tikelen. Zelfs de sport komt
aan bod.
Het jaarboek wordt afgesloten
met een grote kroniek van de
cultuur anno 1997. De auteurs
van het jaarboek zijn afkom
stig uit Nederland en Vlaan
deren maar ook bijvoorbeeld
uit Engeland. De onderwerpen
beslaan zowel de actuele cul
tuur als het culturele erfgoed.
In dit perfecte relatiegeschenk
voor buitenlandse partners
komen de volgende onderwer
pen aan de orde: Antwerpen:
wereldhaven en provinciestad.
De psychologie van kapitaal
en markt op Bruegels Dulle
Griet. De Nederlandse Antil
len en de paradox van de onaf
hankelijkheid. Reisliteratuur
in Nederland en Vlaanderen.
De Lage Landen in Britse
ogen. Kaarten voor de eeuwig
heid, 16e- en 17e-eeuwse car
tografie in de Lage Landen.
Toepassingen van de werke
lijkheid in het proza van Wal
ter van den Broeck. Nieuw
Nederlands proza na 1985.
Tien jonge dichters uit Vlaan
deren en Nederland. Korte ge
schiedenis van Nederlandse
tegels. De kunst van Guido
Geelen. Het keramische werk
van Tjok Dessauvage. Dertig
jaar film maken in Vlaande
ren. Mode in Vlaanderen.
Televisie in Nederland. Offi
ciële anarchie, Nederlands
grafisch ontwerp. Het Vani-
tas-stuk in de Nederlandse en
Vlaamse schilderkunst van de
17e eeuw. Een museum van
musea, geschiedenis van Tey-
ler's Museum. De geschiedenis
van de familie Huygens. Wer
kelijkheid en kunst in het
werk van Jan Dibbets en Jo
hannes Vermeer. Het werk van
Constant Permeke. De Flan-
driens en de Gouden Tijd van
het Vlaamse wielrennen. De
poëzie van Herman de Conin-
ck. De poëzie van M. Vasalis.
Het magisch realisme in Ne
derland. Objectmaker en kun
stenaar Jeroen Henneman. De
Vlaamse strip vandaag. Archi
tectuur zonder eigenschappen.
De ontwerpen van Stephane
Beel. Het literaire werk van
Gerrit van der Linde, De
Schoolmeester.
I 'The Low Countries, Arts and Socie
ty in Flanders and the Nether
lands'. Uitg. Stichting Ons Erfdeel.
Prijs 85.
Fleur Bourgonje waagt
de sprong in het diepe
AM
Gogh uit de Nuense periode -
Je 42 - Whistier en Holland - da-
»EN
9 - Renée Turner - do, vr, za
ranee Dance: 25 eeuwen kunst
(tot 30 nov)
rSSAU
rat 12 - Korsten, Reynders, Lans-
Iden - Mookhoek/potsculpturen
k
8 - Lydia Schouten en Pauk Don-
- ma t/m za 13.00-18.00 uur (t/m
Phoebe Maas/fotowerk (t/m 22
:ooker, Sol Sneltvedt en Joncquil
/m 12 okt)
Kunstkabinet: Bredase Clemy
rood, Ton Mertens, Susan Schild-
vr 13.00-17.30 uur en za/11.00-
0 - Ad van Haandel/etsen en te-
do tot 21.00 uur en za tot 17.00
den Hollander, Hans Waanders,
André Geertse - di t/m zo 13.00-
okt)
S7 - Nora de Jong/schilderijen en
ilderijen - do t/m zo 13.00-17.00
\AG
uit 74 - Venetiaans GlasHet ge-
at Italiaanse eiland in Lagune Ve-
7 dec)
Brussel-Parijs: artistieke dialoog
848-1914 - di tot ma 10.00-18.00
19 - Belgische en Zeeuwse
do t/m zo tot 17.30 uur, do
straat 41 - Brabant in het Brand-
chtvan de negentiende eeuw (t/m
e spoorzone - art-impressions, au-
istorische voorwerpen, maquettes
tlDAAL
argriet Oomen/olie, Arjen Baker
uur (t/m 29 sep)
RDAM
gen Museumpark 18 - Bruce Nau-
ze hands (t/m 27 okt) - Paul Beck-
lout: 15 jaar Joep van Lieshout (t/m
Je eeuw - gebruiksvoorwerpen en
Iden: 'Youth is an art' (t/m 7 dec)
JRG
kestraat 96 - European Art Quilts
>n 2e kerstdag 12.00-17.00 uur (t/m
t Zandvliet recente schilderijen - di
1 - Charley Toorop/ Gerrit Rietveld/
jr, zo/12.00-17.00 uur, avondopen-
ep)
I poor Johan Diepstraten
Haar nieuwe roman Oostenwind,
mgskind lijkt een samenvat-
van alle voorafgaande boe-
i te zijn. Een vrouw, Marina,
it op reis naar een van de zui-
Idelijkste eilanden van de aarde.
Ze ontvlucht haar drukke leefwe-
|:eid in een miljoenenstad om tot
|zichzelf te komen. Wat haar ach
tergrond is, onthult Fleur Bour-
|gonje niet. De lezer weet wel dat
■ook deze vrouw alleen wil zijn
|uet zichzelf, met haar eigen ge-
[dachten en dromen.
■De thematiek van Fleur Bour-
ljonje is niet nieuw in de Neder-
literatuur. Het is de zo-
Iveelste bewustwordingsroman in
|ittrant van Marie Kessels die in
i vrouw op haar flatje liet
laijmeren over de zin van het le-
|vm Marina in Oostenwind, ko-
ind verblijft ten minste
i een eiland tussen opmer-
Ikelijke figuren en dat geeft wat
loteradem aan de roman.
wil achterhalen wat er
lath in de verbeelding afspeelt
a mensen die in afzondering le
liën, wat voor dromen en fanta
sieën zij hebben. Een onzinnige
jopdracht natuurlijk, wat zij on-
niddellijk ook te horen krijgt van
beilandbewoners. Maar omdat
te vrouwelijke hoofdpersoon ge-
Ifcerd is op de verbeelding, kan
pleur Bourgonje met dat thema
i de slag.
Ilotop de laatste pagina blijft on-
liidelijk wat de rol is van de ver-
pillende eilandbewoners. Veel
fflisen ontmoet Marina niet, zij
leeft alleen intensief contact met
P buschauffeur Ciro en zijn
Joishoudster Herta. Tijdens Ma-
ina's verblijf - één zomer lang -
®gt er een verstikkende atmo-
per over het eiland. Op de een of
i manier geeft dit juist iets
Ijsterieus aan de roman,
wer ook omdat er sprake is van
een bijzondere ménage a trois.
Marina krijgt een verhouding
met de buschauffeur, waarop de
jaloerse Herta aan Marina een
verhaal vertelt over zijn duistere
verleden. Als chauffeur haalde
hij 's nachts vrouwen uit de hui
zen. 'Met hoge snelheid of stap
voets reed hij ze vanuit hun om
helzingen de ontmenselijking te
gemoet.'
Tussen 1970 en 1980 leefde Fleur
Bourgonje in Zuid-Amerika en
maakte de val van Allende in
Chili van dichtbij mee. Er zijn in
de roman veel toespelingen te
vinden op situaties in dictatoriale
landen. Of het verhaal over de
buschauffeur al dan niet een ver
zinsel van Herta is, doet er even
niet toe. Wat Fleur Bourgonje
uitstekend kan, is schrijven over
de nachtelijke expedities van de
chauffeur.
'Hij ondervroeg niet. Hij mishan
delde niet. Hij was aheen verant
woordelijk voor het transport.
Hij kende de stad als geen ander.
Hij is een van de weinige chauf
feurs die zonder licht kan rijden,
zelfs bij bewolking of nieuwe
maan.'
Het is niet zomaar een vertelsel
van Herta aan Marina. Even mys
terieus als het verleden van de
chauffeur is zijn gedrag midden
in de nacht. Op dat bijna verla
ten, grote eiland rijdt hij zonder
licht naar de oceaan, tot waar de
weg ophoudt. 'Je zou denken dat
hij in die nachten een nieuwe la
ding zielen naar de veerman
brengt, want als de wind deze
kant uit staat horen we hem roe
pen, boven de golven en de sme
kelingen uit. Als de zon opkomt is
hij vertrokken.' Volkomen uitge
put keert hij dan huiswaarts.
Bij eerste lezing lijkt Oosten-
Fleur Bourgonje.
wind, koningskind een doorzich
tige vertelling over een vrouw die
op een eiland verblijft en na en
kele maanden haar eigen waar
heid heeft gevonden. Maar het is
tegelijk een roman over de ver
beelding, over dromen, angsten
en verlangens die tijdens Mari-
n een subtiele schildering op I
tl muziekpartituur. Dan ont-j
jgt het aan de wilde, geregis-i
erd heftige penseelstreken die
et meer opleveren dan insta"'i
lotie. Kunst moet meer zijn. Het I
ivolgen van een stijl is een te be-j
iezelfde^kritiek geldt ook de
vantitatief sterk aanwezige
jnhard Schregardus die mate-j
schilderingen maakt. BlijkensI
begeleidende tekst moeten diei
kijker doen denken aan de oer-
ide rotstekeningen en de daar-
ee verbonden symbolentaal. I
irgelijking bestaat slechts I
oord, het beeld blijft droog aj
twegingloos. Een echte betek -
s ontwikkelt zich niet.
le keramische beelden van Le
uin DHaese zijn de meest spr 1
ende werken van deze presen J
e. Hij maakt in keramiek vm
engestaltes die hij vervolge™
ok met het schilderspenseel ne
rerkt. Op een eenvoudige, hei
e manier schept hij een geste"!
;n mens die met verbaz,m5n„|
—,'ereld aanziet. Er zijn verder I
nkele kunstenaars die °PV
oor hun techniek. Een daa
Jean Kamps die achter 8
childert. Dat is een ou®.
iuid-Duitsland veel geb h ll
echniek.KandinskybiJvoorbee
eeft haar in de buurt van M
hen leren kennen en ook twy
>ast. Kamps beheerst de J
liek. Zijn hinter-Glas-M
niet er perfect uit, jamme j
lat de voorstellingen (v°° jJ
hes) stijf en eenvoudigzip-
nooist is zijn kast. Een be
ïouten kast met glazen
leeft hij mooi beschilderl
ïieuw leven voor een oud n'c
ituk.
Galerie Esprit, Gravenstraat 99, <jg
(3 km van Hulst). Detenb nstenaars
Zeeuwse en Vlaamse kunS
6 oktober te zien. Open«J
i zondag van half twee t
(3 km
van
tot
t/m
"Muriel Boll
p is het huis bij de kromme
is een verhaal op rijm van
fe Dros over een kleuter die
el verhuizen omdat er een zus-
Seboren js en ^oen ]jWam
ij het huis te klein, 'ons oude
p hij de kromme boom waar ik
r1 droom wanneer ik droom'.
P laatste regel heeft een mooi,
pa plechtig ritme, en keert
e® weer terug in de tekst die
araoor een poëtische onder
in krijgt.
is een stapelverhaal; een jon-
■16 voegt steeds meer nieuwe
fjSen toe aan wat er met de ver-
ag mee moet. Eerst wordt
j w'e§ van Rozemarijn
°emd, dan komt de man met
*e knuist die alles, behalve
F huis bij de kromme boom,
Pist, terwijl de regels over de
[8 herhaald worden. Het derde
F e8®t met de verhuiswagen
|W>ot als een zaal waarna de
L,0ver man met de grote
f s en de tekst over de wieg
r 'volgen, enzovoort. Boven de
«schildert Harrie Geelen zijn
visie op het verhaal, in de
tl» ,euren en £orse penseel-
«w die we zo goed van hem
'dstekst langer wordt, is meer
Ivpa01 aeuter geschilderd:
huiswagen, het bad dat niet
Wie met zijn
in», en het huis dat
iftnn 7aS' ^an bet dromen
I A er pas'. Aan het eind
van het verhaal zoomt Geelen
weer in op de kleuter die kenne
lijk vrede heeft met de nieuwe si
tuatie: je ziet hem met zijn zusje
op schoot en hij vergelijkt hun te
nen. Zo dwingend als de tekst is,
zo vrij zijn de illustraties, en die
combinatie heeft weer geleid tot
een harmonieus prentenboek dat
met zijn herhaling en ritme onge
twijfeld in de smaak zal vallen bij
kleuters.
De basis voor het prentenboek
Toen ik zo klein was als jij ligt ei
genlijk zo voor de hand dat het
verbazend is dat het niet veel va
ker gebruikt is. In een gesprek
tussen oma en haar kleindochter
Sanne worden allerhande zaken
van vroeger en nu direct met el
kaar vergeleken. Sanne wijst
naar een strakke moderne trein
die in no time door het landschap
flitst. Oma vertelt dat de treinen
vroeger een schoorsteen hadden
waar kleine wolkjes uitkwamen,
en zo gaat het verder over de ijs
man, de visboer, boten. Maar de
vuurtoren zag er vroeger op een
mooie zomeravond net zo uit als
nu. Het boek eindigt met de .vraag
'Vond je vroeger alles leuker?'
'Nee hoor, Sanne, helemaal niet!
Het is nu veel leuker omdat jij bij
me bent.'
De tekst van Jill Paton Walsh is
simpel en sfeervol. Stephen Lam
bert tekende voor de illustraties,
'vroeger' zie je op twee hele pagi
na's, 'nu' op anderhalve pagina.
Ook hier speelt ritme in tekst en
platen een rol. En het ligt voor de
hand dat dit boek leidt tot vragen
en praten zodat het samen lezen
lekker lang zal duren.
Het gele olifantje is geschreven
door Akiko Sueyoshi en over
haar staat op de achterkant dat
ze een van de meest bekende kin
derboekenschrijfsters van Japan
is en dat er van dit boek daar al
honderdduizend exemplaren ver
kocht zijn. Dat maakte me
nieuwsgierig; in ons land ver
schijnen geregeld Japanse pren
tenboeken, leesboeken maar zel
den.
Het verhaal is in de ik-vorm ge
schreven en de verteller is Hiros-
hi Tanaka, elf jaar. Zijn moeder
heeft een geel autootje gekocht
dat iets heeft van een geel oli
fantje. Daarmee kunnen ze, net
als toen papa nog bij hen woonde,
naar het strand en de bergen, en
naar Shii-chan die aan de andere
kant van Tokio woont,
Hiroshi heeft niet veel fiducie in
de autorijkunst van zijn moeder.
Moeder is bepaald onhandig,
maar het is niet aheen in het gele
olifantje dat ze brokken maakt.
Alsof Hiroshi niet genoeg heeft
aan zijn eigen problemen!
Het grootste deel van het boek
bestaat uit het laatdunkende en
bijterige commentaar van Hiros
hi op zijn moeders gedrag. Daar
staan wat warme episodes tegen
over, maar Hiroshi bleef voor mij
na's verblijf met de poolwind ko
men aangewaaid.
Voor de lezer is het af en toe duis
ter wat werkelijkheid en wat fan
tasie is. Maar niet alleen voor de
lezer. Ook Marina heeft er moeite
mee om feiten en fictie te schei
den.
nen. Verzinsels maken mijn leven
draaglijk. De werkelijkheid en de
waarheid maken me gek.'
Wie het werk van Fleur Bourgon
je kent, weet dat niet Herta aan
het woord is, maar de schrijfster
zelf. Zij is het die in haar verzon
nen romans en verhalen iets pro
beert te verhelderen over het
menselijke gedrag. Het raadsel
achtige daarvan is voor Marina
de vraag 'waarom mensen, waar
ook ter wereld, naar elkaar toe
worden gezogen of elkaar versto
ten, daar moeten toch universele
beweegredenen voor bestaan?'
Als wetenschappelijk medewer
ker brengt Marina andermans il
lusies en zielepijn in kaart, maar
nu volgt de confrontatie met
zichzelf. Ze is voor niemand
bang, niet voor een ander, niet
voor zichzelf. 'Het enige waar ik
geen greep op heb is mijn ver
beelding, is het droomleven van
mezelf in afzondering.'
Dat is waar Oostenwind, ko
ningskind over gaat. Veel ele
menten uit vroeger werk zijn te
herkennen, maar het lijkt alsof
Fleur Bourgonje nu heeft beslo
ten eens echt de sprong in het
diepe te maken. Gebeurtenissen
zijn er nauwelijks, maar in het
hoofd van Marina tolt en tolt het.
Dromen en nachtmerries wisse
len elkaar af. Wat ze uiteindelijk
zoekt, is geborgenheid.
Het resultaat van de zoektocht?
'Als het erop aankomt heb ik lief,
als het erop aankomt haal ik de
eindstreep en in het labyrint van
de zinloosheid blijf ik net zo lang
dolen tot ik het middelpunt vind.'
Als geen ander weet de hoofdper
soon de essentie van het werk van
Fleur Bourgonje te verklaren.
Een groot publiek verovert Fleur
Bourgonje niet met dit type be
wustwordingsromans. Dat heeft
met het genre te maken en met
haar imago als schrijfster van
vooral sombere boeken. Haar
nieuwe roman is anders dan haar
voorafgaande. Oostenwind, ko
ningskind is een eenvoudig ver
teld verhaal, spannend en met
een aantrekkelijke mysterieuze
inslag.
Fleur Bourgonje: 'Oostenwind, ko
ningskind'. Uitgeverij Atlas.
Prijs: 34,90.
TEKENING HARRIE GEELDEN
dien kan Akiko Sueyoshi goed
schrijven.
I Imme Dros en Harrie Geelen: 'Dit is
het huis bij de kromme boom', Uitg.
Querido, prijs 25.
I Jill Paton Walsh en Stephen Lambert:
'Toen ik zo klein was als jij', Uitg.
Christofoor, prijs 25,90, beide "boe
ken vanaf 4 jaar.
I Akiko Sueyoshi: 'Het gele olifantje',
Uitg. Leopold, prijs 27,50, vanaf 10
jaar.
FOTO CAMILLA VAN ZUYLEN
Bij haar afscheid van het eiland
krijgt ze van Herta een raad mee:
'Denk maar, als je weer thuis
bent, dat wij jouw uitvindingen
waren, verzonnen mensen die je
aan de rand van de aarde nodig
had om je niet eenzaam te voelen.
Dat is wat ik altijd doe, verzin-
'Dit is het huis bij de kromme boom'.
een tamelijk onaardige jongen.
Als mama haar zoon op de trap
vastpakt omdat hij mee moet om
ergens zijn excuus te maken,
staat er: 'Duvel op!,' riep ik en ik
gaf haar met mijn voet een zet te
gen haar borst.' Aan de andere
kant wordt de elfjarige Hiroshi
ook wel erg belast met de verant
woordelijkheid ten opzichte van
zijn jongere zusje Nana.
Van het Japanse leven kom je
weinig te weten; het verkeer in
Tokio staat bumper aan bumper
en al op de basisschool hebben ze
klassenvergaderingen. Roerend
vond ik het hoofdstuk waarin pa
pa onverwacht op Hiroshi's ver
jaardag verschijnt en met ruzie
weer verdwijnt in de regen. De
paraplu van Nana accepteert hij
niet, dan zou hij die ook weer
moeten terugbrengen.
Ondanks de bezwaren is het een
boek dat je achter elkaar uitleest,
want er gebeurt veel en boven-
