Doe-het-zelfkunst van Joep van Lieshout De relativerende kant van de kunst Galerie Esprit sluit aan bij muziekfestival Ritn en t( 'Ooster Overzichtsexpositie in Museum Boijmans Van Beuningen INDER BOEKEN Varkens Bierkratten Niet schokkend Varkenspest Misverstanden Instant-emotie f" het huis dat DE STEM E L. D E N D KUN Door Gerrit van den Hoven Zijn werk spreekt doe-het-zel- vers en kunstliefhebbers aan. In Museum Boijmans Van Beuningen is de eerste over zichtsexpositie van de kunste naar en handige klusser Joep van Lieshout. Stedelijk-directeur Rudi Fuchs mopperde onlangs dat Marcel Duchamp met zijn ready-mades veel heeft verpest in het heden daagse beeldende kunstklimaat. Van Joep van Lieshout zal Fuchs ook niet veel moeten hebben. Zet te Duchamp onder het mom 'dit is kunst' pisbakken in het museum, Joep van Lieshout sluit ze nog aan ook. Museum Boijmans Van Beunin gen in Rotterdam richtte de eer ste overzichtstentoonstelling in van de in 1963 in Ravenstein ge boren Van Lieshout. Het museum staat vol met de 'mobile homes', bedden, auto's, gebruiksvoorwer pen, keukenblokken en badka mers. Want met het groeien van de naam en faam van Van Lies hout is de kunstenaar uitgegroeid tot een bekend klussenbureau. Momenteel heeft de kunstenaar in een havencomplex in Rotter dam zo'n vijf mensen in dienst die voor hem werken onder de naam Atelier van Lieshout. Van Lies hout ontwierp en vervaardigde onder meer de toiletten voor het door Rem Koolhaas ontworpen Grand Palais in Lille en maakte de bar in het Centraal Museum in Utrecht. Een van de meest praktische Van Lieshouts is terug te vinden in Tilburg. De gemeente kocht Van Lieshouts CAST-mobiel. Een mo biele tentoonstellingsruimte die in een handomdraai kan worden uitgebreid of verplaatst, al naar gelang de grootte van de tentoon stelling. De vraag of het kunst is, valt niet eenvoudig te beantwoorden. Zelf maakt Van Lieshout zich daar absoluut niet druk over. In het verleden wilde hij nog wel eens uitleggen wat kunst is en hoe kunst in de maatschappij zijn plaats kan vinden. Tegenwoordig haalt hij zijn schouders op. „Of ik kunst maak, interesseert me geen zak," zei hij vorig jaar tegen iVRC. „Wel wil ik dat mensen mooi vinden wat ik maak." In een hokje valt Van Lieshout dan ook moeilijk te stoppen. Hij voelt zich ook veel te goed thuis in hokjes. Voor je het weet heeft hij weer een zelfgemaakt raampje opengedraaid en is ontsnapt. Steeds op de momenten dat de kritische volgers van het werk van Van Lieshout dachten dat ze greep op hem hadden, kwam hij weer met iets anders. Zoals zijn laatste truc, waarin Van Lieshout zich verdiepte in het slachten van varkens en het maken van worst. Hij liet een Brabantse boer een varken slachten en verwerkte vervolgens het vlees. In de catalo- 'La Bais-ö-Dröme, interieur, 1995. 'Bathroom Unit', 1993. 'Master Slave Unit-I', Kröller Muller Museum, 1995. /Sflitri"'' - -r gus is de handleiding opgenomen die Atelier van Lieshout daarover uitbracht, verlevendigd met fo to's over het slachten van var kens, het maken van worsten en het bereiden en wecken van vlees. Toch past dat varkensslachten wel in het oeuvre van Van Lies hout. De kunstenaar is geobse deerd door vrijheid en het verlan gen alles in eigen hand te hebben. In feite lijkt Van Lieshout een oud romantisch ideaal aan te hangen waarin mensen volledig self-supporting zijn. Het verklaart zijn voorliefde voor het vervaardigen van campers die van alle gemakken zijn voorzien. Zo ontwierp Van Lieshout een survivalcamper, niet toevallig zijn meest geliefde werk. Het slachten van varkens en ook zijn zelfgemaakte wapens passen in zijn gedachte om zich terug te trekken in zijn eigen huisjes en zelf in zijn voedsel te voorzien. Van Lieshout begon aanvankelijk met het maken van eenvoudige constructies. In Boijmans staan nog enkele gebruiksvoorwerpen uit de vroege jaren tachtig zoals een slijpsteen of een operatietafel in de vorm van een menselijk li chaam. Later gaat hij gebruik maken van bierkratten en betont- egels. Daarmee kon hij ook in stallaties maken omdat - zo bleek - twee betontegels exact even lang zijn als drie bierkratten. Vanaf 1988 begint Van Lieshout te werken met polyester en dat zal uitgroeien tot zijn handels merk. Hij hardt het en schildert het in felle kleuren en produceert gebruiksvoorwerpen als tafeltjes, wandkasten, bureaus, waskra- nen, barren, bedden en keuken blokken. Van Lieshout maakte zijn meubels ook zo dat ze in gro te aantallen geproduceerd en ver spreid konden worden. Daarmee lag de weg open naar de doe-het- zelf-zaak, geheel volgens IKEA- marketingrecept. Van recenter datum zijn Van Lieshouts 'mobile-homes'. Ver schillende van die mobiele onder komens zijn het museum ingeta- keld, zoals The Master and Slave Unit die hij in 1995 voor het Kröl- ler-Müller maakte. De keuken en de badkamer zijn er als puistige bulten aangeplakt en zijn op ver schillende plaatsen te bevestigen. Wonderlijke bouwwerken zijn het, niet mooi, want om esthetiek lijkt Van Lieshout niet te geven. Ook de camper waarmee de kun stenaar vorig jaar naar een expo sitieruimte in de Verenigde Sta ten reed, staat er. Gebruiksvoor werpen die door Van Lieshout naar zijn hand zijn gezet. Zo splitst het werk van de kun stenaar zich op in twee richtin gen. Aan de ene kant de gebruiks voorwerpen waaruit de wens lijkt te spreken om de maatschappij een dienst te verlenen en aan de andere kant het verlangen om zich juist terug te trekken uit de maatschappij. Een merkwaardige paradox. Wellicht dat daarom zo wel doe-het-zelvers als kunstlief hebbers zich tot het werk van Van Lieshout aangetrokken voe len. Joep van Lieshout, overzichtstentoon stelling in Museum Boijmans Van Beu ningen, Rotterdam. T/m 16 november, di-za 10-17 uur, zo 11-17 uur. Catalo gus 'Atelier van Lieshout, a Manual', prijs 59,95. Door Frits de Coninck De Vlaamse kunstenaar Wim Delvoye (1965, Wervik) instal leert in een bestaande omgeving beelden waar een grote dosis hu mor in zit. Het is de humor van het verkeerde been. Op een plek waar je dat volstrekt niet ver wacht zie je iets wat daar hele maal niet thuishoort. Daarmee is de grap natuurlijk niet verteld. Wat je heel even als een practical joke zou kunnen zien, zet zich in het hoofd van de bezoeker om in een andere verhouding tot de werkelijkheid. Delvoye brengt een wezensvreemd element in die de blik en daarmee de beleving doet kantelen. Hij tast aan wat ons al te vertrouwd of te vast staand voorkomt. In de vorige aflevering van de Documenta in Kassei in 1992 had hij in de wandelgang om de Neue Galerie heen de bodem bedekt met geglazuurde tegeltjes waarop sierlijke bruine drollen afgebeeld waren. Met een versheid en een INFORMATIE Van alle in De Stem gepubliceerde werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organi- satie zijn de publicatierechten gere geld met Beeldrecht te Amstelveen. Deze kunstenaars worden verzocht in verband met reproductie van hun werk in deze uitgave contact met Beeldrecht op te nemen. sappigheid die als vanzelf de neus in stelling brachten. Het was als vloeken in de kerk, een primitieve banaliteit in de tempel van de kunst. Juist op die plek was dat even lachen. De kunst gerelativeerd tot alledaagse pro porties. In het Antwerpse Openluchtmu seum voor beeldende kunst Mid- delheim, in het oude gedeelte, zien we die mozaïek van gegla zuurde tegels weer. Een brugge tje is ermee belegd. Maar de im pact is hier veel minder groot dan destijds in Kassei. De omgeving is hier niet schokkend. Een stads park met mooie lanen, golvende grasvlaktes en veel bomen, daar verwacht je de stedelingen die zichzelf en hun honden uitlaten en daar horen ook deze uitwerp selen bij. Van morele aantasting zoals bij de shit-foto's van Gil bert en George is hier geen spra ke. Veel indrukwekkender is zijn reusachtige boodschap voor Jo- han. Op een open vlakte in het park heeft hij een enorm doek ge spannen waarop een foto is ge projecteerd. Een foto van een rotsmassief. Op de verticale rots wand die oprijst uit de aarde staat in enorme letters een tekst gebeiteld: 'Voor Johan: bel kapot, hard kloppen a.u.b. Natuurlijk is dat een montage van twee foto's tot een foto die vervolgens x aan tal keren uitvergroot is. Maar in deze context is de boodschap ab surd. Is zowel hilarisch als wrang. Voor de meest onnozele van zijn mededelingen is een mens bereid de natuur op grotes ke manier aan te tasten. Zoiets is de gedachte achter het werk. En dat bedenken we in een park, daad van cultuur bij uitstek, waarvoor we eerst de natuur uit de weg hebben geruimd. Waar la chen we dan nog om? Nog navranter is zijn varkensin stallatie. Onder wat bomen heeft hij een stuk grond omheind en daar vier biggen en een houten nachtverblijf in gezet. Deze var kens, door het woeden van de varkenspest onderhand een be dreigde en soms ook verwenste diersoort geworden, hebben hier een vorstelijk bestaan. Ze voeden zich met eikels en wroeten met hoorbare lust het keurige stukje park om. In deze cultuuromge ving geeft Delvoye deze van ver snelde vleesproduktie geredde beesten hun natuur terug. Ineens staan we oog in oog met ons eigen bio-economiseh probleem. Del voye is verder gegaan. Hij heeft de beesten van schitterende tat toos voorzien. Alle volks-roman- tische symbolen zien we hier: het Harley Davidson-embleem, een Christuskop, een vuurrood hart voor Priscilla, een molen, een doodshoofd, een weedplant enz. Dit soort aantasting roept bij be zoekers weer verwondering en bij sommigen ook boosheid op. Men voelt zich weer op het verkeerde been gezet. Zoals iemand op merkte: „Kunst moet toch in Uw salon kunnen staan". Als dat een definitie is, dan is het werk van Delvoye anti-salonkunst. Geluk kig maar. Anti-burgerlijk is het zeker. Bij de tentoonstelling geeft de conservator van Middelheim een speciale toelichting uit bij de pigs-installatie. Hij is bang voor misverstanden kennelijk. En dus moet er vooral heel duidelijk worden gemaakt waar de varkens vandaan komen (uit de industrië le varkensmesterij), dat ze onder begeleiding van een heuse veearts en natuurlijk onder verdoving zijn getatoeëerd en vooral dat al les gebeurt met toestemming van de Koninklijke Dierenbescher ming. De bezoekers zouden toch eens kunnen denken. Alsof wij ons verder om ons vlees zo druk maken. Het is niet helemaal dui delijk of het museum dat schrij ven in ernst bedoelt. Het raakt hoe dan ook aan een belangrijke kant van het werk van Wim Del voye. Zijn installaties hebben iets ontregelends, ze stellen op ironi sche manier dingen aan de orde die wij voor zekerheid houden. Zijn humor is er een met een ver borgen laag van verontrusting. Natuurlijk, het werk heeft zo op het oog iets lichtvoetigs, we mo gen erom lachen ook al worden we voor de gek gehouden. Maar het lachen vergaat je als de on derliggende betekenissen worden aangeboord. Achter dat spel met de realiteit zit ook dreiging. En daarmee past dat werk in de tra ditie van René Magritte, Marcel AMSTERDAM Van Gogh Museum - tekeningen Van Gogh uit de Nuense perioric, dagelijks - 10.00-17.00 uur (t/m 20 okt) Rijksmuseum A'dam Stadhouderskade 42 - Whistier en Holland-da gelijks van 10.00-17.00 uur (t/m 9 nov) ANTWERPEN Lokaal 01 Verbrande Entrepotstraat 9 - Renée Turner - do 13.00-17.00 uur (t/m 11 okt) Museum voor Schone Kunsten - Trance Dance: 25 eeuwen kunst thema stilte - di tot zo 10.00-17.00 uur (tot 30 nov) BAARLE-NASSAU Galerie De Verbeelding Klokkenstraat 12 - Korsten, Reynders, Lans- daal/schilderijen - Van Kemenade/beelden - Mookhoek/potsculpturar - do t/m zo 13.00-17.00 uur (t/m 5 okt) BREDA Chassé Galerie Claudius Prinsenlaan 8 - Lydia Schouten en Pauk Don-1 ker Duyvis /tekeningen en fotowerk - ma t/m za 13.00-18.00 uur (t 30 sept) - Dennis Happé/grafiek en Phoebe Maas/fotowerk (t/m 2/ nov) Lokaal 01 Kloosterlaan 138 - Yarre Stooker, Sol Sneltvedt en Joncouii de Vries - do, vr, za 13.00-17.00 uur (t/m 12 okt) Galerie Molenaars Ginnekenweg 79 - Kunstkabinet: Bredase Clerm Veeger, ook werk van o.a. Herman Brood, Ton Mertens, Susan Schild kamp en Henk van den Berg - wo t/m vr 13.00-17.30 uur en za/ll.oo. 17.00 uur (27 sep t/m 10 okt) Galerie Segeren Raadhuisstraat 8-10 - Ad van Haandel/etsen en te keningen - di t/m vr 10.00-18.00 uur, do tot 21.00 uur en za tot 17.00 uur (t/m 11 okt) NBKS Reigerstraat 16 - Reprise: Paul den Hollander, Hans Waanders Hermien van Herpt, Henck van Dijck, André Geertse - di t/m zo 13.00' 17.00 uur, zo 15.00-17.00 uur (t/m 26 okt) Galerie Ginneken Ginnekenweg 287 - Nora de Jong/schilderijenee keramiek, Andries van der Beek/schilderijen - do t/m zo 13.00-17.oo uur (t/m 19 okt) DEN HAAG Museum Het Paleis Lange Voorhout 74 - Venetiaans Glas/ Het ge heim van Murano - geheimen van het Italiaanse eiland in Lagune Ve netië - di t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 7 dec) GENT Museum voor schone kunsten - Brussel-Parijs: artistieke dialoog tussen België en Frankrijk periode 1848-1914 - di tot ma 10.00-18.00 uur (t/m 15 dec) HULST Galerie Esprit Gravenstraat 99 - Belgische en Zeeuwse kunstenaars/schilderijen en beelden - do t/m zo tot 17.30 uur, do avond 19.00-21.00 uur (t/m 5 okt) 'S HERTOGENBOSCH Noordbrabants Museum Verwerstraat 41 - Brabant in het punt - fotografie - n.a.v. boek: Het licht van de negentiende eeuw(t/m 30 nov) - La Gare, de oude en nieuwe spoorzone - art-impressions, au- diovisuals, foto- en filmmateriaal, historische voorwerpen, maquettes en ontwerptekeningen (t/m 30 nov) ROOSENDAAL Tongerlohuys Molenstraat 2 - Margriet Oomen/olie, Arjen I mans/Keramiek - di-zo - 14.00-17.00 uur (t/m 29 sep) ROTTERDAM Museum Boymans van Beuningen Museumpark 18 - Bruce Nag- man - Fiftheen pairs of white bronze hands (t/m 27 okt) - Paul Beek man (t/m 8 mrt 98)- Atelier van Lieshout: 15 jaar Joep van Lieshout (t/m I 16 nov) - Herbergscènes uit de 17de eeuw - gebruiksvoorwerpen en j prenten (t/m 27 okt) - Daan van Golden: 'Youth is an art' (t/m 7 dec] TILBURG Nederlands Textielmuseum Goirkestraat 96 - European Art Quilts di t/m vr 10.00-17.00 uur, za en zo en 2e kerstdag 12.00-17.00 uur (t/m j 18 jan) De Pont Wilhelminapark 1 - Robert Zandvliet: recente schilderijen-ij t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 4 jan) UTRECHT Centraal Museum Agnietenstraat 1 - Charley Toorop/ Gerrit Rietveld Pyke Koch - di t/m za10.00-17.00 uur, zo/12.00-17.00 uur, avondopen-1 stelling vr/19.00-22.00 uur (t/m 28 sep) poor Johan Diepstraten Vrouwen in een crisis. Met deze het volledige werk van Fleur Bc zonder uitzondering leven de v geestelijk isolement. Altijd wee: zaamheid, maar rust vinden z< Marokko, de stadsjungle van Bi een Amsterdams woonhuis, om geven waar haar verhalen en r ontloopt zijn lot, lijkt de boods< dat inmiddels zo'n tien titels be Haar nieuwe roman Oostenwind, koningskind lijkt een samenvat ting van alle voorafgaande boe ken te zijn. Een vrouw, Marina, gaat op reis naar een van de zui delijkste eilanden van de aarde. Ze ontvlucht haar drukke leefwe reld in een miljoenenstad om tot zichzelf te komen. Wat haar ach tergrond is, onthult Fleur Bour- gonje niet. De lezer weet wel dat ook deze vrouw alleen wil zijn met zichzelf, met haar eigen ge dachten en dromen. De thematiek van Fleur Bour- gonje is niet nieuw in de Neder landse literatuur. Het is de zo veelste bewustwordingsroman in de trant van Marie Kessels die in Boa een vrouw op haar flatje liet mijmeren over de zin van het le ven. Marina in Oostenwind, ko ningskind verblijft ten minste i nog op een eiland tussen opmer kelijke figuren en dat geeft wat meer adem aan de roman. ;Manna wil achterhalen wat er rich in de verbeelding afspeelt van mensen die in afzondering le ven, wat voor dromen en fanta sieën zij hebben. Een onzinnige opdracht natuurlijk, wat zij on middellijk ook te horen krijgt van [de eilandbewoners. Maar omdat de vrouwelijke hoofdpersoon ge fixeerd is op de verbeelding, kan Fleur Bourgonje met dat thema laan de slag. rot op de laatste pagina blijft on- luidelijk wat de rol is van de ver- ichillende eilandbewoners. Veel nensen ontmoet Marina niet, zij leeft alleen intensief contact met ie buschauffeur Ciro en zijn mishoudster Herta. Tijdens Ma- Ma's verblijf - één zomer lang - langt er een verstikkende atmo- ifeer over het eiland. Op de een of 'adere manier geeft dit juist iets jiysterieus aan de roman, riter ook omdat er sprake is van Werk van Wim Delvoye: met toestemming van de Koninklijke Dierenbescherming. foto middelheim Broodthaers, Guillaume Bijl, niet toevallig allemaal Belgen. I De acht installaties van Wim Delvoye staan in Middelheim-hoog en zijn tot 16 november dagelijks te zien van 10.00 tot 17.00 uur. Openluchtmuse um voor de beeldhouwkunst Middel heim, Middelheimlaan, Antwerpen (op de ring afslag Wilrijk nemen, bor den wijzen verder naar Middelheim). Door Frits de Coriinck Kunstenaars uit Vlaanderen en Zeeland zijn te gast in Galerie Es prit in het Zeeuws-Vlaamse Clin- ge. De galerie organiseert al zo'n twaalf jaar tentoonstellingen in het wat beeldende kunsten be treft tamelijk lege land Zeeuws- Vlaanderen. Wat er zich aan belangrijks ont wikkelt, is te zien in het nabije Gent en Antwerpen. Daar zijn grote musea en tentoonstellings ruimtes, daar komen dus ook de grote verzamelaars, daar bevindt zich het grote publiek. De galerie houdt zich staande met steun van de provincie Zeeland en ambieert een bescheiden voortrekkersrol in het stille land van Zeeuws-Vlaan- deren waar hoegenaamd geen beeldende traditie is. Het verschil bijvoorbeeld met de wereld van de muziek is enorm. Het festival van Zeeuws-Vlaan deren brengt concerten die van belangrijk niveau zijn. Galerie Esprit probeert daar bij aan te sluiten door in de periode tot 5 oktober beeldende kunst te tonen die raakt aan het thema 'Muziek, spiegel der kunsten'. Op de loca ties waar de concerten plaatsvin den, worden tegelijk ook kunst werken geëxposeerd teneinde een wisselwerking te realiseren. De ervaring wil dat dit soort bedoe lingen gedoemd zijn niet verder te komen dan een passieve daad. Maar dit terzijde. Wat galerie Esprit toont, is een verzameling individuele kunste naars van verschillende aard en vooral verschillende kwaliteit. Er is verhoudingsgewijs veel werk dat steunt op opvattingen en technieken uit de jaren vijftig en zestig. Dat betekent expressieve, emotionele gebaren in verf van Willy van Eeckhout uit Mechelen. Interessant is zijn werk pas waar het wat ingetoomd is, waar het meer compositie wordt in de vorm van een subtiele schildering een muziekpartituur. Dan ont stijgt het aan de wilde, seerd heftige penseelstreken diej niet meer opleveren dan emotie. Kunst moet meer zijn. Hf navolgen van een stijl is een tetej perkte optie. Diezelfde kritiek geldt ook c kwantitatief sterk aanwezig Rijnhard Schregardus die rieschilderingen maakt. Blijkt» de begeleidende tekst moeten dij de kijker doen denken aan de of- oude rotstekeningen en de daarj mee verbonden symbolentaal, vergelijking bestaat slechts woord, het beeld blijft droog bewegingloos. Een echte beten nis ontwikkelt zich niet. Beelden De keramische beelden van buin DHaese zijn de m kende werken van deze presents] tie. Hij maakt in keramiek 11 sengestaltes die hij vervoffl ook met het schilderspensed werkt. Op een eenvoudige, re manier schept hij een ge een mens die met verbazing, wereld aanziet. Er zijn verder» enkele kunstenaars die opval door hun techniek. Een 1 is Jean Kamps die achter f schildert. Dat is een oude, Zuid-Duitsland veel techniek. Kandinsky bijvoor» heeft haar in de buurt van chen leren kennen en ook I past. Kamps beheerst de e niek. Zijn hinter-Glas-Ma ziet er perfect uit, jammer aki dat de voorstellingen (voora thes) stijf en eenvoudig zijn mooist is zijn kast. Een besta 1 houten kast met glazen r» heeft hij mooi beschilderd nieuw leven voor een oud me stuk. Galerie Esprit, Gravenstraat 9&® (3 km van Hulst). De tentoondd" van Zeeuwse en Vlaamse kum tot 6 oktober te zien. Open 00 j t/m zondag van half twee tot 'or Muriel Boll is het huis bij de kromme m een verhaal op rijm van -e Dros over een kleuter die e verhuizen omdat er een zus- geboren is en toen zij kwam het huis te klein, 'ons oude j1! e kromme boom waar ik «droom wanneer ik droom'. liiJ regel heeft een mooi, fjna plechtig ritme, en keert «te weer terug in de tekst die |Mitojgten poëtische onder- F is een stapelverhaal; eenjon- leen f8®' steeds meer nieuwe sen toe aan wat er met de ver- 'ng,mee moet- Eerst wordt ioLh .Wl6g van Rozemarijn rirot u n k0mt de man met Ét v, ^mst die aUes. behalve Nhurift j de kromme boom, ieg herh de regels over de fes bel worden- Het derde gronf met de verhuiswagen over He"6" Z3al Waarna de mil de man met de grote [erVoll 06 tekst 0ver de wie§ st IliT' enz°voort. Boven de Harrie Geelen zijn Pp»-, A.ÜV, vjcct Poie klelJI ll Jerhaal> in de feken die °°Ie kleuren en forse penseel- 1 we zo goed van hem wordt, is meer [VerhmldS kl8Uter geschilderd: WTagen'hetbaddatniet IPoD wl-.^iie met zijn [woon ik S' kan ket hromen I on A er pas'. Aan het eind v VI tl O n z( c( e« m tv M D Ti ge ve k( tu Sc va ka na di< fli vr< Wï en nu vu mc nu 'Vc 'N< He me De sin bei 'vr< DINSDAG 23 SEPTEMBER 1997 D2 I pggTEM

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 26