Toekomstige
megasteden in Azië
zijn zowel zege
als bezoeking
•neming
oede Taliban-interpretatie islam groeit bij moslims
Franse oud-strijders
klagen over hit Noah
BUITENLAND
A9
20 SEPTEMBER
1997 A8
plaats in. De Nijmeegse vennoot!
schap staat model voor de voor-
)BSTBM
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1997
beeldige aanpak van de
opvol
gingskwestie. Alewijnse senioj
maakte niet alleen tijdig een wel
overwogen, rationele keuze vot
één van zijn vier kinderen, mad
hij diende ook met de overige fd
milie-aandeelhouders tot overt
eenstemming te komen over
nieuwe eigendomsstructuur. Ma
de komst van Michiel binnen hej
bestuur veranderde C. Alewijn
en co. in een holding met tiel
overzichtelijke werkmaatschad
pijen, ondergebracht in apart
BV's met eigen winstdoelstellii
gen.
„De zeven eigenaren van toej
zussen van mijn vader, neven en
nichten moesten fair, op basis vaL
de reële waarde, worden uitga
kocht. Voor de bepaling van cl]
prijs raadpleegden we de best]
professionele adviseurs. Alles veil
liep volgens schema en correct
zonder messen op tafel. Iedereei
zette zijn handtekening," aldu
Michiel Alewijnse.
Het contract voorzag onder mei
in de bepaling dat de opbreng!
van de aandelenverkoop voorld
pig als lening in het bedrijf diendi
te blijven om dure externe final
ciering te vermijden. Een cruciaj
voorwaarde bleek achteraf,
chiel Alewijnse: „Op het momei^
dat ik eind 1992 als enig bestuu
der aantrad, stortte prompt
bouwnijverheid in elkaar,
moesten pijnlijk saneren, tot aai
ontslagen aan toe. Niemand gal
een kik. Niet de familie, niet hej
personeel. Met zijn allen hebbel
we het als één familie weten I
redden. Met vreemd vermogen j
de zaak was dat niet gelukt."
9/09
508603
0690994
820009
261152
12804
1932032
>5140
1836105
1150933
1931549
'00465
133201
11564
156802
[1336638
>51404
[1247229
666250
980169
530889
1443406
995488
151403
891807
533978
157627
541330
155527
260136
752606
arkt
iring april '98
deld tegen f
'98 werden 5
f 22,00. De
A advieskoers
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
d ex dividend
e gedaan/bieden
f gedaan/laten
dividend
x dividend
40,00
1726
1,30
40,00
1048
2,90
42,50
2280
1,70
45,00
2899
1,00
50,00
933
0,30
45,00
891
2,60
50,00
1245
1,50
40,00
1262
5,90
42,50
967
1,60
40,00
2667
1,60
40,00
1180
3,10
40,00
1148
3,90
21,30
1181
1,00
880,00
962
22,50
890,00
1803
13,10
900,00
4202
5,90
910,00
900,00
3449
2,00
1155
33,00
910,00
819
29,00
910,00
890,00
1354
60,00
a
2056
2,00
900,00
7405
4,50
a
910,00
om nn
918
960
10,50
20,50
a
y/u.uu
930,00
3216
30,00
950,00
866
50,00
960,00
1320
59,00
80,00
a
980,00
1000,00
860,00
1893
798
100,00
2215
16,50
890,00
1352
51,00
a
780,00
1500
55,00
a
870,00
753
90,00
200,00
802
0,10
205,00
854
4,30
a
205,00
1749
6,50
85,00
1234
6,30
80,00
1248
5,50
90,00
1681
2,40
92,50
937
0,40
100,00
1170
4,40
110,00
1093
2,20
42,50
910
9,50
107,50
807
1,90
110,00
2991
0,60
110,00
969
3,80
105,00
845
2,60
a
110,00
18000
828
4,70
1882
6,00
145,00
918
020
0,60
2,50
0
0
0
0 a
jrElaine Kurtenbach (ap)
- Zover het oog
it zijn rookpluimen,
Schoorstenen en fabrieken
iaën. Ook de open riolen
de stad zijn duidelijk
Ltbaar. Shenyang is één
de snel groeiende ste-
L in China. Twintig jaar
[deden had deze industrie-
tad minder dan drie mil
ieu inwoners. Nu zijn het
(8,8 miljoen en voor 2025
een inwonertal van
tien miljoen ver
acht. Het is een groeipa-
o!i dat in heel Azië is te
ll te zien.
(125, zo voorspelt de Aziati-
Ontwikkelingsbank, zullen
twintig Aziatische steden
buitgedijd tot megasteden met
per dan twintig miljoen men-
i Ondanks de overbevolking,
nailing, het watertekort en
lidere problemen die deze urba-
|isering met zich meebrengt, zijn
zeker niet louter
i bezoeking, zo meent de bank.
Mubbeling
Inwacht wordt dat de stadsbe-
ng in het jaar 2025 wereld
tijd meer dan verdubbeld zal
Is, van 2,4 miljard in 1995 tot
liiiljard. Daarvan zullen zo'n
|i! miljoen mensen dicht opeen-
in de twintig Aziatische
gastalen leven. Het Indiase
fombay wordt de grootste stad
fct 33,2 miljoen inwoners. To
la, dat tegen die tijd 28,7 mil-
pa inwoners heeft, moet zijn
iste plaats afstaan.
die het snelst zullen
•eien, Jakarta, Dhaka in Bang-
fch en Karachi in Pakistan,
|j« tegelijk de metropolen die
qua infrastructuur het slechtst op
de groei zijn voorbereid. Nu al la
ten het rioleringssysteem, de
drinkwatervoorziening, huisves
ting, het wegennet en andere es
sentiële voorzieningen in deze
steden zeer te wensen over.
Miserabele leefomstandigheden
en werkloosheid kunnen steden
maken tot broeiplaatsen van so
ciale onrust. Enorme verschillen
in rijkdom, een normaal ver
schijnsel in Aziatische steden,
droegen afgelopen voorjaar bij
aan verkiezingsonlusten in Ja
karta.
Ooit was Shenyang, op 850 kilo
meter ten noordoosten van Beij
ing, een door nomaden bezocht
regionaal handelscentrum met de
naam Mukden. In de zeventiende
eeuw nam de stad korte tijd een
prominente plaats in als hoofd
stad van China onder de Qing-
dynastie. Tijdens het bewind van
de Chinese communisten werd de
stad het industriële hart van
Noordoost-China. De basis hier
voor was overigens al gelegd door
de Japanse bezetters, die Mukden
en de rest van Noordoost-China
in 1931 bezetten en van
Mantsjoerije, zoals zij de regio
noemden, een groot industriege
bied en leverancier van grond
stoffen wilden maken.
De winkels en villa's uit de Ja
panse tijd zijn nog steeds zicht
baar in het straatbeeld, ofschoon
ze langzaam maar gestaag het
veld moeten ruimen voor nieuwe
kantoortorens en winkelcentra.
Sloppenwijken
De op zes na grootste stad van
China kent echter niet de uit
golfplaten en karton opgetrokken
sloppenwijken als in Jakarta en
Rangoon, de hoofstad van Birma.
De overheid leidt de groei wat dit
betreft enigszins in goede banen.
Daarbij maakt de bittere winter
kou in Shenyang het bijna onmo
gelijk in een krot met kartonnen
wanden te leven. Toch kent de
stad nog vele andere problemen,
die worden verergerd door een
tekortschietende bureaucratie.
Net als veel andere steden heeft
ook Shenyang in zijn centrum
een beeld van de Grote Roergan
ger, Mao Zedong. Een beminne
lijke Mao reikt hier de hand aan
zijn voeten ploeterende arbei
ders, boeren en soldaten. „Lang
leve het proletariaat," luidt een
vervaagde tekst op een gebouw
waarin nu een reparatiewerk
plaats voor elektrische apparaten
is gevestigd.
Maar het proletariaat van She
nyang heeft betere tijden gekend.
Meer dan de helft van de fabrie
ken in de stad, de meesten zijn
staatseigendom, lijdt verlies. Ze
ker duizend fabrieken zijn stilge
legd of draaien op halve capaci
teit. De werkloosheid wordt ge
schat op twintig procent, maar
ligt mogelijk hoger. In sommige
wijken zijn werklozen te zien die
bedelen om werk of voedsel.
Vervuiling
De vervuiling is nog niet zo erg
als in Jakarta, ofschoon de kana
len die in Shanyang als open rio
len dienen een kwalijke stank
kunnen verspreiden. Na klachten
van lokale bestuurders dit voor
jaar zegden de provinciale auto
riteiten 10,8 miljard yuang (2,6
miljard gulden) toe voor de bouw
van 21 waterzuiveringsinstalla
ties.
In het kleine, maar snel groeiende
zakencentrum van Shenyang zijn
de eerste glimmende hotel- en
kantoorkolossen verrezen. Maar
al snel begint het woud van
schoorstenen en vijf a zes verdie
pingen hoge fabrieken die wor
den omgeven door vervallen ar
beidersflats. Bomen of planten
Tokyo zal in 2025 zijn plaats als grootste stad van de wereld af moeten staan aan Bombay.
zijn er nauwelijks te bekennen.
De stad heeft enorme open ruim
ten als marktplaatsen ingericht
waar enkele duizenden van de
230.000 ontslagen arbeiders zich
zelf van een inkomen kunnen
voorzien. Zij verkopen kleren,
petten, schoenen, speelgoed en zo
meer. „De meesten zijn nu rijker
dan met een arbeidersloon," zegt
Zhang Limin onderdirecteur van
het Bureau van Economie en
Handel in Shenyang.
Een bezoek aan de markt leert
echter dat de handel niet echt flo
reert. De meeste verkopers liggen
achter hun stal te slapen of staren
wezenloos in de ruimte. Zhang
zegt dat de stad hoopt investerin
gen van buiten aan te trekken om
de industrie nieuw leven in te
blazen.
Ook voor zijn milieuproblemen
heeft de stad hulp van buiten ge
zocht. Shenyang heeft zich aan
gesloten bij een project van het
ontwikkelingsprogramma van de
Verenigde Naties, dat plannen
opstelt voor de aanpak van de
luchtvervuiling en het afvalpro
bleem.
Shenyang is slechts één van de
Chinese steden die kampen met
een enorme bevolkingsgroei. In
1949 woonde slechts één op de
tien Chinezen in de stad, nu is dat
bijna één op de drie, ongeveer
vierhonderd miljoen mensen, en
mogelijk zelfs 520 miljoen als de
migranten van het platteland die
in de steden werk zoeken worden
meegeteld. Tot voor kort hield de
overheid een strikt registratie
systeem bij om migratie vanuit
het platteland tegen te gaan. Nu
de markt vrij spel krijgt is er
minder zicht op de trek naar de
stad.
Infrastructuur
„Er is nauwelijks geïnvesteerd in
infrastructuur. De regering wilde
zelfs niet praten over stadsont
wikkeling," zegt Elisabetta Ca-
f Anthony Shadid (ap)
pil - Gevaarlijke, achter
in extremisten met een een-
en verdraaide kijk op
[islam. Zo luidt, kort sa-
®gevat, de kritiek op de Ta-
nin Afghanistan.
'veroordeling van de mili-
p islamitische strijders is in
T seculiere westen allang ge-
Mgoed. In toenemende mate
zulke geluiden nu ook te
r® °nder activistische mos
tier benadering van de is-
a scherp contrasteert met de
['opvattingen van de Taliban,
f® moeten vrouwen thuiszit-
Neisjes wordt onderwijs ont-
P> mannen moeten baarden
Ra en cassettebandjes tot pa
in zakken zijn verboden,
geven een heel slecht beeld
Pat 'dam moet zijn wanneer
T™t dagelijks leven beheerst,"
JitazamTamimi, een islamiti-
ly«rijver in Amman, Jorda-
zijn allemaal bezorgd dat,
*er moslims en niet-mos-
naar de Taliban-beweging
.91,zij geschokt zullen zijn en
Imet afgrijzen zullen afvra-
r "s dit de islam?"
van de Taliban, die een
fc j n Afghanistan waar
de hoofdstad Kabul be-
n> üjken verbaasd over de
van kritiek uit moslim-
éi] wijzen op de gebrek-
yrmatie over hun bewe-
0 antwoorden dat het de
ond3reekt aan vi-
'iS^deTaliban-politie,
Wz,vÜiamuddin> zegt dat de
Étalita raoeten bedenken dat
I \w i16.en °orlog voeren'dat
Pöieen k gesteld ziin een
bn 1 nomie °P poten te
jdL 6 ,na bi)na twintig jaar
ai verwoest zijn. Tege-
a Houdt hij staande dat de
'gEew^n.deTaliban voi-
:he ]e e'd zijn in de islami
te over'a ,maken °ns geen
de kritiek vanuit de
Taliban-strijders klimmen bewapend met raketwerpers in hun pick-up.
westerse wereld," zegt hij in een
groezelig kantoor met kale mu
ren. „Wat de moslimwereld be
treft, wij weten dat hun informa
tie over onze situatie onvoldoen
de is."
Kledij
Qalamuddins mannen zwerven
door de straten van Kabul, bereid
om iedere vrouw af te ranselen
die dwaas genoeg is om zich op
straat te begeven zonder de voor
geschreven kledij, en iedere man
die geen tulband en baard draagt.
De Taliban beschouwen muziek
als on-islamitisch, hoewel liede
ren voor andere moslims essen
tieel zijn in hun geloofsbeleving.
Papieren zakken mogen niet wor
den gebruikt, omdat de kans be
staat, hoe klein ook, dat zij zijn
gerecycled van pagina's uit de
Koran. Vliegeren en andere 'fri
vole' vormen van vrijetijdsbeste
ding zijn verboden, omdat de tijd
beter kan worden besteed aan ge
bed.
Als politieke en militaire organi
satie zijn de Taliban in de heden
daagse moslimwereld ongekend
succesvol. Getergd door de jaren
lange onderlinge strijd van de
partijen die een einde hadden ge
maakt aan de macht van de com
munisten in Kabul, stroomden zij
in 1994 in grote aantallen uit se
minaria in Pakistan en het zuiden
van Afghanistan. Haast zonder
enige tegenstand van betekenis,
rukten zij op tot aan Kabul, dat
zij vorig jaar september innamen.
Sindsdien stokte hun opmars. In
het noorden bleek het verzet
hardnekkiger te zijn dan het er
aanvankelijk uitzag en de Tali
ban werden teruggedrongen tot
de grenzen van de hoofdstad.
Maar zij beheersen nog altijd
tweederde deel van het land en
lijken vastbesloten ook het reste
rende deel te onderwerpen. On
dertussen consolideren zij hun is
lamitische bewind.
Veel islamieten betwijfelen ech
ter inmiddels of de Taliban-in-
terpretatie van de islam wel ver
der gaat dan de maatregelen die
zij hebben afgekondigd. „Hun vi
sie is die van een heel primitieve
gemeenschap, een achterlijke
maatschappij met veel gebruiken
die strijdig zijn met de islam
zelf," zegt Kamal el-Helbawi, een
Londense woordvoerder van de
Moslim Broederschap, één van de
oudste en grootste islamitische
organisaties.
Islamitische beweging
De islamitische beweging, of zij
nu wordt gedragen door de Broe
derschap in de Arabische wereld,
door Turkse activisten of door de
Iraa- se mullahs, accepteert over
het gemeen de verworvenheden
va. westerse wetenschap en
te igie. Tegelijkertijd wijst
zi' lalde westerse culturele
in en vurig af.
pannelli, een onderzoekster van
de Aziatische Ontwikkelings
bank.
„Nu de markt het overneemt
groeien de steden ongelooflijk
snel. De regering begint nu pas te
investeren in de benodigde infra
structuur."
Snelle groei van steden is overi
gens niet alleen maar slecht, zo
zegt de Ontwikkelingsbank. Ste
den zijn centra van economische
activiteit en groei. Het gemiddel
de inkomen ligt in steden door
gaans hoger dan op het platte
land en de levensstandaard is er
over het algemeen hoger, vooral
in ontwikkelingslanden als Chi
na.
Het leefbaar maken en houden
van de steden is echter een enor
me opgave. Alleen in Azië moet
volgens de Ontwikkelingsbank
jaarlijks zo'n veertig miljard gul
den worden uitgetrokken voor de
infrastructuur die nodig is om
steden draaiende te houden: we
gen, havens, dammen, huisves
ting, riolering en andere voorzie
ningen.
Dagelijks sterven in megasteden
over de hele wereld zo'n vijftig
duizend mensen als gevolg van
een tekort aan schoon drinkwa
ter, veilige huisvesting en goede
sanitaire voorzieningen. Van de
138 grote rivieren die door de
Chinese steden lopen, voldoen er
slechts 38 aan eisen van het mi
nisterie van Volksgezondheid. In
tweederde deel van alle stadswij
ken in het land ligt de geluids
overlast hoger dan de limiet die
de regering stelt, zo blijkt uit een
recent regeringsrapport.
Shenyang vertrouwt op zijn erfe
nis als industriecentrum, waar
machines, metaalwaren, textiel
en chemicaliën werden vervaar
digd. De stad hoopt dat de toege
nomen welvaart in het land en
buitenlandse investeringen ook
hier, net als in Shanghai en Beij
ing, leiden tot een grotere bedrij
vigheid en een hogere levensstan
daard.
Dan zal de stad wellicht een deel
van zijn oude glorie terugkrijgen.
Voorlopig doen alleen de nog ro
kende fabrieksschoorstenen en
het keizerlijke paleis, een minia
tuurversie van de Verboden Stad
in Beijing, aan die industriële en
keizerlijke glorie denken.
Centraal in de beweging is een
streven de islam te maken tot een
moderne theologie, die in staat is
antwoorden te vinden op de vra
gen die' de hedendaagse wereld
opwerpt. Sommige groepen pro
beren een islamitische versie van
democratie in het leven te roepen;
andere concentreren zich op lief
dadigheidsactiviteiten. Dit blijkt
uit wijdverbreide netwerken in
Egypte, de Palestijnse gebieden
en Turkije.
Velen vinden dat de Taliban die
moderne benadering van de islam
verwerpen door hun obsessie
voor baardlengte en de vraag hoe
groot het stuk moet zijn, dat bij
diefstal van een hand moet wor
den afgehakt. Veel islamieten
menen dat het onjuist is vrouwen
werkzaamheden buitenshuis te
verbieden, meisjes onderwijs te
ontzeggen en activiteiten als
vliegeren, muziek maken en foto
graferen te verbieden. De juridi
sche opvattingen van de Taliban
zijn eerder gebaseerd op tribalis
me dan op ideeën over een zuive
re islamitische geloofsleer, zeg
gen deze critici.
Iran
Iran, dat lange tijd het voortouw
nam in de politisering van de is
lam, verwijt de Taliban oorlogs
zucht, extremisme en radicalis
me. In tegenstelling tot hun Af
ghaanse zusters mogen Iraanse
vrouwen stemmen, buitenshuis
werken en politieke functies be
kleden.
Islamitische bewegingen in
Egypte en Turkije hebben veel
moeite gedaan om afstand te ne
men van de ontwikkelingen in
Afghanistan, uit vrees dat de kri
tiek op de Taliban op hen zal
overslaan.
Aan het front ten noorden van
Kabul, waar jeugdige Taliban-
strijders tegenover een coalitie
van tegenstanders staan, wijst
Mullah Hassan de kritiek van de
hand. „Wij baseren ons op eigen
kracht," zegt hij, terwijl in de na
bijgelegen bergen het geluid van
schoten klinkt. „Alleen Allah
steunt ons."
Voormalig tennisser en zanger Yannick Noah zet zijn hand
tekening op de tennisbal van een fan. foto epa
Van onze correspondent
Parijs - Voormalig tennisser en gelegenheidszanger Yan
nick Noah staat in de beklaagdenbank bij Franse oud-strij
ders. Zij vinden dat de door hem bewerkte tekst van het
volkslied 'La Marseillaise' niet door de beugel kan.
Terwijl in de originele versie
van Rouget de Lisle 'het onzui
vere bloed de voren overstelpt'
heeft Noah, die al eerder een
succes had met de dijenkletser
'Saga Africa', een pacifistische
tekst geschreven en op plaat
gezet.
Het lied 'Oh Rêve' (Oh droom)
heet al een succes, omdat het
op radio en televisie vaak te
horen is. Noah zingt frasen als
'Laten we ons best doen om de
geesten open te stellen voor
vrede en tolerantie. Laten we
de vrijheid en broederschap
beleven'. Dat alles op de wijs
van het Franse volkslied, in
1792 door kapitein Rouget de
Lisle gecomponeerd om de
bloedige heroïek van het Rijn-
leger te bezingen.
Het veelvuldige draaien op ra
diostations als RTL en Europe
1 leidt tot een dagelijkse
stroom brieven van oud-strij
ders, die vinden dat hun veld
slagen voor Frankrijk door No
ah worden verkwanseld. „Dit
soort grappen haalt men niet
uit met het volkslied," aldus de
boze bellers en brievenschrij
vers.
Het protest is nog niet zo groot
als in 1979, toen Serge Gains-
bourg, al rokend en drinkend,
een reggae-versie van La Mar
seillaise zong. Dat leidde tot
grote spanning bij de concerten
van de chansonnier. Tientallen
mariniers en andere elite-sol
daten wilden Gainsbourg
graag afleren om het volkslied
zo te mismaken. De plaat werd
een hit.
In alle tumult die is ontstaan
rond 'Oh Rêve' valt op dat ie
dereen een mening heeft, be
halve Yannick Noah zelf. De
gelegenheidsmusicus weigert
ieder commentaar en concen
treert zich op dit moment op
zijn tweede baan, die van ten-
nistrainer.
