Kuipplanten zijn in de mode
Milieu-onderzoekers waarschuwen voor schijnsuccesjes
JfiSasav""*-
Aantal mensen met
depressie blijft stijgen
Informatiemiddag
over stottertherapie
Radboud neemt zaad
mannen onder de loep
Meeuwen
laten
[trekvogels
tegen
[gebouwen
vliegen
Mening ouders voor pubers
wel degelijk belangrijk
LIJF LEVEN
E3
Juist op dat moment sloeg d j
Ll te®en deze en andere
"Utenkrabbers in Noord-
^nka.
Terreinwinst
Voorbeelden
Positief
Ommekeer
Meerwaarde
SEPTEMBER 1997 E2
MEM
i i i i i
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1997
akking almaar erger wordt,
ils daar niets aan gedaan
ordt, gaat het eens rechthoeki-
hoofd van bovenaf gezien op
en wybertje lijken. Het aange-
icht ondergaat subtiele veran-
eringen, de kaak trekt een tikje
cheef, de wangen worden iets
symmetrisch, vaak gaat een
or af staan. Door die scheve
.aaphouding kunnen het
oofdje maar ook de heup min-
.er makkelijk alle kanten op-
raaien. Vorig jaar is weten-
chappelijk uitgezocht of 'pla-
iocefalie', medisch chic voor
:en scheef hoofdje, vaker voor-
omt. En jawel. Kwam een
cheef hoofdje een paar jaar ge-
eden nog maar bij een op de
Iriehonderd zuigelingen voor,
egenwoordig is dat toegenomen
tot een op de twaalf! Een derde
van al die kinderen komt onder
behandeling. In Amerika denkt
nen dat het sinds 1992, het jaar
vaarop Amerikaanse kindjes op
ïun rug gingen slapen, minstens
zes maal vaker voor komt.
5cht kwaad kan het niet. Be-
ichadiging aan de hersenen of
Jedragsafwijkingen zijn nooit
'emeld. De bewegingsbeperking
van hals en heup gaat bijna al
tijd over. Het is vooral een
cosmetisch probleem. Vroeger
dachten kinderartsen dat kinde
ren er wel overheen groeien,
maar dat blijkt lang niet altijd
zo te zijn: door de haargroei zié
je alleen maar minder dat het
hoofd ietwat scheef is, maar
scheef blijft het. Het is dus zaak
om een scheef hoofdje te voor
komen en gelukkig is dat heel
goed te doen. Het hoofdje bij het
slapen gaan afwisselend de ene
keer naar links en de andere
keer naar rechts leggen, voor
komt dat de baby een voorkeur
voor een bepaalde ligging krijgt.
Dat is vooral in de eerste weken
van belang.
Vaak heeft een wieg een dood
saaie kant waar niets te kijken
valt. Het helpt om de mobiles
eens een keer aan de andere
kant te hangen. Het bedje af en
toe te verplaatsen. Of het hoofd
en voeteneind te verwisselen.
Flesvoeding blijkt een risico
factor te zijn! Dat komt omdat
ouders hun kind bijna altijd of
rechts of links voeden maar
nooit afwisselend. Kortom, het
geheim van de preventie is het
consequent symmetrisch ver
zorgen van het kind, dus zonder
voorkeur voor links of rechts.
Dat helpt. Meestal is dan op een
volgende controle aan het
hoofdje niets bijzonders meer te
zien. Maar nogal eens is de
vormverandering blijvend. Wat
dan? In het Sophia-kinderzie-
kenhuis in Rotterdam past men
de helmmethode toe. Een nogal
Spartaanse oplossing waarbij de
baby 23 uur per dag, minstens
twee maanden lang een helmpje
moet dragen. Niemand weet met
zekerheid of het helpt en of het
helpt wordt nu uitgezocht door
de Universiteit van Maastricht.
Wordt dus vervolgd.
Het begon met een vakantie
kiekje. Het buikje hing nadruk
kelijk boven de zwembroek,
moest iets aan gedaan worden.
Dus besloot redacteur Ed va
de Kerkhof tot een gronde
leven. In deze bijlage doet
verslag van zijn zoektocht na
't Gezond. Vandaag aflever 9
5, over herrie.
illustratie mat rijnders
'Natuurbescherming
blijft taai gevecht'
levert alle aandacht
jor het milieu in de
Lktijk per saldo na-
Lwinst op? Nee, zo
Lijkt uit een eerste ver-
leiffling van de vak-
ep Milieukunde van
^Nijmeegse universi-
|it. Hoewel er overal in
fante projecten aan
ue gang zijn en het are-
lal natuurgrond voor het
„st sinds eeuwen weer
oeneemt, wordt de
jvergebleven flora en
launa nog dagelijks ge-
jmfronteerd met nieuwe
Magen. „In kwanti-
Jeitgaan we er een tik
keltje op vooruit, maar
te kwaliteit brokkelt
[ierder af," aldus Rob
■enders en Rob Leuven,
luteurs van het Hand-
|oek natuurbeheer en -
afwikkeling.
ii lob) van Oppen
menleving verbannen? En
mee het zwijgen? „wnl
Maar alla, ik blijf het pro
Bijvoorbeeld met Schubert-
Ik heb het uit De Muzikale
apotheek van de Duitse hoog e
Cristoph Rueger, een man i
weert dat muziek een medicijn
voor de ziel. Een man na
hart. Zou toch eens deze
moeten komen. pj,
Maar terug naar sfu°e .„bui-
middag sloot ik me af van d
tenwereld. Gordijnen i s£j
op slot, telefoon op nul. k,
rechtgelegd, ogen dicht ^„en-
zen Impromptu begon m
kele piano-aanslag, gevolgd
enkele tellen van stilte,
wegend zwijgen, also£ „LnJ
maal niet dood was en p 1
stond Zich kenbaar te m
kast aan.
0492-660274.
ladese meeuwen hebben
I ideerd trekvogels tegen ho-
gebouwen te laten vlie
ten. Daarna eten ze de te
■pletter geslagen dieren op.
I e meeuwen drijven de
Iwkvogels op zoals een her-
Iwshond schapen, zo ont-
L Canadese ornitholo-
Hun verhaal staat in
wetenschappelijk blad
IJ® Scientist.
e ornithologen deden hun
J®neming bij een van de
Mgste gebouwen ter we-
i een wolkenkrabber in
[«Mo- Ieder jaar vliegen
boenen trekvogels zich te
•meeuwen in Toronto be
an 6n/e °P de Srood ge-
- n ™de vogels te eten.
er kwamen steeds
u meeuwen, die slaags
|Vni„en om het voedsel'.
K nïS wetenschapper Mi-
e,sure 'eerden sommi-
al snel hoe ze voor
inmJ0e^se£ honden zorgen
■de rilefVOgels te dwingen in
nkk mg van de wolken-
ber te vliegen (afp).
"7
naar:
^ORMATIE
Ksn«ctieüif&Leve".
K'D4800MB Breda.
L e-"ené van der Velden.
De milieu-onderzoekers tijdens de presentatie van hun boekwerk: 'In kwantiteit gaan we er een tik
keltje op vooruit, maar de kwaliteit brokkelt verder af.' foto kun
l gevolgen van klimaatveran-
n; van verspreiding van
paarlijke stoffen in het milieu;
i verzuring, vermesting, ver-
g, verstoring en de ver-
kippering van natuurgebieden
joden nog steeds niet in hun
omgang begrepen, laat
ton dat er sprake kan zijn van
i doeltreffende aanpak.
iBtleidsdoelen die natuurbe-
prmers opstellen zijn vaak
nook niet toereikend, of blij-
i op lange termijn niet haal-
nr te zijn," zeggen dr. Rob
euven en drs. Rob Lenders, au-
s van het zojuist verschenen
tyniboek natuurbeheer en -ont-
ükéng.
j zijn verbonden aan de oplei-
.Natuurwetenschappelijke
tlieukunde van de Katholieke
JÉersiteit Nijmegen. Hun na
werk is niet alleen bedoeld
jor studenten. En ook niet al-
i voor mensen die beroeps-
ig of als vrijwilliger bezig
«met natuurbeheer. Het richt
nadrukkelijk tot iedereen
e geïnteresseerd is in de ach
tergronden van de milieuproble
matiek en de richtingen waarin
oplossingen gezocht kunnen
worden.
De Nijmeegse wetenschappers
beschrijven de recente verande
ringen in het denken over na
tuur. Geduldig leggen ze uit wel
ke verschillende vormen van mi
lieuverontreiniging er bestaan
en waarom de gevolgen daarvan
zo verontrustend zijn.
Het handboek laat zien welke vi
sies oftewel 'grondhoudingen'
mensen kunnen ontwikkelen ten
aanzien van de natuur; welke ty
pes landschap, flora en fauna
ons land rijk is; wat nou de
kracht is van bestaande wetten,
regels en internationale conven-
anten met betrekking tot de be
scherming van soorten. Het boek
besluit met een uiteenzetting
over strategische keuzes die in
de nabije toekomst gemaakt
kunnen worden.
Lenders en Leuven zijn geen cul
tuurpessimisten. Ze hebben oog
voor elke millimeter terrein
winst die inmiddels geboekt is,
maar waarschuwen voor te
vroeg juichen en schijnsuccesjes.
Aantasting van het leefmilieu is
immers een sluipend proces. Het
gaat om een uitermate taaie, in
gewikkelde problematiek. Daar
om herinneren de auteurs aan
wat Jac Thijsse, natuurbescher
mer van het eerste uur, al in
1937 schreef: 'Voor wie het na
tuurschoon van ons land ter har
te gaat, kan het wel eens benau
wend zijn, bijna dagelijks te
hooren over schennis van de na
tuur ten behoeve van 'nuttig
heidsdoeleinden'. En onwille
keurig vraagt men zich af wat er
kan worden gedaan om - voor
zoover het werkelijk verarming
betekent - ons land hiervoor te
bewaren.'
Met de woorden van deze inspi
rator in hun achterhoofd leggen
de auteurs helder uit wat moei-,
lijk te bevatten processen zoals
verzuring, vermesting, versprei
ding van chemische stoffen en
klimaatverandering nou precies
betekenen voor flora en fauna.
Hun uitleg gaat gepaard met
aansprekende voorbeelden. Over
roofvogels, die aan het einde van
de voedselketen staan en juist
daardoor gemakkelijk slachtof
fer worden van dé verspreiding
van insecticiden. De opeen
hoping van een stof als DDT in
hun lichaam leidt tot de aan
maak van te dunne eierschalen
waardoor de voortplanting mis
lukt.
Bij vermesting wordt uitgelegd
dat (enkele) snelgroeiende fau
nasoorten gaan overheersen en
(veel) langzame groeiers uit het
milieu verdrongen worden.
Bij verstoring wordt erop gewe
zen dat wegverkeer de belang
rijkste oorzaak is van onnatuur
lijke sterfte onder vogels. „Vol
gens schattingen worden jaar
lijks twee miljoen vogels dood
gereden. Voor de kerkuil is bere
kend dat jaarlijks tot een kwart
van de Nederlandse populatie
ten slachtoffer valt aan wegver
keer," aldus het duo.
Bij versnippering gaat het erom
dat soortgenoten eikaars biotoop
niet meer kunnen opzoeken om
dat de 'ecologische verbindings
zone' tussen hun leefgebieden
vernield is, bijvoorbeeld door de
aanleg van een snelweg of woon
wijk. Dat kan leiden tot inteelt
en uitsterven van planten en die
ren die op een 'eiland' zijn ach
tergebleven, maar het verklaart
ook het grote aantal verkeer-
slachtoffers onder 'zoekende'
soorten zoals dassen, amfibieën
en vogels.
Ondanks alle tijdelijke succesjes
die tot nu toe zijn geboekt, zijn
de voornaamste bedreigingen
voor flora en fauna dus volop
blijven bestaan. In sommige
waardevolle natuurgebieden ne
men ze zelfs toe, bijvoorbeeld in
de tot voor kort 'groene grens
strook' tussen Nederland en
Duitsland, waar de plaatselijke
bevolking aandringt op het
openstellen van steeds meer we
gen voor autoverkeer.
Toch vallen er hier en daar wel
degelijk positieve ontwikkelin
gen waar te nemen, aldus de au
teurs van het handboek. Sommi
ge planten- en diersoorten die al
decennia uit ons land verdwenen
waren, keren terug. En alles bij
elkaar opgeteld, neemt het are
aal natuurgebied voor het eerst
sinds eeuwen niet meer af maar
toe.
Leuven: „Mogelijk is het ook nog
ietwat te vroeg om nu al aan
sprekende resultaten van het
nieuwe elan te verwachten. De
ingezette ontwikkelingen heb
ben tijd nodig om tot succes te
kunnen komen. Decennia duren
de aanslagen zijn niet van de ene
dag op de andere teniet te doen."
Volgens Lenders schuilt de aller
grootste winst wellicht hierin
dat er onmiskenbaar sprake is
van een maatschappelijke om
mekeer in het denken over na
tuur: „Het grote voordeel daar
van is dat het steeds vanzelf
sprekender wordt om bij beslui
ten rekening te houden met de
gevolgen van ons doen en laten
voor natuur en landschap."
Toch heeft zelfs dat 'rekening
houden met' lang niet altijd po
sitieve gevolgen voor het milieu.
„Zeker wanneer de belangen van
natuur en landschap in conflict
komen met menselijk weibeha-
Door Romke van der Kaa
Sommige enthousiasten hebben
hun terras zo vol gezet dat ze er
zelf nauwelijks meer bij passen.
En met een verjaardag is het he
lemaal dringen geblazen; neef
Albert zit met zijn mokkapunt
klem tussen Daturas en citrus-
boopjes.
Natuurlijk - kuipplanten
scheppen een exotische sfeer;
soms waan je je op vakantie in
eigen tuin, maar besluit je om
die vakantie toch elders door te
brengen, dan moet je tijdens je
afwezigheid wel een verzorger
voor je planten inhuren. Want
kuipplanten vragen veel aan
dacht en zorg, veel meer dan
planten in de volle grond die je
wel een paar weken aan hun lot
over kunt laten. En binnenkort
kun je al helemaal niet meer
weg. November - sjouwmaand.
Dan krijgen we de eerste nacht
vorst en moeten de kuipplanten
naar binnen. Nu is een oleander
in de keuken best leuk, maar tot
half mei 1998 is een hele tijd.
Vooral als de deur van de oven
niet meer open kan.
Na jaren van slepen en sjouwen,
ben ik tot de conclusie gekomen
dat er veel te zeggen valt voor
eenjarige kuipplanten - die kun
je zonder schuldgevoel laten be
vriezen - en voor winterharde
kuipplanten die je met een ge
rust hart buiten kunt laten.
Een goed voorbeeld van een win
terharde plant die het goed doet
in een pot, is de hosta. Mooi
symmetrisch van vorm, en het
hele seizoen om aan te zien. Mits
hij voldoende water krijgt, want
anders wordt het blad bruin. Om
er niet met de gieter naast te
hoeven blijven staan, kun je een
schotel onder de pot zetten. Bij
blauwbladige hostas heeft zo'n
Hydrangea arborescens als potplant.
schotel nog een bijkomend voor
deel: door iedere dag water bo
venop de plant te gieten, bescha
dig je de waslaag die voor het
blauwe waas zorgt dat over het
blad ligt, zodat je een groenbla-
dige hosta over houdt. Waterge
ven op de schotel houdt het blad
blauw. Bijna alle hostas zijn ge
schikt om in een pot gezet te
worden en ik zal ze niet allemaal
bespreken. Mijn favoriet is Hos
ta lancifolia, een soort met smal,
glimmend, donkergroen blad.
Veel hostabloemen hebben de
kleur van vuile sokken of afwas-
water, maar Hosta lancifolia
heeft een aangename, donker
paarse bloemkleur. Qua bloei
een van de betere hostas en een
spectaculaire kuipplant.
Sommigen stellen het op prijs
om hun kuipen ook 's winters ge
vuld te hebben; ik kan mij voor
stellen dat wie zijn potten als
schildwachten ter weerszijden
van zijn voordeur heeft staan,
het bezoek in de donkere maan
den van het jaar liever niet met
lege potten verwelkomt. Een
hosta is dan ongeschikt, want
die verdwijnt in november onder
de grond. Buxus blijft mooi
groen en twee buxuskippen
naast de voordeur geeft de en
tree een zekere allure, maar
buxus heeft ook ontzettend veel
water nodig.
Zelf zou ik kiezen voor Euony-
mus fortunei, een familielid van
de kardinaalsmuts. Euonymus
fortunei zie je vaak als bontbla-
dige klimplant tegen een pui ge
plaatst, maar bij gebrek aan
klimmogelijkheden vormt de
plant een bolrond struikje. De
wit- en de geelbonte variëteit
zijn zelfs bij druilerig weer nog
vrolijk, maar voor de haters van
bont is er ook een groenbladige
vorm verkrijgbaar.
Een goede potplant is de hy
drangea - door sommigen nog
altijd hortensia genoemd. Som
mige hydrangeas zijn zelfs in de
volle grond niet winterhard -
laat staan in een pot. Maar er
zijn een paar soorten die ook in
een pot de winter doorstaan. Hy
drangea arborescens heeft hart-
Door Hans Rube
Wenen - Het aantal mensen met depressieve klachten blijft stij
gen. Volgens ramingen van de Wereldgezondheidsorganisatie
WHO zal het ziektebeeld in 2020 'de zwaarste last zijn die de
maatschappij moet dragen'. Psychiaters en patiënten doen daar
om een dringend beroep op de pharmaceutische industrie 'bete
re en beter verdraagbare' medicijnen te ontwikkelen.
gen lijken flora en fauna nog al
te vaak het veld te moeten rui
men," constateren de onderzoe
kers.
Als voorbeelden noemen ze me
gaprojecten zoals de Betuwelijn;
het doortrekken van de A73 bij
Nijmegen en de daaraan verbon
den bouw van nieuwe brugpij-
lers in de uiterwaarden van de
Waal; en de Hogesnelheidslijn en
Schiphol Mainport: „Dat zijn
stuk voor stuk 'infrastructurele
projecten van majeur belang
voor de economische ontwikke
ling,' maar een vooruitgang voor
natuur en landschap zijn ze al
lerminst."
Leuven: „Een nieuwe Waalbrug
over de Weurtse en Lentse uiter
waarden, de aanleg van een bag
gerspeciedepot en de aanleg van
een containeroverslaghaven vor
men zelfs een enorme belasting
voor hetzelfde landschap, waar
in juist de laatste tijd interes
sante veranderingen zichtbaar
zijn."
Lenders noemt het jammer dat
veel kleinschalige projecten die
her en der zijn opgestart, met
name in het Gelderse rivierenge
bied, niet uitdrukkelijk in ver
band staan met elkaar. „Was dat
wel gebeurd, dan zou de som der
delen meerwaarde te zien heb
ben gegeven".
Zo zijn de Nederlandse graslan
den van groot belang voor de
wereldpopulaties van weidevo
gelsoorten. Als uiterwaarden een
andere (natuur)functie krijgen
dan als grasland, kan dat bedrei
gend zijn voor weidevogelsoor
ten die het toch al moeilijk heb
ben vanwege de versnippering
van hun leefgebieden.
In dat verband pleiten ze ervoor
de inrichting van een nieuw na
tuurgebied voortaan gepaard te
laten gaan met een procedure
vergelijkbaar met een milieu ef
fect rapportage (MER). „Dan
weet iedereen waar we met z'n
allen aan beginnen en waar we
willen uitkomen. Zo krijg je een
sterk beheersinstrument in han
den."
Drs. H.J.R.Lenders en dr. R.S.E.W.Leu-
ven, handboek Natuurbeheer en -
ontwikkeling. Amsterdam, Boom,
62,50.
Dit bleek tijdens een persbijeen
komst op het tiende congres
voor Neuro-Psychopharmacolo-
gie dat zich deze week in Wenen
afspeelt. Daar werden ook de
eerste grootschalige afgeronde
lange termijnonderzoeken met
het middel Remeron van Orga-
non gepresenteerd.
Deze jongste loot aan de psy-
chopharmaceutische stam blijkt
bijzonder goed te scoren. Orga-
non heeft in Nederland inmid
dels tien procent van de markt
in handen met het medicijn
waarvan de artsen zeggen dat
het nauwelijks bijwerkingen
geeft en zeer snel effectief is. Dit
in tegenstelling tot het werel-
wijd best verkopende antide
pressivum Prozac, vorige week
opnieuw in opspraak na het tra
gische ongeval van prinses Dia
na, toen bleek dat de chauffeur
van de Mercedes naast drank
ook Prozac had gebruikt.
Een aantal psychiaters in de VS
heeft Remeron inmiddels voor
nieuwe patiëenten tot medicijn
van eerste keuze gebombar
deerd.
Van de honderd miljoen gulden
die Organon dit jaar al met het
middel heeft omgezet, komt zes
tig procent uit de VS. Dr. N.
Sussman, hoogleraar aan de
New York School of Medicine:
„Dit pilletje wordt snel popu
lairder in de VS. Het werkt ver
bazend goed en snel."
De goede resultaten met Reme
ron werden niet helemaal toe
vallig gepresenteerd samen met
een onderzoek onder 150 psy
chiaters die eerder dit jaar een
congres in Nice bezochten. Zij
allen pleiten voor betere en
sneller werkzamere antidepres
siva, met minder bijwerkingen
dan de huidige generatie.
Dat deze middelen nodig zijn
blijkt uit onderzoek van de
WHO. Over de hele wereld lij
den 340 miljoen mensen aan de
pressies. Tussen de acht tot
twaalf procent van alle mannen
en tussen de twintig tot 26 pro
cent van alle vrouwen krijgt er
op enig moment in hun leven
last van.
De patiëntenaantallen zullen in
de komende eeuw alleen maar
stijgen, vreest de WHO. Mensen
raken jonger depressief, twee
procent van de kinderen onder
de twaalf jaar en vijf procent
van alle tieners lijdt aan de
ziekte. Maar vooral de generatie
geboren na de Tweede Wereld
oorlog en met name zij die ter
wereld kwamen in de jaren zes
tig, raken psychisch nogal eens
in de knel.
Hoewel depressies biologische
oorzaken hebben, lijkt bij deze
patiëntengroep de sociale factor
mee te spelen. In de naoorlogse
generatie komen namelijk ook
de meeste gebroken huwelijken
Wijchen (anp) - Mensen die stotteren hebben meestal geen last
van hun kwaal als ze zingen. Dit komt doordat de hersenen zich
concentreren op de stemklank en daardoor vergeten dat er moei
lijk uit te spreken letters en woorden zijn. De Hausdörfermetho-
de is een stottertherapie die gebaseerd is op dit gegeven.
Voormalige stotteraars die gehol
pen zijn door de Hausdörferme-
thode willen de therapie in Ne
derland meer bekendheid geven.
Hiertoe hebben zij de stichting
Natuurlijk Spreken opgericht.
Op 27 september houdt de nieu
we belangenvereniging in Zeven
aar een eerste informatiemiddag.
Volgens voorzitter A. van Nuland
van de stichting zijn er in Neder
land zo'n 200.000 stotteraars die
mogelijk baat kunnen hebben bij
de methode. Door te zingen leren
de hakkelaars vloeiend te spre
ken. Op den duur veroorzaakt dat
een wezenlijke omschakeling in
het gedachtenpatroon. De voor
malige stotteraars praten natuur
lijker dan mensen die met andere
therapieën van hun probleem zijn
afgeholpen, stelt Van Nuland.
Tijdens de informatiemiddag
vertellen ex-stotteraars over hun
ervaring met de Hausdörferme-
thode. Er zijn ook logopedisten
aanwezig. Speciale aandacht
wordt besteed aan het voorko
men van chronisch stotteren bij
jonge kinderen.
Ouders die op het punt staan de
strijd met hun pubers op te ge
ven opgelet: volwassenen blijken
gedurende de hele middelbare-
schoolperiode grote invloed uit
te oefenen op hun tienerkinde
ren.
Doorgaans wordt ervan uitge
gaan dat de invloed van ouders
na de vroege pubertijd min of
meer ophoudt en de meningen
van leeftijdgenoten voor kinde
ren veel belangrijker wordt.
Maar onderzoek onder 12.000
kinderen in de midelbare-
schoolleeftijd dat Michael Re-
snick, een socioloog van de uni
versiteit van Minnesota, in 1995
met anderen heeft uitgevoerd,
wijst op het tegenovergestelde.
Naarmate kinderen zich meer
bemind voelen door hun ouders
en zich lekkerder voelen op
school zijn zij minder geneigd
tot seks, gebruik van tabak, al
cohol en drugs, geweld en zelf
moord. Als ouders van hun kin
deren verwachten dat zij goede
cijfers halen en afzien van seks
is dat af te lezen aan het gedrag
van die kinderen, ongeacht ver
schillen in inkomen, ras of een-
of twee-oudergezinnen.
„Pubers weten ons er vaak van
de overtuigen dat wat wij zeggen
niet aan hen is besteed en de fout
die wij als volwassenen maken is
ons af te wenden en het te gelo
ven," zei Resnick.
Het belangrijkste voor het wel
zijn en de gezondheid van pu
bers blijft de zekerheid dat hun
ouders om hen geven. Maar ook
school is belangrijk. Behalve met
de mythe dat ouders weinig meer
over hun kinderen te zeggen
hebben, rekent het onderzoek
volgens Resnick af met veel he
dendaagse ideeën over min of
meer technische voorwaarden
waaraan een school zou moeten
voldoen om succesvol te zijn.
School moet kinderen bovenal
geborgenheid bieden, een plaats
zijn waar kinderen graag vertoe
ven, met leraren die om hen ge
ven en hen eerlijk behandelen,
zei hij. (ap)
foto romke van der kaa
vormig blad en bloemen in de
vorm van een kadetje. De bloei
begint groen en verloopt via wit
en bruin naar perkament, dat,
naarmate de winter vordert,
steeds meer verbleekt. Geen
groenblijver dus, deze Hydran
gea arborescens, maar 's winters
in ieder geval zichtbaar. Om te
voorkomen dat de struik al te
groot wordt, kan hij ieder jaar in
maart tot aan de grond worden
teruggesnoeid. Kies een pot van
groot formaat, al was het maar
om het feit dat een grote struik
in een kleine pot voortdurend
omwaait. Neem liever geen al te
kostbare pot, want al is de plant
winterhard - de pot kan altijd
stukvriezen.
Van onze verslaggever
Nijmegen Het Academisch Ziekenhuis Nijmegen (AZN) gaat
het effect van voeding op de kwaliteit van het mannelijk zaad
onderzoeken.
Recent Brits onderzoek wees uit
dat mannen steeds onvrucht
baarder worden.
Wetenschappers van de afdeling
Obstetrie-Gynaecologie en Epi
demiologie gaan bestuderen wel
ke invloed zink en foliumzuur
hebben.
Het is de eerste keer dat er groot
schalig onderzoek wordt gedaan
naar de relatie tussen voeding en
de kwaliteit van mannelijk zaad,
laat arts-epidemioloog dr. Regine
Steegers van het AZN weten.
„Veel ziekten en afwijkingen zijn
het gevolg van slechte voeding.
Maar de interesse voor de relatie
tussen eten en vruchtbaarheid is
pas iets van de laatste jaren,"
licht ze toe. „En het onderzoek is
steeds op vrouwen gericht ge
weest. Na de hongerwinter wis
ten we al dat voeding belangrijk
is. Vrouwen werden toen of niet
zwanger of kregen vaker een mis
kraam. Er werden ook meer kin
deren met een afwijking geboren.
Maar er is nooit gekeken wat de
invloed van de man daarbij was,
terwijl die wel de helft van het
erfelijk materiaal voor een kind
levert."
