de Stem
Gesloten mini-wereld
fonds
j;
)ndheid
ook
:nop
jf?
W
Heeft iedere vis in gevangenschap het leven van een goudvis?
35.975,-
Wc
ukbaar. Bij voorbaat dank voo
Stress
'Onze ogen
zijn volslagen
idioot
ontworpen'
PAGINA I
ER 1997
Lijf&leven
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1997
Ijsberen onder water
Afrikaans oeverterrarium, met o.a. varen en watersla.
RENAULT
EEN EIGEN MANIER
VAN LEVEN
Door Peter Janssen
Een aquarium dat absoluut geen verzorging no-
g heeft. Geen voer, geen pompje, geen filter,
choonmaken, planten uitdunnen en dode dieren
irwijderen niet nodig. Kan dat? Blijkbaar. Sinds
)rt is de Bio-Sphere op de markt, een gesloten
azen bol met water, planten en dieren, zó uitge-
ilanceerd dat je er helemaal niets aan hoeft te
>en. Alleen een geschikt plekje vinden: niet te
inker en niet te licht, niet te warm, niet te koud.
In de bol kun je de levenscyclus zien van de planten en de dieren.
De Bio-Sphere is ontwikkeld door twee weten
schappers die twee jaar lang leefden in Bio-Sphere
II, een gesloten kas met een oppervlak van ruim
12.500 vierkante meter in Arizona (VS). De kas,
een gesloten ecologisch systeem, bevat aangelegde
natuurgebieden als een regenwoud, een savanne,
een woestijn, een moeras en een oceaan.
Beide onderzoekers doen nu onderzoek in de
ruimte, in de Amerikaanse Space Shuttle en
het Russische ruimtestation Mir. De mini-
biosferen die ze ontwikkelden, gebruik
ten ze voor milieu-onderzoek en onder
zoek naar eco-systemen. De Bio-Sp
here die nu voor de handel gemaakt
is, bevat onder meer lucht, water,
waterplanten (onder meer hoorn
blad), algen en eencellige organis
men (zoals daphnia en cyclops),
waterwormen, microben en slak
ken (vijverslak, ramshoornslak en
trompetslak). De planten zorgen
in deze bak voor zuurstof (door fo
to-synthese) en voedsel voor de
dieren, die op hun beurt kooldioxi
de en voedingsstoffen voor de plan
ten leveren. In de bol kun je de le
venscyclus zien van de planten en de
dieren: hun activiteit, de voortplanting,
het sterven, het opgroeien van volgende
generaties. Hoe lang? Dat hangt er van af.
Het evenwicht kan nog zo goed zijn, als de bak
te veel of te weinig licht krijgt, of te warm of te
koud staat, zal de apocalyps zich aandienen in de
ze mini-wereld.
I De Bio-Sphere is er in drie maten: 15, 20 en 25 cm doorsnee.
Ze kosten respectievelijk 189, 299 en 399 gulden en zijn te
koop bij alle filialen van de Bijenkorf. Inlichtingen bij de
importeur: Earth tot earth, 020-4710292.
De cyclus in beeld gebracht.
slefoon (030) 297 1197
Een 'architectonisch aquariumwaarin is gezorgd voor verschillen in diepte, hoogte en kleur. Lederkoraal en hoornkoraal met een rode koraalklimmer.
zie je ze doodstil in het water hangen: één
beweging en ze krijgen een knauw. Wat
denk je wat die stress hebben!
De hobby krijgt de laatste jaren veel kritiek'
uit de hoek van de natuurbescherming.
Maas: „Ze ageren tegen het leegroven van de
natuur. Vissen horen in de natuur thuis, zeg
gen ze. Daar is weinig tegen in te brengen. Ik
vind ook dat je aquaristiek zo moet bedrij
ven dat het zo weinig mogelijk aanslag op de
natuur betekent. Daarom wordt er veel ge1
kweekt. Ik durf te zeggen dat aquaristiek
een zeer diervriendelijke hobby is. De vissen
worden in een aquarium groter en ze leveh'
langer dan in de natuur. Dat is aangetoond?;
ja. Groter, omdat ze him energie kunnen ge*
bruiken om te groeien in plaats van te vluch^
ten en zich te verdedigen. Maar, iriderdaadf
voorwaarde is dan wel dat de liefhebber zijn'
bak zo inricht, dat de vis zijn natuurlijke ge-
drag kan vertonen. En als dat niet kan, dan'
moet je er niet aan beginnen. Paling moet jej
niet gaan houden, want die kunnen vanuit je
bak niet naar de Sargassozee om zich voort
te planten. En ik vind het ethisch onjuist om
een dier de mogelijkheid van voortplanten te
ontzeggen."
Soms is die voortplanting juist het pro-'
bleem. Maas: „Dat is bijvoorbeeld het na-;
deel van sommige cichliden. Ze belonen dei
eigenaar voor zijn goede zorgen met ontzet-;
tend veel nageslacht. Tja, wat moet je daar
mee aanvangen? We proberen oplossingen te i
bedenken.
Een regionale en af en toe een landelijke;
marktdag. Maar op een gegeven moment
komt de vraag: mag je jonge vissen gebrui-'
ken als voer voor andere vissen? Zo gaat dat'
ook in de natuur. Dat lijkt mij ethisch de!
beste oplossing. Maar dan moeten ze wel;
heel erg klein zijn. Het wordt niet aanvaard-
baar geacht dat cichliden-liefhebbers er een
snoek op nahouden voor overtollige vis. Wat,
ze dan doen? Als de nood hoog is trekken ze
weieens de stekker eruit om de vissen door!
onderkoeling om het leven brengen. En ze'/
worden zeker ook wel door de wc gespoeld, I
ja. Dat sluit ik niet uit."
Niet fraai. Betekent zoiets dat aquarianeni
geen band hebben met vissen, zoals honden-
liefhebbers met hun hond? Bestaat dat trou
wens, contact van een baas met ziji vis?
Maas: „Bij grotere vissen denk ik wel. Laatst
stond een boom van een kerel te huilen als
een kind omdat het mannetje van zijn cich-
lidengroep het tijdelijke voor het eeuwige
had gewisseld. Ja, bij grote vissen kun je;
echt spreken van huisdieren. Communicatie?
Alle vissen kennen hun baas als er tenminste
één is die ze altijd op dezelfde tijd voert. Al
is dat ook een kwestie van gewenning aan
een ritueel. Maar er zijn vissen die van hun
baas voedsel aannemen uit de hand." Op de1
laatste vraag antwoordt Frans Maas slechts i
met gelach. Die luidt: gaat de baas ook op
zijn vissen lijken? Wie toch een antwoord
wil, kan 20 september naar Tegelen gaan,
waar in De Haandert de Bondsdag van Aqua
Terra wordt gehouden.
ts schijn... Maar liefst 3 milj°en
1 tot tijd depressief. Of ze kry-
>f agressief. Of hebben ernstig1
a het verlies van een gelief e'
zondheid (NFGV) steunt
louden met hulp aan mensen
enverenigingen, zelfhulpgr°e
Ook stimuleert en financiert
i op de vijf kent, begrijpt onze
Het NFGV heeft gratis thema-
Een aquarium, dat kan variëren
van de ellendige goudvissenkom
tot een grote bak waarin iemand
probeert het zijn vissen naar de
zin te maken. De vraag is: kun je
dat wel? Heeft niet iedere vis in
gevangenschap het leven van een
goudvis?
Door Peter Janssen
A, V A.y,
isstanden zat in aquariumland.
De bekende kleurige kempvis,
die je bij de handelaar in kleine
jampotjes ziet zitten. De goudvis
met de uitpuilende ogen en de zwemslag van
een drenkeling. De met kleurstof ingespoten
punkvis met zijn knalgele, gifgroene en pim
pelpaarse kleur. De rode discusvissen, de
blauwe karpers. De serieuze aquariaan haalt
er de neus voor op, maar de onwetende een-
dags-liefhebbers, die uit zijn op een leuk vis-
sie, zijn natuurlijk in de meerderheid.
Zelfs de handel - zelfs die! - gaat het soms
'ever. De branche-organisatie Dibevo vroeg
be importeurs enkele jaren geleden om geen
punkvissen meer te leveren. Glasbaarzen
waren dat, transparante vissen die opeens
beel populair werden toen men ze met een
injectiespuit alle kleuren van de regenboog
faf. Je ziet ze niet meer vaak, misschien
bank zij Dibevo, maar als er straks weer veel
®aag naar is kun je ze geheid weer overal
Mpen. Zo werkt de handel nu eenmaal. Je
vijgt in de winkel immers ook steur voor in
de vijver, terwijl de meeste steuren, liefheb
bers van stromend, zuuurstofrijk water, in
een vijver het loodje leggen. En die mon
strueus gekweekte goudvissen, hemelkijkers
worden ze genoemd, godbetert, die leveren
fe ""k bat wijst er al op dat de aandacht al-
ereerst op de portemonnee is gericht, en niet
op het welzijn van het dier. Terwijl het om
at laatste moet gaan. Wil iemand per se een
Itorium in huis, dan moet hij ervoor zor-
Söi dat zijn vissen het relatief goed hebben.
i zeldzame of met uitsterven bedreigde
oorten dient-ie überhaupt niet in huis te
hebben.
elukkig kun je daar met Frans Maas, voor-
1 et van de grootste Nederlandse bond van
*riumliefhebbers, in alle openheid over
v bit- En Maas kent zijn pappenheimers,
telt» t tenminste- Met de natte vinger
soh ij- Nederlandse aquariumland-
sc^af kef aantal aquariumhou-
°'000'van wie er misschien 20.000
srnJ?ms<?rd zÜn- BÜna de helft van die
Terra p20? zit ^ij z^n k°nd Aqua
„pi. a's bondskeurmeester weet hij van
vel® wat ze in het bakkie hebben.
E Kempvissen
bel" j°naitroeibaar kwaad noemt hij de han-
beeft h fm?v'ssen- Binnen de aquaristiek
Kemn,.1 n'et zon 8°ede naam, zegt hij.
gehoud1SSOn worden in Aziatische landen
ErwnrrT te vechfen - op leven en dood.
en '{se bedragen óplngezet. Hier in
Europa zijn ze vooral geliefd om de kleur en
de grote vinnen. Tegenover andere vissen in
het aquarium gedragen ze zich meestal niet
agressief. Maar wil je hier een mooie kemp
vis kweken, moet je toch gebruik maken van
zijn agressie. Het dier moet constant prik
kels krijgen van mannelijke soortgenoten
om tot een kleurige vis uit te groeien met een
prachtig vinnenstelsel. Uiteraard kun je ze
niet bij elkaar zetten: van gezelligheid hou
den kempvissen niet. Dus worden ze in klei
ne potjes opgekweekt, die lekker dicht bij el
kaar worden gezet. Als je dan bedenkt dat
hun ontwikkeling een maand of zeven duurt,
weet je hoeveel stress ze hebben. Wat ook
echt niet kan in de ogen van Maas: de goud
vis in een kom. Na een week of drie, vier is
zo'n beest knettergek, zegt hij. Maar ook de
goudvissenkom is onuitroeibaar. Net als de
handel in vreemde, zeldzame en slecht te
houden vissen. Domweg omdat er geld mee
te verdienen is. Maas: „Ik zou voorstander
zijn van een strenge regelgeving. Luister
eens dames en heren liefhebbers, tot hier en
niet verder. En verder vind ik dat aquaria-
nen zich moeten bekwamen. Ze behoren te
weten hoe ze hun vis het best kunnen hou
den. Ze moeten kennis opdoen, het liefst
door zich aan te sluiten bij een vereniging.
Want daar ligt kennis voor het oprapen." En
Maas gaat er van uit dat een liefhebber die
van wanten weet zich minder snel laat ver
leiden tot de aankoop van monstruositeiten,
zeldzaamheden en nauwelijks in gevangen
schap te houden soorten.
Keurmeesters als Frans Maas letten meer op
de biologische omstandigheden waaronder
aquariumvissen worden gehouden dan op de
esthetische kwaliteiten van de bak. Tenslot
te is de kwaliteit er voor het welzijn van de
vis, de esthetiek is er alleen voor de mens.
Net als je sommige zoogdieren in de dieren
tuin ziet ijsberen - een teken van stress - zie
je vissen met een vreemde tic. Ook in een
aquarium dat een lust is voor het oog. Maas:
„Als de omgeving niet voldoet aan de eisen
die de natuur van een dier stelt, zie je raar
gedrag. Vissen die voortdurend op en neer
langs de ruit racen of die de hele tijd in cir
kels door het aquarium zwemmen. Wat ze
dan moeten doen? Hun eigen gedrag verto
nen. In een groep door de bak zwemmen als
of ze voedsel zoeken. Zwemmen, stilstaan,
keren. Je moet je bak goed inrichten. Een vis
die een hol nodig heeft maar er geen vindt,
wordt neurotisch. Soorten die een territo
rium kiezen en dat verwoed verdedigen,
moeten daarvoor de ruimte hebben. Anders
Kwaliteit!
flora en fauna!
brokkelt!
verder af 1
PAGINA!
