Minder geld voor aanleg rijkswegen
Extra geld voor schoner wegverkeer
Volkshuisvesting nu vooral gericht op kwaliteit
Paars zit stevig j
in het zadel, maar...
Gevaar dreigt voor hoogconjunctuur
m
m
m
Extra uitgaven infrastructuur naar megaprojecten in spoorvervoer
Analyse
Analyse
MILJOENENNOTA
M4
Extra geld voor
tan Mierlo
Zalm moet in
f98 56,4
niljard lenen
laag BTW-tarief
[oor kaartjes
bneel en concert
ketee PaintDaii& öuivtva.
r°nk geeft
e<frijfsleven
[eer ruimte
weer van
i_ijltalië
X
X
^^3 Oostenrijk
UITGAVEN VAN HET RIJK IN 1998:219,3 MILJARD
INKOMSTEN VAN HET RIJK IN 1998:201,7 MILJARD
ER 1997
X 52
I I I I 1
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1997
rinister Van Mierlo van
[Buitenlandse Zaken heeft
■olgend jaar bijna 190 miljoen
den meer te besteden. De
motste post, ruim 85 miljoen,
(jat naar exportbevordering
economische samenwer-
Een fors deel, ruim 64
Sen, stopt Van Mierlo in de
«betering van het netwerk
'n buitenlandse posten.
Daarnaast gaat er nog 20 mil-
0i naar activiteiten op het
(bied van vrede, veiligheid en
«nsenrechten en cultuur,
brder krijgen de program-
L, voor Midden- en Oost-
Lpaerruim 15 miljoen gul
len bij en is er vijf miljoen uit
trokken voor de instelling
de zogeheten Azië-facili-
/Tinister Zalm van Finan-
iciên moet volgend jaar
1 miljard gulden lenen om
pende schulden af te lossen
i om het financieringstekort
[dekken. Dat is ruim 20 mil-
j meer dan dit jaar.
Jet ministerie van Financiën
de stijging uit het
Int dat vanaf 1998 aanzienlijk
leergeld nodig is voor de af-
ing van leningen. In het
den van de jaren tachtig
den relatief weinig lenin-
len afgesloten, omdat het fi-
ancieringstekort toen laag
las. Die leningen zijn inmid-
|els afgelost.
volgend jaar bewegen
Ie aflossingen zich weer op het
male niveau van 30 a 40
liljard gulden. De rentelasten
Ier de staatsschuld liggen
;end jaar op 29,6 miljard
)7: 29,5 miljard). Het mi-
listerie van Financiën overlegt
pmenteel met de financiële
over de mogelijkheden
i de bestaande staatsschuld
ite zetten van guldens in eu-
Jo's. Nieuwe staatsleningen
lorden per 1 januari 1999 in
pro's uitgegeven.
liet ingang van 1 septem-
ilber 1998 gaat de BTW op
Kgangskaartjes voor alle po-
■■kunsten van het algeme-
f (11,5 procent) naar het lage
Tief (6 procent). Opera, to
sti en concert zullen voor de
pzoeker niet ruim 10 procent
dkoper worden. De mee-
lller mag bij de schouwbur-
en concertzalen blijven
•ten, mits zij een deel van de
pen van sociaal personeels
led! voor eigen rekening ne-
imsten als de kostwinner wegvalt?!
je bij Monuta een antwoord op
loet meer dan alleen de uitvaart!
;en. Voor meer informatie over|
00 - 022 22 92 of neem contact!
ieadviseur. Ons lnternet-adres i I
leder z'n eigen wens. WIORUtS V j
Nuis (Cul-
W wil personeel in lange
Nekvoorstellingen, dat
pit heeft op zijn wettelijke
F1 gewoon vervangen.
Jonverken tegen de Ar-
■dstijdenwet in mag niet.
pndien moeten de werkge
ld onder personeel in dienst
pen, ook als dat wat extra
F omdat zij het arbeidstem-
l»iet helemaal kunnen bij-
tfen.
E, wegens
mnd oud,
f4578.
Survival, paardrijden en droppi 9
rijgezellen en PV uitstapj®^. I
165-560870 of E-malgpsW^
Algemeen
lappy Hippo Chech.Republiek
i p.p.per dag met ontbijt X°°r/33
sion 26,-, voor vol pension' 3*
schië, tel: 00420-432 540 301
jerland, tel: 0031-166 672 7
jspiciën v.d^^~Ned.
t op 22 septe^s
i begïnnerscu
te Roosendaal.
>en, die al op een
BTW-tarief zitten,
fitten van die meevaller tot
pr de helft houden. Zij
'Sen straks ook het hele be
ll mits zij met elkaar twee
pen gulden extra steken in
"Wering van de filmsector.
inister Pronk ruimt een
Were plaats in voor het
Weven in de Nederland
en aan ontwikkelings-
«et budget van het zo-
®de bedrijfslevenpro-
ffb ®t geheel voor reke-
i' V3n Óntwikkelingssa-
luht, ff ^omt' 's
i„ van 185 tot 340
0611 gulden.
doe worden oude stimule-
naald. Daarnaast wil
na het Programma Sa-
J ff Opkomende
et M a vooral de rol
ederlandse bedrijfs-
fftwikkelingslanden
>n H6n ^ost-Europa. Nu
.'/ff ook China, India,
l-sfrit oorkust, Ghana,
Zimbabwe en
1 via do ,het bedriifs-
die^n proiectvoorstellen
Er is meer geld voor infra
structuur, maar het is nog
veel te weinig. Voor de aanleg
van rijkswegen is volgend jaar
minder geld beschikbaar. Voor
nieuwe projecten in het stedelijk
openbaar vervoer zijn de finan
ciën maar mondjesmaat be
schikbaar. Zo is bijvoorbeeld
voor de aanleg van de omstreden
Noord-Zuidlijn in Amsterdam
op dit moment geen geld.
Het kabinet heeft een half mil
jard gulden per jaar extra voor
infrastructuur uitgetrokken. Dit
bedrag is echter nodig voor twee
megaprojecten in het spoorver
voer. Het gaat om de aanleg van
de hoge-snelheidslijn naar Brus
sel en de goederenspoorlijn naar
Duitsland (de Betuweroute).
Jorritsma blijft voorrang geven
aan het bestrijden van files.
Hiervoor zullen honderd politie
surveillanten worden ingezet om
het autoverkeer naar en op de
snelwegen beter te reguleren. De
minister zegt hoge verwachtin
gen te hebben van deze maatre
gelen.
Bovendien wordt volgend jaar
begonnen met technische proe
ven met rekeningrijden. Die
worden genomen bij Amster
dam, Rotterdam en Utrecht. Het
gaat om technische proeven,
waarbij de automobilist nog niet
hoeft te dokken.
Als de minister al haar plannen
zou willen verwezenlijken, is tot
het jaar 2010 een extra bedrag
van 40 miljard gulden nodig. De
aanleg van een Tweede Maas
vlakte en eventueel een nieuwe
luchthaven zijn dan nog buiten
beschouwing gelaten. „De bo
dem van de investeringsporte-
monnee komt in zicht. Dus kan
er over een aantal projecten geen
gouden sausje worden gegoten,"
aldus Jorritsma.
Op het gebied van verkeersvei
ligheid loopt nog niet alles naar
wens. Het aantal doden in het
wegverkeer is vorig jaar weer
gedaald, maar de daling is on
voldoende om te kunnen garan
deren dat het doel (een kwart
minder doden in 2000 dan in
1985) wordt bereikt.
Voor het aantal gewonden in
het wegverkeer is het zelfs
onwaarschijnlijk dat het gestel
de doel wordt gehaald. Tot de
maatregelen om de verkeersvei
ligheid te bevorderen, hoort
onder meer het invoeren van
een maximumsnelheid van 60
kilometer per uur op verkeerslu
we wegen buiten de bebouwde
kom.
Voor de aanleg van de Wester-
schelde-tunnel trekt de minister
155 miljoen gulden extra uit. Het
aantal dwarsverbindingen tus
sen beide tunnelbuizen kan hier
mee worden verdubbeld. De
maatregel moet de Westerschel-
de-tunnel veiliger maken.
De kwaliteit van het water in
Nederland verbetert, aldus Jor
ritsma. Het meeste geld stopt de
minister in de bescherming te
gen overstromingen. Het Delta
plan Grote Rivieren ligt volgens
haar op schema, maar de werken
aan de Maas worden over een
ongeveer tien jaar langere perio
de uitgesmeerd.
Minister De Boer van Milieu
trekt tot het jaar 2004 in to
taal 185 miljoen gulden extra uit
om de vervuiling door het weg
verkeer tegen te gaan.
In haar begroting voor 1998
staat dat het geld vooral is be
doeld om nieuwe technieken te
ontwikkelen, waardoor er straks
schonere vrachtwagens en bus
sen op de weg zijn. Ook kan met
het extra geld het rijden van be
stelauto's op aardgas en lpg wor-
den gestimuleerd. De Boer heeft
verder meer geld beschikbaar
om de groei van de uitstoot van
broeikasgassen (vooral CO2) en
de uitstoot van NOx (stiksto-
foxyden) verder te doen dalen.
Het gaat hierbij tot het jaar 2010
om 750 miljoen gulden voor CO2-
beleid. Er is nog eens 165 mil
joen gulden extra om verzuring
als gevolg van de NOx-uitstoot
door industrie, raffinaderijen en
elektriciteitscentrales aan te
pakken.
Het extra geld voor de bestrij
ding van broeikasgassen komt
boven op de 750 miljoen gulden
die het kabinet hiervoor vorig
jaar al beschikbaar had gesteld.
De bedragen zullen worden ver
deeld bij het uitbrengen van het
Derde Nationaal Milieubeleids
plan (NMP3), dit najaar. Voor de
periode 1998 tot en met 2010 is
1,3 miljard gulden extra voor
bodemsanering beschikbaar. Op
dit bedrag komt nog eens 200
miljoen gulden voor bodemsane
ring in het kader van stadsver
nieuwingsprojecten.
Ook heeft De Boer binnen haar
begroting voor de komende vier
jaar 65 miljoen gulden vrijge
maakt om het bouwen in de
hoogte en onder de grond verder
te ontwikkelen.
Dit bedrag is ook bestemd om
stations aan te sluiten op of ge
schikt te maken voor de hoge
snelheidslijn: Rotterdam CS,
Den Haag HS/CS, Amsterdam
Zuid-as, Utrecht City Project en
Arnhem Centraal.
Minister Jorritsma blijft voorrang geven aan het bestrijden van files.
Het inlopen van het woning
tekort is niet langer het
kernthema van de volkshuisves
ting. Het beleid zal de komende
decennia vooral gericht zijn op
het verbeteren van de woon
kwaliteit.
Staatssecretaris Tommei van
Volkshuisvesting stelt in zijn
begroting 1998 dat rond de
eeuwwisseling de landelijke wo
ningmarkt voor het eerst na de
Tweede Wereldoorlog nagenoeg
in balans zal zijn. Het woningte
kort komt in 2001 waarschijn
lijk uit op 0,3 procent, aldus
Tommei.
Deze ontspanning op de wo
ningmarkt heeft gunstige effec
ten op de positie van de woon
consument en op de huuront-
wikkeling. Het departement
verwacht dat vooral door de
economische groei de vraag naar
kwaliteit zal toenemen.
Vandaar dat het kabinet van
stadsvernieuwing en herstruc
turering van oude wijken speer
punten van het volkshuisves
tingsbeleid heeft gemaakt. Tom-
mei geeft in zijn begroting ver
der aan dat de betaalbaarheid
van woningen, de ontwikkeling
van de koopwoningsector, duur
zaam bouwen en de positie van
woningcorporaties in de volks
huisvesting andere belangrijke
aandachtspunten zijn.
Het kabinet trekt tot het jaar
2010 3,7 miljard gulden extra
uit om de stadsvernieuwing af te
ronden en de herstructurering
van (vooral) naoorlogse stads
wijken aan te pakken. Verder
stelt het kabinet in 1998, net als
dit jaar, 65 miljoen gulden be
schikbaar om de goedkope wo
ningvoorraad te verbeteren. De
helft van dit bedrag gaat naar
de vier grote steden.
Het paarse kabinet heeft 'pro
motie' gemaakt. Het is op een
zonnige dag in de auto gestapt
en kwam na een poosje rijden
dat ene huis tegen dat toevallig
ook nog eens te koop stond.
Mooier, groter en vooral duur
der dan de bescheiden doorzon
woning waarin het kabinet
woonde. Maar ja, het kabinet is
dan ook meer gaan verdienen:
het nieuwe huis bleek finan
cieel haalbaar.
Nu leunt het kabinet tevreden
Door Paul Kokke
achterover bij het knapperende
haardvuur in het nieuwe onder
komen. Het denkt na over de
witte werkster die nog moet
worden aangetrokken. En in de
verte lonkt het glanzende staal
van de nieuwe auto.
Wie meer verdient, kan meer
uitgeven. De lasten en de
schuld nemen toe, maar zo lang
die te financieren zijn, is er
weinig aan de hand. Dat is de
essentie van de Miljoenennota.
Dit kabinet zit stevig in het za
del. Wat drie jaar geleden be
gon als een interessant politiek
experiment, is uitgegroeid tot
één van de sterkste kabinetten
na de Tweede Wereldoorlog.
Maar dat ligt niet alleen aan de
inspanningen van het kabinet
zelf. De Nederlandse economie
is op sleeptouw genomen door
internationale economische
groei. Bovendien hebben de
voorgaande kabinetten-Lub-
bers de overheidsfinanciën van
het toen zieke Nederland in
grijpend moeten saneren. Daar
plukt 'paars' nu de zoete vruch
ten van.
Vergeleken met de internatio
nale maatstaf, gaat het echter
nog lang niet zo goed. Het ge
middelde inkomen is lager dan
in de ons omringende landen en
de veel sterker groeiende VS.
Het aantal niet-werkenden
daalt weliswaar, maar tegen
over elke honderd werkenden
staan ruim zeventig mensen die
niet aan het arbeidsproces deel
nemen. En de staatsschuld
stijgt in absolute zin nog steeds.
Nederland 'is - na jaren bezui
nigen op het onderwijs - al lang
niet meer het slimste jongetje
van de klas. Nederland ont
komt evenmin aan tientallen
miljarden omvattende investe
ringen op het gebied van infra
structuur en milieu. Dat zijn
bedragen die alleen maar opge
hoest kunnen worden bij voort
gaande economische groei. Het
is nog maar de vraag of dat na
de huidige kabinetsperiode het
geval zal zijn.
De sociale sector is evenmin op
orde. De AOW dreigt in de ko
mende eeuw onbetaalbaar te
worden, ondanks de voorgeno
men stortingen van miljarden
guldens in een AOW-fonds. De
enige echte oplossing voor de
betaalbaarheid van de AOW is
dat mensen langer blijven wer
ken. Dat is een onaangename
boodschap in een land waar ve
len er nog steeds van dromen
vóór hun zestigste met werken
op te houden. Het kabinet
zwijgt daar echter over.
Paars-1 is er met een sociaal
democratische premier aan het
roer ook nog steeds niet in ge
slaagd de grote kloof tussen de
echte minima en de werkenden
te dichten. De minima krijgen
er weliswaar wat bij, maar npg
steeds minder dan zij onder vo
rige kabinetten hebben moetè|i
inleveren. Dat is met name een
hard gelag voor de mensen dié
vrijwel geen uitzicht meer heb
ben op een baan.
Dat neemt niet weg dat Den
Haag dezer dagen in een juich
stemming verkeert. De coalitie
partijen PvdA, D66 en WÏ>
zullen zich op de borst slaan bij
zoveel succes. En ze zullen el
kaar met de hand op het hart
verzekeren dat ze graag na de
verkiezingen van mei volgend
jaar met elkaar verder willen.
Toch zouden die verkiezingéh
paars-2 wel eens onmogelijk
kunnen maken. Bijvoorbeeld
door de politieke strijdpunten.
De WD zal ongetwijfeld aait}
dringen op verdere bezuinigin
gen om het financieringstekQfl
nog meer terug te dringen, het
liefst tot nul procent. De so
ciaal-democraten daarentegen
willen, mede onder druk van de
achterban, meer leuke dingen
gaan doen voor de mensen, dë
minima bijvoorbeeld.
Maar er speelt nog iets. Volgens
de meest recente peilingen ha
len PvdA en WD met gemak
een parlementaire meerder
heid. D66, bij de vorige kabi
netsformatie het smeermiddd
dat paars-1 mogelijk maakte, is
niet eens meer nodig. Mocht dè
WD de verkiezingen winnen
en de grootste partij worderf,
dan is het nog maar de vraag of
de PvdA bereid is tot een twee^
de paars kabinet toe te treden:
Premier Kok heeft in het verlej
den al te kennen gegeven geen
liberaal 'genadebrood' te willen
eten. Zijn inzet is duidelijk: de
PvdA moet per se de grootste
partij worden en hij opnieuw
premier. Mocht dat niet lukken,
dan komt het CDA voor zowel
PvdA als WD weer in beeld als
coalitie-partner.
Dat lijkt de ironie in de korte
geschiedenis van dit paarse ka
binet, dat misschien wel het
best gediend is met voortzetting
van de huidige krachtsverhou
dingen. Zodat het z'n karwei
kan afmaken.
Een karwei dat tot op heden al
leen maar meevallers heeft op
geleverd. Behalve dan de niet
voorziene uitgaven voor de var
kenspest. Maar ook dat plaagje
is straks weer voorbij.
„Wie kan werken, moet dat ook doen." Mi
nister Melkert van Sociale Zaken vatte de
lijfspreuk van het kabinet-Kok nog maar
eens samen.
Door Elly Lammers
Het kabinet presenteerde gisteren een be
groting met klinkende cijfers over de werk
gelegenheid, het begrotingstekort en ver
dergaande lastenverlichting. Paars doet het
goed, luidt het algemene oordeel.
De cijfers lijken dat te bevestigen. De werk
gelegenheid groeit. In 1998 komen er net als
dit jaar opnieuw 130.000 banen (van 12 en
meer uren) bij. Dat brengt de totale werkge
legenheidsgroei sinds het kabinet-Kok in
1994 aantrad op 464.000 personen.
Daarbij zit het dit kabinet economisch mee.
De groei blijft ook in 1998 onverminderd
doorgaan met een percentage van 3,75. Die
economische groei maakt ook dat het kabi
net het staatshuishoudboekje steeds beter
op orde heeft. Het begrotingstekort (het ver
schil tussen uitgaven en inkomsten) daalt
gestaag. Was het in 1994 nog 3,6 procent van
het nationaal inkomen, in 1998 slinkt het tot
2,3 procent.
Vorig jaar was al duidelijk dat Nederland
met zijn begrotingscijfers glansrijk slaagt
voor het examen voor toetreding tot de Eco
nomische en Monetaire Unie (EMU). Voor
1998 zien die cijfers er nog beter uit. Het
EMU-tekort (van maximaal 3 procent) be
draagt volgend jaar 1,7 procent van het na
tionaal inkomen (in het EMU-tekort zijn
niet alleen het rijkstékort, maar ook de te
korten van de fondsen voor de sociale zeker
heid, zorg en de gemeenten en provincies
verwerkt). Daarnaast slinkt de EMU-schuld
tot 70,4 procent van het bruto binnenlands
product (BBP) en komt daarmee voldoende
in de richting van de 60 procent die is ver
eist.
Die cijfers mogen tot genoegen stemmen.
Maar in hoeverre zijn de successen van
'paars' nu eigenlijk te danken aan de in
spanningen van deze kabinetsploeg? Zo is
de groeiende werkgelegenheid mede een ge
volg van het aantrekken van de wereldhan
del. Internationaal loopt de economische
motor gesmeerd en dat levert in 'Nederland
exportland' vanouds veel banen op. Op der
gelijke ontwikkelingen heeft een kabinet
weinig invloed. Het kan alleen maar blij zijn
met 'zo'n rugwind'. En die rugwind maakt
het Kok en de zijnen relatief gemakkelijk
regeren.
Daarnaast valt er op de cijfers wel een en
HETEMU-EXAMEN
EMU-norm
EMU-overheidstekort
minder dan 3% van
het nationaal inkomen
1997 1998 voldoende
[■■1 Duitsland
3,25
2,75
H Frankrijk
gangs. Verenigd
I3e§ Koninkrijk
3
2,75
3,25
3
1,5
4
11 België
2,75
2,5
Denemarken
0
+0,25*
Finland
2
0,75
lUiil Griekenland
5
3,5
1 SI Ierland
1,25
1,25
|"^"J Luxemburg
+0,5*
+0.75*
Nederland
2
1,75
3
3
M Portugal
[23 Spanje
3
3
2,75
2,75
g|jjjjj§ Zweden
3
2
Totaal EU-landen
3
2,5
overschot
ander af te dingen. Zo wordt het begrotings
tekort afgezet tegen het nationaal inkomen.
Omdat dat door de economische groei als
maar stijgt, kan het kabinet een mooi lager
cijfer presenteren. Maar de economie hoeft
maar even in een dal te belanden, of het be
grotingstekort schiet als percentage weer
omhoog. Hetzelfde geldt voor de staats
schuld. Als percentage van het nationaal in
komen daalt die momenteel, maar dat ver
sluiert het zicht op het werkelijke getal. De
nationale schuld wordt namelijk steeds gro
ter. Was die in 1994 nog 382 miljard gulden,
in 1998 loopt de schuld op tot 430 miljard en
dat is 27.700 gulden per Nederlander.
Ook de banengroei, hoewel die uiteraard te
roemen valt, is bij lange na niet voldoende
om het probleem van de inactiviteit op te
lossen. De werkgelegenheid groeit in vier
jaar dan wel met 465.000 personen, maar
het aantal mensen dat is aangewezen op een
uitkering, vermindert maar met 100.000.
Nog steeds staan er ongeveer 1,7 miljoen
mensen aan de kant met een WAO-, WW- of
bijstandsuitkering. Op elke 100 werkenden
zijn dat er 76. En de maatregelen van het
kabinet lijken niet voldoende om die groep
aan het werk te krijgen.
Een ander probleem is dat dë banengroei
vooral bestaat uit deeltijdbanen. Door al die
deeltijdbanen blijft het gemiddeld inkomen
in Nederland laag. En die lage inkomens
dragen minder bij aan het betaalbaar hou
den van de sociale voorzieningen.
Al met al lijkt er weinig reden voor zelfge
noegzaamheid. Zeker niet als de economisch
groei op korte termijn mocht stagneren. Dan
zouden de successen van 'paars' weieens he
lemaal kunnen verbleken. En de cijferaars
van het Centraal Planbureau (CPB) waar
schuwen al voor een economisch dal. Perio
des van hoogconjunctuur hebben nooit lan
ger geduurd dan dertien kwartalen en eind
1998 heeft Nederland er elf goede kwartalen
opzitten, aldus het CPB. En dan doemen de
donkere wolken op. Want dan loopt de ba-
nenmotor vast en verliest het Rijk zijn fi
nanciële armslag. In zo'n situatie raakt be
strijding van de langdurige werkloosheid al
helemaal uit het zicht.
Europese Unie 11,1 mld
Verkeer Waterstaat en
Infrastructuurfonds 13,5 mld
Defensie 13,6 mld
Gemeente- en
Provinciefonds
23,9 mld
Rente staatsschuld
30,4 mld
Sociale Zaken en
Werkgelegenheid 31,2 mld
Volksgezondheid, Welzijn en Sport 10,8 mld
Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer 8,8 mld
Buitenlandse Zaken 8.2 mld
Binnenlandse Zaken 7,0 mld
Justitie 6,3 mld
Financiën 5,7 mld
Diversen 3,7 mld
Landbouw, Natuurbeheer
en Visserij 3,3 mld
Economische Zaken 3,1 mld
Ónderwijs, Cultuur en Wetenschappen 38,8 mld
Overige belastingen op inkomen, Aardgas 5,9 mld
winst en vermogen 6,7 mld Inkomstenbelasting 4,2 mld
Accijnzen 16,7 mld
Financieringstekort 17,7 mld
Overige kostprijsverhogende
belastingen 17,8 mld
Belastingen op milieu 4,0 mld
Niet-belastingontvangsten
en overig 18,0 mld
Omzetbelasting (BTW)
51,6 mld
Vennootschaps
belasting 30,5 mld
Loonbelasting
46,2 mld
Hno
NA,
