Allesomvattend
zwembadgevoel
Prachtii
De meester en zijn voorbeeld
'Het li
Egmont en Hoorne vallen dood in Franse armen
KINDER BOEKEf
DE STEM u M BEELDENDE KUNST
Vrouwenarts
De overeenkomsten tussen Hans Broek en Leonardo da Vinei
Stempel
Van de Velde
Vondst
Eigen signatuur
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1997 D2 I DE STEM
AMSTERDAM
Stedelijk museum/Melkweg - 15e World Wide Video Festival - overdaa
stedelijk, 's avonds Melkweg (17 sep)
Van Gogh Museum - tekeningen Van Gogh uit de Nuense periode -da
gelijks - 10.00-17.00 uur (t/m 20 okt)
Rijksmuseum A'dam Stadhouderskade 42 - Whistier en Holland - daae-
lijks van 10.00-17.00 uur (t/m 9 nov)
ANTWERPEN
Lokaal 01 Verbrande Entrepotstraat 9 - Renée Turner - do, vr, za 13 on.
17.00 uur (t/m 11 okt)
Museum voor Schone Kunsten - Trance Dance: 25 eeuwen kunst, the
ma stilte - di tot zo 10.00-17.00 uur (tot 30 nov)
BAARLE-NASSAU
Galerie De Verbeelding Klokkenstraat 12 - Korsten, Reynders, Lans-
daal/schilderijen -Van Kemenade/beelden - Mookhoek/potsculpturen-do
t/m zo 13.00-17.00 uur (t/m 5 okt)
BREDA
Chassé Galerie Claudius Prinsenlaan 8 - Lydia Schouten en Pauk Donker
Duyvis /tekeningen en fotowerk - ma t/m za 13.00-18.00 uur (tlm 30 sept)
Lokaal 01 kloosterlaan 138 - Yarre Stooker, Sol Sneltvedt en Joncquil de
Vries - do, vr, za 13.00-17.00 uur (t/m 12 okt)
Beyerd Boschstraat 22 - fotografie in de zomer - drie tentoonstellingen'
Roberto Otero; Die andere seite der Schönheit; Ossip. - di t/m vr 10.00-
17.00 uur en za/zo 13.00-17.00 uur (t/m 21 sep)
Galerie Molenaars ginnekenweg 79 - Flora en Fauna op doek - wo t/m vr
13.00-17.30 uur en za/11.00-17.00 uur (t/m 26 sep)
Galerie Segeren Raadhuisstraat 8-10 - Ad van Haandel/etsen en tekenin
gen - di t/m vr 10.00-18.00 uur, do tot 21.00 uur en za tot 17.00 uur (t/m n
okt)
DEN HAAG
Museum Het Paleis Lange voorhout 74 - Venetiaans Glas/ Het geheim
van Murano - geheimen van het Italiaanse eiland in Lagune venetiê - di
t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 7 dec)
GENT
Museum voor schone kunsten - Brussel-Parijs: artistieke dialoog tussen
België en Frankrijk periode 1848-1914 - di tot ma 10.00-18.00 uur (t/m 15
dec)
HULST
Galerie Esprit Gravenstraat 99 - Belgische en Zeeuwse kunstenaars/schil
derijen en beelden - do t/m zo tot 17.30 uur, do avond 19.00-21.00 uur (t/m
5 okt)
'S HERTOGENBOSCH
Noordbrabants Museum Verwerstraat 41 - Brabant in het Brandpunt-
fotografie - n.a.v. boek: Het licht van de negentiende eeuw (t/m 30 nov)-
La Gare, de oude en nieuwe spoorzone - art-impressions, audiovisuals, fo
to- en filmmateriaal, historische voorwerpen, maquettes en ontwerpteke
ningen (t/m 30 nov)
ROOSENDAAL
Tongerlohuys Molenstraat 2 - Margriet Oomen/olie, Arjen
Bakermans/Keramiek - di-zo - 14.00-17.00 uur (t/m 29 sep)
ROTTERDAM
Museum Boymans van Beuningen Museumpark 18 - Bruce Nauman-
Fiftheen pairs of white bronze hands (t/m 27 okt) - Paul Beekman (t/m 8
mrt 98)- Atelier van Lieshout: 15 jaar Joep van Lieshout (t/m 16 nov) - Her
bergscènes uit de 17de eeuw - gebruiksvoorwerpen en prenten (t/m 21
okt) - Daan van Golden: 'Youth is an art' (t/m 7 dec)
TILBURG
Nederlands Textielmuseum Goirkestraat 96 - European Art Quilts-di
t/m vr 10.00-17.00 uur, za en zo en 2e kerstdag 12.00-17.00 uur (t/m 18 jan)
De Pont Wilhelminapark 1 - Robert Zandvliet: recente schilderijen - di t/m
zo 11.00-17.00 uur (t/m 4 jan)
ULVENHOUT
Galerie De Pekhoeve Dorpstraat 92 - Johanna Pieterman/Magda Fran-
cot, Magische schilderijen en tekeningen Peter van der Linden, Beeld
houwwerken - opening zo 15.00 uur - do t/m za 11.00-18.00 uur en
zo/13.00-17.00 uur (t/m 21 sep)
INFORMATIE
Van alle in De Stem gepubliceerde werken van beeldende kunstenaars aangeslo- I
ten bij een CISAC-organisatie zijn de publicatierechten geregeld met Beeldrecht
te Amstelveen. Deze kunstenaars worden verzocht in verband met reproductie
van hun werk in deze uitgave contact met Beeldrecht op te nemen.
Door Frits de Coninck
De entree in de grote zaal van Lo
kaal 01 is een duik in het ondiepe.
Beeldend leunstenaar Yarre
Stooker stelt de bezoeker voor de
keus, ofwel een paar natte voeten
te halen of wankelend over de
rand van het betegelde bassin de
zaal binnen te gaan. Het laatste
dan maar. Wat je vervolgens mee
maakt is een zeer dubbele, ver
warrende ervaring. Wat je ziet is
iets anders dan wat je beleeft. De
zaal is gevuld met een drietal
beeldschermen op de grond, twee
kleine, ondiepe bassins, twee wit
te koorden van muur tot muur en
enkele foto's. Tot zover de kale op
somming van de zichtbare feiten.
De beleving is vele malen indrin
gender dan de feiten suggereren.
Vanaf het eerste bassin bij bin
nenkomst word je ondergedom
peld in een allesomvattend zwem
badgevoel. Alle zintuigen worden
geprikkeld door sensaties die on
verkort leiden naar het zwembad
en alle herinneringen die daarbij
horen. Je ruikt chloor, het kleine
bassin is in lichtblauw betegeld,
de kleur van water. In het water
drijft een lange reep pleister, zo
een die op drukke dagen altijd in
het zwembad dreef en die losge
raakt was van een been of arm die
geschaafd was bij een val van de
duikplank. De video's tonen -
rode en een blauwe paraplu, d
vend in het bad en laten de daarbij J
horende geluiden horen van i
zwembad: een baaierd van gek
De witte koorden die parallel aas
elkaar van muur tot muur I
begrenzen de banen in het bad en j
vallen daarmee in het beeld|J"'
zich in het hoofd van de bezoe.
gevormd en uitgebreid heeft. All®
past daarin. Dus ook het transpa
rant blauwe licht dat uit de halo-
geenlampjes en door de met dun
plastic afgeplakte vensters na®
binnen golft. Het tweede bassin is I
een heel subtiele aanvulling: ui' I
het roostertje in het midden sta- j
ken een paar zwarte haren,
wat is overgebleven van «n
zwempartij. Het hele project is een
uiterst zorgvuldige regie van een
zintuiglijke gewaarword* j
Stooker heeft het beeld van M
zwembadgevoel tot op het W
ontleed en het met een reeks 'ai
kleine ingrepen teruggebracht
de tentoonstellingsruimte. Niet®
een tastbaar object, maar in
vorm van een fysieke beleving'^
wat we allemaal kennen en c"
herinneren.
Yarre Stooker: 'Geluiden uit een M
zwembad' in Lokaal 01, Kloosterla
138, Breda. Tot 13 oktober, open
donderdag t/m zondag van 13.WJ
17.00 uur.
He
ei
Door Johan Diepstraten
In 1993 zei Helga Ruebsamen i
maar af en toe een blok beton, j
ten waaruit de herinneringen
Haar hele leven bestaat uit een
sche gebeurtenissen, maar ze k<
Ze had wel gepubliceerd, maar
die boeken hebben weinig met de
autobiografie te maken. Tussen
1964 en 1974 verschenen twee
verhalenbundels en twee romans
en daarna volgde een lange, j
zwijgzame periode. Er was een
plotselinge come-back in 1988
met de verhalenbundel Op Sche-
veningen, gevolgd in 1992 door
de dansende kater. Verdienste
lijke boeken, maar niet echt heel
bijzonder.
'Op een dag moet je je eigen ge
schiedenis onder ogen zien, alles
in kaart brengen, rekenschap af
leggen van wat je hebt meege
maakt,' zei ze nog in maart 1993.
Een paar maanden later moet ze
zijn begonnen aan haar magnum
opus. Vier jaar heeft ze gewerkt
aan Het lied en de waarheid, een
roman waarin ze een halve eeuw
van haar leven wilde beschrijven.
Maar in één roman kreeg ze het
I niet voor elkaar. Het levensver
haal van haar alter ego Louise
Benda beslaat de periode 1938
tot en met de bevrijding. Op dit
moment werkt ze aan het vervolg
op de roman waarmee ze in één
I klap echt naam heeft gemaakt in
I de Nederlandse literatuur.
'In de spaarzame interviews heeft
Helga Ruebsamen weinig over
haar leven onthuld. Haar vader
was een gerespecteerd vrouwen
arts in Berlijn die na de Eerste
I Wereldoorlog aan geheugenver
lies ging lijden. Het Duits-joodse
[gezin emigreerde naar Neder-
lands-Indië, kwam in 1939 terug
naar Nederland en overleefde
met veel moeilijkheden de oor
log. Voor Helga Ruebsamen was
ht de tocht van het paradijs, via
iet vagevuur naar de hel. Na de
levrijding moest ze haar eigen
veg vinden. De persoonlijke om
standigheden waren niet altijd
ïven vrolijk. In haar literaire
rerk gaat het niet voor niets al
tijd weer over romanpersonages
die door de drank in de goot be
landen. Het autobiografische
rerkehjkheidgehalte daarvan
ral uit het vervolg van Het lied en
ie waarheid wel blijken
"Vant eerlijk is Helga Ruebsamen
Schrijven is voor haar een
I Boor Muriel Boll
Kjdens de persconferentie ter
?ïei,d van de aanstaande
Henf? nweek rekende
rPAro lma' directeur van de
™B, ons voor hoeveel boeken
van eo °??esdagen in het hoofd
de ha u aan ket einde van
met o 1S °0l' De CPNB heeft
tal u antaI kenners dat aan-
vaafhnn k °,P ten minste 200>
zers ken en de echte le-
!mt fanunchting 1000 titels.
aanrtoh j8t werd verkregen
hand van de volgende re-
i i
Overstekend cultureel
verkeer in Gent
Door KoosTuitjer
Wie in Brussel rondloopt, is niet alleen op de kaart, maar ook naar het gevoel al flink op weg naar
Parijs. Met haar boulevards en paleisachtige overheidsgebouwen lijkt de oude hoofdstad van de
Belgen op de Franse hoofdstad. Die gelijkenis is in de negentiende eeuw ontstaan. In die tijd was
er sprake van intensief verkeer op alle mogelijke terreinen. Daar gaat nu de tentoonstelling Paris
Bruxelles Brussel Parijs over, die merkwaardig genoeg in Gent te zien is.
Brussel een kopie van Parijs? Wie
oppervlakkig reist, komt al gauw
met die indruk thuis. De Zuider
buren kruipen daar meestal voor
in hun schulp. De Waalse Belg om
dat hij troost voelt bij die gedach
te. En de Vlaamse Belg omdat hij
zich voor de zoveelste keer gerin
geloord weet.
De aanleg en de bebouwing van
Brussel in de vorige eeuw laten
weinig discussie toe. De stad is wat
haar negentiende eeuwse uitleg
betreft, een kopie van Parijs. De
ambitie van de Belgische koningen
uit die tijd was ook geen andere
dan de Fransen na te volgen. En de
toenmalige Franstalige culturele
elite in België liep daarbij vol
strekt in de pas.
De tentoonstelling Paris Bruxelles
Parijs Brussel die over de 19e
eeuw gaat, is daarom bij voorbaat
beladen met een Franse hypo
theek. Maar daarbij doet zich een
merkwaardige herhaling voor van
wat zich eerder afspeelde. Een
stuk Nederlandse geschiedenis
met Vlamingen in de hoofdrol.
Die Franse invloed heeft België
namelijk niet zomaar getroffen.
De Franse expansie in België is
domweg een kopie van de Vlaamse
culturele overheersing over de
Noordelijke Nederlanden in de
zestiende eeuw. De Spanjaarden
bezetten in 1585 de rijke en mach
tige stad Antwerpen. Op dat mo
ment van grote politieke verwar
ring vluchtte de Vlaamse intelli
gentsia massaal naar de Noordelij
ke Nederlanden.
Zij heeft een belangrijk stempel
gedrukt op de ontwikkeling van
dat Noord Nederland. Amsterdam
en verre omstreken zouden zonder
deze impuls nog lang bijzonder
zompig zijn gebleven. De Hollan
ders mogen dat nog steeds ontken
nen, maar het feit ligt er.
Zo was het nu ook met Brussel ge
steld. Vele politieke beroeringen in
Frankrijk leidden na 1830 tot een
voortdurende uittocht van intel
lectuelen richting Brussel. De Bel
gen deden zich daaraan te goed.
De discussie met de refugés gaf
impulsen aan het eigen handelen
en denken. Zo groeide Brussel ook
in ander opzicht uit: als een vrij
plaats voor de eigen intelligentsia.
Daarvoor hoefde niemand in zijn
schulp te kruipen. De tentoonstel
ling in kwestie, die eerder in Parijs
te zien was, is een toonbeeld van
overstekend verkeer. In de schil
derkunst is dat tamelijk eenzijdig.
De grote vernieuwingen in de Pa-
rijse ateliers in de tweede helft van
de 19de eeuw, doen zich ook in
Brussel gelden. Maar deze beïn
vloeding heeft geleid tot een bloei
periode van de Belgische schilder
kunst. Ensor, Van Rysselberghe,
Rops en Khnopff behoren tot de
internationale top. Niet omdat zij
hun inspiratie aan de Parijse in
vloeden ontleenden, maar omdat
zij door contacten op eigen kracht
hun weg vonden.
In het Museum voor Schone Kun
sten in Gent wandel je door een
hof van hoogtepunten uit de 19e
eeuwse Franse en Belgische schil
derkunst. Een grenzeloos en geva
rieerd lusthof voor kijkers. Soms
slaat verbazing toe. Zoals direct
bij binnenkomst. De eerste verto
ning is zelfs hevig te noemen. Daar
liggen (over de zestiende eeuw en
de Spanjaarden gesproken!) de
graven van Hoorne en Egmont op
hun doodsbed. Met keurig afge
houwen hoofd, slordige bloedvlek
ken achterlatend op het witte la
ken.
Wat moeten zij hier? En waarom
zo'n ouderwets schilderij, dat nog
veraf staat van wat er later in die
eeuw zo modern geschilderd werd?
Het antwoord is opmerkelijk. De
Fransen, per definitie onbekend
met de Vlaamse en Nederlandse
geschiedenis, keken op van zoveel
sijpelend bloed in andermans ge
schiedenis. Zij waren gek op het
schilderij. De Belgische scüilder
van het doek Louis Gaiilet werd
dan ook onmiddellijk door hen in
gelijfd. Want, schreef een Frans
criticus: 'Hoewel Belg, behoort de
heer Caillet tot de Franse school'.
Desondanks een 2-0 voorsprong
voor België in deze oversteek. ,vap
invloeden. En ook een beetje voor
Holland eigenlijk. De door de
Spanjaarden terechtgestelde Eg
mont en Hoorne waren tenslotte
ónze graven.
In de loop van de tentoonstelling
reiken vooral de Fransen het voor
touw aan. De Belgen keken nooit
sprakeloos toe. Zij trokken aan
hun eigen eind. Maar dan doet zich
in de slotfase van de presentatie
nog een belangrijk Begisch offen
sief voor. Naast schilderkunst,
muziek, literatuur en architectuur
toont Paris Bruxelle Brussel Pa
rijs ook de stand van zaken op het
gebied van de vormgeving.
Indirect heeft dat thema dan ook
weer met architectuur te maken.
Het gaat dan om de doorbraak van
de Art Nouveau, dat golvend slot
akkoord aan de 19e eeuw. Nu zijn
de Belgen duidelijk de aangevers.
Het laat-negentiende eeuwse
Brussel tut zich op groteske wijze
op. De stad wordt voor de hele we
reld een toonbeeld van deze rich
ting. Dat daar in de jaren zestig en
zeventig in Brussel ook weer de
bijl in werd gezet, is een ander ver
haal.
De Belgen stonden pal voor een ei
gen lijn. In Parijs werd over de lig-
ne-belge gesproken. Maar deze
kwam niet onweersproken de
grens over. De Fransen hekelden
de vormgeving op een manier, die
in onze ogen absoluut niet door de
beugel kan. Naar aanleiding van
de eerste presentatie in Parijs
heette het: 'Dat alles ruikt naar
Engelse verdorvenheid, joods mor-
finisme en Belgische slimmigheid'.
De deuren bleven in Parijs lang
gesloten. Een van de toonaange
vende vormgevers onder de Belgen
was Henry van de Velde. Hij ont
wierp niet alleen huizen. Net als
elke Art Nouveau vormgever, te
kende hij voor alles wat je in een
huis aan meubilair verwacht.
Van de Velde zou later zijn fanta
sie uitleven op ontwerpen voor het
Kröller Muller Museum op de Ho
ge Veluwe bij Arnhem. Hij bouw
de uiteindelijk een voorlopig on
derkomen voor de collectie van
mevrouw Kröller. Uit een soort
van noodlot, zou dat ook het uit
eindelijke museum blijven.
Maar in zijn beginjaren koesterde
de architect liever verwachtingen
van een carrière in Frankrijk.
Daar kwam hij toch bedrogen mee
uit. Parijs bleef hem niet pikken.
Zijn Brusselse tegenvoeter Victor
Horta daarentegen, kreeg op den
duur wel vaste voet in Parijs. Zijn
denkbeelden vonden later een gre
tig onthaal.
Waarom nu dit vertoon in Gent en
niet in Brussel? Domweg omdat
het initiatief voor de tentoonstel
ling in Gent genomen werd. Het
Museum voor Schone Kunsten
keek uit naar een passend vertoon
voor de viering van zijn 200-jarig
bestaan in 1998. Bovendien vieren
de Vrienden van het museum str
aks ook hun 100-jarig bestaan als
club. In België wordt iets derge
lijks graag gevierd.
De tentoonstelling past bovendien
in een reeks tentoonstellingen die
de laatste jaren werd uitgewerkt
door conservator Robert Hoozee.
Maurice Denis: 'Marthe aan de piano', schilderij uit 1891.
Maar deze zal volgend jaar niet
meer in Gent verblijven. Hij wordt
de nieuwe directeur van het vorige
week nog bestolen Museum voor
Schone Kunsten in Antwerpen.
'Paris Bruxelles /Brussel Parijs'. Museum
voor Schone Kunsten, Citadelpark in
Gent. Di. t/m zo. 10-18 uur. Tot en met
14 december. Toegang 280 Bfr. ƒ15).
Catalogus: 1950 Bfr ƒ100). Inl. over
dag- en verblijfsarrangementen: 0032 9
267 71 14. (Gentse hotels bieden kortin
gen).
Door Frits de Coninck
Hans Broek (1965) is een opmer
kelijk eigentijdse schilder wiens
werk wortelt in het ideeëngoed
van de Renaissance. Hij schildert
zijn landschappen vanuit een zui
ver rationeel standpunt. Elk doek
draagt een idee uit, elk ding heeft
een uitgesproken vorm en niets is
detail. In zijn tekeningen verwijst
hij letterlijk naar de opvattingen
van de Renaissance door op een
ervan de naam van een voorbeeld,
de Nederlandse 16e-eeuwer Her
cules Seghers, te vermelden. Een
eerbetoon van de talentvolle leer
ling aan een van zijn meesters.
Een half jaar geleden heeft De
Pont een mooie expositie inge
richt van zes van zijn olieverf
schilderijen en een groot aantal
tekeningen. In de zomeropstelling
is Hans Broek weer present. Re
den om een van zijn schilderijen
nader in beeld te brengen, een
schilderij waarmee bij nader in
zien inderdaad iets heel bijzon
ders aan de hand is.
Wat wil het geval? De typische,
opvallend gestileerde Toscaanse
bomen die aan weerszijden en op
een rij staan met de strakke, lege
villa aan de Californische kust
zijn geen vondst van hemzelf. Hij
heeft ze zo niet gezien tijdens zijn
verblijf in Californië, hij heeft ze
ook niet zelf bedacht. Hij heeft ze
wel ooit eerder gezien, maar dan
op een schilderij van Leonardo da
Vinci. In het Uffizi in Florence
hangt een annunciatie van de jon
ge Da Vinei (hij is ongeveer 20
r
'Zonder titel, 1996 (nr. 3)' van Hans Broek
jaar als hij dit doek schildert).
We zien Maria die tijdens het le
zen van de heilige schrift gestoord
wordt door de engel Gabriël die
haar boodschapt dat ze de moeder
van God zal worden. Ze zal ont
vangen worden van de Heilige
Geest die zich in de gedaante van
een duif op het doek van Da Vinei
uit de hoge wolken losmaakt. Ma
ria zit op het betegelde bordes
van een Italiaans landhuis, een
anachronistische Maria neergela
ten in de wereld van de renaissan
cist. Het tafereel neemt ongeveer
eenderde van het doek in beslag
en wordt in het beeld door een
borstwering scherp afgescheiden
van de achtergrond.
Die achtergrond, een landschap,
wordt daardoor een apart schil
derij in het schilderij. Maar alles,
zowel voorgrond als achtergrond
is met grote precisie geschilderd:
in wezen is bij Da Vinei alles
hoofdzaak. Dus ook dat land
schap. Het schilderij van Hans
Broek, 524 jaar later gemaakt,
lijkt daar niet zo maar op, het is
wat de elf bomen aangaat een
exacte kopie! Daarover lijkt geen
twijfel houdbaar. De uiterste lin
ker boom is een cypres die door
Da Vinei zo geschilderd is dat de
strakke vorm van het omgekeerde
uitroepteken aan de linker kant
door twee weerbarstige takken
doorbroken wordt. Precies de
zelfde afwijking op precies de
zelfde plaats bij Hans Broek.
Nog een ander voorbeeld. De
vierde boom van links is de meest
markante. Hij lijkt met zijn kale
stam en het gebladerte in de vorm
van losse kragen nog het meest op
een elegante gebakschaal met
plateaus. Bij Hans Broek is het
dezelfde vierde boom met dezelf
de opmerkelijke vorm.
Onder welke noemer valt deze
omgang met het voorbeeld van
een meester? Imitatie, kopie, pla
giaat, ontlening, platvloers jat
werk? Laat ik om een begin van
antwoord te geven, stellen dat
Broek een volkomen eigen schil
derij heeft gemaakt, in die zin dat
het een onbetwistbaar eigen sig-
FOTO THIJS QUISPEL
natuur heeft, een eigen wereld
toont die de geest ademt van onze
tijd en bovenal een gewoon goed
schilderij is. Wat hij met zijn
voorbeeld heeft gedaan is eigen
lijk heel renaissancistisch.
Da Vinei heeft niet anders ge
daan. Het annunciatietafereel
heeft hij ook niet zelf bedacht, dat
is vóór hem honderdduizenden
keren geschilderd zoals dat gaat
met een icoon. Dat vaste verhaal
heeft hij naar de geest van de tijd
gekopieerd en ingevoegd in zijn
eigen wereld, de tijd van de Re
naissance in Italië. Daartoe had
hij dat Toscaanse landschap no
dig en dat bedacht en schilderde
hij zelf.
Hans Broek heeft hetzelfde ge
daan. Hij heeft het Toscane van
Da Vinei gekopieerd en als een
beeld losgesneden uit het doek en
het vervolgens ingevoegd in zijn
eigen tijd, onze wereld dus. Wat
zien we namelijk? Op de opening
tussen de eerste twee bomen van
rechts, daar waar Da Vinei een
havenstad aan de voet van een
berg schilderde, daar zien we op
het doek van Hans Broek het sil
houet van een Amerikaanse door-
kijkvilla: strak, groot en leeg, een
beeld van de Amerikaanse cul
tuur. Hij heeft die gekopieerde
voorstelling gebruikt om een idee
uit te drukken over onze wereld.
Dat is een eigen, authentieke me
dedeling van Hans Broek in de
vorm van een goed schilderij.
Da Vinei heeft over die verhou
ding tussen kunst en realiteit in
zijn tractaat over de schilder
kunst een even eenvoudige als su
perieure gedachte geformuleerd.
Hij schrijft dat de werken van de
natuur beperkt zijn, maar dat de
werken die het oog (lees: de geest)
aan de hand opdraagt onbeperkt
zijn. In zijn opvatting kan de wa
re kunstenaar niet anders dan de
natuur, het bestaande, kopiëren
als hij er ook maar in slaagt haar
te overtreffen. Wat Hans Broek
heeft gedaan met zijn voorbeeld is
geen zaak van lege imitatie of er
ger plagiaat maar van kopie, die
nend om een dieperliggend idee
uit te drukken. Op de manier van
de renaissancist.
De zomeropstelling in De Pont, Wilhel
minapark, Tilburg, duurt tot 28 sep
tember. Op maandag gesloten.
adern v<™ de woestijn'.
TEKENlit
Yarre Stooker in een zwembad.
