Vakantie reizen
Nivec
.and van druiven en wijn, kastelen en pittoreske dorpjes
T?
De Provence van de Lage
P
Landen
ENST m/v
PËSTEM
E4
Irijf skundc
15.00 en 21.00
gsedijk 3 in Breda
mogelijkheden
Het is er groen en glooiend, met
af en toe een steile rotshelling.
Alleen romantische gehuchtjes
met witte huisjes onderbreken de
uitgestrekte wijngaarden. De
charmes van de kronkelige rivier
maken de Moselaner opgewekt.
Het is het Moezeldal in Duits
land, waar de wijn ruimhartig
wordt geschonken.
est-Brabarrt en Zeeland
Leisteen
Veerpont
Wijnfeesten
in Duitsland
Nederlandse skigids Les Arcs
Fietsvierdaagse in Twente
'Buitensporige' expositie
Nieuw stukje Engeland
Knuffelberen in Ouwehands
Folder 'Wild op de Veluwe'
fet plaatsje Torgny heeft alles
"at een Zuid-Frans dorp aan
trekkelijk maakt. Gele kalkste
en huisjes met rode, holle dak-
kruien en geraniums voor de
rensterluiken, hellende straatjes,
oud kerkje, een krakende
dorpspomp en dit alles ingebed
groene wijngaarden en geu
rende velden met kruiden en
bloemen. Alleen: Torgny ligt niet
lr' frankrijk, maar in het zuide-
!tste puntje van België.
Torgny ligt in het zuidelijkste puntje van België
I van de mooiste dorpen van
Wallonië,' zo snoeft het reclame-
bord bij de ingang van het dorp.
- In ?1 onterecht. Torgny ligt afge-
in 7atj res.t van de wereld in de Gau-
takenri Een streek die ook wel
Rust
Orchideeën
Trouwring
1997
11111
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1997
ursbureau (ONRI)
vee een specialist
che.
wij op zoek naar
bereider en inkoper.
pr, hard-/software
ngineer.
INGENIEURS EN
P&O-ADVISEURS
Fietsen langs de kronkelige Moezel
toor Evelyne Verhoeven
tnnfe maakt met het assortiment
afnemers. Daarnaast gaat u
elt u relevante marktinformatie
en en onderhouden van contacten.
•E niveau (electrotechniek),
htig in het rayon.
i uitstraling en de wil om te leren
-ganiseerd bedrijf.
ast goede primaire en secundaire
juctie-afdeling zijn wij
a
4
M indeloze wijnheuvels liggen voor-
I I uit. De rijen wijnstokken keurig in
A het gelid, het zand ertussen losjes
omgewoeld.
Jet 11 kilometer lange fietspad van Koblenz
jaar Winningen slingert door wijngaarden en
lossen. Aan de horizon zijn contouren van
,erre dorpjes zichtbaar. Een buizerd cirkelt
joven een wijnterras. De uit stenen bestaan
de muurtjes zien er kwetsbaar uit, alsof ze bij
«en flinke storm zo weggevaagd kunnen wor-
Toch gaan ze al zeker 200 jaar mee.
tang de Moezel wordt een fietser al snel over
weldigd door de mooie natuur. De aangename
jast wordt afgewisseld door lieflijke dorpjes
net uitnodigende restaurantjes en vakwerk-
luizen of schilderachtige stadjes en middel-
teuwse ruines. Het landschap is vriendelijk.
het ook anders kan, wordt echter snel
duidelijk. Elke winter houden de bewoners
angstvallig de loop van hun geliefde en tevens
rivier in de gaten. Markeringen op
de gevels geven aan hoe hoog het kolkende
water heeft gereikt. Menig Moselaner ver
haalt vol vuur over 1993 toen de meeste
ilaatsjes langs de Moezel de aanblik kregen
van Klein-Venetië. „Sinds dat jaar heb ik
mastbloemen in huis aangeschaft", lacht de
vmuw van een wijnboer in Cochem.
ilanaf de Franse Vogezen - waar de Moezel
uitspringt - tot aan Koblenz waar ze met de
lijn saifienvloètt; is dit gebied één grote wijn-
jaard. Al eeuwenlang wordt hier wijn ver-
louwd^l^gt.qpkde Romeinen wisten al dat
iet zonnige en neerslagarme klimaat van de
ze streek voor uitstekende wijnen kon zorgen.
De vele restanten uit de Romeinse cultuur die
de Moezel zijn gevonden, getuigen
laarvan. Kenmerkend voor de wijnbouw in
le streek van het Moezeldal - dat onder de
luitse deelstaat Rheinland-Pfalz valt - is de
eisteen die de helllingen bedekt. Overdag
ilaat hij de warmte van de zon op die hij 's
ïachts, wanneer het koud wordt, weer aan de
vortels van de wijnstokken afgeeft. Op de
lellingen kan de temperatuur overdag op-
tot 60 graden Celsius. Deze bodemge
steldheid maakt het mogelijk dat de druiven
och goed gedijen in een voor de wijnbouw
irij noordelijk gelegen streek,
hls we het over druiven in het gebied van de
Moezel hebben, is het bijna altijd de Riesling-
wijndruif. Met de wijn uit deze druif heeft de
Moezelwijn vroeger zijn formidabele reputa
tie opgebouwd. Gemiddeld 8.000 liter wijn is
iet eindresultaat van een hectare Riesling-
wijngaard. Andere soorten druiven die - in
'cel mindere mate - verbouwd worden in de
foezelstreek, zijn de Müller-Thurgau en de
■lbling. Moezelwijnen kunnen volgens ken-
»s met succes de concurrentie met de hoog-
'iprezen Franse Chablis aan. De Britse wijn
specialist Jim Ainsworth
schreef over de Moezelwijn:
'Men proeft op de tong een
strijd tussen het volle en het
lichte, tussen temperament
vol zuur en zacht honing
zoet, tussen elegantie en vi
taliteit, tussen eenvoudige
prikkelende appelfrisheid en
etherische subtiliteit en
complexiteit. Zelfs rijpe wij
nen hebben zulke scherpe
contouren dat ze steeds le
vendig, interessant, ja op
windend blijven. En daarbij
is het alcoholgehalte nooit
overdreven hoog'.
Het is maar de vraag of de
gemiddelde wijnproever dat
uit een slokje druivennat kan
halen. Toch kan er in de
Moezelstreek volop geoefend
worden want rijden langs de
river is rijden langs talloze
bordjes met het opschrift
'Weinprobe'. In de ont
vangstkamer van zijn huis in
Winningen trekt wijnbouwer
E. Fries een huisgemaakte
fles 1995 Riesling Spiitlese
halbtrocken open. Hij be
graaft zijn neus in het glas,
inhaleert het bouquet en
glundert. Na een slok volgt
een typering die tenminste
staat als een huis: 'fruchtig,
frisch und kraftig - fruitig,
fris en krachtig -De rest
van de wijnproevers beaamt
dat volmondig. Winningen
zelf is een waar wijnpara
dijsje. Elke straat heeft uit
zicht op de wijnheuvels. Weelderige wijnran
ken sieren de straten. 'Trunken müssen wir
alle sein!staat geschreven op een gevel in de
dorpskern. Waarschijnlijk wordt hiermee ge
doeld op de talloze wijnfeesten die in het
dorpje worden gehouden. Zo is er elk jaar
eind augustus het beroemde Moezelfeest dat
tienduizenden bezoekers trekt. Zelfs uit de
Wijnheksfontein stroomt dan tien dagen lang
geen water maar wijn. Het is nog altijd het
oudste wijnfeest van Duitsland. Maar niet al
leen in Winningen wordt de oogst uitbundig
gevierd. Bijna elke plaats aan de Moezel viert
zijn eigen oogstfeest. Dan worden onder het
genot van 'enkele' stevige glazen wijn de tra
ditionele liederen gezongen en voorstellingen"
opgevoerd. Het middeleeuwse marktplein in
het wijndorp Zettingen Rachtig (112 kilome
ter ten zuiden van Winningen) is elke zomer
zelfs een paar dagen het decor van een groot
se operette.
Heel memorabel is de kleine werkplaats van
E. Wagner iets buiten Zettingen Rachtig. Ge
passioneerd vertelt de nog zeer kwieke 75-ja-
rige Wagner over zijn inmiddels uitgestorven
beroep: houten wijnvaten maken. De meeste
wijnbouwers gebruiken heden ten dage vaten
van kunstof of metaal. Zijn volgestouwde
museumpje -met talloze ouderwetse ge
reedschappen, honderden nostalgische foto's,
vaten in alle maten, krantenartikelen en oude
herinneringen - geeft een aardig beeld van
de betekenis van wijn in de Moezelstreek.
Hoe anders is het toeristische pretpark Bern-
kastel een paar wijnvelden verder, waar de
busladingen zich tussen de vakwerkhuisjes
door proberen te wringen. Of het populaire
Cochem met zijn kasteel dat boven het stadje
op een rotspunt balanceert. En waar men zich
te buiten is gegaan aan vakwerk op de huizen.
Nee, het leukste blijven de kleine paadjes
binnendoor waar je ongestoord kunt fietsen.
Wel even de tijden van de veerpontjes in de
smiezen houden. Het geplande bezoekje aan
Het Duitse Moezeldal is een streek van wijnen, pittoreske dorpjes en kastelen. Burg Cochem is er een van de grootste toeristentrekkers.
Pommern (op acht kilometer van Cochem)
valt bijna in het water als blijkt dat de veer
pont een dagje niet vaart. Maar erger nog: het
geasfalteerde fietspad langs de Moezel gaat
over in een weggetje met zware steenslag.
Maar geen paniek, want het hobbelige wegge
tje door verlaten bossen voert wel naar het
idyllische Treis Karden met zijn imposante
middeleeuwse kloosterkerk St.-Kastor.
Blikvanger is het gotische hoogaltaar met de
'Aanbidding van de Wijzen uit het Oosten'
van terracotta. Boven de kerk is een Klooster
museum ingericht dat een overzicht geeft van
de 2000 jarige geschiedenis van het plaatsje.
Er zijn Romeinse kruizen, koraalmisboeken
en kerkboeken tentoongesteld die bij de res
tauratie van de kerk gevonden zijn.
Verder op de fiets. Over heuvels, romantische
bruggen en wijnhellingen. Het gebied rond de
Moezel is een gebied voor toeristen die van
natuur, traditie en gezelligheid houden. Én
van fietsen en wijn drinken, want deze twee
aardigheden zijn perfect te combineren in het
Moezeldal.
Informatie: Duits Verkeersbureau, Hoogoord-
dreef 76, 1101 BG Amsterdam, telefoon 020-
6978066. Bij nagenoeg elke VVV in het Moezel
dal is informatie over wijnproeverijen te vinden.
Wijnfeesten worden er in Duitsland het
hele jaar door gehouden maar de nadruk
ligt op het najaar. Waar in welk wijnge
bied de wijnfeesten worden gehouden is
precies terug te vinden in de brochure
'Deutsche Winzerfeste 1997' van het In
formatiebureau voor Duitse Wijn. In de
brochure staan ruim 1.000 wijnfeesten
op een rijtje, gerangschikt naar wijn-
bouwgebied en maand. De brochure is
aan te vragen bij het Informatiebureau
voor Duitse Wijn, tel. 071 - 5602040.
Het bekende Franse wintersportoord Les
Arcs brengt dit seizoen voor het eerst een
Nederlandstalige wintergids uit. Die be
vat informatie over het bekende skige
bied, de wintersportmogelijkheden en de
dorpen Bourg St. Maurice, Arc 1600, Arc
1800 en Arc 2000. Aanvragen en infor
matie via 023-5512295.
Samen met de VW in Goor heeft de
Stichting Hof van Twente een vierdaagse
fietstocht uitgezet. Die vindt plaats van
13 tot en met 16 oktober; elke dag heeft
een ander thema op het gebied van flora
en fauna. De tocht, per dag 30 of 50 kilo
meter, gaat door de gemeenten Markelo,
Diepenheim, Goor, Stad Delden en Ambt
Delden. Vertrek, tussen 9.00 en 12.00
uur, en aankomst is elke dag bij het Ver-
enigings- en Evenementencentrum de
Reggehof, Höfte 5 in Goor. Informatie:
0547-260079.
Veel stof, maar ook het toilet van ko
ning Willem III en andere curiosa zijn
tevoorschijn gehaald uit de depots van
het Nederlands Spoorwegmuseum.
Tijdens de zeventig jaar dat het mu
seum bestaat, zijn er talrijke markante
en soms hilarische kleinoden verza
meld. Daarvoor was in het museum
nooit plaats. Nu zijn ze te zien, tijdens
de tentoonstelling 'Buitensporig' die
tot en met 2 november duurt.
Bezoekers kunnen zelf in de depots
van het museum snuffelen en ontdek
ken wat er in die zeventig jaar bij el
kaar is gezocht. Het Nederlands
Spoorwegmuseum in Utrecht ligt op
loopafstand van het centraal station.
Dinsdag tot en met vrijdag geopend
van 10.00 tot 17.00 uur, in het week
einde van 11.30 tot 17.00 uur. Informa
tie: 030-2306206.
Engeland is groter geworden. Een deel
van de aarde die is opgegraven bij het
aanleggen van de Eurotunnel is gestort
aan de voet van Lower Shakespeare
Cliff, een van de befaamde 'white clif
fs of Dover' aan de Engelse zuidoost
kust. Daar is een nieuw stuk Engeland
gecreëerd, met beplanting, wandelpa
den en een beschermende zeewering. Het
is de bedoeling dat dit nieuw-Engeland
- zo'n 30 hectaren groot - een plek
wordt voor wilde planten, vlinders en
vogels. Bezoekers kunnen nu al terecht
in Samphire Hoe, om te wandelen, vogels
te bekijken en te vissen.
Een veiling van beren van bekende Ne
derlanders is een van de hoogtepunten
van de Rnuffelberendagen in Ouwe
hands Dierenpark. De tweedaagse be-
Tienbeurs vindt vandaag en morgen
plaats. Fans en verzamelaars kunnen tij
dens een veiling bieden op teddyberen
van bekende Nederlanders - onder an
deren Jos Brink, Catherine Keyl, Ruth
Jacott en Bart de Graaff -op berente
keningen en -aquarellen van kinderboe
ken-illustratoren (bijvoorbeeld Dick
Bruna) en op een aquarel van Herman
Brood,
Onder de hamer komen ook enkele unie
ke beren, een door Jomanda gesigneerde
teddybeer en een kinder-oldtimer met
herenkleding. De opbrengst van de vei
ling gaat naar de echte bruine beren. De
veiling begint zaterdag om 13.00 uur,
kijken tot 12.30 uur. Informatie via
0317-650200.
'Wild op de Veluwe' is de titel van een
nieuw, gratis foldertje dat een overzicht
biedt van alle wildactiviteiten op de
drukbezochte Veluwe die dit najaar
plaatsvinden.
De brochure schenkt onder meer aan
dacht aan de bronsttijd van de edelher
ten. De uitgave is verkrijgbaar via de
grote VW's op de Veluwe.
Langs de kronkelige Moezel zijn eindeloze wijnheuvels te vinden.
Verschillende snijtechnieken en
nes versnijd je grote rollen tape
Jidproducten voor uiteenlopende
Door middel van training on
bpgeleid tot all-round
Ibinnen de afdeling productie. Je
fkzaamheden bestaan dan uit het
fenen van verschillende machines,
t productieproces lever je een
Ige aan de kwaliteit van onze
ing
f Etten-Leur, met circa 100
j gespecialiseerd in zelfklevende
keling en productie van tapes
["pakkingen, productverpakkingen
•epassingen vormen de
Jan het bedrijf. Dankzij de
apes en de tapeverwerkende
upertape Systems bv in Lisse. is
kat de industriële eindgebruiker
laloplossingen te bieden.
sollicitatie
sseerd in bovenstaande functie,
wij u vriendelijk uw schriftelijke
hten aan:
а.v. afdeling P&O
0 AA Etten-Leur
rmatie kunt u contact opnemen
orbart, chef Snijderij, telefoon
jfoul van den Booren
tanden 3'S Provence van de Lage
®aarÏÏ'u §avonden lokkertje natuurlijk,
Plaatsip t 116 ^ume> en met name het
'®es- i]itn0rfnTonmiskenbaar zuiderse al-
^Wonercuj 8 wÜngaarden, waakvan de
r Zlch de Plaatselijke Clos de Zolette
laten smaken, en een natuurreservaat met
opmerkelijke flora en fauna. De statistieken
bewijzen dat de beschuttende kalkrotsen het
gure Ardense weer op een afstand houden en
zorgen voor een mild klimaat.
Hoewel de hoofdstraat van Torgny (216 in
woners) heel royaal Rue Grande heet, is het
dorp verder bescheiden van afmetingen: wie
iets te hard struikelt valt met zijn neus gega
randeerd Frankrijk binnen. Echt druk is het
er ook niet: terwijl de toeristen zich verdrin
gen in de echte Provence, kun je hier nog re
delijk ongestoord genieten van het dorpje
met alle daarbij behorende kneuterigheid.
Een roze geschilderde hoeve, knusse huisjes
met gepleisterde muren, steile steegjes en in
het hart een oude wasfontein.
Op het enige terras proost een handjevol
dorpsbewoners met een glas getapt abdijbier
op iets wat hen bezighoudt. Dat kunnen geen
parkeerproblemen zijn, want die kent Torg
ny niet, Je komt er hooguit een paar fietsen
de Nederlanders tegen op doortocht door de
Ardennen. Toch meldt de VW-baas fier dat
Torgny per jaar drieduizend toeristen trekt.
Dat zijn er overigens evenveel als de Eiffelto-
ren per uur.
De belangrijkste eerste bezoekers vormden
de Romeinen die al snel doorhadden dat je in
deze streek fijn wijn kon verbouwen. Zij
plantten daarmee een traditie die tot in de
negentiende eeuw zou duren. Begin jaren
vijftig verschenen de wijnranken opnieuw in
de Gaume, waar nu afhankelijk van het weer
jaarlijks 1500 tot 4000 liter Auxerrois ge
wonnen kan worden. De bewoners van Torg
ny leerden tevens van de Romeinen hoe ze de
holle dakpannen moesten bakken die zo ken
merkend zijn voor de zuidelijke helft van
Frankrijk.
De Romeinen lieten nog meer sporen na, zo
als een oude villa langs de weg tussen Torgny
en Virion, die overigens niet toegankelijk is
voor bezoekers. De opgegraven schatten zijn
veiligheidshalve ondergebracht in het Musee
Gaumais in Virion, waar naast een kleine
Cupido ook zilveren en benen juwelen pron
ken.
De krijtlagen rondom Torgny bepaalden niet
alleen de architectuur in het dorp, maar ook
de flora en fauna. In het natuurreservaat
naast het dorp, een waar paradijselijk lust
oord, bloeien twaalf soorten orchideeën,
weelderige kamperfoelie en, zoals dat in
streek met Provence-pretenties hoort, tijm
en wilde marjolein. Voor een zoemende druk
te zorgen vooral de vele insecten, die varië
ren van talloze vlindersoorten tot bidsprink
hanen.
Wie eenmaal toch in Torgny terecht is geko
men, doet er goed aan ook even de Onze Lie
ve Vrouwe-abdij van Orval te bezoeken. Hier
streek rond 1070 een uitgeputte groep Bene
dictijnen uit Zuid-Italië neer. Zij legden hier
de grondvesten voor een indrukwekkend
kloostercomplex dat in de Middeleeuwen nog
eens uitgebreid zou worden. Eeuwenlang
huisde hier een bloeiende kloostergemeen
schap. De daarvan overgebleven ruïnes zijn
zonder meer imposant. Wie er ronddwaalt,
krijgt het gevoel in de we
reld van schrijver Umberto
Eco terecht te zijn gekomen.
De Romaanse kapitelen van
de kerk zijn een beziens
waardigheid, evenals de
binnentuin, de gewelfde
kelder waar de geschiedenis
van de abdij te volgen is en
een kruidentuin met artsen
ijschool.
Ook is er de vijver die de
streek zijn naam van Gou
den Vallei gaf. Zn deze vijver
zou een forel de weduwe
Mathilde van Toscane haar
trouwring hebben terugbe
zorgd. Die was daar zo ver
rukt over dat ze de streek
uitriep tot val d'or, wat om
onduidelijk redenen verbas
terd werd tot Orvai. De forel
en de ring zijn tevens terug
te vinden in het embleem
van het smakelijke abdij
bier dat hier nog altijd
wordt gebrouwen, het stevi
ge en bittere Orval in een
herkenbaar bruine buikige
flesje. De beste manier om
monnikenwerk echt te leren
waarderen.
Inlichtingen Torgny: 00-32-
63578381, inlichtingen Orval:
00-32-61311060.
Gele kalkstenen huisjes met rode, holle dakpannen en geraniums voor de vensterluiken: in het Belgische
Torgny waan je je in een Zuid-Frans dorp. foto raoul van den boorn
