Aanhangers
Karadzic
op de vlucht
Deze herfst leert zelfs de
d«n8t.n f
|(ï%S
scheurt
rt niet
gebruikte ook medicijnen
Sinn Fein zweert in
V-Ierland geweld af
Dronken chauffeur Diana Verzetsheld m
Schotten gaan voor grotere zelfstandigheid
X 0800 0789
Zweedse gestoorden
op dieet van snoep
uwing
ïrzekeraars
het rood
platvoet
A4
MMENTAAR
BUITENLAND
n piavsic-bolwerk Banja Luka Grote schoonmaak uit eerbied voor Teresa
rarijs geeerd
■■■■■Buitenland KORT
Ook sterilisatie-schandaal Frankrijk
Regering-Wijdenbosch weer compleet
EU sterk verdeeld over landbouwbeleid
DAN ZIT ER MÉÉR IN JE AUTO
Wie droomt er niet van?
EMBER 1997
i I 11 I
1st. Wie zijn besluiten inde
educhtzijn op tegenspel en
ts gedijt in een open maat-
presenteert voor het front
er ambtenaren schuil. Zon-
bestuurlijke en dus politieke
n nieuwe bewindspersoon
len dat het beleid met zijn
aakt, de kans daarop is {n
t de koker der ambtenaren
ijk deel uit de klassieke pun-
inigingsmogelijkheden wor-
rd door ambtelijke deskundi-
se situatie, wat zijn politieke
I uithangbord en verdediger
ement. En die 'vierde macht'
is door parlement noch pu-
unten gemaakt voor de toe-
a, dat over enige weken de-
erig aan de orde. De oplos-
ek kabinet en een groter aan-
iding van de departementen
el schoolboekje organisatie-
't dat de vrijwel oncontroleer-
emocratisch probleem gesig-
Voor het bij de tijd houden
cratie is dit een aanzienlijk in-
ier, een districtenstelsel of een
te vernieuwen valt, kan en
s te verteren besluit zijn
beid te verlaten. De partij
'enen en waarvan ik mede
'j, de PvdA, dat ze hier bui-
"woon kritisch naar kijkt,
rs weet ik niet meer wat ik
e partij te zoeken heb'. Dat
in reactie op de uitlating van
"-Kamerlid Apostolou dat
'ets meer kon doen voor de
lie Gümüs. Ik vind dat de
tie niet voldoende heeft ge-
maar er is wel actie onder
en.
ar de fractie had wél voor de
-motie moeten stemmen,"
Van Thijn. „Dat dit niet is
urd, heeft mij erg teleurge-
Ik heb de afgelopen dagen
gesproken metgelijkge-
den en dat heeft er mede toe
id dat raadsfractie,?, van de
l in de vier grote steden een
liek debat zijn begonnen
r het vreemdelingenbeleid. Ik
aan dat debat beter deelne-
als kritisch lid van de Pv-
Thijn blijft volop beschik-
r voor eventuele acties voor
familie Gümüs. „Het actieco-
weet mij te vinden. Ik ben
veel bereid."
CDA-fractie in de Tweede
mer wil dat minister Pronk
r Ontwikkelingssamenwer-
g uitlegt hoe zijn kritische
spraken over de kwestie-
müs in het PvdA-vlugschrift
h verhouden tot die van
atssecretaris Schmitz van
stitie. Net als Pronk is zij lid
n de PvdA en eerstverant-
ordelijke voor het vreemde-
genbeleid.
lgens de PvdA-publicatie zei
onk na afloop van het debat
er de affaire-Gümüs onder
er dat de humaniteit in Ne-
rland zoek raakt, hetgeen Sch-
,itz categorisch ontkend had.
nja Versnel van het 'Comité
ümüs moet blijven' is veront-
aardigd over de wijze waarop
media zich bemoeien met de
migratie van het Turkse gezin
ümüs. Dit heeft zij gisteren ge-
igd.
i een dagblad belooft de burge-
eester van de Turkse stad Ka-
iman de met uitzetting bedreig-
i Gümüs een baan in de biscm-
ndustrie. Versnel: „De media
igelen zijn remigratie wel even
ver zijn hoofd heen. Dat kan
iet." Zekeriya Gümüs zelf zegt
og helemaal niet te weten of hij
aar Karaman gaat. „Ik heb ner-
:ns om gevraagd."
resultaat voor ziekenfondsen
laar een beduidend slechtere
;ekostenverzekeraars (ge"1'
van alle particuliere verzeke
terechtgekomen.
ng van de Zorg 1996, dat
ostenverzekeraars heeft sam
ling is, dat de premies ach
:en. Dit achterblijven kwam
r vooral een gevolg was van c
"jVen- „1098-voor
mies met ingang van 19»» aI)
irom volgens Vektis in de UJ
grootte van de premiev1erWg
is niet onze taak," zegt direc e
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1997
Pan onze redactie buitenland
'araievo/Banja Luka - Een belangrijke rivaal van de Bosnisch-Servi-
'che presidente Plavsic, de havik Krajisnik, is gisteravond uit het Pla-
Isic-bolwerk Banja Luka gevlucht. Onder een regen van stenen zagen
iii en zijn lijfwachten zich gedwongen hals over kop de stad te veria-
en waar zij een dag eerder een verboden betoging tegen de presiden-
hielden.
Srajisnik zat sinds maandag-
ivond opgesloten in een hotel in
ianja Luka. Hij zat daar samen
„et twee andere kopstukken vast
jie zich verzetten tegen Plavsic,
'arlementsvoorzitter Kalinic had
iet hotel al eerder op de dag ver
aten onder escorte van SFOR-
roepen. De premier van de Bos-
ïisch-Servische republiek,
Oickovic, blies gisteravond laat
als laatste de aftocht. Hij kon het
ïotel ongehinderd verlaten,
n de ochtenduren had de Plav-
ac-gezinde politie het hotel om-
lingeld waar de drie haviken de
torige dag hun toevlucht hadden
gezocht na de door Krajisnik ge-
èide illegale demonstratie. Kali-
lic kwam naar buiten nadat de
ijfwachten van de haviken hun
napens inleverden. Omstanders
lekogelden hem met eieren.
Irajisnik en een vijftigtal mede
tender hadden maandag gepro-
leerd een 'verkiezingsbijeen-
lomst' te houden. Toen Plavsic-
lanhangers hen onder luid ge-
ichreeuw met stenen bekogelden,
:ochten Krajisnik en de zijnen
oevlucht in hotel Bosna. Door
iet doldrieste optreden van Kra
jisnik zag de VN-rapporteur voor
de mensenrechten in voormalig
Joegoslavië, Elisabeth Rehn, zich
genoodzaakt een ontmoeting met
de vermeende oorlogsmisdadiger
Karadzic af te blazen. Krajisnik
bood vorige week aan te willen
bemiddelen tussen de voormalige
Bosnisch-Servische leider en Re
hn. Door het besluit van de ge
zant lijkt de kans gedaald dat
Karadzic spoedig voor het Joego-
slavië-tribunaal in Den Haag kan
worden gebracht. In de schaduw
van de machtsstrijd in Banja Lu
ka riep de grootste partij van de
Bosnische Kroaten op tot een
boycot van de gemeenteraadsver
kiezingen van komend weekeinde
in heel Bosnië.
Volgens de leiding van de Kroati
sche Democratische Unie (HDZ)
is niet voldaan aan de voorwaar
den voor 'vrije, democratische en
eerlijke verkiezingen'. Westerse
diplomaten in Sarajevo denken
dat Kroatische nationalistische
leiders tot een boycot van de ver
kiezingen besloten, omdat zij
voorzien dat zij zullen verliezen
in steden die ze tijdens de oorlog
veroverden.
Stockholm (ap) - In Zweden zijn in honderden geestelijk
gehandicapten in de jaren '40 en '50 gedwongen enorme
hoeveelheden snoepgoed en andere zoete etenswaren tot
zich te nemen voor een onderzoek naar tandbederf. Dat
heeft de Zweedse krant Aftonbladet gisteren bericht.
Het bericht volgt op de eerdere
onthullingen over gedwongen
sterilisatie van 60.000 Zweden
tussen 1935 en 1976. Die steri
lisaties werden uitgevoerd in
de officiële overtuiging dat ge
boortebeperking voor mensen
met minder intelligentie of een
andere etnische afkomst goed
zou zijn voor de maatschappij.
Dezelfde minachting tegenover
verstandelijk gehandicapten
leidde tot het tandbederf-on-
derzoek, dat werd gehouden
tussen 1943 en 1953. „De maat-
schapij heeft bewijsmateriaal
nodig. We dachten dat we een
goede daad deden," verklaarde
tandarts Bo Krasse, die destijds
aan het experiment meedeed.
Het Zweedse parlement ging
akkoord met de onderzoeksme
thode. Volgens Aftonbladet
werden meer dan 400 verstan
delijk gehandicapten in het
psychiatrisch ziekenhuis Vipe-
holm op een dagelijks dieet van
toffees, andere snoepjes en wit
brood gezet. De bedoeling was
om een direct verband bloot te
leggen tussen het eten van zoe
tigheid en tandbederf. In die
jaren was dat verband, dat nu
vanzelfsprekend is, nog niet ge
heel geaccepteerd door de
snoepjesfabrikanten.
De regering heeft intussen een
commissie ingesteld die het ste
rilisatieschandaal gaat onder
zoeken.
Het stadsbestuur van Calcutta is in de
sloppenwijken een grote schoonmaakactie
begonnen uit eerbied voor de overleden
Moeder Teresa, de 'heilige van de goot'. De
non, die zich altijd heeft ingezet voor de
armsten, wordt zaterdag in de Indiase stad
begraven. Paus Johannes Paulus overweegt
het proces tot heiligverklaring van Moeder
Teresa te versnellen. Dat heeft kardinaal
Joseph Ratzinger, hoofd van de Vaticaanse
congregatie voor de geloofsleer, gisteren
gezegd. Normaal komt het proces tot hei
ligverklaring pas vijfjaar na het overlijden
van een kandidaat op gang.
foto reuter
Selfast (rtr/afp/dpa) - Sinn Fein, de politieke arm van het Ierse Repu-
ilikeinse Leger IRA, heeft gisteren in Belfast een verklaring onderte-
tend waarin het alle geweld afzweert. De leider van Sinn Fein, Gerry
üdams, zette namens de partij zijn handtekening onder de zogenoem
de Mitchell Principles, die uitgaan van democratie en vrede.
Ie ondertekening maakt de weg
Tij voor Sinn Fein om deel te ne
llen aan de vredesbesprekingen
iver de toekomst van Noord-Ier-
and, die volgende week maandag
leginnen. Adams noemde de on-
iertekening 'een keerpunt'. Hij
(de eraan toe dat het de bedoe-
is van zijn partij om 'alle ge-
reren uit de Ierse politiek te laten
verdwijnen'. De regering-Blair
nodigde Sinn Fein vorige maand
lit deel te nemen aan de gesprek-
ien, nadat de IRA op 20 juli een
wapenstilstand had afgekondigd.
)e officiële gesprekken in het
Stormont-kasteel in Belfast zijn
de eerste directe onderhandelin
gen tussen Groot-Brittannië en
Sinn Fein sinds 1921. Bij het voor
overleg van gisteren waren de vijf
protestantse pro-Britse partijen
niet aanwezig. Die hebben geen
vertrouwen in Sinn Feins vredes-
beloften. Over deelname aan de
gesprekken van maandag zal de
grootste unionistische partij, de
Ulster Unionistische Partij (UUP),
zaterdag beslissen. Twee andere
unionistische partijen hebben zich
al volledig teruggetrokken uit het
vredesproces.
Van onze correspondent
Parijs - Jan Doornik, een Neder
landse verzetsheld in Frankrijk,
heeft sinds gisteren in Parijs een
eigen straat. De AUée Jan Doornik
werd, in aanwezigheid van de Ne
derlandse ambassadeur Wij-
naendts, naar hem vernoemd.
Doornik werd in 1905 in Parijs ge
boren en bracht er vrijwel zijn he
le leven door. Toen de oorlog los
barstte, meldde hij zich aan bij de
Nederlandse regering in balling
schap in Londen. Die leende hem
uit aan generaal De Gaulle. In
Frankrijk zette Doornik samen
met twee Fransen een verzetsnet-
werk op. Vier maanden later werd
het drietal verraden, op 29 augus
tus 1941 werden ze bij Parijs
geëxecuteerd.
Van onze correspondenten
Parijs/Londen - In het bloed
van de chauffeur van prinses
Diana en Dodi al-Fayed zijn
sporen van geneesmiddelen
tegen depressies aangetroffen.
Dat hebben bronnen die nauw
bij het onderzoek betrokken
zijn, gemeld. Deze antidepres
siva kunnen het effect van de
alcohol die de chauffeur, Hen
ri Paul, had gebruikt, hebben
versterkt.
Een contra-expertise bevestigde
gisteren dat de chauffeur wel de
gelijk veel te veel had gedronken.
De contra-expertise was door de
familie Al-Fayed bij de Franse
autoriteiten aangevraagd in de
hoop dat chauffeur Paul zou wor
den vrijgepleit. De proef wijst
echter een alcoholpromillage van
1,80 uit, hetgeen overeenkomt
met de twee eerdere bloedproe
ven.
Hiermee staat vrijwel vast dat de
aanklacht 'dood door schuld' te
gen de achtervolgende fotografen
op drijfzand is gebaseerd. Justi
tiekringen in Parijs gingen er gis
teren dan ook van uit dat rechter
commissaris Hervé Stephan die
aanklacht snel gaat seponeren.
Dan kan de fotografen alleen nog
'niet verlenen van hulp aan men
sen in gevaar' ten laste worden
De bevestiging van het rijden on
der invloed zorgt voor een omslag
in het onderzoek. De klagende
partij - Dodi's vader Mohammed
Al-Fayed - kan nu ineens zelf
worden aangeklaagd wegens 'on
achtzaamheid' en het 'in gevaar
brengen van derden'. Hij is im
mers eigenaar van het Ritz-hotel
en het was de hoteldirectie die
besloot om veiligheidsfunctiona
ris Henri Paul op te piepen om als
gelegenheidschauffeur voor Dia
na en Dodi op te treden.
Advocaat Bernard Darteville van
de familie Al-Fayed, die alles
doet om de schuld zo veel moge
lijk bij de fotografen te leggen,
probeerde gisteren te bewijzen
dat chauffeur Paul vrijuit gaat.
Volgens Darteville laat een foto
die kort voor het auto-ongeluk
werd genomen, zien dat Paul ver
blind werd door de flits van een
fotograaf. De foto staat op een
van de rolletjes die de politie in
beslag heeft genomen bij de gear
resteerde fotografen.
In de Britse pers worden intussen
vraagtekens geplaatst bij de am
bities van Mohammed Al-Fayed.
Gesuggereerd wordt dat hij de
romance tussen zijn zoon en Dia
na heeft bevorderd om zich aan
zien en vooral het Britse staats
burgerschap te verwerven.
De gang van zaken rond de be
grafenis van Diana heeft het
Britse koningshuis veel steun ge
kost. Blijkens een gisteren gepu
bliceerde opiniepeiling onder
schrijft 90 procent van de Britten
de omstreden begrafenistoe
spraak van graaf Spencer, Dia
na's broer. 44 procent meent dat
de koninklijke compromissen
(een vlag halfstok op Bucking
ham Palace en de tv-toespraak
van koningin Elisabeth) te laat
kwamen om schade aan het ko
ninklijke imago te voorkomen.
Parijs - Ongeveer 15.000 verstandelijk gehandicapte vrouwen in
Frankrijk zouden onder dwang gesteriliseerd zijn. Dat heeft het
Franse weekblad Charlie Hebdo gemeld. Een chirurg bevestigde
in het artikel dat honderden artsen in Frankrijk de sterilisaties
nog steeds uitvoeren.
De ingreep zou gebeuren op verzoek van psychiaters en instel
lingen voor geestelijk gehandicapten. In verscheidene landen in
Europa is de laatste maanden ophef ontstaan over onthullingen
dat mensen onder dwang zijn gesteriliseerd.
Paramaribo - President Wijdenbosch heeft zijn regeringsploeg
weer compleet. Na de kabinetscrisis van vorige maand zijn alle
posten bezet. Wijdenbosch roemde 'adviseur van staat' Desi
Bouterse voor zijn bijzondere bijdrage na de kabinetscrisis van
vorige maand.
Het nieuwe kabinet kent drie kersverse ministers. Waldi Nain
van de vorige week tot de coalitie toegetreden Pendawa Lima
werd beëidigd als minister van Planning en Ontwikkelingssa
menwerking. Kries Mahadewsing (BVD) is de nieuwe bewinds
man bij Onderwijs en Volksontwikkeling en Theo Vishnudath
(DA) beheert Volksgezondheid.
Echternach - De lidstaten van de EU zijn sterk verdeeld over de
Brusselse plannen om het landbouwbeleid te hervormen. Duits
land vindt een verandering helemaal niet nodig. Dat is gisteren
gebleken tijdens een bijeenkomst van de EU-ministers van
Landbouw in Echternach.
EU-commissaris Fischler wil nieuwe overschotten tegengaan
door de garantieprijzen voor rundvlees, graan en zuivel te verla
gen. Ter compensatie krijgen de boeren inkomenssteun. Die
dreigt echter vooral toe te vallen aan armere EU-landen, zodat
rijkere landen het gelag betalen. Om die reden is ook minister
Van Aartsen zeer sceptisch.
(ADVERTENTIES)
Door Bob van Huët
Londen - James Bond neemt
alleen gecalculeerde risico's.
Misschien was het wel daar
om dat Sean Connery, de eni
ge echte 007, dezer dagen
voor het eerst 'thuis' campag
ne voert voor een eigen,
Schots, parlement. Tot nu toe
kregen zijn vrienden van de
Schotse Nationale Partij
(SNP) altijd de zegen vanuit
het zonnige Marbella, waar
Connery resideert en golf
speelt.
Maar nu is Schotlands lieveling
'och eindelijk lijfelijk aanwezig.
Met een politiek monsterverbond
tussen Labour, de Liberalen en
de SNP kan er morgen ook wei-
lig fout gaan als de Schotten
ach per dubbel referendum moe
ten uitspreken over hun toe
komst. De enige oppositie komt
van de nog immer aangeslagen
Conservatieven, die bij de laatste
Parlementsverkiezingen al hun
Schotse zetels verloren.
Schotland gaat (niet toevallig)
naar de stembus precies op de
dag waarop de Schotse volkheid
William Wallace, 700 jaar gele
den de Engelsen versloeg bij
tirling Bridge. Dit heroïsche
wapenfeit staat centraal in de
holiywoodproductie Braveheart
»et Mel Gibson. Met Connery en
son °P flanken twijfelt
memand eraan dat de Schotten
morgen anders zullen uit
spreken dan een dubbel yes. Ja,
ze willen een eigen parlement en
td Z? V^en dat dat parlement
nsea e bevoegdheden zal hebben.
laatste heeft minder steun
an het eerste, maar blijkens een
m; Pmting zousog altijd een
me meerderheid de gedachte
unen dat de Schotten zelf
turnen bepalen al dan niet af te
- i!n„ ZS het beperkte mate
de Engelse belastingvoet.
De Conservatieve leider William Hague staat vrijwel alleen in zijn verzet tegen een meer zelfstan
dig Schotland. foto epa
Schotland had in vele opzichten
al een afwijkende status binnen
de BV UK, Het Schotse onder
wijs, rechtspraak en banksys
teem zijn anders dan in Enge
land. De Schotten hebben hun ei
gen geld (Schotse ponden) en een
eigen volkslied.
Als de hooglanders instemmen
met de voorstellen, mogen ze
over twee jaar hun eigen parle
ment kiezen. De laatste keer dat
dat gebeurde, was ruim drie eeu
wen geleden. Dit wordt de 'meest
radicale stap sinds de (Schots-
Engelse) Unie van 1707', aldus
Donald Dewar, de Labour-mi
nister van Schotse Zaken die al
om wordt getipt ooit de eerste
premier van een Schotse regering
te worden.
Uitgezonderd het buitenlandse
beleid, defensie, monetaire aan
gelegenheden en constitutionele
zaken krijgen de Schotten straks
het bestuur in eigen hand. On
derwijsbeleid, volksgezond
heidszaken, sociale zaken, ruim
telijke ordening, justitie, trans
port, handel en cultuurbeleid
zullen geheel of grotendeels wor
den bepaald in Edinburgh. Ko
ningin Elizabeth blijft het staats
hoofd.
De laatste keer dat Schotland
een stap naar zelfbestuur over
woog - niet te verwarren met on
afhankelijkheid, al blijft dat vol
gens de SNP én Connery wel het
einddoel - was in 1979. De roep
om meer zeggenschap klonk lui
der sinds de enorme opbrengsten
uit Noordzee-olie ontstonden. De
SNP voerde slim campagne met
als thema dat Schotse bodem
schatten werden verkwanseld
door Engelse regeringen. Het le
verde de partij 11 zetels op in de
verkiezingen van 1974.
Toch ging het referendum in
1979 verloren omdat nog maar 33
procent van de Schotten de
droom aandurfde. Het in Schot
land oppermachtige Labour was
intern verdeeld over de kwestie
en de economische recessie van
dat moment overtuigde velen er
van dat dit niet het moment was
voor een avontuur op eigen be
nen.
Dr. James Mitchell, politicoloog
aan de universiteit van Glasgow,
denkt dat de Schotten nu zelfver
zekerder zijn dan twintig jaar ge
leden. Schotse bedrijven (Stage
coach, Scottish Power en de
Bank of Scotland om er enkele te
noemen) kopen Engelse bedrij
ven bij de vleet. Amerikaanse en
Aziatische investeerders hebben
Schotland ontdekt.
„De Schotten zijn heel geduldig
geweest in de 18 jaar onder de
Conservatieven. Nu willen ze uit
drukking geven aan hun eigen
indentiteit in een Britse context.
Er is geen reden waarom een
Schots parlement tot een breuk
met het Verenigd Koninkrijk zou
leiden," aldus Mitchell.
Degenen die no preken, zien het
uiteraard anders. William Ha
gue, de opvolger van John Major
als leider van de Conservatieven,
was gisteren in Schotland om te
waarschuwen tegen de conse
quenties van een eigen Schots
parlement. Hague voorspelt
groeiende irritatie in Engeland.
Waarom zouden Schotten wel in
het Lagerhuis blijven - en mees
temmen over Engelse zaken - als
Engelsen hun stem verliezen in
Schotland, aldus Hague. Volgens
Hague zal de Schotse stem in
Westminster niet sterker maar
zwakker worden.
Het Schotse parlement moet over
twee jaar 129 afgevaardigden
tellen. Op dit moment zijn er 72
Schotse Kamerleden in het La
gerhuis. Wie straks in het Schot
se parlement zit, kan niet gelijk
tijdig in Westminster zetelen.
Even leek de campagne van het
yes-front nog verkeerd te gaan.
Schandalen in door Labour ge
runde Schotse gemeenteraden
'bewezen' volgens de Conserva
tieven hoe het straks zou worden
in een Schots parlement dat
wordt gedomineerd door Labour.
De beschuldigingen over en weer
vielen stil na de dood van prinses
Diana.
Zowel Labour als de Conserva
tieven denken dat de onverwach
te pauze hun kansen goed heeft
gedaan. „Diana was een symbool
dat ons verenigde. De Schotten
die op haar begrafenis zijn ge
weest zullen zich wel twee keer
bedenken voor ze voor een parle
ment kiezen dat de natie vroeg of
laat zal splijten," zegt het no-
kamp.
Maar Labour denkt dat zijn blik-
semoffensief met Sean Connery
onverslaanbaar is.
Alles over c r p e o I e ij h N W B -1 n f e r m a t i e ij u ro m e r 0 8 0 0 - 0 6 7 6 f r a t i s
Samen werken aan bereikbaarheid
irrrl
Disneyland® Parijs viert zijn vijfde verjaardag en u bent
uitgenodigd voor een onvergetelijke party! Als u in de herfstvakantie
komt, hebben we ook nog eens aantrekkelijk geprijsde
arrangementen. Een seizoen met lage prijzen en big fun!
Al voor FL 152,- verblijft u 2 dagen in het Themapark
met één overnachting en ontbijt in één van de schitterende
Disney-hotels. Voor meer informatie en uw reservering,
ga naar uw reisbureau of bel gratis Disneyland Parijs:
Prijs per persoon van 29/09/97 tot 23/10/97, gebaseerd op 4 personen
(12 jaar of ouder) in één kamer in Hotel Santa Fe op bepaalde data.
■j#
.«rJ
->t-T
l UA
C KV
i >rrf
q i
n
O >i
