wmm
x
ALDI i
Op zoek naar Het
Nieuwe Tuinieren
Halfroomcup
Zachte dierei
Verenigde Naties roepen 1998 uit tot Het Jaar van de Oceanen
mais
DE STEM
KLEINTJES:
Reputatie raak. Een tonijn van SOVIiond of
Varende fabrieken
Waarschuwingen
Subsidies
f k. 1,5ha SNIJMAIS
2,4 ha mais
Keurmerk
2,5 ha MAIS
Lie\
Att(
Div.cc
Bri
onder
de:
P0STB
4800M
Wieg
Voorbeeld
Resistente
stam van
pest ontdekt
'Milsa', 20 stuks a 7.5 gr.
zoet kilo
negerzoenen
Vlees in
bouillon
net 25 gr. vlees, 340 ml.
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1997
De zee wordt leger en leger
Dagelijks
ook op
telefonisch bereikbaar
zaterdag en zondag van 9.00-
GROTE
ZAKEN DOE JE MET KI
ïim
T k. beuken
Openhaardblokken
zomerpr. thuisgebr.
0416-372640.
Containerverhuur
HELMER B.V.
tfi-(176-5140857
Ooit heersten de bewo
ners van Tuvalu op hun
deel van de Stille
Oceaan. Met speren en
netten wisten zij in pri
mitieve maar degelijke
bootjes de grootste vis
sen te vangen. In één ge
neratie is die hele tradi
tie weggevaagd. De vuil
nishopen van dit Poly
nesische mini-staatje be
staan voor het grootste
deel uit lege tonijnblik
jes. Made in Japan. Want
de zee is leeg. Schoonge
veegd door buitenlandse
fabrieksschepen.
Door Jan Ligthart
Het trieste verhaal van Tuvalu
gaat op voor vrijwel alle kleine
landen met een lange vistraditie
en een lege staatskas. Dichter bij
huis is het niet veel anders. In
Nederland eten we misschien
meer verse vis. Maar dan wel van
de visboer. Want een sportvisser
mag al blij zijn als hij op één dag
twee verdwaalde botjes vangt.
Terwijl hij er anno 1970 op een
goede dag nog achteloos zeventig
tot tachtig aan de haak sloeg.
De Verenigde Naties hebben 1998
uitgeroepen tot Het Jaar van de
Oceanen. En dat is geen jaar te
vroeg. Via Greenpeace en het We
reld Natuur Fonds weet de hele
wereld inmiddels van de gedeci
meerde walvisstand. Maar de an
dere oceaanbewoners worden al
evenzeer in hun bestaan be
dreigd.
Op de rode lijst van bedreigde
diersoorten bevonden zich vorig
jaar al honderd soorten zeevis
sen, waaronder haaien en tonij
nen. Dit jaar werd tot nu toe al
drie maal de noodklok geluid.
Begin dit jaar kwam het Wereld
Natuur Fonds (WNF) met een
rapport over de toenemende
vangst van en handel in haaien,
vanwege de enorme vraag naar
haaievinnen op de Aziatische
markt. Tegenover iedere badgast
die door een haai wordt gedood,
worden tegenwoordig minstens
één miljoen haaien door mensen
afgemaakt. Daardoor is de Grote
Witte Haai - 'Jaws' - een van
die vissen die nu op de lijst van
beschermde dieren voorkomt.
Het was wederom het WNF dat
afgelopen zomer in een persbe
richt alarm sloeg over de teruglo-
Oceaanbewoners worden door overbevissing in hun bestaan bedreigd.
pende tonijnstand in de zuidelij
ke oceanen. Door overbevissing is
in relatief korte tijd ruim negen
tig procent van alle tonijn uit die
zeeën verdwenen.
En enkele weken geleden waren
het tenslotte de walvissen die het
nieuws haalden. Onderzoek in
Japanse supermarkten leerde dat
daar vlees van beschermde wal
vissoorten, waaronder de buitrug
en enkele vinvissen, open en
gen bleven tot nu toe echter uit.
En Japan maakt zich er ook niet
populairder op door stelselmatig
dolfijnen te doden; voor de con
sumptie (ter vervanging van wal
visvlees), maar ook omdat dolfij
nen door de vissers als concur
renten worden gezien.
Toch zijn er naties die een nog
veel beroerdere staat van dienst
hebben. Waar Japan bijvoorbeeld
nog voorstander is van vangstbe-
bloot in de vitrines te koop ligt, .perkingen voi
andere--landen
Japan alsook Noorwegen heeft
van oudsher een beroerde reputa
tie onder natuurbeschermers, die
nog dateert uit de tijd van de
walvisvaart. Onder milieube
schermers hebben de twee landen
nog steeds een dubieuze reputa
tie. Michael Sutton van WNF in
Londen: „Japan heeft een prima
ecologisch beleid voor wat be
treft het vissen in de eigen terri
toriale wateren. Op de interna
tionale zeeën daarentegen gaan
ze volkomen onverantwoord te
werk. En de Noren hebben een
ecologisch visbeleid dat tot voor
beeld van de rest van de wereld
kan dienen. Maar zij worden af
gerekend op het feit dat ze on
danks internationale tegenstand
doorgaan met de walvisvangst."
Strafmaatregelen tegen Noorwe-
meer levert namelijk minstens
100.000 dollar op. Landen als In
donesië, Taiwan, Zuid-Korea en
met name China weten daarom
kleinere, armlastige staatjes vaak
te verleiden om voor een handvol
dollars of yens hun visrechten te
verpachten. Waarna zij deze
zeegebieden in razendsnel tempo
'kaal grazen'.
Het probleem voor instanties als
de VN Voedselorganisatie is dat
van deze landen geen vangstcij-
fers bekend zijn. Het vissen ge
beurt ongecontroleerd en vaak
ook illegaal. Zo gaat in de Au
stralische zeeën geen maand
voorbij of er worden Indonesi
sche boten in beslag genomen die
daar illegaal op strooptocht zijn.
Het grootste struikelblok voor
een gereguleerd mondiaal visbe
leid ligt dan ook in Azië. Europa
en Noord-Amerika zijn samen
slechts goed voor een kwart van
de totale visvangst.
Maar het waren wel de westerse
landen die begonnen met het 'in
dustriële vissen'. Rusland was in
de jaren vijftig de eerste natie die
zogenaamde supertrawlers de zee
opstuurde. Japan, dat deze va
rende fabrieken nog groter en ef
ficiënter maakte, Canada, de VS,
Spanje, China en Zuid-Korea
volgden.
Nederland heeft nu veertien fa
brieksschepen die de grote ocea
nen bevissen. Daarmee tel je
mondiaal nauwelijks mee. Alleen
Spanje heeft bijvoorbeeld al een
vloot van tweehonderd fabrieks
schepen.
Een supertrawler of fabrieks-
schip, waarbij het hele proces
van vis vangen, verwerken en in
vriezen aan boord gebeurt, kan
elke keer als de netten het water
in gaan, liefst vierhonderd ton vis
ophalen. Door de komst van deze
schepen verdrievoudigde tussen
1950 en 1970 de totale visvangst.
De intrede van nieuwe technolo
gie - sonar, satelliet, diepvries
technieken - op deze schepen
heeft er anno 1997 toe geleid dat
minder dan één procent van de
mondiale vissersvloot goed is
voor bijna tweederde van de tota
le vangst.
„Toch is groot niet per definitie
slecht," verklaart WNF-woord-
voerder Sutton. Hij haalt het
voorbeeld aan van New Found-
land, waar in 1992 plotseling één
van de rijkste kabeljauwgronden
ter wereld bleek te zijn leegge
vist. „Die kabeljauw is echter
niet door fabrieksschepen, maar
door een veelheid aan kleine vis^
sersbootjes weggehaald."
In dit geval had de Canadese
overheid een gruwelijke misreke
ning gemaakt en jarenlang veel te
ruime quota gehanteerd. Ruim
40.000 Canadezen werden in één
klap werkloos.
Volgens W. Dekker van het DLO
Rijksinstituut voor visserij-on
derzoek in IJmuiden is zoiets in
Nederland niet snel mogelijk. De
biologen van dit instituut advise
ren de Nederlandse regering over
de visstanden in Nederlandse
waters. Met de regelmaat van de
klok halen hun waarschuwingen
het nieuws. Adviezen die steevast
worden gebagatalliseerd door
vissers en politici.
Dekker: „Wij zeggen al 27 jaar
dat het fout gaat. Maar wij hou
den ons niet met de economische
FOTO ANP
consequenties bezig. En dan is
het dus de vraag wat men wil.
Den Haag riep altijd: we willen
de oogst maximaliseren. Maar ja
ren geleden al is het een kwestie
geworden van de werkgelegen
heid maximaliseren. En natuur
lijk: zelfs zwaar aangetaste vis-
populaties kunnen zich nog her
stellen, mits je op tijd stopt. Het
punt is: we stoppen niet."
Hoe ernstig de situatie is, blijkt
uit een rapport van de Verenigde
Naties uit 1990. Daarin worden
alle commerciële vissoorten als
overbevist of zelfs totaal uitgeput
geklassificeerd. Sindsdien is het
alleen maar erger geworden. In
Engelse pubs wordt bijvoorbeeld
voor de traditionele 'fish and
chips' tegenwoordig al hondshaai
in plaats van kabeljauw geser
veerd. Naast de commerciële
soorten sneuvelen bovendien dui
zenden dolfijnen, haaien, zeehon
den en kleinere zeedieren door
het gebruik van sleepnetten en
andere ecologisch onverantwoor
de methoden. Het leegvissen van
de oceanen heeft tevens geleid tot
een vermindering van zeevogels,
zeehonden en walvissen die hun
voedselbron in korte tijd geheel
zagen verdwijnen.
Nu is overbevissing niet de enige
oorzaak van de leger wordende
oceanen - vernietiging van vis
gronden door ontbossing, land
winning en andere menselijke
oorzaken draagt daar ook toe bij.
Maar het is wel de belangrijkste.
Michael Sutton van WNF: „Al
leen hebben de vissers één geluk:
de meeste vissen reproduceren
enorm snel. Een olifanten- of een
tijgerpopulatie heeft jaren nodig
om weer op sterkte te komen. Dat
geldt ook voor walvissen en haai
en. Sommige haaien reproduce
ren nota bene nog langzamer dan
olifanten. Maar 'voedselvissen'
als kabeljauw of schelvis, en zelfs
tonijn, kunnen in redelijk korte
tijd op sterkte komen."
Zelfs een tijdelijk moratorium op
visvangst lijkt echter in de prak
tijk onhaalbaar. Er is zoveel
werkgelegenheid gemoeid met de
visindustrie dat overheden niet
graag hun vingers branden aan
strenge quoteringen. Leggen zij
toch beperkende visquota op, zo
als in Europa, dan varen de grote
fabrieksschepen simpelweg naar
de zeeën rond landen als Namibië
of Mauretanië. Dat heeft al tot
vele 'oorlogjes' geleid tussen di
verse staten, die letterlijk in el-
kaars vaarwater zaten. De hoog-
opgelopen ruzie tussen Canada
en Spanje in 1995 ligt nog vers in
het geheugen.
Toch blijven regeringen al sinds
jaar en dag vrolijk doorgaan met
het subsidiëren van de visservlo-
ten. Terwijl het ene ministerie
met strengere quota op de prop
pen komt, strooit het andere
kwistig met geld. In Europa scho
ven de regeringen in 1983 nog 80
miljoen dollar naar de visindus
trie. In 1990 was dat al 500 mil
joen dollar. De Amerikaanse vis
industrie mocht 1,6 miljard op
strijken, terwijl in Japan liefst 19
miljard dollar aan gemeen
schapsgeld in de zakken van de
vissers verdween.
„In Nederland kregen scholvis
sers een premie op een nieuw
schip waarmee veel meer dan de
toegestane hoeveelheid vis kan
worden gevangen," vertelt bio
loog Dekker. „Dus kochten die
vissers quota op in Duitsland en
Engeland. Verkochten hun boot
aan een buitenlandse firma en
kochten vervolgens die firma op,
zodat ze nu toch de maximale
vangsten kunnen binnenbrengen.
De Nederlandse visserij breidt
daardoor nog steeds uit. Maar
kritiek is niet terecht, want dat
doen de vissers binnen de regels
van het spel."
Biologen en natuurbewegingen
pleiten daarom al jaren
voor
verscherping van de internat Korenpad 8, Prinsenbeek
Te|. 076 - 5 42 40 52
Te koop
nale regelgeving. Maar elk
denkt daar anders over en bep
andere prioriteiten of uit;
ringsclausules. Bovendien
ene regering gevoeliger voor'r
ruptie dan de andere en hebt»
sommige landen wel de wil
niet de middelen om controle
de handhaving van die regels
te passen.
Veel milieu- en natuurbewi
gen hebben daarom nu hun
voorzichtig gevestigd op
nieuw, Nederlands initiatief,
Wereld Natuur Fonds heeft
men met Unilever, een van
grootste visverwerkende mul
nationals ter wereld, het ini
tief genomen tot de opricbii
van de Marine Stewards
Council (MSC).
Dit onafhankelijke bureau wa
aan een keurmerk voor eci
gisch correct gevangen vis. D
vis (en visproducten) krijgen
voor de consument herkenb
label, zoals dat nu ook gebe
met duurzaam hardhout. Om
label te krijgen, moet de p
cent echter aan strengere ecol
sche regels voldoen dan natio
of internationale overh
voorschrijven. Als het ke
bij de consument aanslaat,
de zeevisserij een stuk 'scho
De tonijn vangst in Mexico is
een goed voorbeeld van. Tot
kort werden daar bij de to
visserij veel dolfijnen gedood,
is geen oceaanbewoner zo po
lair bij het grote publiek
dolfijn. En zijn politici nergi
gevoeliger voor dan voor de
blieke opinie. Daarom
de Verenigde Staten de Mexii
nen geen toegang meer te v
schaffen tot de Amerikaai
markt. Mexico werkte zich v
volgens in het zweet om tot d
fijnvriendelijke vangstmetta
te komen. En dat lukte: de i
fijnvangst is met 99 procent al
nomen. Met als resultaat
bel dat ook op tonijnproduktei
Nederlandse supermarkten ta
is te vinden. Sindsdien expoi
ren de Mexicanen weer naai
Tel. 076-5414674.
Te koop
Tel: 0161-411504
12,5 Ha.
Tel. 0164-237089
iónkerbr. KWPN merrie
3ir. 1.62m zeer braak
.Hwcs WD. 016^^3422
keersmakke D-pony. 16
ar oud. All-in. 2750,-.
6-5423625.
6jr. KWPN VOSRUIN
iolfgangx Ramiro) stokm.
70m M1 -dressuur super
iringverm. 3 super-
inqen, 0113-330010
k.a. BERNER SENNEN-
0ND (kruising) reu, 5
nd„ mooie en leuke hond.
I65-562795.
Vermist/G'
Geef aub i
leven. We
ho
Contacten
Als U wilt re
vertenties rr
der numrr
linksboven
duidelijk he
uit de ad
vermelder
(gefrankeei
adre:
(NIET
ANTWOORD
AUTOk
open;
ANTWOOF
De letter voo
nummer gee:
gebied de ad
woont:
L=Limburg/
BU=Oost-Br<
G=Gelderlan
S=Stem-Bral
Indien U Fo'
terug te ont
advertee
verstandig
gerichte en
enveli
reactie t
VS.
Ook voor het welslagen van
MSC-keurmerk hangt alle
van de publieke opinie.
Sutton: „Het is de lar_
moeilijkste weg, ja. Maar ook
weg met het meeste per.
Eerder is het al gelukt me!
walvisvaart en de olifantenjai
Dus waarom nu niet."
Door Romke van der Kaa
Vorig jaar kreeg ik bezoek van
Christopher Lloyd, de Grand
Old Man van de Engelse tuin-
wereld, beroemd om zijn tuin,
zijn boeken en zijn artikelen
in kranten en tijdschriften.
Hem had het gerucht bereikt
dat er in Nederland een nieu
we beweging in de tuinarchi
tectuur was ontstaan en hij
verwachtte dat ik hem wel
wat voorbeelden van deze
vernieuwing kon laten zien.
Ik wilde hem graag van dienst
zijn en ging naarstig op zoek naar
voorbeelden van vernieuwings
drift. Voortdurend stuitte ik op
de term 'Het Nieuwe Tuinieren',
dezelfde kreet die tot in het bui
tenland was doorgedrongen en
Christopher Lloyd nieuwgiering
INFORMATIE
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar:
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: René van der Velden.
had gemaakt. Maar hoe harder ik
zocht, hoe minder ik vond. Van
deze tuinbeweging bleken geen
concrete voorbeelden te bestaan.
Zelfs de uitvinders van de bewe
ging konden mij niet verder hel
pen. Het Nieuwe Tuinieren was
meer een geestesgesteldheid, zo
begreep ik tenslotte, het bestond
meer in het hoofd van de tuinier
dan in zijn bordes en perkjes.
Hetgeen mij weer deed opmerken
dat het net zoiets was als Ver
nieuwde Omo, maar die vergelij
king was slecht gekozen, want
Vernieuwd Omo bestond wel de
gelijk -daar draaide je de was
mee aan rafels.
Toch bleef het mij intrigeren -
zo'n spookbeweging, waarover
zelfs een internationaal congres
werd georganiseerd en waarvan
ik geen enkel bestaansbewijs kon
vinden. Ik was dan ook blij om
afgelopen zomer, op een kwe
kersfestival, Michael King tegen
het lijf te lopen. Eevenals de Ne
derlanders Rob Leopold en Piet
Oudolf, staat de Engelsman Mi
chael King aan de wieg van het
Nieuwe Tuinieren; van zijn hand
verschijnt zelfs binnenkort het
boek 'Nieuwe Bloemen, Nieuwe
Tuinen', waarin aangetoond zal
worden dat de nieuwe tuinbewe
ging zich al over gans Europa
heeft verspreid - aldus de uitge
ver.
Ik maakte een afspraak met Mi
chael King, die beloofde om mij
uitleg te verschaffen aan de hand
van een experiment met eenjari-
gen, op het terrein van kwekerij
'Overhagen' in Velp. Michael
bleek een beminnelijke Engels
man die van mening is dat er in
Nederland spannender dingen op
tuingebied gebeuren dan in En
geland en die daarom in Neder
land woont en werkt. Ik vat zijn
uitleg kort samen: „De Engelse,
en ook de Nederlandse tuinarchi
tectuur is verzand in belachelijke
gemeenplaatsen; in tuintjes bij
gewone huizen worden kasteel
tuinen nagemaakt. Buxushagen
en vormsnoei passen bij een eeu
wenoud landhuis, maar nieuwe
architectuur vraagt om nieuwe
kunstvormen. Een kunst is per
definitie vernieuwend, want het
namaken van oude kunst is
kitsch. Kunst is een persoonlijke
uiting, en daarom is het Nieuwe
Tuinieren ook niet aan te wijzen;
iedereen die op een persoonlijke
manier met tuinarchitectuur be
zig is, is een Nieuwe Tuinier. Wel
zijn er bepaalde trends aan te
wijzen, zoals het toenemende ge
bruik van wilde planten, of ge
kweekte planten met een 'wilde'
uitstraling. De tuinier is auto
noom en moet zelfs over de vorm
geving van zijn tuin beslissen."
„Maar is een verzameling van in
dividuele uitingen nog wel een
beweging?," zo wil ik weten.
„Wat ze met elkaar gemeen heb
ben is, dat ze van elkaar verschil
len," antwoordt Michael King,
waarop we allebei in lachen uit
barsten.
Daarna bezichtig ik het Nieuwe
Tuinieren in de praktijk - einde
lijk een voorbeeld: een composi
tie van eenjarigen, ter plaatse ge
zaaid in blauwe, roze en rood
witte mengsels, te ervaren vanaf
een slingerend pad dat bestaat
uit evenwijdige hagen van de
hoogopgaande, eenjarige Artemi
sia annua. Individuele expressie
in eenjarigen; niks nieuws, maar
wel geslaagd en leuk om te zien.
Wat nog leuker is om te zien, is
dat vooral het blauwe mengsel
onbedoeld bezoedeld is geraakt
met eenjarigen waarvan het zaad
kennelijk nog in de grond slui
merde: gifgroene tabaksplanten
en de wuivende groene staarten
van Ambrosinia. Het zijn deze
ongelukjes die voor de grootste
verrassing zorgen. Zoals altijd is
het toeval de meest vernieuwende
tuinier.
De staartvormige bloeiwijzen van Ambrosinia
sel.
- per ongeluk opgekomen in het blauwe zaadmeng-
FOTO ROMKE VAN DER KAA
Parijs/Atlanta (ap) - On
derzoekers van het Pas
teur Instituut in Parijs
hebben een stam van de
pest ontdekt die resis
tent is voor de antibioti
ca waarmee de ziek'1
doorgaans wordt bestre
den.
De stam werd gevonden bij
een 16-jarige jongen op
Madagascar, die in 1995®
builenpest kreeg. Andere
personen met de afwijken
de stam zijn niet beken 1
maar de betreffende bacte
rie kan zich snel naar ande
re stammen verspreiden,2
bleek uit laboratoriumon
derzoek.
Onderzoekers van de Am I
rikaanse Centra voor a
tenbestrijding en Prf®
(CDC) in Atlanta zeiden c<
meer studie nodig is om
te vinden of de resistie
bacterie zich op Ma*
car verspreidt via vloo
en ratten. De v!00'6" w,.
den besmet door ratte»
brengen de pest verv° L
op mensen over, èe door
hoesten of te niezen a
ren kunnen aansteken
De onderzoekers
schuwden dat op M -
car een pestepidemie
kunnen dreigen
rundvleeskrok
croquette!
Alaviande deb
menthol,
itol en
in de smaken melk,
24 st. 200 gr.
kippen- of
rundvlees,
V
V
