Minder sterfte
door beroerte
'Jouw lijf is een slagveld'
Omstreden Softenon\
'prachtig medicijn' S
Ignatius start nieuwe behandeling in BrainCare Unit
Jaloezie
'kanker van
de geest'
1
Toepassingen thalidomide veelbelovend «h
In de ban
Bijwerkingen
Veilig h-r
Gewichtsverlies Zd
Argwaan
Preutsheid
Lichaamssappen
I I I I I
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1997
Door Dr. Jan Verhuist
Het is opvallend dat er in de
psychologische literatuur rela
tief weinig te vinden is over het
onderwerp jaloezie. Nu is het
begrip 'jaloezie' erg ruim. De
Dikke Van Dale geeft bijvoor
beeld als betekenis afgunst', de
Grote Koenen spreekt heel
mooi van 'minne-nijd' en het is
vooral in deze laatste betekenis
dat psychologen geïnteresseerd
zijn in het onderwerp.
Kenmerkend voor jaloezie is
dat deze zich principieel richt
op de derde persoon: je bent
dus jaloers op degene die met
jouw partner aan de haal gaat.
De woede jegens de partner die
je belazerd heeft, heeft dus in
feite niets met jaloezie uit te
staan. Kenmerkend is ook dat
jaloezie - in de betekenis van
minne-nijd - eigenlijk alleen
maar voorkomt als er sprake is
van enige vorm van seksualiteit
tussen onze partner en die an-
der(en). We vinden het in de re
gel best als onze geliefde een
praatje maakt met iemand an
ders, of daarmee danst, maar
zodra er andere vormen van li
chamelijk contact optreden,
dan slaan de stoppen door.
Hoewel er natuurlijk ook men
sen zijn die een praatje of een
dansje al als een ramp ervaren,
maar in die gevallen is er spra
ke van een ziekelijke vorm van
jaloezie.
Waarom vinden we het zo erg
als we erachter komen dat onze
partner met iemand anders
naar bed is gegaan, of wanneer
we geconfronteerd worden met
allerlei seksuele escapades van
onze partner in het verleden?
Eenvoudig klinkende vragen
die echter niet zo gemakkelijk
te beantwoorden zijn. Want
een antwoord als 'je hoort niet
vreemd te gaan, je moet altijd
trouw zijn en blijven' geeft
geen enkele verduidelijking, en
is alleen maar een moraliseren
de uitspraak. Als jaloezie al
leen maar veroorzaakt zou
worden door de overschrijding
van de 'fatsoensnorm', dan zou£!
je niet zo'n diepe pijn voelen, ->
maar hooguit ergernis of des-,':
noods woede.
Jaloezie gaat echter veel verder,
dan dat, kan verterend zijn en
je hele leven vergallen. Jaloezie 1
kan aanzetten tot wanhoops-
daden, tot aan het vermoorden i
van de partner en/of diens ge
liefde toe. Jaloezie laat zich
dan misschien ook het best om
schrijven als de 'kanker van de
geest'.
Willen we het wezen van de ja
loezie doorgronden, dan moe-_
ten we niet kijken naar de part
ner of de persoon of personen
met wie deze een seksuele rela
tie onderhoudt of heeft onder
houden, maar naar onszelf. Er
gebeurt kennelijk iets met ons
zelfbeeld als we geconfron
teerd raken met pijnlijke za
ken, zoals hierboven genoemd.
Als onze partner ons in de steek.,
laat, of ons beduvelt, dan geeft"
deze daarmee impliciet aan dat"
wij kennelijk niet (meer) exclu
sief zijn voor hem. Dit beseft
vormt een aanslag op ons zelf
vertrouwen en ons gevoel van,,
eigenwaarde. Misschien is dat
gegeven de drijvende kracht
achter het verschijnsel van de
jaloezie. Want als een mens er
gens behoefte aan heeft, dan is
het wel aan het gevoel speciaal
te zijn voor iemand anders. Dat
gevoel verdwijnt wanneer je
erachter komt dat je partner er.,
naast jou nog iemand anders op
nahoudt. Helaas is het in veel
gevallen zo dat we ons gevoel
van uniekheid ontlenen aan zo
iets beperkts als seksuele
trouw of ontrouw. Als het er w
werkelijk op aankomt zijn onze
instincten kennelijk machtiger
dan ons verstand.
Thalidomide (Softenon)
is opnieuw in het
nieuws. Vijfendertig jaar
geleden werd het medi
cijn in de Westerse we
reld verboden, omdat
het - gegeven aan zwan
gere vrouwen - ernstige
afwijkingen aan de
vrucht veroorzaakte.
Sindsdien hebben on
derzoekers een niet afla
tende speurtocht onder
nomen naar alternatieve
toepassingen. Met suc
ces.
Door Hans Rube
Thalidomide - in Nederland be
kend als Softenon - is een prach
tig, uniek stofje. Het werkt ono
vertroffen tegen ontstekingen.
Helpt open wonden genezen,
remt sommige vormen van kan
ker, kan ingezet worden bij com
plicaties door aids en lepra.
Helaas zijn wereldwijd ook naar
schatting 13.000 slachtoffers van
hetzelfde thalidomide voor hun
leven ernstig misvormd, omdat
hun moeders tijdens de zwanger
schap Softenon hebben gebruikt,
als slaapmiddel, ter kalmering of
als medicijn tegen ochtendmisse
lijkheid en zwangerschapscom
plicaties. Volgens recente onder
zoeken kan het erfelijk materiaal
van die kinderen, het DNA, daar
door zodanig zijn aangetast dat
ze hun deformaties ook aan hun
nageslacht door kunnen geven.
Sinds bekend is dat fabrikant
Celgene een verzoek voor regis
tratie voor een reeks van ziekten
heeft ingediend, golft een storm
van protest van Softenon-slacht-
offers door de wereld. Vooral in
Groot-Brittannië en Canada zijn
actiegroepen in touw gekomen
'om een tweede ramp te voorko
men'. Softenonkinderen, nu vol
wassen, laten zich in al hun 'mis
maaktheid' fotograferen.
In de VS blijft het tamelijk rustig,
het omstreden slaapmiddel is
daar dan ook nooit verkocht, de
enkele slachtoffers die daar vie
len waren te wijten aan klinische
onderzoeken die tot doel hadden
te bekijken of het een veilig pre
paraat was, of door anoniem ver
strekte proefpakketjes.
Officieel werd Softenon op 27 no
vember 1961 in de ban gedaan
nadat, met name in Duitsland en
Engeland, al het ene na het ande
re misvormde kind was geboren.
De Australische gynaecoloog dr.
William McBride had toen al
■tnruj
maanden lopen leuren met on-d,!
derzoeksgegevens waarin hij on»",
omstotelijk het verband aantoon-».,;
de tussen de geboortenafwijkin» -
gen en het omstreden middel. Hiji^
stuitte echter op de sterke lobby":
van de Duitse producent Chemie,,,,;
Grünenthal en de Britse licentie»";;
houder Distillers Compagny. Een,
lobby, die misdadige vormen-
aannam. jaia
Over de hele wereld reikte de arm
van de producent. Kritische arttna
sen, die waarschuwden tegen de
bijwerkingen van thalidomide,;
kregen zelfs huisbezoek van:.!,
Grünenthal-medewerkers. ni?
Uiteindelijk lukte het een aantal
artsen toch om te publiceren. Inn?
Der Spiegel en The Lancet vers!!,
schenen ernstige waarschuwing;
gen. Die leidden tot een verkoop-.!.;
stop. De slachtoffers moesten
daarna nog vele jaren wachten op
schadevergoedingen, die-' l
Grünenthal en de drankenfabri-t3L
kant Distillers honderden miljoe»»»
nen guldens kostten. ,'iu
Nooit is helemaal vast komen-
staan waarom thalidomide, dat alm;
in 1954 door Chemie Grünethab'
was ontwikkeld, zulke ernstige, kj
bijwerkingen heeft. In laborato» j
riumtests bleek het zelfs bij ex-n^
treem hoge doses redelijk veilig.*!
Ratten gingen niet dood van eeiüm
overdoses slaaptabletten. rlzT
Direct na het verbod zijn weterwos
schappers al weer aan de slag ges m.
gaan met een zoektocht naar anwA
dere toepassingen. In 1964 bleék,..,
al dat het voor negentig procent-:,
van de leprapatiënten met ernstil!„j
ge ontstekingen een uitkomst ispr,.
De Wereldgezondheidsorganisa-,
tie WHO startte daarop veldproef
ven met thalidomide. 1 T
Ook het Nationale Kankerinsti^-n.
tuut in de VS test al jaren het omn..a
streden medicijn, aidspatiëntén
krijgen het om ernstig gewichts+i-j^
verlies te compenseren of tegen"1;
een vorm van huidkanker. Onben jz
handelbare (mond)zweren reage»
ren op Softenon, reumatische ar»,!,:
tritis en tal van andere ontste»",
kingsziekten blijken behandeknvj
baar met het synthetische prepa-
raat. uooj
Veel medici die de laatste jaren in."_f
wetenschappelijke tijdschriften;i
als het British Medical Journal
hebben gepubliceerd achten tha
lidomide daarom een 'uniek en
een prachtig medicijn'. Maar,
waarschuwen zij, het mag nooit
meer ongecontroleerd en vrij be
schikbaar komen. Zeker niet voor
mensen met een kinderwens.
Het begon met een vakantiekiekje. Het buikje hing nadrukke
lijk boven de zwembroek. Er moest iets aan gedaan worden.
Dus besloot redacteur Ed van de Kerkhof tot een gezonder le
ven. In deze bijlage doet hij verslag van zijn zoektocht naar 't
Gezond. Vandaag aflevering 4, over massage.
ILLUSTRATIE MAT RIJNDERS
„onze verslaggever
Is eerste ziekenhuis in de re-
j beschikt het Ignatius Zie-
jjmis Breda over een spe-
,1e afdeling voor patiënten
et een cerebro-vasculaire ac-
je„t (CVA), in het Neder-
[ds hersenbloeding of her-
„infarct, in de volksmond
jaerte. Deze zogeheten
■ainCare Unit werd gistera-
Bd geopend met een sympo-
0.
Nederland sterven jaarlijks
100 mensen aan een beroerte,
armee is het, na hartinfarct en
nker, de derde doodsoorzaak,
ilgens de Bredase neuroloog dr.
Sanders is dit aantal door de
■uwe aanpak met een derde te
minderen, terwijl het levens-
1 van de patiënten hoger uit-
mt.
komst van BrainCare Units
tit alles te maken met nieuwe
twikkelingen in de behande-
gvan mensen met een beroer-
„Tot nog maar vijf jaar gele
den was er geen enkele behande
ling", vertelt dr. Sanders. „In
middels zijn er twee soorten me
dicamenten ontwikkeld met
hoopgevende resultaten: de neu-
roprotectieve middelen die het
hersenweefsel beschermen en de
trombolitica die het stolsel oplos
sen en ervoor zorgen dat de circu
latie van het bloed weer normaal
functioneert."
In de nieuwe BrainCare Unit,
voorlopig bestaande uit vier bed
den - in 1998 worden dat er acht
- worden de patiënten met een
acute beroerte direct opgevangen
voor permanente bewaking, ver
dere diagnostiek en behandeling.
Bij het Ignatius Ziekenhuis gaat
het om 250 patiënten per jaar.
„Het is nog in een experimentele
vorm, maar duidelijk is dat we
meer moeten gaan doen voor dit
soort patiënten. Zo'n unit is no
dig voor verder onderzoek, an
ders blijft de ontwikkeling op het
huidige niveau steken," aldus
Sanders.
Het project sluit volgens hem
naadloos aan op eerder opgezette
programma's voor reactivering in
samenwerking met de verpleeg
huizen St. Elisabeth in Breda, het
Elisabethshuis in Etten-Leur en
het Verpleeghuis Sancta Maria in
Zevenbergen. Die samenwerking
houdt in dat patiënten binnen
twee weken al verhuizen van de
afdeling neurologie van het zie
kenhuis naar de reactiveringsaf
deling van de verpleeghuizen.
De komst en ontwikkeling van
BrainCare Units wordt gesteund
door het ministerie van Volksge
zondheid en door de Nederlandse
Hartstichting.
De kosten van de BrainCare Unit
bedragen een ton per bed. De in
vestering is door het ziekenhuis
voorgefinancierd. Overleg met
ziektekostenverzekeraars is
gaande.
De Bredase neuroloog dr. E.
Sanders toont de permanente
bewaking.
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
1997 E1
3
Massage, zo zegt men, is
een aangename manier
om het lichaam van
spanningen te verlossen.
En dus laat onze ver
slaggever in het
deel van zijn speurtocht
naar 't Gezond lijf en le
den duchtig kneden.
FOTO DO VISSER
het logisch dat gevoe-
nveiligheid ook toene-
ïrtienjarigen, weet so-
igoog Meeus.
t haar vader groot ge-
nog niet alleen op va-
ig. „Hij is kei-bezorgd
de laatste tijd zoveel
ntvoerd zijn. Stel, je
le Jaarbeurs, de mega-
E zo, en iemand vraagt
ee te gaan omdat je een
ewonnen hebt of zo-
je al weg. Het kan ook
ïur gebeuren, maar veel
£ens anders. Bij ons in
tent iedereen elkaar en
komen zo tienduizend
un huis uit."
ang voor ongeneeslijke
zoals kanker en aids.
i dat laatste kun je ten-
ran te voren nog wat
het te voorkomen. „En
aker kun je bijvoorbeeld
roken."
is weieens bang voor a
'ereldoorlog, als ze in e
in boeken over oorlog
ls je er aan denkt dat je
it dood gaat, dat je dan
d bent, geeft dat een heel
oei," zegt Tanja. Daarom
e dat er een hemel is, o
1 rond de aarde ligt-
ar die hemel zit dan toe
als mensen van vroeger
:erste eeuw ook daai
Lysbeth stelt haar ge
teel vroeger geloofden a
mensen niet, dus die s
ijn al lang weg joh, da
1 vergaan."
roor de toekomst heb
van allen. Meisjes
willen graag
eenentwintig j,et
Dertien is nog maar
Meisjes van dertien
i enin.
er
Door Ed van de Kerkhof
Tennisarm," zei mijn huisarts,
meende iets sardonisch in zijn
tem te bespeuren toen hij mij
recept voor de spuit over-
digde. „Kom maar terug als
het niet meer kunt uithouden.
„eef ik je die spuit wel." Ik
'oelde me al ineen krimpen,
fant zo'n spuit - zegt men -
|aat tot op het bot. Ontdaan he
loot ik ter plekke dat ik 't nog
'est een tijd kon uithouden zón-
Ier dat soort drastisch ingrijpen,
let recept verdween in mijn
linnenzak.
.nkele weken later waren we op
«zoek te Zürich bij een al lang
lot geziene vriendin die inmid-
lels als Dipl. Körpertherapeutin
loor het leven ging. Dan weet u
iet wel. Ze dronk nog slechts
kruidenthee. Als ze een autorit
hide maken, placht ze het vehi-
®1 eerst met een soort wij water
tje te bezweren, daarbij op zo-
fzegd Tibetaanse wijze wat on-
'ustaanbaars mompelend. D'r
uren waren henna geverfd,
vervuld van scepsis duwde ik
avond mijn zere elleboog
wr het restauranttafeltje haar
looting uit. Of ze vóór de spa-
Jietti werd opgediend niet even
ts wat kon acupressuren met
^ew Age-duimpjes van d'r.
negeerde de spot in mijn stem
0 ging aan het werk. Ik voelde
r niks van.
3S drie weken later realiseerde
R me dat ik al die tijd geen pijn
neer had gehad. Na nog 'n
oaand of wat verscheurde ik het
ecept.
"darmee nog niks gezegd wil
'ju. Het kan ook simpelweg het
orstrijken van de tijd zijn ge
nist. De tijd heelt immers alle
Wnden? Dat wist men al in het
"de India. De Hindoe-artsen
wreven altijd éérst zeven dagen
ni!t u voor en was je dan nog
e beter dén moest je maar
"is terug komen...)
iat°r it? dwaas> 20 zegt men in
«zeilde India, is het hele uni-
vo' vijanden; voor een
lei, mens daarentegen vol
i£ igen leraren. Op z'n
medaags gezegd: geen mens is
eriL ïïet! kan er we'lets van
iaat ^en noS veel te
ln zijn dwaasheid vol
de» J1?.6118 vo' argwaan
wereld bewandelt. Mij zullen
Joby Thomas: 'Good old stress'.
ze niet hebben. Enzovoorts. „Gij
hit overal schrik af," zeggen ze
bij ons.
De jongeman die mij onlangs
ontving, had me onmiddellijk
door. Hij was Indiër en ging ge
kleed in het wit - zij het dat zijn
kledij was bemorst met roest
kleurige vlekken, veroorzaakt
door massage-olie. Hij stelde
zich voor als Joby Thomas, af
komstig uit de zuidelijke staat
Kerala in India, daar waar in
vroeger eeuwen de heilige Tho
mas, de ongelovige, heet te zijn
neergestreken. „Jij zou eigenlijk
Thomas moeten heten," zei hij
meteen. Alsof het in mijn voor
hoofd stond gegraveerd...
Hij sprak het Engels van de Indi
sche kusten, opgelegde erfenis
van een voormalige koloniale
overheersing. Al vanaf zijn ze
vende jaar, vertelde hij, was hij
zich onder de hoede van zijn
grootvader - die 120 jaar wer-
d - gaan bekwamen in de tech
nieken van de massageleer vol
gens de Ayurveda, een oeroude
medische wetenschap die ginder
al bestond ruim voor wij er aan
dachten om met onze jaartelling
te beginnen. Hij had zich in ons
land gevestigd 'vanwege de wes
terse uitdaging' en had een lijst
je met telefoonnummers van
cliënten die inmiddels door hem
met succes waren behandeld,
'meestal nadat ze niet meer ver
der kwamen bij de reguliere fy
siotherapeut'.
Maar in plaats van getuigenissen
wilde ik zelf ervaren. „Ok," zei
hij, „dan beginnen we met een
algemene check-up, mét correc
ties. Kleed je maar uit." Tweeën
eenhalf uur later liet hij me los.
Op dat moment besefte ik dat
Joby Thomas niks zweverigs
had, maar daarentegen voor
stander was van een rigoureuze
no-nonsense aanpak. De dag
daarop telde ik minstens drie
blauwe plekken.
Dat 'kleed je maar uit' bleek ik
letterlijk te moeten nemen. Alles
FOTO KEES MARTENS
moest uit. Dat nu was een fron
tale aanval op mijn oudholland-
se preutsheid. In mijn blootje
voel ik me, bij wijze van spreken,
nogal in mijn hemd gezet (en ik
vrees dat ik de enige niet ben). Ik
heb niks om trots op te zijn. Eer
lijk gezegd nogal veel niks.
Maar dat soort overwegingen
was niet aan Joby Thomas be
steed. Voor ik het wist lag ik met
al m'n ongemakken ruggelings
op een tafel waarvan het blad
zich een twintigtal centimeters
boven de grond bevond. Joby zat
in kleermakerszit aan het voe
teneind, een verrijdbaar tafeltje
met verschillende schaaltjes
plantaardige oliën onder hand
bereik. Ze stonden op een pitje
en geurden oriëntaals. Later ver
telde hij dat de Ayurveda meer
dan driehonderd geneeskrachti
ge massage-oliën kent.
Met één vloeiende handbewe
ging bestreek hij mijn linkervoet
en -enkel met warme olie, een
handeling die hij de uren daarop
bij zowat al m'n lichaamsdelen
zou herhalen. Op het eind glom
ik helemaal, ingevet van top tot
teen, alsof ik kopje onder was
gegaan in een vat wielrenners
olie...
Hij begon met de grote teen.
Routineus gleden zijn duimen
over mijn huid - maar wat heet
glijden. Hij drukte tegelijkertijd.
„Beschouw het maar als een
soort ploegen," zei hij. Binnen
enkele seconden bleven zijn vin
gers al 'hangen' aan een bijzon
der pijnlijk plekje. Het was het
eerste van een hele serie. Mijn
lijf bleek vol van die plekjes ge
concentreerd zeer. En hij vond
ze allemaal, alsof ie feilloos naar
elk vastgeroest schroefje werd
geleid, om dat eerst met krachti
ge slagen los te schroeven, waar
na hij het, opnieuw geolied, weer
vastdraaide. „Good old stress,"
grijnsde hij terwijl hij een hoop
je ellende ergens bezijden mijn
hals te lijf ging.
Hij vertelde dat hij met negen
tien verschillende gevoelspunten
in zijn vingers als het ware met
mijn lichaam praatte. Dat hij,
ook zonder mijn gekreun, pre
cies voelde waar de pijn zich op
hoopte. Dat hij wist dat daar
- 'Au!' - als het ware een knoop
in de bedrading zat die los ge
wreven diende te worden. Ik
zweer u, élk vastgeroest schar-
niertje nam hij onder handen.
„Your body is a battlefield,"
grinnikte hij tenslotte. Een slag
veld. Zo voelde ik me ook. Het
opwekkende was zijn constate
ring dat hij slechts twee échte
blokkades was tegengekomen,
'the rest is traffic-jam' - lang-
zaamrijdend verkeer zogezegd.
Eén van de principes van de
Ayurveda is dat het menselijk li
chaam bestaat uit een systeem
van ontelbare kanalen en ka
naaltjes. Verstoppingen - blok
kades - veroorzaken ongesteld
heden en ziektes. Oorzaak van
die verstoppingen is doorgaans
een verstoord evenwicht tussen
de drie 'lichaamssappen' Vota,
Pitta en Kapha, te vertalen als
respectievelijk lucht, gal en
slijm. Een evenwichtige voeding
en een juist gebruik van kruiden
zou veel ellende kunnen voorko
men - 'Een gedisciplineerd
mens, die gezonde voeding nut
tigt, zal zesendertigduizend
nachten leven en de zegen ont
vangen van goede mensen en vrij
zijn van ziekte," aldus een van
de overgeleverde teksten
maar wie op dit ondermaanse is
volmaakt?
Welnu, die middag constateerde
Joby Thomas bij mij een over
heersende rol van het sap Pitta,
hetgeen onaangenaamheden ter
hoogte van lever en alvleesklier
met zich meebracht. Het ver
klaarde de moeheid waarmee ik
me al jaren door het leven sleep,
de altijddurende oneffenheden
op mijn getormenteerde huid én
het uitdunnen der hoofdharen
- om maar eens wat te noemen.
Een theelepeltje komijnzaadjes-
mét-suiker en een koel glas wa
ter na iedere maaltijd ('Water is
hét geneesmiddel') benevens een
wandelingetje in de middag
schaduw zou, zo zei hij, al de no
dige verlichting brengen.
De in het lijf opgehoopte afval
stoffen zouden echter het beste
verwijderd kunnen worden met
een rigoureuze massagekuur,
waarbij ik me in twee weken tijd
zeven keer intensief door hem
moest laten behandelen (niet
voor niets en ook niet vergoed
door de verzekering, maar alia,
voor een beetje onderhoudsbeurt
aan de auto betaal je ook han
denvol geld). Tijdens die veer
tien dagen zou ik iedere avond
om tien uur moeten gaan slapen
én mezelf strikt van alcohol, seks
en andere opwinding dienen te
onthouden. En hete pepers en
honing kon ik voorlopig ook
maar beter laten staan.
Tja.
Toch deed ik het. Uiteindelijk
wacht ook mij het graf - in de
Ayurveda wordt het lichaam
omschreven als 'dat wat geleide
lijk vergaat' - maar de weg er
naar toe zou ik het liefst zo soe
peitjes mogelijk laten verlopen.
En wie weet...
Nou ja, de Dame vond het eerlijk
gezegd maar niks.
De praktijk van Joby Thomas bevindt
zich onder de naam 'Sangam' op het
adres Martinetstraat 26 te Deurne.
