Literatuur vanuit een B-film Bert Bevers: taal, sfeer en Bergen op Zoom Het prinsje wil een teddybeer rvlakte Haandel Leon de Winter overtuigt niet volledig in nieuwe roman KINDER BOEKEN Schriften van Simon Carmiggelt te koop D2 PES®"1 BOEKEN GIDS D3 Schitteren Beperkt Amusementspark Biografie Bladerkronen Aandachtig Knuffel Prins Peter rechtslaat pappa koning schrikken. Tekening van David McKee. TEMBER 1997 ideo Festival - overdag in $te Gogh uit Nuenense periode. nee Dance: 25 eeuwen kunst 7.00 uur (tot 30 nov.) SSAU 112-Sjaak Korsten, RenéReïn helle vanKemenade: beelden, zo 13.00-17.00 uur (t/m 5 okt) - Lydia Schouten en Pauk Don a t/m za 13.00-18.00 uur (t/m 3o e zomer - Roberto Otero met Pi "nheit; Ossip. - di t/m vr 10 (w 21 sept) - Flora en Fauna op doek-wn 0 uur (t/m 26 sep) an Zeeuwse en Belgische kunste- t ma van 13.30 tot 17.30 uur en t 74 - Venetiaans Glas/ Het ae- .00 uur (t/m 7 dec) EN electie van werken, Antonietta uur (t/m 14 sept) Brussel-Parijs: artistieke dialoog 8-1914 - di tot ma van 10.00 tot Igische en Zeeuwse kunstenaars: 117.30 uur, do avond 19.00-21.00 NBOSCH traat 41 - Brabant in het Brand- "ie in Noord-Brabant - La Gare, de Bosch - di t/m vrij 10-17 uur, za en DAAL rgriet Oomen: olie, Arjen Baker- ur (t/m 29 sept) DAM n Museumpark 18 - Bruce Nauman ds (t/m 27 okt) - Paul Beekman (t/m 'aar Joep van Lieshout (t/m 16 nov) - gebruiksvoorwerpen en prenten uth is an art' (t/m 7 dec) RG kestraat 96 - European Art Quilts 2.00-17.00 uur (t/m 18 jan) Zandvliet: recente schilderijen - di HOUT 92 - Johanna Pieterman en Magda ekeningen - Peter van der Linden: 00-18.00 uur en zo/13.00-17.00 uur ECHT 11 - Charley Toorop, Gerrit Rietveld 0 uur, zo 12.00-17.00 uur, vr 19.00- an beeldende kunstenaars aangeslo- atierechten geregeld met Beeldrecht zocht in verband met reproductie van drecht op te nemen. e gevangene van de tekening; 'ets anders gebeurt er niet. Van aandel tekent geen afbeeldin gen van het bomenlandschap. Hij zet heldere, scherpe lijnen neer die doen denken aan een land schap maar er in wezen verre van blijven. Hij tekent louter gra fisch: de lijn staat er in volkomen zelfstandigheid. Om de lijn zelf, zou je kunnen zeggen. En niet om wilde, vitale kleuren van elkaar gescheiden te houden. Dat levert een elegante tekening op: helder en eenvoudig en niets meer sug gererend dan wat er met het oog te zien is. De wereld is hier tot een archetypische vorm terugge bracht en bestaat alleen aan de oppervlakte, de oppervlakte van de lijntekening. Ad van Haandel woont en werkt in Breda, waar hij opgeleid is aan Sint Joost in vrije grafiek. Naas tekeningen en etsen waarvan er enkele in Galerie Segeren geëx poseerd worden, is hij vooral be kend om zijn maatschappij^0"' sche cartoons. Hij publiceert ze in diverse bladen: het blad van e Katholieke Universiteit Braban in Tilburg, een reclasseringstijI schrift en in het weekblad D Groene Amsterdammer. Galerie Segeren, Raadhuisstraat 8-IA Breda: etsen en tekeningen van v Haandel tot 12 oktober. Alleen op maandag gesloten. DINSDAG 9 SEPTEMBER 1997 Door Johan Diepstraten Verwonderlijk is het niet dat lom Green in De hemel van Hollywood rechtstreeks op de goot afstevent. Het is een vast literair procédé van Leon de Winter: altijd komen zijn ro manpersonages uit een be schermde, luxueuze omgeving, vallen vervolgens heel diep, 'wroeten lang in de modder om uiteindelijk moeizaam de weg terug te vinden. Neem Tom Green: op het moment dat de roman inzet, heeft hij een aantal maanden in de gevangenis Sen. Hij heeft niks: 189 dol lar, de klassieke loopbaan van een mislukt acteur, en een straf blad zodat er absoluut geen uit zicht is op een baan. Dan ontmoet hij een vroegere producer van films die hem de kans geeft een paar duizend dollar per maand te verdienen als beoordelaar van scripts. Op de eerste werkdag, als Green het kantoor van zijn wel doener betreedt, blijkt de produ cer te zijn overleden. Op zulke momenten is Leon de Winter op zijn best, Tom Green zal in een duizelingwekkende vaart suizen naar de goot: 'In drie etmalen dronk hij zeven flessen leeg. Met bonkende kop, rooddoorlopen ogen en gekloofde lippen, mond en keel verwond alsof hij op gemalen glas had ge kauwd, haalde hij bij een schim mige slijter zijn brandstof. Voor een paar dollar per fles zoop Gr een gouden scotch die een raket kon doen opstijgen.' Tom Green in De hemel naar Hol tod maakt hetzelfde door als Leo Kaplan in de gelijknamige roman, als de diplomaat Felix Hoffman in Hoffman's honger, Lev Sokolov in De ruimte van So- kolov, Max Breslauer in Supertex en Sol Mayer in Zionoco. Alle maal komen ze op een uitzichts- punt. In de beschrijving daarvan schuwt Leon de Winter geen enkel cliché. Natuurlijk zal ook De hemel van Hollywood be oordeeld worden als kitscherig en op het sentimentele af. Maar als het kitsch is, is het wel van een Leon de Winter soort dat heel aantrekkelijke kanten heeft. Ook De hemel van Hollywood is een roman die het vooral moet hebben van de dramatische ont wikkelingen. Er gebeurt van alles met Tom Green en zijn twee col lega-acteurs op leeftijd: de aan lager wal geraakte Jimmy Kage en Floyd Benson. Dit tweetal redt Tom Green van de definitieve on dergang en samen zullen ze nog één keer in hun leven schitteren. Als acteurs, maar dan in een film die de werkelijkheid is. Helaas doet het basisgegeven denken aan de intrige van een B- film. Het drietal vindt het lijk van ene Tino Rodriquez die in een kluis zo'n vier miljoen dollar ver bergt. Dat geld is de opbrengst van een oplichtingstruc. Met drie FOTO KLAAS KOPPE anderen heeft Tino de Centrale Kassa van een casino in Las Ve gas systematisch geplunderd. Tom Green, Jimmy Kage en Flo yd Benson gaan het geld van de gangsters stelen. Een aardig gegeven? Nou nee. Als schrijver van literaire thrillers is De Winter beter op dreef ge weest. Met dit beperkte basisge geven kon hij ook niet zoveel kanten op. Vooral De ruimte van Sokolov en Hoffman's honger zijn op het briljante af vanwege de uitgangspositie. Het grootste ge deelte van De hemel van Hol lywood bestaat uit de beschrij ving van de lotgevallen van de drie hoofdpersonen die de hand langers van Tino Rodriquez een hak proberen te zetten. Dat lukt dan kennelijk op pagina 283, al weet de lezer op pagina 13 dat het drietal de kluis kraakt. In dat openingshoofdstuk van de roman vertelt De Winter het ver haal van de geslaagde onderne ming. Maar hij doet alsof het een film is waarin de drie acteurs schitteren. 'Als dit een film was, dan zou het openingsshot een lichtbeige overjarige Oldsmobile laten zien die over Whitley Ave nue naar de top van Whitley Heights tuft, rokend en brom mend, de motor te versleten voor de sterk stijgende weg,' luidt de eerste zin. Over de interpretatie varianten laat De Winter geen onduidelijkheid bestaan: de ro man, zo weet de lezer al na enke le pagina's, gaat over werkelijk heid en illusie, gesitueerd in de droomwereld van Hollywood. De roman is bovendien een de monstratie van een bepaalde filo sofie die met een zekere regel maat in het werk van De Winter terugkeert. De droomwereld van de filmindustrie fascineert hem nu eenmaal. 'Voor de meeste mensen bestaat er geen verschil meer tussen echt en illusoir,' zegt iemand. 'All.es is één groot amu-, sementspark geworden. De-met-, keiijkheid als een complex dyna misch gegeven dat bestudeerd en ontleed moet worden, dat besef is vervangen door de gedachte dat de werkelijkheid iets is dat door projectontwikkelaars, amuse- mentsbonzen en technici in een afgesloten ruimte wordt ge creëerd. En de illusie is een ver beterde versie van het origineel.' Deze laatste regel is misschien wel de kernzin van de roman, in ieder geval is de plot gebaseerd op de relatie tussen schijn en we zen, waarbij de droomwereld het toch wint van de werkelijkheid. Dat denkt de lezer althans op pa gina 283, als het drietal heeft be reikt wat het wilde bereiken. Maar dan volgen zo'n veertig pa gina's waarin De Winter het ver haal verplaatst naar elf maanden later. In die laatste hoofdstukken zijn verschillende personages aan het woord die terugblikken op het voorafgaande. Er blijkt aan de Zuid-Franse kust een lijk aan gespoeld te zijn van een man. De politie vindt fragmenten van een biografie van een joodse man die een gigantische erfenis liet lopen om acteur in Amerika te kunnen worden. Even onverwacht als deze passa ge is het plotselinge optreden van een vroegere vriend van Tom Gr een die verkleed als politieagent op de uitkijk stond tijdens het kraken van de kluis. Als een deus ex machina neemt hij het van de verteller over en geeft zijn visie op de gebeurtenissen. De bood schap van Leon de Winter is dui delijk: de lezer heeft ontwikke lingen voor waar aangenomen waarvan het werkelijkheidsge halte hoogst twijfelachtig is. Het is weliswaar het thema van de roman en de lezer begrijpt ook wel dat Leon de Winter deze kunstgrepen heeft toegepast, maar toch wringt er iets. Is het laatste gedeelte niet eerder een noodgreep om nog wat extra di mensie te geven aan een in feite eenvoudig verteld verhaal? Of moet de lezer geloven dat de ont wikkelingen aan het einde nood zakelijk uit het voorgaande voortkomen? Nee, Leon de Win ter maakt dit laatste niet echt aannemelijk. Wat hij met name in De ruimte van Sokolov en Hoff man's honger virtuoos heeft uit gewerkt, wil in De hemel van Hollywood niet echt lukken. I Leon de Winter: 'De hemel van Holly wood'. Uitg. De Bezige Bij, prijs 39,50. "cor Hans Rooseboom Geschikt en bewogen-, zo luidt de titel ran het eerste compartiment van de ver zamelbundel Afglans, die is verschenen "ij poëzie-uitgeverij Wel in Bergen op Zoom. Afglans is een ruime bloemlezing uit 25 jaar poëzie van de Bergse dichter Bert Bevers. Geschikt en bewogen... dat is uiteraard een woordspeling. 'Gewikt en gewogen', gewogen en geschikt bevonden', ga zelf niaar door. Het is duidelijk dat hier een mchter aan het woord is, een woordkun stenaar. Bert Bevers' poëzie heeft twee sterke ei genschappen: de taal en de sfeer. Dat Z1jn gedichten van meer danilokale of re gionale betekenis zijn, hebben poëzie- 'efhebbers reeds nationwide'kunnen er varen via publicaties in literaire tijd schriften als Hollands Maandblad, Bzz- 'roa, Dietse Warande Belfort, Prelu dium en andere. Overigens is hier wèl een man van Zuid- est-Nederland aan het woord: Bergen a? Zoom, Vlissingen, Bath, Vlaanderen 7" de Htels voor (ook Bath in En- 8 and). Bevers is een geboren en geto- «"Bergenaar, nog altijd werkzaam in stad- nSta^' ^6n'; en nrm™ 0P z°OM, ZATERDAG OCHTEND HALF 3 schuchter gefluisterd trilt meid door de straten. ep lied dat door nachtval sluipt. elke splinter geluid mt ik van deze stad. ken haar e,ke stilte toe De mooie cyclus Oude school (het Juve naat) is voor een aantal Bergenaren on getwijfeld ook direct herkenbaar. Maar denk niet dat Bevers het bij deze streek gebonden thematiek houdt. Van het doen van poëticale uitspraken, dicta over poë zie en kunst, is hij bijvoorbeeld niet PRACHTIG BEHEERSEN is leven niet stilzwijgend een aftellen van werk een sluimerend weten: het scheppen bewandelt vreemde omwegen? scheppen is veel mensen niet nodig blijken te hebben. kunst is dus steeds een halve woede prachtig beheersen En hoe kan het anders, de dood speelt een grote rol in deze poëzie, zowel de col lectieve dood van sneuvelende soldaten als de individuele dood, zoals in de serie De nadering: en al wat blijft is steeds dan toch maar weer die nadering die nadering Dit zijn 'eeuwige' thema's in de poëzie, maar je kunt zeggen dat Bert Bevers geen onderwerp te min vindt om als aan leiding te dienen voor een gedicht. De vormgeving (typografie) van Bevers' poëzie is nagenoeg zoals poëzielezers ge wend zijn sinds de revolutie van de Vijf tigers: geen rijm (een enkele uitzonde ring daargelaten), geen hoofdletters, Bert Bevers, 25 jaar dichter nauwelijks interpunctie. De vorm, de lengte van het vers, de lengte van de re gels, etcetera, variëren doorgaans. Toch vertoont Bevers' poëzie een aantal formele constanten. Zo is de laatste bun del opgebouwd uit strofen van 3 plus 3 regels plus 1. Die regelmaat op de blad spiegel werkt rustgevend voor het oog en bevordert een versneld begrip van de tekst. Een tweede voorkeur van de dich ter betreft de strofenbouw van 4 maal 3 regels - daarvoor geldt hetzelfde. Bert Bevers is een goede dichter, die het vak van poëzieschrijven beheerst. Zijn gedichten zijn goed te volgen, met dien verstande dat het natuurlijk wel om poë zie gaat. Slechts hier en daar bezondigt de dichter zich aan onbegrijpelijkheden. Wie snapt er bijvoorbeeld iets van de zin memorabilia houden jeugd betastbaar als een anaglyf! (Anaglyf betekent hoog- reliëfdit in tegenstelling tot 'bas relief) Door Muriel Boll Tien jaar geleden verscheen van Quentin Blake een vrolijk prentenboek, Mevrouw Hermi tage op rolletjes, een komisch verhaal waarin een zorgeloos fietstochtje een hele onderne ming wordt. Het dunne dame tje voert namelijk een reeks verbeteringen uit aan haar fiets onder het motto Wat deze fiets nodig heeft. Dat is gereed schap, toeters, een paraplu en een mondharmonika, een kistje voor een lekker hapje en eentje om de hond Rembrandt in te vervoeren. Uiteindelijk be zwijkt het hele bouwsel, en op de laatste bladzij rolschaatst mevrouw Hermitage het boek uit. Dat was nou precies wat ze nodig had. Op dit stramien heeft Blake voortgeborduurd in Mevrouw Hermitage en de Grote Golf, al leen is de fiets nu vervangen door een surfplank en heet de hond Breekspeer die met zijn wapperende oren trouwens sprekend lijkt op Rembrandt, mevrouw zelf is in tien jaar ook geen spat veranderd. Een surftochtje vraagt natuur lijk om heel andere accessoires: een opblaasbaar onbewoond eiland voor Breekspeer, een zonneklep voor haarzelf en een paraplu met roze stippen voor de hond en natuurlijk een doos op een plastic eend gebonden voor de lekkernijen, een toeter, een bootshaak, enzovoort. Handig tijdens het wachten op de Grote Golf waarbij ze en passant een meisje redden. Salto En wat er dan gebeurt.Ze ma ken een Californische schuiver, een Balinese draai, een Waikiki salto, en zo ontdekken ze wat ze nou eigenlijk echt nodig hebben. Wat dat is, zal ik hier niet verklappen. Ook dit keer heeft Blake op zijn eigen luch tige, zwierige manier gezorgd voor een fantasierijk verhaal vol komische situaties. Kortgeleden kwam van Quen tin Blake ook een telboek uit, Tien Kikkers, waarin hij 1 kraai tekent, 2 geiten, 3 hon den, enzovoort tot 10 kikkers, 20 mussen en wel 100 wespen. In dit boek tekende Blake niet in dunne lijntjes met het pen netje op glanzend papier, maar heeft hij penseel en aquarelverf gebruikt, waardoor de dieren iets aaibaars hebben gekregen. Bovendien gebruikte hij weinig kleuren zodat de aandacht makkelijker bij het tellen blijft. In Mijn tuin, mijn tuin is het nog hartje zomer. Daan Rem- merts de Vries maakte papier collages die hij vervolgens be schilderde. Prachtige bomen waarvoor de bladerkronen ge knipt zijn van gebloemd pa pier, staan aan de rand van een kleurige tuin waarin Piet en Poezelien ronddwalen. Ze scheppen en tegen elkaar op: 'Mijn tuin heeft een boom met treden als een trap. Ik zeg altijd pardonI als ik op zijn takken stap.' Poezelien is niet zo braaf als Piet: 'Het zou wat! Mijn bo- venstebeste boom vindt krab ben leuk. Dat is pas bijzonder: een boom met jeuk!' rijmt Ted van Lieshout. Zo bekijken ze de hele tuin vanuit hun perspectief. Als Piet de laat zien waarin bloemen zul len gaan bloeien als het zomer is, blijkt Poezelien die ergens anders voor te gebruiken. 'Pf, in mijn tuin staat een poeppot en die werkt héél het jaar. Heb je een momentje? Duurt even tjes.... AI klaar!' In Piets tuin kun je rollen over de grond en hollen en dollen en spelen met de hond. Dat is toe vallig, dat kan ook in Poeze- liens tuin, alleen rent de dan gestresst met zijn staart tussen zijn benen weg van poes met blikkerende en hoge rug, je hoort haar bijna grommen. De prenten zien er op het eerste gezicht druk uit, maar ze gen wel uit tot aandachtig kij ken en dan komt de tuin tot leven. Een mooi prenten boek dat volgende maand een Vlag en Wimpel krijgt van Penseeljury. Het Engelse koningshuis kan nog iets leren van Prins Peter en de teddybeer van David Mc Kee. De prins is over zeven nachtjes jarig, 'en je wilt vast graag een zilveren zwaard,' zei de koning. Maar nee hoor, Pe ter wil liever een teddybeer. Daar blijft hij bij, voor hem geen nieuwe kroon, geen wit paard, geen troon, en ook een harnas en een nieuwe koets kunnen niet op tegen de wens een teddybeer te krijgen. In vredesnaam, dat moet dan maar, denken de koning en de koningin en ze geven hem een teddybeer, van goud. Peter is teleurgesteld, 's Nachts hoort hij Teddy huilen; de beer wil een knuffel. En al vindt hij dat goud akelig koud, Peter geeft hem er een. De volgende tend krijgt Teddy weer een knuffel en dan is hij helemaal niet koud en hard meer. McKee gebruikt heldere kleu ren voor zijn prenten die, als altijd bij deze auteur, een beet je statisch zijn. Toch zien de platen er absoluut niet dor en doods uit, integendeel, er ge beurt van alles. I Quentin Blake: 'Mevrouw Hermita ge en de Grote Golf' en 'Tien Kik kers'. Beide boeken werden uitge geven bij Fontein en kosten resp. 22,90 en 19,90 I Daan Remmerts de Vries Ted van Lieshout: 'Mijn tuin, mijn tuin'. Uitg. Querido, prijs 27,50 I David McKee: 'Prins Peter en de teddybeer'. Uitg. Leopold, prijs 26,50 Dit koeterwaals treffen we aan in het laatste gedicht van de bundel - een re cent gedicht dus. We raden de dichter aan om dit pad niet verder te bewande len. Houd het begrijpelijk, dan win je veel. Bevers' poëtisch talent is groot ge noeg om het zonder deze verbale stunts te kunnen stellen. Bert Bevers: 'Afglans. Gedichten 1972-1997'. Uitg, Poë2ie-uitgeverij WEL, Bergen op Zoom, prijs 39,90. Zeven schriften waarin Simon Carmiggelt 175 van zijn beroemde Kronkels schreef, worden op 16 september bij Van Gendt Book Auc tions geveild. Het zijn Kronkels (cursiefjes voor Het Parool) uit de laatste jaren van Carmiggelt (1970-1983). Het veilinghuis verwacht zo'n duizend gul den per stuk voor de schriften. Van Gendt ontving de cahiers van een particulier die ze zelf van de schrijver heeft gekregen. Voor 1970 maakte Carmiggelt er een ge woonte van zijn originele teksten te versnipperen en in de IJssel te werpen, aldus een woordvoerder van het veilinghuis.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 21