de stem
Aan het nu gestileerde beeld valt de eerste decennia niet meer te tornen
De persoonlijkheid van prinses Diana was tijdens haar leven al
opgeblazen tot bovenmenselijke proporties. Vrijwel onmiddellijk
na haar dood is de mythe- en legendevorming begonnen.
De Britse natie heeft Diana als een heilige op een voetstuk
geplaatst en vereert haar als The People's Princess. En de
koninklijke familie krijgt de rol toebedeeld van de schuldige,
die van Diana een slachtoffer en een martelares heeft gemaakt.
Tweede plan
2) Mo money - Notorious B.I.G f»„t
Puff Daddy Mase
1) I'll be missing you -Puff Dadd»
Faith Evans
4) Leven na de dood - Freek de
Jong
3) Men in black - Will Smith
5) Sex on the beach - T Spoon
6) Wereld zonder jou - M.
BorsatofT. Oosterhuis
7) Everybody (Backstreet's backt
- Backstreet Boys
(21) Another day - Buckshot
Lefonque
9) Gotham City R. Kelly
(19) In nije del- De Kast
Barbie girl - Aqua
8) I wanna be the only one
Eternal
(12) I need you - Flamman
pres. MC Lynx
(13) On the run-De Bos
(60) Honey - Mariah Carey
(10) C'u when u get there - Coolio
feat. 40 Thevz
(15) Bitch - Meredith Brooks
(16) Bitter sweet symphony - The
Verve
(18) When doves cry - Ginuwine
-) Wedding bells - BZN
(11) Meisje (zo lelijk als de nacht)- I
DJ Madman
(17) Maria - Ricky Martin
(14) You might need somebody -
Shola ama
(20) I'm thinkin' of u - 2 Brothers on I
the fourth floor
(31) Fix - Blackstreet
(29) Burning Stuntman - Golden
Earring
j (28) Killin' time - Tina Cousins
(22) HistoryJGhosts - Michael Jackson
(23) Jongens - O die 3
I (45) Kiss you all over/Bonita - No
Mercy
(27) Picture of you - Boyzone
(37) Tic, tic, tac - Chilli feat.
Carrapicho
Free - Ultra Nate
47) My way - Party animals
Parada de tettas - Vengaboys
Always on my mind - Elvis
Presley
Oh la la la - 2 Eivissa
The age of love - Age of love
Mmm bop - Hanson
Queen of New Orleans - Jon
Bon Jovi
Tell me is it true - UB40
Where's the love - Hanson
Samb de Janeiro - Bellini
33) How come, how long - Babyfaci
feat. Stevie Wonder
I Beachball - Nalin Kane
Toen ik jou zag - Hero
Sonic Empire - Members of
Mayday
51) Nightmare - Brain Bug
Weekend
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1997
Hoe Diana
binnen
een week
Heilig werd
Door Hetty van Rooij
All about us - Peter Andre
Fiesta de los tamborileros -
Sundub
40) I want you - Savage garden
54) Mijn club - Jiskefet
39) Last night on earth - U2
70) Laura non c'è - NEK
8) The boss - The Braxtons
-) Not tonight -Lil' Kim
1) Zomer! - WOW
44) I'll be there for you-The
Rembrandts
42) Ik tel tot drie - Guus meewis 8
Vagant
55) Rockjes - Normaal
13) You're not alone - Olive
50) Hypnotize - The Notorious B.I.G.)
-) Alane-WES
Wat nou! - Yukkie B.
80) Black eyed boy - Texas
56) Karma police - Radiohead
52) My side of time - Lutricia
McNeaf
-) Trouw met mij - DJ Madman
73) Nobody - Keith Sweet
(69) Call the man - Celine Dion
(59) Warum - Tic Tac Toe
(94) Amour (c'mon) - Porn King!
(63) Altijd dichterbij - Ruth Jacot
(95) Yesterday - Wet wet wet
(62) In my bed - Dru Hill
(72) I believe I can fly - R- Ke,1>
(88) The Freshman - The Verve pipe
(53) Café del mar-Energy 52
(75) Je weet wel - Ross Iba
--) Indestructible - Spargo
(89) Als de dag van toen - Ma™1'1
(77)JLaat de zon maar schijnen -
Andre Hazes .„„„i.
(87) Do you now (what it taxra
Robyn cin
(90) Pirn pam pet - 5. Vos E/D
Waterlanders
(58) Equador- Sash!
-) Everything - Mary J Blige
-) V.V.T. - Is ook schitterend
(65) D'you know what I mea"
Oasis „Inii
(74) Love shine a light -KaW
-) Sundayfshining - Finley O"1'1
HStompp- God's Property
Don't speak - without a do*
(91) Laat me - Bart Bosch
(-)
Walk on water - Katnna
waves
Babe - Caught in the an
-) Silver springs - Fleetwood^ I
(86) Ik volg m'n gevoel -
Kroon M
(-) Ring my bell- The Cour»
--) Susan's House - Eels
--) The crowd is movin -
Groovemasters
n de algehele euforie rond het huwelijk
van Charles en Diana in 1981 deed Bar
bara Cartland, schrijfster van suiker
zoete damesromans en stief-grootmoeder van
de prinses, een profetische uitspraak.
„Ze zal voor eeuwig regeren als de koningin
van de liefde," zei Dtme Barbara. Op dat mo
ment voorspelde ze dl legende die zestien jaar
later zou ontstaan. Dpor haar dood is Diana
de eeuwig jonge en jeuwig mooie koningin
den, de eerste 'i lueen of Hearts' in dui-
j zend jaar Britse monarchie die voor altijd van
de mensen zal houde: en voor altijd door de
mensen bemind zal w rden. Binnen een week
is prinses Diana van t ;n sterfelijk wezen uit-
id tot een heil: ;e en is haar beeltenis
een icoon geworden, g :vat in goud.
Op de dag van haar bi grafenis is het wellicht
een al te profane vraatj maar wat zou de toe
komst Diana gebractt hebben wanneer ze
ivas blijven leven? Misjchien was ze met haar
Egyptische playboy Dedi getrouwd, en had ze
zich met hem ergens 1(1 een aangenaam bui
tenland gevestigd.
Misschien zou ze zichpver vier, vijf jaar te
leurgesteld van hem h&ben afgewend en was
ze naar Engeland teruggekeerd - grote zonne
bril op, blond hoofd Voorovergebogen, op
nieuw achtervolgd dogr fotografen, een ge-
desillusioneerde vrouw van ergens in de veer-
Ze zou haar jeugd en haar schoonheid
I hebben verloren. Ongetwijfeld hadden ande-
|re, jongere vrouwen dd aandacht van de we-
I reldpers naar zich toegetrokken - misschien
jwel haar eigen schoondochters.
IHoe het ook zij, en hoeveel goede werken ze in
|de loop van haar verdere leven nog had kun-
|Mn doen, Diana zou in de loop van de tijd on-
jherroepelijk op het tweede plan zijn geraakt,
j Jooral wanneer ze zelf voor de anonimiteit
Ihad gekozen, wat ze kennelijk van plan was.
|Het was het lot van Jaqueline Kennedy, de
I vrouw die na de dood van haar man een status
■verwierf die vergelijkbaar was met de status
Ivan Diana.
|Maar prinses Diana zal nooit oud worden. Ze
Raakt geen fouten meer, ze trouwt niet met
le verkeerde man en ze kan niet van haar
voetstuk vallen, zoals Jaqueline Kennedy
overkwam toen ze Onassis huwde. Diana's
aatste weken droegen de belofte met zich
Ree van nieuw geluk. Dat geluk is door haar
°°d gestold en vereeuwigd, zodat het nooit
meer verloren kan gaan. Dat feit draagt bij
aan de mythevorming rond de prinses: er was
oop op een betere toekomst, er leefde een
Rog onvervulde belofte.
iana s vroege dood maakt het de wereld mo-
r '1 °m a'kijd te blijven fantaseren over hoe
ooi het nog had kunnen worden, hoeveel
s ze noS had kunnen doen, en om heim-
ee te koesteren naar de tijd toen zij er nog
as. Die fantasie is mooier dan de werkelijk
heid ooit had kunnen zijn. Die fantasie zal
prinses Diana uit de vergetelheid houden.
Daardoor wordt ze een legende, net als te
vroeg gestorven vrouwen als koningin Astrid,
om wie in België nog steeds wordt gerouwd,
en prinses Grace van Monaco. Beiden kwa
men in een auto-ongeluk om het leven. En
beiden zijn, zij het op een heel verschillende
manier, uitgegroeid tot cultfiguren naar wie
een eeuwig heimwee bestaat.
De basis voor de vroegtijdige canonisatie van
prinses Diana is tijdens haar leven gelegd, en
ze heeft de omstandigheden bepaald niet te
gengewerkt. In de afgelopen weken kwam
sterk de nadruk te liggen op het treurige ver
loop van haar korte bestaan: de scheiding van
haar ouders, het liefdeloze huwelijk, de eet
stoornissen en zelfmoordpogingen, het over
spel, het gebroken hart, de liefdeloze schoon
familie, de eenzaamheid.
In een natie waar de stiff upper lip en het on
derdrukken van gevoelens tot een kunst is
verheven die met name door de koninklijke
familie tot grote hoogte is gebracht, gaf Dia
na openlijk blijk van haar emoties. Ze schrok
er ook niet voor terug om ze op gezette aan te
dikken en te exploiteren. Ten tijde van het in
middels roemruchte BBC-interview in 1995,
waarin ze uitlegde hoezeer ze het slachtoffer
was geworden van een leeg huwelijk en een
kille omgeving, verscheen ze met zwarte ran
den om haar ogen en hoge blossen op ingeval
len wangen. Het was geraffineerde toneel-
make-up, bedoeld om de rol van de martela
res te benadrukken. En het werkte.
Transformaties
Diana heeft zichzelf in haar leven een aantal
keren opnieuw 'uitgevonden', en ze was zich
altijd bewust van datgene wat ze over het
voetlicht wilde brengen. Ze paste haar uiter
lijk tot in de perfectie aan haar veranderende
rollen aan. De jonge sprookjesbruid in on
schuldig pastel vol strikjes en kantjes werd de
jonge moeder in verstandige kleren, zonder
make-up en met halflang haar. De perfecte
Prinses van Wales droeg grote elegante hoe
den en platte schoenen om niet boven haar
echtgenoot uit te torenen. De bedrogen echt
genote had ogen vol tranen, de pas gescheiden
vrouw liep in spijkerbroek, de alleenstaande
carrièrevrouw droeg hoge hakken, korte rok
ken en avondkleding met steeds dieper wor
dende decolletés. Als ze een rol eenmaal ach
ter zich had gelaten, keerden de bijbehorende
kleren en kapsels nooit meer terug. Ze ging
zelfs zo ver om symbolisch afscheid te nemen
van een voorbije periode door tachtig power-
dresses uit haar koninklijke periode publie
kelijk te laten veilen.
Die transformaties van Diana waren fascine
rend, omdat ze geen enkele ruimte lieten voor
twijfel. Haar hele publieke leven lang wist het
publiek precies wie Diana was, waar ze mee
bezig was en vooral: wat ze voelde. Vooral dat
laatste maakte haar toegankelijk. Tegen de
achtergrond van de plooirokken, het tweed en
de afstandelijkheid van de koninklijke fami
lie werd Diana de eerste prinses met wie 'het
volk' zich kon identificeren, en dat was pre
cies wat ze wilde. Crowds are healing - men
senmassa's genezen, heeft ze ooit gezegd.
Invoelbaar
Diana's emoties waren voor de hele wereld
herkenbaar en invoelbaar, vanaf het moment
waarop ze als piepjonge bruid haar zenuwen
met moeite in bedwang hield. En omdat ze
een steeds tragischer figuur werd, die geen
geheim maakte van haar eenzaamheid en
haar liefdesverdriet, zagen steeds meer men
sen hun eigen kwetsbaarheid, hun angsten,
hun zorgen, hun woede en hun miskenning in
haar zwartomrande ogen weerspiegeld.
Diana identificeerde zich op haar beurt ook
met anderen, en vooral met de zwakken in de
samenleving. Ze trok sympathie naar zich toe
en wist sympathie te geven. Ze bezat, naast
een aangeboren instinct voor publiciteit, het
vermogen om ieder individu het gevoel te ge
ven dat ze er speciaal voor hèm was.
Die eigenschappen vormen het stramien
waarop legendes worden geweven, vooral
wanneer zij zijn samengebracht in de persoon
van een onbereikbare prinses. En in de twin
tigste eeuw vindt de legendevorming plaats
via de televisie. Vrijwel iedereen die Diana
ooit heeft ontmoet, kon de afgelopen week
Tien jaar na
de meedogeloze
moord op
Gerrit Jan Heijn
Roken op de j
werkvloer j
lijkt geen j
probleem te zijn
VAKANTIE REIZEN
INTERNET
PAGINA
zijn verhaal kwijt. Het zijn eindeloze refrei
nen over haar aandacht, haar liefde, haar
zorg, haar sympathie, haar warmte, haar be
langstelling, haar humor, haar moed, haar
schoonheid en haar verdriet, die niet vaak ge
noeg verteld en gehoord kunnen worden. In
de middeleeuwen werden dergelijke balladen
op muziek gezet en rondgezongen door min
strelen. Aan het einde van de twintigste eeuw
zal er ongetwijfeld een musical van komen.
Maar de minstreel en de musicalschrijver
doen hetzelfde: zij geven hun onderwerp eeu
wigheidswaarde en tillen het uit boven zijn
eigen sterfelijkheid. Er is geen wezenlijk ver
schil tussen de gezangen over koning Arthur
en de musical over Evita Perón - zij het dat de
musical nog wat ruimte laat voor relativering.
Evita
Sterven, liefst sterven op jonge leeftijd als de
beloften van het leven nog niet allemaal zijn
ingelost, lijkt een voorwaarde voor een men
selijk wezen om onsterfelijk te worden. De
heiligverklaring van prinses Diana vertoont
overeenkomst met de canonisatie van Evita
Perón, de vrouw van de Argentijnse dictator,
die in 1952 stierf aan kanker, 33 jaar oud.
Het leven van Evita bevatte dezelfde elemen
ten als dat van Diana: ze 'transformeerde'
zichzelf van illegale boerendochter tot gla-
moureuze presidentsvrouw, ze identificeerde
zich mqt het Argentijnse volk en ze was tege
lijkertijd een onbereikbare schoonheid.
Op de legende van Evita valt heel wat af te
dingen. Het vele geld dat zij bijeenbracht
voor charitatieve doelen verdween voor een
belangrijk deel op een Zwitserse rekening en
haar politieke ambities waren die van een
Zuid-Amerikaanse despoot.
De Brise kranten hebben deze week voortdu
rend de vergelijking tussen Evita en Diana
gemaakt. 'Diana was een veel aardiger en eer
voller dame', schrijft de Daily Mail terecht.
Maar echte kritiek op Evita valt nauwelijks te
horen, nu haar naam aan die van Diana is ge
koppeld. Dus laat de krant er omiddellijk op
volgen: 'Evita liet bij haar dood een betere
wereld achter. In de komende jaren zal zij
worden herinnerd als een komeet die een hel
der spoor langs de hemel trok en veel te snel
ter aarde stortte'. Bijna een halve eeuw na
Evita's dood heeft de legendevorming haar
werk voltooid. Van menselijke trekjes is geen
sprake meer.
Eretitel
De Britse premier Tony Blair heeft een be
langrijke bijdrage geleverd aan de toekomsti
ge legendevorming rond Diana door haar de
People's Princess te dopen, de 'prinses van
het volk'. Het is een briljant bedachte eretitel
die precies aangeeft waar het om gaat: zij was
één van ons. De manier waarop de begrafenis
is georganiseerd, de afstandelijkheid van de
schoonfamilie, de lange rijen voor de condo
leanceregisters en de woede over het werk
van de fotografen benadrukken slechts de
eenheid tussen de prinses en the People.
Naarmate die symbiose groeit, wordt de af
stand tussen het volk en het koningshuis au
tomatisch groter. 'Zij ontstak in ons het ver
langen naar een nieuw soort monarchie',
schreef een Britse commentator.
De koningin en haar familie, maar vooral
prins Charles, moeten vandaag in het open
baar spitsroeden lopen. De Windsors hebben
gefaald, ten opzichte van prinses Diana en
dus ten opzichte van de hele natie. Hebben zij
immers Diana niet als een baksteen laten val
len, en daardoor een slachtoffer en een marte
lares van haar gemaakt? En zou ze niet nog
geleefd hebben, wanneer prins Charles maar
van haar gehouden had?
Aan de hekken van Kensington Palace en
Buckingham Palace hangen de briefjes waar
in de prinses wordt omschreven als een engel,
een godin, een koningin en een heilige. In de
afgelopen week heeft de hele Britse natie kei
hard gewerkt om haar uit te tillen boven de
status van sterfelijk wezen en een plaats te
geven in de rij van twintigste-eeuwse iconen.
Nu ze dood is, heeft ze haar ultieme rol ge
vonden; voor wie heilig is verklaard, is geen
transformatie meer mogelijk. Er is een gesti
leerd beeld van Diana geschapen waaraan de
eerste decennia niet meer valt te tornen. En
de familie Windsor vormt de donkere achter
grond, waartegen haar icoon alleen maar hel
derder oplicht.
Internet
vormt
bedreiging
voor China
PAGINA
ILLUSTRATIE MAT RIJNDERS
De wondere
waterwereld
van Eilat
