Budget
Print
6 Improviseren en ideeën aandragen'
'Op de voorgrond van mijn puzselplaatje staan de mensen
LLERS
VARA
tv
Uitgesproken
DESTEM
ZEELAND
C4
Tamara Baert terug van stage in Tanzaniaans ziekenhuis in Mkwajuni
M£dagen0»29
EHEERDER
ÈLE
4STMEDEWERKER
ÉN
>S EUROPE B.V.
'«v-»
.23:48 Spijkers (1) Actualiteiten
<5 de Vergulde Nachtspiegel d^
Spijkerman. (VARA) 3006
acpy
ZIE DRIE
ELKE ZATERDAG
FOTO VERSCHOORE
HULST Steenstraat 14
TERNEUZEN Noordstraat 6
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1997
Door Jeanette Vergouwen
Hulst - Moe maar voldaan
rusten Tamara Baert en Ma
nuel Goosen uit van het vijf en
een halve maand lange ver
blijf in Tanzania. De stage zit
er op. Het uitwerken van de
gegevens is de volgende stap.
Terwijl hun lichamen accli
matiseren aan de andere
luchtdruk en het vochtgehalte
in de Nederlandse lucht, zijn
ze in gedachten nog vaak in
Tanzania.
(ADVERTENTIES)
In Mkwajuni (plaats in het district
Chaunya van de regio Mbeya)
doorliep Manuel, die verpleeg
kunde in Nijmegen studeert, alle
afdelingen van het Mwambani
Hospital, dat vijfentwintig jaar
geleden door Nederlandse reli
gieuzen is opgestart. Vriendin Ta
mara heeft dit diploma al op zak
en studeert Gezondheidsweten
schappen, richting GVO (Gezond
heidsvoorlichting en Opvoeding)
en werkt aan haar eindscriptie. De
preventie van de wereldverbreide
ziekte aids en de situatie in de
Derde Wereld hebben haar aan
dacht. Zij onderzocht hoe de ver
schillende projecten werken en of
er resultaat geboekt wordt.
'Pokkenweer'
kraan open' niet wil horen. Vol
gens haar stabiliseert de toename
van het aantal aids-patiënten,
maar is er op het gebied van SOA
(overdraagbare aandoeningen)
wel degelijk resultaat geboekt.
Bewustwording
Beiden denken dat het bewust
wordingsproces in Tanzania maar
pas gestart is en dat er nog veel
moet gebeuren aan de gedragsver
andering. „De steun van buitenaf
is fijn, maar het werk moet toch
door de mensen zelf gedaan wor
den."
Manuel en Tamara willen allebei
het komend jaar afstuderen. On
danks al het researchwerk voelt
Tamara zich geen 'onderzoeker'
en wil ze terug naar de praktijk.
„We voelen ons allebei verpleeg
kundigen en het liefst willen we
gaan werken aan projecten in Ne
pal. Daar is nog veel werk aan de
winkel."
Mooie idealen, het avontuur zoe
ken of proberen de wereld iets ge
zonder te maken? „Idealiseren is
de grootste fout die veel ontwik
kelingswerkers maken. Wij koes
teren geen idealen, we willen al
leen ideeën overbrengen en gaan
er niet van uit dat dit steeds lukt.
Pas als de inheemse bevolking niet
meer afhankelijk is van de hulp
van het Westen worden er echt re
sultaten geboekt. Het zit hem niet
zozeer in de materiële zaken, hoe
wel die voorlopig nog hard nodig
zijn."
Het tweetal ziet weinig in de hulp
via wereldorganisaties. „Weinig
van de geschonken giften en ma
terialen komen goed terecht. We
hebben ervaren dat kleinschalige
(directe) projecten veel meer ef
fect sorteren."
Bekend rijtje
Zelf willen ze een dergelijk pro
ject starten voor het ziekenhuis in
Mkwajuni. Zij willen geld en goe
deren doorsluizen naar het dok
tersechtpaar dat daar werkt. „Er
zijn veel tekorten, pennen: schrif
ten, boeken, verbandmiddelen,
spuiten, kleding, schoeisel, brillen
en geld....het bekende rijtje."
Formaat 9x13 cm,
Levertijd A A n
goedkoper:
Het eerste wat ze dachtentoen ze
op Schiphol landden, was: 'Goh,
wat een pokkenweer en wat leuk
al die mensen die voor het raam
staan te zwaaien'. De mosselmaal
tijd in Zeeuws-Vlaanderen was
een culinaire belevenis en na een
paar dagen zitten zij zich nog te
verheugen over allerlei kleine din
gen. Als zij tijdens het interview
een telefoontje krijgen van een
vriendin, die hen vertelt dat ze
haar appartement kunnen huren
de komende maanden, rennen ze
even naar de tuin waar een secon
de later een oerwoudachtige brul
weerklinkt. De komende maanden
samen wonen en werken in het
luxe Nederland zien ze als een
mooie afronding van hun stage in
Tanzania.
„Het is weer wennen. Hier staan
in één straat evenveel auto's als in
de stad waarin wij werkten. In
Tanzania leef je meer in harmonie
met de natuur en' jé bént er eèn
stuk vrijer» ondanks de mindéïê11
mogelijkheden. We hebben het ge
voel dat je in Nederland een hele-
Tamara Baert en Manuel Goosen acclimatiseren in Nederland na vijfenhalve maand Tanzania.
boel zaken moet doen. Dat
dwangbuisgevoel heb je in Afrika
niet en we proberen dat stukje
vrijheid toch nog even vast te hou
den. Het lijkt allemaal zo gewoon,
het goede vervoer hier en de luxe
en het comfort. In Tanzania is er
geen vermaak en nauwelijks ver
voer. We hebben alles gelopen,
maar daar kregen we ook de tijd
voor. Een avondje stappen is er
daar niet bij, maar dat vonden we
niet erg. Het enige wat we echt
misten was muziek."
Terwijl Manuel zich dienstbaar
maakte in het ziekenhuis (het eni
ge in een streek die even groot is
als Nederland) lichtte Tamara het
werk door van de vier mensen die
vanaf 1994 de informatie over aids
verstrekken aan de risicogroepen
in dit gebied. Het aidspreventie-
pïögramma draait, maar directe
lïeMEaten zijh 'èi flög niet ge
boekt.
Tamara en Manuel komen er rond
voor uit: het is en het blijft behel
pen. De theoretische opleidingen
zijn behoorlijk, maar in de prak
tijk komt er weinig van terecht.
Niets is op papier gezet. „Je moet
er gewoon improviseren en vooral
niet proberen jouw mening op te
dringen. Je moet ideeën aandra
gen. De Tanzanianen zelf moeten
die dan interpreteren en uitvoe
ren. Door voortdurend overleg te
plegen, overtuig je de mensen dat
het ook anders kan. Ik ben er me
wel bewust van geworden dat je,
wil je hen helpen, je zaken kunt
aandragen, maar dat ze het wel
zelf moeten doen. Hun beroeps
houding is totaal anders dan de
onze," stelt Manuel, die duidelijk
wat van de rust en het geduld van
de Tanzanianen heeft meegeno-
mèn.
Tamara heeft alweer de Neder
landse 'doe-houding' aangenomen
en vertelt met zichtbaar plezier
over haar onderzoek. „Aids is
enorm verspreid, 18 procent van
de zwangere vrouwen is HTV-po-
sitief en bij de bloeddonoren is het
percentage ongeveer 28. De over
dracht geschiedt vooral (95 pro
cent) via sex. De situatie is vrij
ernstig, de risicogroepen zijn
vooral de truckers, de gouddelvers
en de prostituées. De drie mannen
en een vrouw die in 1994 getraind
zijn om de risicogroepen te infor
meren, doen hun werk naar beho
ren. Er wordt goed geluisterd, er
ontstaan hevige discussies -
vooral over het condoomgebruik
maar omdat de sekscultuur
daar totaal anders is, zijn nog
geen directe resultaten zichtbaar.
Het gratis verstrekken van con
dooms was een flop, er wordt ge
dacht dat de condoom zelf de be
smetting overbrengt en voor sex
zonder condoom wordt gewoon
het vierdubbele betaald."
Toch heeft ze de indruk dat er een
verschuiving in de mentaliteit
foto canule schelstraete
plaatsvindt. De Peer Health Edu
cators (de vier opgeleide voorlich
ters) worden steeds vaker bezocht
en behalve over aids wordt ook
veel informatie gegeven over de
overdraagbare aandoeningen.
„Het begint door te dringen dat
een snelle behandeling van deze
aandoeningen levens kan redden.
Maar vanwege het animisme in
Tanzania wordt vaak de houding
aangenomen van 'dat overkomt
mij niet'. Een man mag daar des
noods vijf vrouwen hebben en de
vrouwen zien de prostitutie als
een bron van inkomen. Vrouwen
tussen 15 en 35 jaar zijn bijna in
totaliteit een kwetsbare groep. Ze
onderkennen ook het gevaar. De
zin 'gevaarlijk nou en... als mijn
kinderen maar te eten hebben', is
daar doodgewoon. Pas als je hen
vertelt dat juist die kinderen ook
gevaren lopen, wordt hun belang
stelling gewekt," vertelt Tamara,
die het gezegde 'dweilen met de
1
uture van
beuren binnen de organisatie.
1 en onderhouden. De functie
sn op het gebied van
±95.
Ectronic Mail, Excel, Word,
Jic, Netwerken, (Token Ring).
t ondersteund/begeleid door de
i van apparatuur op diverse
LC's.
i werken. Uw naaste collega op
pezig met administratieve
Eid dient u een aantal taken over j
istreeks aan de Controller.
J-mveau.
koord en geschrift.
|aag wil werken in een jonge
iebrief en c.v. voor woensdag
n naar
ïrope B.V.
Tilburg.
fien met Miranda van Bladel,
1-4624100.
I Samen De Stem lezen in Afrika.
3 Breda zoeken wij een en-
re markt.
dewerk(st)er verwachten wij
s klanten te adviseren over ae
tssende verzekeringen
sverzekeringen). Daarnaast
udige) schades op correcte
in, waarbij het belang van o
Verder is het van belang o
/erker(ster) inspeelt op de ka
'uille van de particuliere kla
ïq van deze functie is een
3 _1~
ly vCAi i IUII"""
eiding en een voltooide as
vereist.
jmmerciële functie - bij vo
ntiebranche - is eveneens
werken met geautomatisee |Pamilie-gevoel
foor Tamara Baert
[TERUGDENKEND aan het
steeds droger en heter wordende
Mkwajuni vind ik het hier in Ne
derland maar fris aandoen. We
pijn inmiddels alweer een week
terug uit Tanzania en nog steeds
moeten we iedere dag weer wen-
iffl aan het feit dat we weer
thuis' zijn. De grote hoeveelheid
Ikleren die je hier aan hebt en de
schoenen die toch eigenlijk wel
Iknellen als je slippers gewend
.bent..., het erg heet lijkende wa
rt op je lijf als je een warme
louche neemt na zo'n lange
l'ijd..., de luxe van 24 uur per dag
elektriciteit én lang licht 's
ponds (in Tanzania is het altijd
"oker voor 19.00 uur)..., de
'st en daarmee gepaard gaan-
stress van de blanke maat
schappij... Het zijn allemaal
Oorbeelden van vanzelfspre
kendheden die lang zo vanzelf
sprekend niet meer zijn na ons
[verblijf in Tanzania.
Het geeft een tevreden gevoel om
peg eens stil te staan bij alle er-
Pprrgen en indrukken die we
hebben opgedaan. Tot op het
eatste moment hebben we ge
plengde gevoelens gehad over
Li u' mensen en eigenlijk
I et hele systeem. De verschillen
P cultuur met de Westerse we-
|re u zijn zó groot dat je er soms
.ewoon met de pet niet bij kunt.
e waarde die Tanzanianen aan
'even hechten is bijvoorbeeld
'et te vergelijken met onze
'aarde.
Ètwel veel verdriet als men
endoodgaan, maar het lijkt ge-
latïkehjker geaccepteerd te
rden. De dood van een kind is
por velen minder erg dan de
ood van een oude man. De laat-
e beeft al veel respect op kun-
vi. "uwen en kinderen zijn
bÜ te maken. Het
L hard' maar die men-
"iteit heeft men.
over deze functie kunt u
jlien van Eijk, telefoonnum
nzanianen leven in het alge-
Wan ^eel meer met de dag
titenwnJj|Er Z^n maar weinig
Bun tn l dle bezi§ zijn met
lallemne^°mst' *n zoverre dat ze
L^v, °P termiin teruS willen
WaarfnUnveb°0rteplaats omdat
^rtamihewoont die voor hen
P erv fen',Het familie-gevoel is
Kif001 Men helpt eikaars'
l en opvoeden en vaak WO-
nen kinderen bij een oom of tan
te in huis die er voor zorgt dat ze
naar school gaan. Ook opa's en
oma's worden volop betrokken
bij het familieleven. Kleine kin
deren krijgen soms al de verant
woordelijkheid toegewezen om
voor hun grootouders te zorgen.
Ons buurmeisje van 3 liep vaak
in de namiddag met haar erg ou
de oma een rondje door het dorp.
Ze imiteerde haar oma precies in
de manier van lopen: armen op
de rug, voorovergebogen door de
ouderdom en met langzame
voorzichtige passen. Het gevoel
voor respect was haar duidelijk
met de paplepel ingegoten.
Een ander voorbeeld van niet ver
in de toekomst kijken is iets dat
we tijdens ons werk in het zie
kenhuis tegenkwamen. Het is
slechts weer een voorbeeld dat
misschien nét iets meer 'een blik
achter de schermen' geeft.
In het ziekenhuis speelt regel
matig een probleem rondom de
behandeling van veel voorko
mende ziekten. Op een gegeven
moment ging dit om bloedtrans
fusies.
Voor de leken: omdat er hier zo
veel malaria voorkomt, hebben
de meeste mensen bloedarmoe
de. Soms wordt de bloedarmoe
de zo erg dat mensen extra bloed
nodig hebben en de enige manier
daartoe is een bloedtransfusie.
Om te kijken of mensen malaria
hebben, wordt wat bloed afge
nomen dat wordt nagekeken op
een aantal zaken, waaronder het
aantal malariaparasiet en en ook
het hemoglobinegehalte, dat een
hoeveelheid bloedcelletjes aan
geeft (om het maar simpel te zeg
gen). Als dit gehalte te laag is,
heeft men bloedarmoede. Maar
de één kan daar wat beter tegen
dan de ander en er is dus niet een
bepaalde waarde aan te houden
vanaf wanneer mensen een
bloedtransfusie nodig hebben.
Dat is wel aan de mensen te zien,
door ze intensief te observeren.
Maar dat kost tijd en moeite...
Geen bloedbanken
Dus wat men hier het liefste
heeft, is gewoon iedereen die een
laag hemoglobinegehalte heeft
een bloedtransfusie geven. De
patiënten zelf willen dat ook
graag, want dan ben je er snel
bovenop en ze kunnen dan zelf
zien dat er iets aan hun pro-
*ln Mkwajuni wordt onder meer, zeker in het kader van de aids-preventie zeer belangrijke, voorlichting gegeven over het gebruik van
condooms. foto's tamara baert
bleem gedaan wordt (snelle be
hoeftebevrediging). Daar wor
den ze beter van.
Maar nu het volgende probleem:
er zijn hier natuurlijk geen
bloedbanken. Er is geen elektri
citeit voor koeling, dus donor-
bloed kan niet lang bewaard
blijven. Bovendien is men hier
niet zomaar bereid bloed af te
staan voor een vreemde, want
dat bloed hebben de meesten zelf
hard nodig om gezond te blijven.
Dus wordt er alleen aan familie
leden donorbloed gegeven. Als
iemand nu flink bloedarmoede
heeft, wordt aan de familie ge
vraagd om paraat te blijven in
verband met eventuele bloed
transfusies.
Vaak is het voor die familieleden
erg duur om hier dan rond het
ziekenhuis te moeten slapen en
eten, want ze wonen vaak te ver
weg om even naar huis te gaan.
Dus als er mensen beschikbaar
zijn, willen ze liefst zo snel mo
gelijk bloed afgeven. Maar dat
mogen de dokters en clinical of
ficers niet zomaar afnemen, om
dat het beleid anders ligt.
Aids
Want nu steekt het grootste pro
bleem de kop op: hoewel men
met een bloedtransfusie wei tij
delijk goed geholpen is, is de
kans dat je gezond blijft vrij
klein. Je weet namelijk nooit of
je familielid geen aids heeft. Ja,
schrik niet, maar die kans is zó
groot, dat het risico niet opweegt
tegen het voordeel van een
bloedtransfusie. En kunnen ze
dat bloed dan niet testen, vraag
je je dan af. Ja, dat doen ze ook
wel, maar vanwege de window-
period van aids (ongeveer 6
maanden), waarin je al wel be
smet bent maar dat nog niet is
aan te tonen in het bloed, ben je
daar nooit zeker van. Door mijn
onderzoek weet ik dat in het ge
bied waar wij verbleven 28 pro
cent van de mensen die getest
werden als donor het afgelopen
jaar HIV-positief was. Dat getal
is niet representatief voor de ge
hele bevolking, maar het geeft
wel aan dat men erg voorzichtig-
dient te zijn met de keuze van
een donor.
Al met al is het beleid rondom de
bloedtransfusies zo geregeld dat
wanneer een patiënt met bloed
armoede 'disstressed' is (dus als
je middels observatie kunt waar
nemen dat hij/zij echt bloed no
dig heeft), dat je dan pas een
bloedtransfusie regelt. Maar
hoewel het principe al heel vaak
uitgelegd is en de clinical offi
cers dat met hun kennis zouden
moeten begrijpen, geven ze toch
veel te vaak bloedtransfusies,
vooral ook aan kinderen (die zijn
het meest bevattelijk voor mala
ria).
Op die manier geneest men de
kinderen tijdelijk van een ziekte
door een andere dodelijke ziekte
toe te dienen, zou je rigoureus
kunnen stellen. En aangezien
deze dodelijke ziekte, aids dus,
ook nog erg veel via seksuele
contacten overgedragen wordt,
is dit erg bedreigend voor de
mensen in dit land. De laatsten
die daar echter over het alge
meen verandering in proberen
aan te brengen zijn diezelfde
mensen.
Snelle bevrediging van behoef
ten, op allerlei gebieden, heeft
de voorkeur. Men kijkt (nog) niet
verder vooruit. Ik heb in een eer
der stuk al aangekaart dat dat
ook zo werkt met alcoholisme en
sex. Als je het vandaag goed
kunt hebben door veel te drin
ken en lekker naar bed te gaan
met wie je die avond wilt, waar
om zou je dan aan de zorgen van
morgen denken?
Mentaliteit
Wat ik wel geleerd heb in het
half jaar dat we tussen en met de
mensen daar leefden, is dat het
geen zin heeft dit soort mentali-
teitsverschillen te veroordelen.
Wij kunnen ons niet voorstellen
hoe het is om Tanzaniaan te zijn.
Ook niet als je daar al jaren
woont. Het is alleen maar prach
tig dat we daar iets van kunnen
leren. Het is meegenomen als
mensen daar na afloop van een
periode als deze ook zeggen dat
zij er iets van geleerd hebben. En
dat heeft men ook tegen ons ge
zegd.
Ons afscheid van alle mensen en
'ons' dorp heeft ons beeld van
Tanzania nog weer completer
gemaakt. Onze puzzel is af en al
le gebeurtenissen en mensen
hebben hun bijdrage geleverd in
de vorm van één of enkele stuk
jes.
Op de puzzel in mijn gedachten
is een prachtig levensplaatje te
zien. Een prachtig land, met een
indrukwekkende natuur, waar
we tijdens onze (rondtrek)va-
kantie genoten hebben van re
genwoud, vele soorten wilde
beesten, witte zandstranden met
palmbomen en een helderblauwe
oceaan. Binnen dat prachtige
land het hele systeem met veel
armoede, corruptie, soms mis
plaatste ontwikkelingshulp en
weinig mogelijkheden tot groei.
Maar op de voorgrond van mijn
puzzelplaatje zie ik de mensen
staan.
Van oud tot jong, allemaal sa
men en meestentijds erg geluk
kig met wat men heeft. Af en toe
een hebberig handje naar voren
gestoken, maar de omliggende
puzzelstukjes geven blijk van
een groot gevoel voor elkaar, een
warm welkom voor mensen die
interesse hebben en openstaan
voor de werkelijke mensen ach
ter de Tanzanianen.
TAMARA BAERT
fferdin 1973 in Hulst
geboren. Na de mid
delbare school aan de
toenmalige Jansenius-
scholengemeenschap
vertrok ze naar Nijme
gen voor een studie
aan de hogere be
roepsopleiding voor
verpleegkundigen
(hbo-V).
jn 1995 behaalde ze
daar haar diploma.
Aansluitend volgde ze
een opleiding aan de
Universiteit Maast
richt. De afstudeer
richting gezondheids
voorlichting van de
Faculteit der Gezond
heidswetenschappen
bood haar een tweeja
rig curriculum, waar
bij om af te studeren
een onderzoekstage
moet plaatsvinden.
Voor deze stage nam
Tamara in Tanzania
contact op met Neder
landse artsen, verbon
den aan een districts
ziekenhuis (Mwamba
ni Hospital) in het
zuidwesten van Tan
zania.
Tamara is ruim vijf
maanden in Tanzania
geweest, samen met
haar vriend Manuel
Goosen, om onderzoek
te doen naar de huidi
ge (preventieve) aids-
voorlichting. Van haar
belevenissen en werk
zaamheden deed Ta
mara verslag voor
dagblad De Stem.
Vandaag de laatste af
levering in een serie
van drie. Jeanette
Vergouwen sprak met
Tamara na haar terug
keer in Nederland.
jhoort binnen de Benelux
jadrijven op het gebied van
11 produceren, leveren en
nrichtingsystemen in hout
burs opereert bijna 30 jaar
ig diverse gerenommeerde
elgië tot haar vaste klanten
hende uitbreiding van onze
erikaanse producent van soft
ükt voor de farmaceutische,
inner Pharmacaps heeft 3
Mexico en 1 in India. Om uit-
i sinds 1994 een fabriek opge-
eisen
jische opleiding op MTS-
Rt van rijbewijs B;
ng in de branche.
f en een uitdagende functie
i schriftelijke - sollicitatie,
ÈURS, POSTBUS 167, 5120
inde opleiding op minimaal
Leau (meubelmaken);
frvaring in de interieur-
he;
j met HPL;
heid tot overwerken.
