Joe, De Musical is groots en subtiel
DE STEM
Sfinx met goddelijke trekken
het tweede jaar in
TV8 vol vertrouwen
Filmmuseum in Amsterdam brengt ode aan Greta Garbo
g Get the Picture (herh)
i ja Ontbijt tv (met om 07.30,08.00 en
0 08.30 Journaal: 07.43 en 08.15
Brabant TV begint met uitzendingen
Gids
17.52 Uitz.
18.00 Acht
Kral
buu
18.14 Sesa
18.30 Jeuc
18.42 Het
19.02 Ling
19.28 This
20.09 Nort
Earl
20.22 (TT)
cum
21.27 Cur.
Kan
22.00 Jour
22.16 Spo
22.35 Nov
23.06 Den
23.25 Het
still
RTL 4
07.00 Ontl
08.1
07.10 Dar!
08.08 The
(her
08.35 Ast
09.30 Eve
10.00 Kof!
11.00 The
11.45 San
12.30 Cali
ries
13.00 Can
13.40 Het
14.35 Het
15.05 Ast
16.00 Niei
16.10 Catl
Niei
5 ui
Niei
17.00
17.05
18.00
18.10 Sup
18.30 The
19.00 Rad
19.30 Nier
20.00 Goe
20.30 Pos'
21.45 Wie
22.30 RTL
Vrii
Sho
23.15 Spo
23.30 Peti
00.15 The
01.00 San
01;
RTL 5
18.00 Nie
18.05 Jod
Bet
19.00 5 in
19.25 Wei
19.35 Voe
20.00 Nie
20.20 Wei
20.30 Dea
22.45 Ree
23.15 Bus
23.35 5 in
24.00 Lat
VERC
07.00 Rin
09.00 Ver
08.15 Tele
kurse, cursi
Lokalzelt
t.g.v. Docui
11.30 Mit F
- Bei Milit
portage 12
am Mittag
sprach 13,
magazine
rinfokiste
Was die St
16.15 Verc
Internation
17.00 Dra
taire 17.30
zeit 18.05
18.20 Rei:
Stunde, ree
zeit 20.00
port, serie
21.30 Para
dere mens
Markt, ecc
schen haul
denstrasse,
t.g.v. Doei
zum Spiel
portage OC
BBC
07.00 Bus
News, och
won't coo
magazine
Change Th
12.05 The
tenmagazi
ment, woi
Call my b
Song, veil
The Weatl
15.10 Qui
the Keyho
Postman
Mouse on
The All-N
bumps, si
jeugdjour
gazine 1
Nieuws 2(
mind, qui
21.30 On
Nieuws 2'.
23.00 Pre
de with
(herh) 00
magazine
BBC
07.00 O
Breakfast
tekenfilm
Joe, De Musical. Produ
cent Joop van den Ende.
Muziek: Ad van Dijk.
Tekst: Koen van Dijk. Re
gie: Jos Tie. Dramaturgie:
Pieter van de Water
beemd. Decor: Paul Gal
lis. Licht: Reinier Twee-
beeke. Kostuums: Yan
Tax. Muzikale leiding:
René Op Den Camp.
Hoofdrollen: Stanley
Burleson, Vera Mann,
Mathilde Santing, Simo-
ne Kleinsma, Rolf Koster
en Wil van der Meer. Ove
rige cast: 30 medewerkers
op het toneel en 33 musici
in de orkestbak.
Première: 31 augustus
in Carré (Amsterdam).
Door Koos Tuitjer
Wat is er toch met de oorlog, dat
je deze meer dan een halve eeuw
later nog steeds in de ban houdt?
Zo onmiddellijk na afloop van
de première Joe in het Amster
damse theater Carré, realiseer je
je het weer. Er is geen antwoord.
De oorlog blijft. Joe tilt wel een
tipje van de sluier op. Wat de
fascinatie voedt, is namelijk de
wetenschap dat oorlog mensen
werk is. Joe is dan een liefdes
verhaal op de grens van leven en
dood.
Joe de oorlogsvlieger, verliefd op
de roekeloosheid en bang voor
de binding met een vrouw. Zijn
pESTEM
NEDERLAND 1
Mathilde Santing en Stanley Burleson in 'Joe - The Musical'.
liefde voor de dood wordt be- een engel. Hij moet terug om
loond. Hij sterft in een actie, zichzelf te bevrijden. En evenzo
Maar op weg naar de hemel Dorinde, de vrouw en collega op
wordt hij tegengehouden door een Engelse luchtmachtbasis,
die vast zit in haar herinnering
aan hem.
Voordat je gisteravond Carré
binnenstapte, leek het een beetje
FOTO HANS HEUS
riskant. Wat kun je met een ver
haal waarin iemand neerstort
om later te gaan hemelen. Een
engel verschijnt ook nog eens op
een wolkentapijt om de dode
held zijn laatste taak voor te
houden. Maar die huiver is vol
strekt overbodig. Joe is aller
eerst een groots en meeslepend
verhaal, maar zuiver eveneens.
Het meeslepende verhoudt zich
in een perfekte harmonie met de
subtiliteit.
Net als in alle musicals die pro
ducent Joop van den Ende
maakte, is er aan effekt en show
geen gebrek. Formidabele bal
letten worden gevolgd door
prikkelende en knallende effec
ten. Wel eens een eskader vlieg
tuigen door Carré zien vliegen?
Zo dat je je hoofd tussen je
schouders trekt? In Joe gebeurt
dat.
Maar het tegenwicht van alle
spektakel is mogelijk nog spek-
taculairder. Joe is een musical
met vooral veel tekst, veel ge
zongen en minder gesproken
tekst. Maar die tekst weegt op
tegen alle theater. Het verhaal
pakt je.
Joe is een produkt van een grote
inzet op het toneel. Maar zonne
klaar is dat Stanley Burleson
(als Joe), Vera Mann (als Dorin
de), Mathilde Santing (als he
mels verbindingsofficier), Simo-
ne Kleinsma, Rolf Koster en Will
van der Meer de toon in Joe zet
ten. Zij oefenen magnetische
aantrekkingskracht uit. Stanley
Burleson, Vera Mann en Mathil
de Santing zijn in deze musical'
sterren van uitzonderlijke hoog
te. Zij hebben deze Nederlandse
musical op een internationale
hoogte uitgevoerd.
Het Nederlands
Filmmuseum in
Amsterdam opent het
nieuwe seizoen met een
hommage aan de
legendarische actrice
Greta Garbo (1905-1990).
Onder het motto
Stil en Spraakmakend
worden in september
bijna al haar 'zwijgende'
films vertoond, van
het eerste reclamefilmpje
uit 1921 tot haar laatste,
'The Kiss' uit 1929.
Het is een mooie ode
aan een sfinx met
goddelijke trekken.
Door Wil Kester
Zij is de allergrootste, daar
is iedereen het over eens.
Greta Garbo. Een sfinx met
goddelijke trekken, de on
genaakbare, de mysterieu
ze vreemdelinge - bijnamen
voor de beroemdste en
meest raadselachtige film
ster die ooit op het film
doek te zien is geweest. Een
van de weinigen ook, die de
overstap van de zwijgende
naar de geluidsfilm zonder
kleerscheuren overleefde.
In 1905 in Stockholm geboren als
Greta Lovisa Gustafsson wijst
niets er op, dat zij ooit in Hol
lywood carrière zal maken. Het
uit drie kinderen bestaande gezin
Gustafsson heeft het niet breed.
Het beroep van Greta's vader
verschilt al naar gelang haar bio
graaf haar leven heeft opgete
kend. Zo zou hij visser zijn ge
weest, vuilnisman, boer en zee
man.
Wat wel vaststaat is, dat Greta's
schoonheid al op jonge leeftijd
opzien baart. Zij gaat bij een
kapper werken als inzeepster van
baarden. Een van de klanten
raakt verliefd op haar en toont
zich bereid een studie aan de Ko
ninklijke Toneelschool te beta
len.
Daar krijgt Greta een aanbieding
om als fotomodel voor reclame-
werk te fungeren. En ze acteert in
enkele reclamefilmpjes. Dat gooit
de poort naar haar roem open.
Wanneer de Zweedse filmregis
seur Mauritz Stiller toevallig zo'n
filmpje te zien krijgt valt hij on
middellijk voor Greta's gezicht.
En ook haar acteren valt hem niet
tegen. Stiller biedt haar een rol
aan in zijn epos Gösta Berlings
Saga, de verfilming van de gelijk-
NEDERLAND 2
Van onze verslaggever
Tilburg - „Ik had me een jaar geleden niet gerealiseerd wat
je allemaal met televisie kan doen. In een shot van twintig
seconden kun je veel meer laten zien dan een krant in een
pagina kan. Zo'n beeld laat verdriet, geluk, liefde, humor
zien. Dat is vaak niet te beschrijven."
Lout Donders, eindredacteur
van de Brabantse commerciële
televisiezender TV8 is de over
stap van krant naar tv prima
bevallen. Vandaag is TV8 pre
cies een jaar in de lucht. Van
daag ook krijgt de jongste
VNU-poot er een concurrent
bij: Omroep Brabant begint
dan met zijn televisieuitzen
dingen, die ook in een groot
deel van West-Brabant te zien
zijn.
„Hoewel ik Brabant TV beslist
niet onderschat, denk ik niet
dat we eikaars concurrent zijn.
Dat komt omdat we op hetzelf
de kanaal uitzenden. Kijkers
hoeven niet te zappen. Daarbij
komt dat onze formulle, het
steeds weer terugkerend blok
met nieuws, informatie en
amusement, kennelijk aan
slaat. De Brabantse kijker
waardeert ons met een 7. Daar
ben ik best trots op," zegt hij.
Donders is een oude rot in het
journalistiek vak. Voordat hij
in dienst trad van TV8 was hij
jarenlang chef van de consu
mentenredactie van de VNU-
dagbladen. Daarvoor was hij
twaalf jaar verslaggever en
programmaleider van Omroep
Brabant. „Krant, radio, telev
isie, ik heb het allemaal meege
maakt. Het heeft allemaal zijn
charme. Radio maak je hele
maal alleen, het menselijk con
tact is beter. Het schrijven van
een mooi verhaal in een krant,
dat is toch eigenlijk het mooi
ste wat er is, de reden waarom
we dit vak gekozen hebben.
Televisie is heel bewerkelijk,
veel indringender dan welk an
der medium dan ook."
Financieel gezien was de start
van TV8 niet sterk. De jaarcij
fers over '96 laten een verlies
van drie miljoen zien. Donders
raakt daardoor niet in paniek.
„Daar hadden we rekening mee
gehouden. Je moet niet verge
ten dat we in mei van start zijn
gegaan met de voorbereidin
gen. Personeel moest betaald
worden, er moesten investerin
gen gedaan worden. Pas in sep
tember begonnen de uitzendin
gen. Daarbij kwam nog dat we
in die fase distributieproble
men hadden, waardoor het
lang duurde voor we in heel
Brabant te zien waren. Dat had
natuurlijk effect op onze recla
me-inkomsten. Tot overmaat
van ramp kwam in heel Neder
land de reclamemarkt onder
druk te staan, er werd sowieso
minder uitgegeven voor televi
siereclame. Dat waren allemaal
geen verrassingen voor ons, we
wisten precies dat dit zou
beuren." -
TV8 heeft drie jaar de tijd om
quitte te spelen. „Dat lukt ons
wel. We worden steeds meer
bekeken, zo wijst een kijkers-
onderzoek uit. De reclame-in
komsten trekken aan. We heb
ben het proces van tv- maken
onder de knie. Maar het is nu
eenmaal zo, tv maken is hart
stikke duur.
Tweeduizend gulden per mi
nuut en voor een half uur
30.000. En dan zit ik nog aan
de zuinige kant. Ik ben niet
bang dat VNU er om financiële
redenen snel mee kapt en de
knop omdraait. TV8 heeft drie
vaders: E. Penninx, de grote
baas van VNU-dagbladen,
hoofdredacteur-directeur Jo-
han van Uffelen en ik."
TV8 krijgt het komende jaar
ook niet meer geld om de con
currentie met Brabant TV aan
te gaan. Donders: „Ons budget
is lang niet zo hoog als dat van
Omroep Brabant. Ons wapen
het komend jaar wordt de
nieuwsvoorziening. We worden
actueler, de uitzendingen wor
den voortaan om half acht 's
avonds rechtstreeks opgeno
men. Vroeger deden we dat om
zes uur. We hebben altijd de
mogelijkheid om die uitzendin
gen te actualiseren. We hebben
wat nieuwe onderdelen in onze
programmering. Maar de ca-
rousselgedachte blijft centraal
staan. Ieder half uur is ons blok
te zien. Dat systeem slaat aan.
zo blijkt."
Brabant TV, het publieke re
gio-station, schiet vandaag uit
de startblokken. Meer dan de
helft van de Brabantse huis
houdens kan de eerste uitzen
dingen zien van 17.00 tot 18.45
uur.
Zes cameraploegen zijn op
om om nieuws te vergaren in de
hele provincie. Nieuws over
Brabant en over Brabantse
mensen, dat terug te vinden is
in de dagelijkse bulletins van
17.00, 17.35 en 18.15 uur
Daarnaast wordt het NOS
Journaal van 17.30 en 18'°
uur doorgesluisd.
De Lijn (17.05 uur) volgt bus
reizigers naar hun bestemming
Elke week wordt een andere
buslijn gekozen. Brabant Sp°"
(17.40 uur) toont de sport va»
het weekeinde met onder meer
samenvattingen van wedstn)'
den uit het amateurvoetbal
TV8 Brabant komt met i
jaaroverzicht, dat om 20.30 u®
te zien is en daarna elk half u®
wordt herhaald.
NEDERLAND 3
13.00 Journaal
13.08 Small, medium, large (herh)
13,36 The Full Wax (herh)
14.05 3 minuten
14.08 ZaterdagavondLINGO (herh)
14.33 Schroeiplekken (herh)
15.23 Bijna dertig (herh)
15.48 Een dag om nooit te vergeten
(herh)
16.00 Journaal
16.08 Alle kinderen zingen (herh)
16.36 Father Ted (herh)
17.05 Kuifje, tekenfilmserie. Afl. 1
7.28 The Five Mrs Buchanans, serie.
Afl. 1
BELGIË FRANS 1
12.50 Nieuws 13.25 Freunde fürs Leben, se
is 14.15 Complement télé 15.00
'élétourisme 15.35 lei bla bla, kindermaga-
ine 16.35 Chips, politieserie 17.30 The
treets of San Francisco, misdaadserie 18.30
légions soir 18.50 Cartes sur table, magazi-
ie 19.10 Ie quotidien des sports 19.30
lieuws 20.10 t'écran témoin: Priest, Engel
espeelfilm uit 1995 van Antonia Bird. Aan-
discussie. Thema: Kerk en affectie 23.15
uatste nieuws 23.40 Javas, uitgaanstips
herh, tot 23.50)
BELGIË FRANS 2
7-55 lei bla bla, kindermagazine 18.55 Ré-
lions soir 19.10 Gourmandises, culinair ma
rine 19,30 Nieuws 20.10 L'écran témoin:
"est, Engelse speelfilm uit 1995 21.55
zatste nieuws 22.20 Javas, uitgaanstips
"■30 Cartes sur table (tot 22.45)
DUITSLAND 1
'■>■30 Morgenmagazin, ontbijttelevisie
19.00 Tagesschau .09.03 ML Mona Lisa,
Touwenmagazine 09.45 Bauchtanz, och-
endgymnastiek 10.00 Tagesschau 10.03
iii!?6®'8' 1"'45 IFA-Visionen, verslag
11.00 Tagesschau 11.04 Grand Prix der
(olksmusik 1997 12.55 Presseschau 13.00
agesschau 13.05 Mittagsmagazin 1345
'Ojjoinus-News, economisch magazine
'00 Tagesschau 14.03 HöchstpersönlichL:
"euwslezeres Eva Herman 14.30 Aktuell
lü er lfA 15.00 Tagesschau 15.15 Aben-
,c,uer Wildnis, serie natuurdocumentaires
Fliege, talkshow 17.00 Tagesschau
Brisant, boulevardmagazine 17.55
erbotene Liebe, serie 18.25 Marienhof, se-
e 18.55 Aus heiterem Himmel, serie 20.00
a9esschau 20.15 Expeditionen ins Tier-
reich,
serie natuurdocumentaires 21.00 Re-
**t, magazine 21.45 Heimatgeschichten,
™le verhalen 22.30 Tagesthemen 23.00
teruf 110, politieserie 00.35 Nachtma-
00.55 (ZW) Die Marx Brothers: Go
"«.speelfilm
DUITSLAND 2
3-30 Zie Duitsland 1 13.45 Tier-Praxis, ma-
,i 'ne 14-10 Wunderbare Welt, documen-
50nse7rie 15,00 Die Sommergarten-Party
o 701 - die show, amusement 17.00
ij J J'-15 Hallo Deutschland, magazine
„7 Der A|te, misdaadserie 18.45 Leute
0 7, ma93zine 19.00 Heute 19.25 WISO,
«l-economisch magazine 20.15 Lying
L Wllm 21-45 Heute 22.15 Angel of
speelfilm 23.45 Heute nacht 24.00
v opos Film, magazine 00.30 Nachtex-
'ös (tot 01.15)
stormachtige verhouding krijgt
met medehoofdrolspeler en de
best betaalde Hollywoodster van
dat moment (10.000 dollar per
week) John Gilbert. De passie
tussen die twee spat van het doek
en dat is koren op de molen van
de pers.
Garbo schermt haar privéleven
echter tot in het absurde af en
daar houdt ze bijnamen als Sfinx
en Zweedse Ijsberg aan over. Ook
haar tijdloze schoonheid, haar
peilloze, raadselachtige ogen -
oh, die ogen - en haar erotische
rollen als mannenverslindster-
mèt-hart dragen bij tot haar my
thevorming.
Flesh and the devil betekent Ga-
bro's definitieve doorbraak, ook
financieel. Ze tekent bij MGM
een vijfjarig contract voor
260.000 dollar met als clausule
dat ze twee films per jaar moet
maken. Waarvoor ze dan ook nog
eens 250.000 dollar per film in
casseert.
Ook in Love, de 'zwijgende' ver
sie van Anna Karenina en A wo
man of affairs, een film die wordt
beschouwd als een Casablanca
avant-la-lettre met Garbo in de
Bogart-rol, is Gilbert nog haar
tegenspeler. Maar de liefde tus
sen beiden is dan al een stuk be
koeld. In hetzelfde jaar, 1929,
neemt Garbo haar laatste 'zwij
gende' film op, The Kiss.
Geluidsfilm
MAANDAG 1 SEPTEMBER 1997 A8
Sportjournaal
MOO Journaal
L volgende patiënt (herh)
ook dat nog extra (herh)
jL werelden: Exodus 1947 (herh)
Classic Albums: Jimi Hendrix
(herh, tot 11.48)
)629 Daddy's Girls, comedy
0 Alles kits
l7Si Growing Pains, comedy
.,21 Get the Picture, spelletje
«52 Willem Wever
,123 Waku waku, spelletje
20.00 Journaal
2)25 Netwerk, actualiteitenrubriek
2,00 Weeroverzicht
2, 59 Opsporing verzocht
22 04 Thank You for the Music
22 50 Dokument: Steunpunt reporta
ge-serie
2)28 Miniatuur (herh)
2J32 cheers, comedy (tot 23.56)
Lout Donders, eindredacteur van TV8 Brabant
10.00 Huisje boompje beestje (tot
10.20)
1100 Scene in English. Afl. 1 (tot 11.30)
33.00 Journaal
,305 Studio Sport (herh)
3445 Te huur (huren in de praktijk).
3500 Spreekuur
35 55 PP: Uitzending Unie 55+
38 00 Journaal
3809 Ik Mik Loreland. Afl. 1
36.35 De ark van Stekeltje
3700 Schetsen uit de natuur: De toen
dra, documentaire
0.29 2Vandaag, actualiteiten met om
17.30 en 18.00 Journaal; 18.44
Sportjournaal en vanaf 18.52
Hoofdpunten uit het nieuws ge
volgd door het weer
19.00 Meer tuinplezier, magazine
39.31 Onder de hamer, serie waarin een
veilinghuis en -meester centraal
staan. Afl. 1: Kunst en antiek
20.01 Ik ben je moeder niet comedy.
Afl. 1 (herh)
20.30 Stay the Night mini-serie (deel 1)
22.05 Diagnose kanker, informatieve
documentaire-serie. Afl. 1
23.00 Studio NOS met om 23.30 Jour
naal
23.35 Een groeiend bedrijf. Afl. 1 (tot
00.05)
D0.10 Tennis: US Open
Greta Garbo met Robert 1
namige roman van Selma La-
gerlöf.
Exportproduct
Naast hoofdrolspeler Lars Han
son steelt de dan negentienjarige
Greta de show. Op de credits
staat zij geafficheerd als Greta
Garbo. Deze naam heeft Stiller
haar aangemeten, omdat Gus
tafsson volgens hem niet 'bekt'.
En onder de naam Greta Garbo
zal Zwedens belangrijkste ex
portproduct aller tijden geschie
denis schrijven.
Maar eerst gaat het nog even mis.
Filmopnamen in Turkije worden
afgebroken, omdat de filmmaat
schappij van Stiller failliet gaat.
Op de terugweg naar Zweden
strandt het (inmiddels) liefdes
paar Stiller/Garbo wegens geld
gebrek in Berlijn. Een toevallige
ontmoeting tussen Stiller en zijn
beroemde Oostenrijkse collega
G.W. Pabst brengt soelaas.
De Zweed vertelt hem over zijn
problemen en Pabst geeft Garbo
naast de rijzende ster Asta Niel
sen de hoofdrol in Die Freudlose
Gasse. De film over de lotgeval
len van twee jonge meisjes, die
hun lichaam te koop moeten aan
bieden is een groot succes.
Hollywood
Het talent en de magnetische uit
straling van Garbo zijn inmiddels
ook in Hollywood niet onopge
merkt gebleven. Nog tijdens de
opnamen van Die Freudlose Gas
se contracteert de door Pabst in
geseinde MGM-tycoon Louis B.
Mayer Garbo en haar ontdekker
Stiller. Het duo maakt in 1926 de
FOTO AP
oversteek naar Hollywood, maar
Stiller zou al snel weer de reis in
omgekeerde richting maken.
Garbo's Hollywood-debuut, The
Torrent, mag hij niet regisseren
en tijdens de opnamen van The
Temptress (eveneens 1926) wordt
Stiller ontslagen. Hij probeert
het nog even bij MGM-concur-
rent Paramount, maar ook dat
mislukt. Stiller keert teleurge
steld terug naar Zweden.
Misschien wel tot opluchting van
Garbo, die tijdens de opnamen
voor Flesh and the devil een
Pas twee jaar na de invoering van
de geluidsfilm durft MGM het
aan een sprekende Garbo op het
doek te brengen. De vrees, dat de
zwijgende sfinx wel eens van
haar voetstuk kan vallen, is onge
grond. Vooral in Tolstoi's tragi
sche liefdeskroniek Anna Kareni
na (1935) en in Ninotchka (1939)
schittert Garbo-met-stem als
nooit te voren.
Haar laatste film, Two-Faced
Woman, neemt Garbo in 1941 op
onder regie van George Cukor.
Het is haar eerste flop. Misschien
wel daarom duikt zij, pas 36 jaar,
onder in de anonimiteit. Garbo
wordt een levende legende, een
raadselachtige vrouw tot wie het
nagenoeg onmogelijk is door te
dringen.
Op 15 april 1990 overlijdt Greta
Garbo, 84 jaar oud en een oeuvre
van 24 films achterlatend. Van de
elf 'zwijgende' zal het Filmmu
seum de komende maand het me
rendeel vertonen, meestal live
met muziek begeleid. Als ode aan
de sfinx met de goddelijke trek
ken.
'Greta Garbo - Stil en Spraakmakend'.
De hele maand september in Neder
lands Filmmuseum, Vondelpark 3 Am
sterdam (020-5891400). Dagelijks
20.30 uur.
