Win Ams verd Euthanasie onder Lakshmi's hoede Gevangenisimams wars van onderling gekissebis moslims 'Anti-oecumenische stemming is intern orthodox probleem' Een go 7M0 'Aanstel manager overhei Moslim-organisaties worden onoverzichtelijk Moslimgevangenen komen geestelijk veel tekort deStem de!stem geestelijk leven Euthanasie verdeelt hindoes Optimisme 1 1/2 G Door Guido de Bruin, anp Rotterdam - Het onderling ge kissebis van de moslims in Nederland is de gevangenis imams Rafiq Fris en Moham med Ouakki een doorn in het oog. Toch hebben zij aan het ruime aanbod van islamiti sche organisaties de Stichting Nederlandse Islamitische Geestelijke Verzorging toege voegd. Niet om te concurreren met de diverse moslimraden, benadrukken ze. „We willen geen raad spelen, maar raad geven," aldus Fris. In de jungle van moslimbestuur ders met hun persoonlijke, poli tieke en nationale belangen wil len de gevarigenisimams onaf hankelijk blijven. „We willen niet afhankelijk worden van een bepaalde groep die ons een over tuiging oplegt," zegt Fris, secre taris van de nieuwe stichting. „Een imam die in een peniten tiaire inrichting werkt, moet zo veel mogelijk verschillende mos lims kunnen bedienen." De Nederlander Fris, dié zich eind jaren zestig tot de islam be keerde, werkt _als islamitisch geestelijk verzorger in de peni tentiaire inrichting-De IJssel in Krimpen aan den IJssel. 'De van- oorsprong Marokkaanse Ouakki, voorzitter van dé stichting, is ge vangenisimam in Alphen aan den Rijn en Zoetermeer. Beiden heb ben ook ervaring met werk onder illegalen die in afwachting van hun uitzetting in instellingen als het Grenshospitium in Amster dam zijn ondergebracht. Juist door het ontbreken van één representatieve islamitische 'zen dende instantie' is geestelijke verzorging door imams in gevan genissen, ziekenhuizen en de r Rafiq Fris (l) en Mohammed Ouakki krijgsmacht nog steeds niet defi nitief geregeld. Krachtens een tij delijke regeling met het ministe rie van Justitie kunnen gevange nissen en huizen van bewaring echter wel imams op freelanceba sis inhuren. Het aantal islamitische voorgan gers dat samen met rooms-katho- lieke, protestantse en humanisti sche collega's in een team samen werkt, is volgens Fris op twee handen te tellen. „Maar er zijn wel honderd imams die zo nu en dan in de bajes komen, vooral voor het leiden van gebedsdien sten." Fris en Ouakki zijn betrokken bij een experiment dat binnenkort in de regio Rotterdam begint. De Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR) wordt een regionale zendende in stantie die contacten met gevan genissen en huizen van bewaring legt en de werving en selectie van imams op zich neemt. In septem ber begint de bijscholing van de imams in samenwerking met de Hogeschool Holland en de dienst opleiding en werving van Justi tie. Begin 1998 zullen de eerste imams worden aangesteld. Door interne onrust bij SPIOR heeft het experiment de nodige vertraging opgelopen. Uit onvre de over het beleid van oud-coör dinator I. Spalburg en het dage lijks bestuur zijn zeven Turkse moskeeverenigingen uit het plat form van 35 moslimorganisaties gestapt. SPIOR heeft inmiddels een externe adviseur in de arm genomen om voorstellen te doen voor een betere organisatiestruc tuur. Volgens Fris was de kwestie van geestelijke verzorging voor de dissidente Turkse organisaties een gevoelige zaak. Veel Turkse imams worden door de Turkse overheid betaald en werken vaak slechts enkele jaren in Neder- ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1997 A Amsterdam (anp) - Onder hindoes in Nederland heerst gro te onduidelijkheid over de vraag of hun godsdienst eutha nasie toestaat. Dr. C. Mahabier, chirurg in het Drechtsteden Ziekenhuis in Zwijndrecht, heeft als hindoe geen problemen met de Nederland se euthanasiepraktijk. Volgens pandit dr. A. Bierdja staan de al oude hindoeïstische geschriften, de Veda's, euthanasie echter niet toe. De ongeveer 80.000 hindoes in Nederland discussiëren zelden in het openbaar over de toelaatbaarheid van euthanasie. Ruim hon derd hindoes deden dat onlangs wel tijdens een conferentie in Amsterdam ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Fe deratie Arya Samaj Nederland (FAS-Ned). De Arya Samaj is een 19e-eeuwse vernieuwingsbeweging in het hindoeïsme, waartoe ongeveer 20 procent van de Nederlandse hindoes behoort. FAS-Ned vertegenwoordigt 35 plaatselijke Arya-Samaj -organisaties Volgens Bierdja is euthanasie niet in overeenstemming met de Vedische réïncarnatieleer. Die stelt dat de leer van oorzaak en ge volg (karma) het menselijk leven regeert. Wie nu lijdt, heeft dat te danken aan daden in het verleden of in een vorig leven. Wie het lijden door bijvoorbeeld euthanasie beëindigt, laadt negatief kar ma op zich, waarvoor hij later of in een volgend leven moet boe ten. Voor een patiënt die ondraaglijk lijdt, heeft Bierdja slechts één boodschap: hij moet het verdragen. Als hij het door middel van euthanasie probeert te verkorten, krijgt hij de rest van het lijden dat hem is toebedeeld, in een volgend leven alsnog voor de kiezen. „Ik weiger te geloven dat het zo in de Veda's staat," aldus Maha bier. „Gelovigen die ondraaglijk lijden en om euthanasie vragen, hopen dat God daar begrip voor heeft. Het zou goed zijn als dé Vedische leer hun die hoop gaf." Volgens hem zijn de Vedische teksten voor velerlei uitleg vatbaar en kan euthanasie op basis van de Veda's ook verdedigd worden. Bierdja en Mahabier pleitten voor een grondige discussie over euthanasie in hindoekring. „Nu ondergaan hindoepatiënten een dubbel lijden," aldus Mahabier. „Ze lijden aan hun pijn en aan het geloof dat hun euthanasie verbiedt." Door Guido de Bruin, anp Graz - In de Russisch-Orthodoxe Kerk heerst een anti-oecume nische atmosfeer, zegt aartspriester Vladimir Fedorov. Hoewel orthodoxe kerkleiders andere kerken daarvan graag de schuld geven, is het volgens hem vooral een intern probleem. Patriarch Aleksej n kwam in juni op de tweede Europese Oecume nische Assemblee in Graz met een harde boodschap. Oecumene is in Rusland een scheldwoord gewor den, omdat andere kerken en christelijke groeperingen, waar onder de Rooms-Katholieke Kerk en lidkerken van de Wereldraad van Kerken, zich in Oost-Europa aan agressieve zieltjeswinnerij schuldig maken. Toch ligt de oorzaak voor de anti- oeSüffiefli&che stemming''VdSrikl bij de orthodoxen zelf, meent Fë- doroy^hoogleraar theologie..,in Sint'Petersburg. De weinige dr- thodoxen die directe ervaring met de oecumenische beweging heb ben, moeten opboksen tegen een invloedrijke fundamentalistische stroming die wars is van elk con tact met West-Europese kerken. Voor de klachten over zieltjes winnerij op orthodox grondge bied tonen de oecumenische part ners vooral begrip. „Het is na tuurlijk een probleem voor hen dat zij in deze periode, na het ein de van de communistische heer schappij, met de komst van agres sieve buitenlandse sekten worden geconfronteerd," zegt kardinaal Edward Cassidy, hoofd van de pauselijke raad voor de eenheid van de christenen. Volgens Fedorov zou de invasie van nieuwe religieuze bewegin gen in Rusland juist een stimu lans voor oecumenische samen werking moeten zijn. Ortho doxen, katholieken, lutheranen en andere gevestigde kerken zou den gezamenlijk deze 'onchriste lijke' groepen te lijf moeten gaan, Dat Aleksej impliciet ook de Rooms-Katholieke Kerk in zijn aanklacht heeft betrokken, is vol gens Cassidy een misverstand, „De Russisch-Orthodoxe Kerk vreesde dat wij met een groot aantal mensen en heel veel geld het land zouden binnenvallen. Dat hebben we niet gedaan." Het bevreemdt Cashidyrrriiet dat er in de Russisch-Orthodoxe Kerk - een anti-oecumenische stemming heerst. „De meeste Russisch-or- thodoxen zijn nooit met de oecu mene in aanraking geweest. Het is dan ook niet vreemd dat ze er bang voor zijn. Vóór het Tweede Vaticaans Concilie hadden de rooms-katholieken een niet veel andere houding ten aanzien van de oecumene. Maar langzamer hand zullen orthodoxen begrijpen dat wij niet hun vijanden, maar broeders zijn." De orthodoxe familie is zelf trou wens ook geen toonbeeld van eensgezindheid. Bartholomeos I, oecumenisch patriarch van Con- stantinopel, besloot uit protest te gen de geplande top van de en Aleksej II niet naar Graz te gaan. „Hij was het niet eens mei die ontmoeting, omdat die de as semblee in Graz overschaduwd zou hebben," aldus metropoliet Michael Staikos, vertegenwoordi ger van Bartholomeos I in Wenen, Amsterdam (anp) - Door een gebrek aan imams in gevangenis sen schiet de geestelijke verzorging onder islamitische gedeti neerden ernstig tekort. Ook komen in de cel de religieuze ver plichtingen van moslims vaak in de knel. Dat blijkt uit een onderzoek van de Nederlandse Islamitische Raad (NIR), de Federatie Steun functies Minderheden en de Stichting Bijzondere Leerstoel Islam van de Universiteit van Amsterdam. Volgens het rapport 'Justitie, islam en de imam' moe ten ongeveer dertig gevangenis imams worden aangesteld om de bijna 3500 moslimgedetineerden geestelijk te kunnen verzorgen. Nu werkt een handjevol imams vooral op freelancebasis in ge vangenissen. De overheid erkent het recht op geestelijke onder steuning van imams, maar wacht met financiële ondersteuning, totdat er een representatieve isla mitische 'zendende instantie' is erkend. De structurele uitbrei ding van de moslimzorg mag vol gens de opstellers van het rapport overigens niet ten koste gaan van de arbeidsplaatsen van christelij ke en humanistische geestelijk verzorgers. Bijna driekwart van de 113 on dervraagde moslimgedetineerden zegt dat het geloof belangrijker is geworden, sinds ze in de gevan genis zitten. Zij hebben de imam vooral nodig als voorganger in het gebed, uitlegger van de Koran of gesprekspartner bij persoonlij ke problemen. Ook vinden de moslims dat de imam moet o[ men voor de belangen van de detineerden, bijvoorbeeld klachten door te geven aan personeel. In de gevangenis dient er voor moslimgedetineerden meer gele genheid. te komen om hun reli gieuze verplichtingen na te to men. Voor bijna driekwart van* ondervraagden is het niet moge lijk om gezamenlijk het vrijdag gebed te bidden. Een derde zeg1 dat het niet mogelijk is om voed sel te krijgen dat aan de islamiti sche voorschriften voldoet. 0oï is het voor velen moeilijk om tij dens de islamitische vasten maand Ramadan 's nachts t< eten. Verder ontbreekt het in ve» bibliotheken aan moslimlectuur Uit het onderzoek blijkt verdei dat een groot deel van de moslim- gedetineerden communicatiepro blemen heeft met het gevangenis personeel. Dat komt behalve door het taalverschil vooral door eet gebrek aan kennis over de gods dienstige achtergrond van mos lims, zo vinden de gedetineerden Bovendien zegt bijna de helft da>! het personeel negatief denkt ov«j moslims. Velen voelen zich 1* vendien achtergesteld bij huA niet-islamitische medegevang* Door Ronald Peters Den Haag - Een goi byist begint zijn veldtl een overheidsbesluit vloeden niet bij staatssecretaris of K; Hij zoekt de juiste ami uit. Iemand ergens op een veau. Liefst degene die een A4-tje met een beleii tikt. „Kom je op dat A4$ zit je goed, want de kar I na het zetten van de muil handtekening veel aanl derd is, is klein. Heel kiel De lobby van bedrijfsll belangenorganisaties hel aldus politicoloog M. vail delen, de laatste jaren niet voor niets verscho' Amsterdam (anp) - De dam Exchanges goed ge maanden is ruimschoots genover 21,7 miljoen gul De directie is voor het kol halfjaar optimistisch. All goede beursklimaat zich d< komt er opnieuw een 'hot sultaat uit de bus. Vooral de inkomsten uit d del met aandelen en opties explosief door de forse to van het aantal opdrachten In de eerste zes maanden v rig jaar werd er voor 42,3 n gulden aan commissie binr haald. Een jaar later bedr, commissie al 72,8 miljoen g De andere inkomstenbronn als noteringsvergoedingen post handelsondersteunin; gen minder sterk. Op de AEX-effectenbeurs, bekend-,-flkhiaaet Damrak', het aantal transacties met 5 cent tot. 3vfl.jndljoen. De beurs zag Het aantal verhai contracten stijgen met 63 p: tot 22 miljoen. Amsterdam Exchanges is genaaar van de effectenberi Optiebeurs en de Agrarisch mijnmarkt. Sinds begin dit de organisatie actief, na eer tussen de voorheen zelfs! opererende Effectenbeurs e tiebeurs. Vanaf volgend jaar word drie beurzen op één piel I Beursplein 5 gevestigd, huidige vloer van de aani| beurs wordt de Optiebeurs tigd, afkomstig van het par het Rokin. De beurshandel ergens anders in het gebou plaatst. De nettowinst over de eers maanden had nog hoger ki (ADVERTENTIE) Hmrk P.tri-Stnm. 1» - CH-4051 UI. 00 41/61 279 92 8 fax 00 41/61 279 92 8 Den Haag (anp) - Het wet oij de overheid is een 'am af te leiden uit een coluirl neelsmanagement bij Bin fc het augustusnummer var| aagement en Bestuur veegt ™g de vloer aan met het eig reide optreden van overheiq Dagers bij het selecteren van we medewerkers of bij het ssl stellen van een managen team. „De meeste manager goeden niet te na gesproken ken daar een potje van," sc de personeelsdirecteur. Het zou hem niets verbaze "dij meer dan de helft var aanstellingen de vlotte babb s°eraal wenselijke antwo> en/of het uiterlijk van doorsli n e betekenis zijn geweest e aversie tegen het inscha an professionele krachten k ^verheid uiteindelijk hande- Door Guido de Bruin, anp Rijswijk - Met de Nederland se Islamitische Raad (NIR) als jongste aanwas, begint de keur aan vertegenwoordigen de moslimorganisaties in Ne derland steeds meer op een ondoordringbaar woud te lij ken. De hoop van de overheid op één representatief aan spreekpunt voor alle 500.000 moslims, vervliegt daardoor steeds meer. Volgens voorzitter S. Damra wil de kersverse raad de zaken an ders aanpakken dan de bestaan de vertegenwoordigende orga nen. Hij maakt zich niet druk over de representativiteit van zijn orga nisatie - „dat is een utopie" - maar wil slechts pragmatisch te werk gaan. „Concrete problemen vragen om een concrete aanpak. Volgens Damra hebben de ih 1990 opgerichte Islamitische Raad Nederland (IRN) en-dieris liberale tegenhanger de Neder landse Moslimraad (NMR) door interne en onderlinge verdeeld heid niets bereikt. De IRN is een koepel van de drie grootste Turkse, Marokkaanse en Suri naamse moskee-organisaties. De NMR bundelt diverse kleinere, veelal vernieuwingsgezinde groeperingen. Damra noemt de onlangs ingestelde Raad van Moskeeën een 'doodgeboren kind', omdat er alleen Turkse moskee-organisaties in zijn ver tegenwoordigd. De NIR is een bundeling van vijf moslimorganisaties: de Neder landse Islamitische Bond voor Ouderen (NISBO), waarvan Damra ook voorzitter is, de Lan delijke Islamitische Jongerenor ganisatie (LISJO), de Landelijke Islamitische Vrouwenorganisa tie (LIVO), het Nederlands Isla mitisch Welzijns- en Zorginsti- tuut en de Stichting Halal Voed sel en Voeding. De NIR is volgens Damra voor zichtig met het toelaten van an dere organisaties. „Wij willen geen ruzie in de raad." De raad richt zich vooral op geestelijke verzorging voor moslims in gevangenissen en zie kenhuizen. In samenwerking met de Universiteit van Amster dam werkt de NIR aan een cur sus die imams moet voorberei den op het werk in instellingen. Mede door de oprichting van nieuwe organisaties als de Raad van Moskeeën en de NIR leidt de Islamitische Raad Nederland, ooit bedoeld als representatief aanspreekpunt voor de overheid, een kwijnend bestaan. Volgens secretaris R. AbdurRahman is dat te wijten aan de 'opportunis tische aspiraties' van splinter groeperingen en individuen die slechts hun eigen positie willen versterken. „Sommige mensen die de IRN voort moesten trekken, steunen uit opportunisme andere organi saties," aldus AbdurRahman. „Ze kijken niet naar het belang van de islamitische gemeen schap." Hij wil geen namen noe men, maar uit zijn woorden blijkt dat hij vooral voorzitter E. Ates van de Raad van Moskeeën op het oog heeft. Ates, tevens voorzitter van de Turks-Islamitische Culturele Federatie (TICF), heeft in de IRN altijd een invloedrijke rol ge speeld, maar is met zijn Raad van Moskeeën nu een concur rent. Hij heeft echter steeds ge zegd dat hij de bestaande mosli morganisaties niet in de wielen wil rijden. Ook de Raad van Moskeeën richt zich vooral op islamitische gees telijke verzorging en de oplei ding van imams. „Het is goed dat Jan en alleman over deze zaken meepraat, maar het blijft een zaak van de moskeeën," aldus Ates. Behalve de genoemde koepelor ganisaties kent Nederland nog de Nederlandse Islamitische Fe deratie (NIF), de vertegenwoor diging hier te lande van de Turk se, radicaaj-ipjppitisriie Milli Görüs. Ook imams hebben sinds kort hun eigen belangenvereni ging. Een aantal Marokkaanse voor gangers heeft de Vereniging van Imams in Nederland (VIN) opge richt. Volgens AbdurRahman blijkt uit de teloorgang van zijn koepelor ganisatie dat het de moslims in Nederland niet erg lukt om in een gezamenlijk orgaan hun na tionale herkomst te overstijgen. „Het verdrietige van de huidige situatie is dat moslimorganisa ties weer langs nationale lijnen gaan werken." Door Guido de Bruin, anp Den Haag - Met offers aan Laksh- mi, godin van geluk en voorspoed, heeft de 39-jarige hindoe Shanti Paragh zijn keuze voor de dood be vestigd. Als homo en aidspatiënt was hij al een buitenbeentje in de hindoestaanse gemeenschap. Met zijn openlijke keuze voor euthana sie brak hij een derde taboe. Het was de eerste maal dat hindoe priesters met gebeden en offers in het openbaar een religieus afscheid ver zorgden voor iemand die voor euthana sie heeft gekozen. In hindoekring is zijn keuze allesbehalve onomstreden. „Van de priesters zal het wel niet mogen, maar zij voelen niet de pijn die hij lijdt," aldus Shanti's broer. Ondersteund door zijn broer en gekleed in smetteloos wit droeg Shanti in de Haagse hindoetempel Sewa Dhaam zijn offer op aan Lakshmi. „Wijs mij de weg," bad pandit S. Tewarie namens Shanti. „Ik ben verdwaald. O moeder van het heelal, ik weet dat u na het ver laten van dit lichaam aan mijn zijde zult staan en mij de weg naar verlossing zult wijzen. Geef mij een plaats in uw schoot, waar altijd honing is." Shanti erkende dat hij gedurende zijn leven weinig actief in het geloof is ge weest. „Maar ik ben als hindoe opge groeid en ik wil als hindoe afscheid ne men. Het zou niet compleet zijn ge weest, zonder dat er een priester aan te pas was gekomen." Aan het einde van de ceremonie zette hij zijn naasten met gele kleurstof een stip tussen de ogen, „teken van de blijdschap in onszelf". Voor de Haagse hindoe-priester S. Te warie was het de eerste maal, dat hij het afscheid van een geloofsgenoot die voor euthanasie koos, met een religieuze ce remonie begeleidde. Het enige dat hij als priester in feite kan doen, is God om vergeving vragen. Want wie de Veda's, de hindoeïstische heilige boeken, strikt hanteert, moet tot de conclusie komen dat euthanasie ongeoorloofd is. Volgens vele kenners van de geschriften is euthanasie in strijd met de hindoeïs tische leer van oorzaak en gevolg (kar ma). Wie nu lijdt, heeft dat te wijten aan daden in het verleden of in een vo rig leven. Wie zijn lijden door middel van euthanasie bekort, krijgt de rest van wat hem is toebedeeld, in een vol- Pandit S. Tewarie in de Haagse hindoetempel gend leven alsnog voor de kiezen. Waar sommige van zijn collega's daarom een hard nee laten horen, kiest Tewarie voor de pastorale weg. Als hindoes hem vragen om hen op het pad naar hun zelfgekozen dood geestelijk te begelei den, zal hij dat niet weigeren. Volgens Indiase collega's gaat hij daarmee te ver. „Maar zij leggen Indiase maatstaven aan. Wij hebben in deze samenleving onze eigen normen en waarden," aldus Tewarie, priester van de Sanatan Dharm, de orthodoxe stroming waartoe de meerderheid van de 80.000 hindoes in Nederland behoort. Bovendien kent Tewarie uit de geschrif ten voorbeelden van euthanasie avant la lettre. Zo genoot Bhishma, een van de helden uit het Mahabharata-epos, het voor recht om zelf over het tijdstip van zijn dood te kunnen beschikken. Hij komt doorzeefd met pijlen uit de strijd die in het boek wordt beschreven. Nadat hij lange tijd op zijn 'bed van pijlen' heeft doorgebracht, geeft hij met toestem ming van de god Krishna uiteindelijk de geest. De discussie over euthanasie is in hin- FOTO ANP doekring nog maar pas op gang geko men. Een televisiedocumentaire van de hindoe-omroep OHM over de zelfgeko zen dood van een hindoestaanse vrouw deed in 1995 nogal wat stof opwaaien. Eerder dit jaar kruisten een hindoe-chi rurg en een pandit tijdens een bijeen komst van de vernieuwingsgezinde stroming Arya Samaj over het gevoelige onderwerp de degens. land. „Voor de geestelijke verzor ging hebben we nu juist behoefte aan imams die goed ingewerkt zijn in de Nederlandse samenle ving." Fris en Ouakki doen beiden hun best om voor moslimgedetineer den van verschillende herkomst acceptabel te zijn. Fris ziet zijn Nederlandse achtergrond daarbij als voordeel. „Ik heb in de afgelo pen jaren contact gehad met mos lims van verschillende culturele achtergronden." Bovendien heeft hij door zijn studie in Marokko en Saudi-Arabië, cursussen Turks en Urdu en reizen naar Turkije, India en Pakistan de lan den van herkomst van Neder landse moslims leren kennen. Het huidige aanbod van islamiti sche geestelijk verzorgers in ge vangenissen en huizen van bewa ring schiet volgens Fris en Ouak ki schromelijk tekort. Ze schat ten dat een kwart van de gedeti neerden in Nederland moslim is. „Helaas is het aantal moslimge detineerden groeiende. Vooral de jongeren onder hen hebben be langstelling voor het geloof. Ze tonen vaak berouw en willen weer op het rechte pad komen. Ze hebben behoefte aan gesprekken met mensen die met hun religieu ze en culturele achtergrond be kend zijn. De priester en de do minee proberen het wel maar kennen de islam vaak niet goed genoeg." Gespreksgroepen trek ken meer publiek dan gebeds diensten, hebben de twee imams gemerkt. „Moslimgedetineerden schamen zich vaak voor elkaar om te bidden. Wij zeggen dan al tijd dat de plicht om vijf keer te bidden in de gevangenis niet geldt. Een van de voorwaarden voor het verplichte gebed is dat je vrij bent om de omstandigheden zelf te bepalen."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 6