Projectoren, camera's en beeldschermen veroveren musea
STaÏÏS^»™enVan
3 s
Beeldende
kunst
DE STEM
U CT NIEUWE
CULTURELE SEIZOENZZL
E5
Combinatie
Werkplaats
Verpulverd
Laatste drempel
Interesse! Stuur dan uwe
naar Johan CeulemansM
onderstaand adres
De gesprekken zullei
plaatsvinden in de kantoer
van Elf in Capelle aai
den IJssel.
DIP
Consulting Group,
Brouwersvliet 15
bus 6,
B-2000 Antwerpes
Tel.: 00-32-3/220.2800
Fax: 00-32-3/232.2093
U kan deze vacatur:
raadplegen op onze
Internet-site
http://www.SD.BE
en ook reageren via
e-rnail: DIP@SD.BE
l Sculptuur
van Max Ernst
:ing SOS Telefonische Hulp-
HD) biedt mensen die zo'n
;r maand beschikbaar zijn
iMligerswerk een interessante
trsbaan, nuttig werk, scholinj
tiding.
aanmelden als
HULPDIENST
i\
ut»cüi i it-jitJ
Isen anoniem en op
pen J
buiten kantooruren tt werken
id zich bij te scholen
langere tijd op zich te lemen
ringsvermogen
net een van onze me<Jewer-
076 -521 80 56.
0 - 4380 AC Vlissingen
hoeken wij
vorden op externe
eer mogelijk in de
:tioneren.
int u solliciteren
1 tot de doelgroep
ale Werkvoorziening,
en dat u een lichame-
iche/karakterologische
lijke beperking hebt;
irken op de arbeids-
niet (meer) mogelijk is
immerd. Vaak komt dit
ardat u thans of in het
)r een WAO- of andere
ring in aanmerking ben:
hoeft echter niet.
aard wel in staat zijn
eit te bieden, dat wil
regelmatig op het
l'n.
jrwaarden:
)sitie is vastgelegd in
ale Werkvoorziening.
iteren?
aten weten door voor
er 1997 een brief met
te sturen aan het ADZ,
ig personeelszaken,
4380 AC Vlissingen.
De Beyerd, centrum voor
geldende kunst te Breda, is
vanaf 5 oktober een groot
overzicht ingericht van Neder-
jnése affiches 1960-1996, sa
mengesteld door Anthon Bee-
Op dezelfde dag begint in
De Beyerd de tentoonstelling
levieiv of Re(f)use, voorbeel-
ien van hergebruik van in-
lustrieel en natuurlijk materi
al. Iets later in het seizoen,
p 14 december, begint in De
eyerd een overzichtsten-
oonstelling van schilderijen
an jan Roeland.
In Het Markiezenhof in Ber
gen op Zoom is de tekenaar
Peter van Straaten in al zijn
veelzijdigheid te zien op een
grote eenmanstentoonstel-
ling. Het is de eerste maal dat
Van Straaten zijn originelen
exposeert (vanaf 4 oktober).
Bij de tentoonstelling ver
schijnt een opmerkelijke mo
nografie over alle aspecten
van Peter van Straaten.
Stichting De Pont in Tilburg
heeft vanaf 6 september schil
derijen van Robert Zandvliet,
die de kunstenaar het afgelo
pen jaar maakte in het gast-
atelier van De Pont. Vanaf 11
oktober toont Giuseppe Peno-
ne recente beelden en teke
ningen, en vanaf maart zijn er
beelden, tekeningen en foto's
van Thomas Schütte te zien.
Gedurende alle tentoonstel
lingen is steeds de tuin van
|ohn Körmeling te bezichti
gen.
Het Textielmuseum in Tilburg
herbergt tot in januari een
grote tentoonstelling van Eu
ropese quilts als vorm van he
dendaagse kunst. In het na
jaar volgt een 'signalement'
van vliegtuigstoelontwerpen
bekleed met AaBe textiel.
Het Noordbrabants Museum
in Den Bosch huisvest vanaf
13 september twee tentoon
stellingen. La Care is gewijd
aan het nieuwe Bossche sta
tion in aanbouw en aan de
omvangrijke stadsvernieu
wing in de spoorzone. De
tweede expositie Brabant in
Brandpunt brengt de in
voering van de fotografie
vanaf het allereerste begin in
beeld.
Het Zeeuws Museum in Mid
delburg toont het gehele jaar
de Nehellennia-vondsten uit
de Romeinse tijd. In de nabije
toekomst gaat het museum in
het Middelburgse Abdijcom
plex uitbreiden. De architec
tonische invulling van die uit
breiding zal middels een ex
positie worden gepresen
teerd.
h Museum Boijmans van Beu
lingen in Rotterdam is vanaf
b december een tentoonstel
ling te zien over twee aspec
ten van de kunstenaar Max
Ernst: beeldhouwen en ani
matiefilm. Tevens brengen fo
to's Ernst in beeld.
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1997
Kunst met
stekker
rukt op
'Kunst
met een stekker,
l5de ^Ind mediakunstdecember »jn
xnediakunst f ^ffdS/oor een actuele
twintigjarig bestaam wereld
1 'Everything will be alright' (1997) van Anne Quirijnen, An-Marie Lambrechts en Peter Missotten.
'Passagem de Mariana' (1997), performance van Eder Santos en Paulo Santos.
Het Italiaanse Studio Azzurro met 'Tavoli (perchè queste mani mi toccano)' (1996).
Door Angelique Spaninks
Een kermis van licht en beweging, van
geluid en beeld. Overal beeldscher
men, stekkers en kabels, camera's,
projectoren en slim in de wanden weg
gewerkte geluidsapparatuur. Iedereen
die de laatste jaren een museum voor
moderne kunst heeft bezocht is zo'n
opstelling weieens tegengekomen. Het
lijkt er dan ook op dat de kunst met
een stekker, tegenwoordig ook wel me
diakunst genoemd, de museale wereld
definitief veroverd heeft.
De grote doorbraak kwam zo'n vijf
jaar geleden, met de negende Docu-
menta in Kassei. Daar vormde de gro
te video-installatie Anthro/Socio van
Bruce Nauman het onontkoombaar
middelpunt. Enkele jaren later, tijdens
de Biënnale van Venetië 1995 won vi
deokunstenaar Gary Hill de belang
rijkste prijs voor de beeldhouwkunst.
En ook tijdens de Biënnale en Docu-
menta van dit jaar is de mediakunst
niet meer weg te denken; een substan
tieel deel van het Documenta-pro-
gramma is zelfs via internet te volgen.
Onmiskenbare aanwijzingen dat me
diakunst eindelijk van zijn eilandje
komt, een plek vindt, als niet méér
maar ook zeker niet minder, dan de
traditionele artistieke media schilder
kunst en beeldhouwkunst.
Toch is de erkenning van de media
kunst nog niet helemaal compleet. Al
zijn kunstenaars als Nam June Paik,
Bill Viola, Gary Hill en Tony Oursler
al lang geen onbekenden meer in Ne
derland, hun mediawerk is hier nog
slechts mondjesmaat door musea aan
gekocht. Om over het verzamelen van
de internationaal hoog aangeschreven
mediakunst van Nederlandse bodem
maar helemaal te zwijgen. En wat mu
sea in de loop van ruim twintig jaar
wel aan mediakunst verzameld hebben
- naast autonome werken en registra
ties van performances en happenings
ook opvallend veel videoclips, inter
views en documentaires - is pas sinds
kort in het kader van het Deltaplan
Cultuurbehoud in kaart gebracht en
geconserveerd volgens de technologi-
'Rabbit Suit' (1997) van Hanne Nielsen en Brigit Johnsen.
sche eisen van nu.
Mediakunst en museum mogen dan
nog op gespannen voet staan, toch is er
hier te lande zeker geen sprake van ge
brek aan activiteit in het circuit van
mediakunstenaars en instellingen die
zich op deze vorm van kunst toeleggen.
Zo vindt medio september al weer het
vijftiende World Wide Videofestival
plaats, ooit begonnen in het Haagse
Kijkhuis, dit jaar voor het eerst ge
adopteerd door het Stedelijk Museum
en diverse andere Amsterdamse kunst
instellingen. Veejay's veroveren de
uitgaanscultuur en trokken ook op de
jongste kunstRAI de nodige aandacht.
Het ooit aan de Bossche Vughterstraat
geboren videokunstenaarscollectief
V2, dat zich enkele jaren geleden in
Rotterdam vestigde, mag in oktober de
prestigieuze Prins Bernhard Fonds
prijs ter waarde van een ton in ont
vangst nemen en het in Amsterdam ze
telende bijna 20 jaar bestaande cen
trum voor mediakunst Montevi-
deo/TBA is onlangs verhuisd naar een
ruime behuizing aan de Keizersgracht.
Daar beschikt het over drie grote pre
sentatiezalen, een flinke bibliotheek,
kantoren en verschillende studio's.
Maar laten we beginnen bij het begin:
wat is mediakunst nu eigenlijk? „Me
diakunst is beeldende kunst waarbij
gebruik gemaakt wordt van allerlei
soorten elektronische media. Dat kan
licht zijn, maar ook geluid, beeld of
een combinatie van die elementen. Een
belangrijk deel van de mediakunst be
staat uit video's en installaties waarin
van beeldschermen gebruik gemaakt
wordt, maar ook film, computerkunst
en geluidskunst behoren tot het veld",
vertelt Mirjam Coelho, artistiek leider
van Montevideo/TBA.
Bijna twintig jaar geleden begon haar
vader, René Coelho een in Hilversum
teleurgesteld televisieregisseur, Ne
derlands eerste galerie voor video
kunst. „Hij realiseerde zich dat kun
stenaars met hetzelfde kastje heel wat
interessanters deden dan de steeds
commerciëler opererende omroepen",
aldus zijn dochter. Coelho maakte
kennis met Nederlands videokunst
pionier Livinus van der Bundt en stel
de zijn werk als eerste tentoon, waarna
vele andere presentaties volgden.
Maar wat misschien nog wel belangrij
ker was dan het laten zien van deze
toen nog behoorlijk nieuwe vorm van
kunst, was het bundelen van appara
tuur. Het inrichten van een studio an
nex werkplaats waar kunstenaars
konden kennismaken met en experi
menteren op dure apparatuur die ze
ieder voor zich nooit zouden kunnen
veroorloven. „Al snel verzamelden
zich zowel Nederlandse als buiten
landse kunstenaars rondom de werk
plaats, waardoor Montevideo een heel
internationale aangelegenheid werd",
aldus Mirjam Coelho.
Overigens bleven de taken van Monte
video niet beperkt tot de werkplaats
en presentatieruimte; de Coelho's leg
den zich evenzeer toe op het verzame
len en distribueren van videokunst.
„Dat heeft ons een uitgebreide collec
tie opgeleverd met werk van kunste
naars uit de hele wereld. Daar zitten
inmiddels heel beroemde namen tus
sen zoals Paik, Viola, Hill en Ulay en
Abramovic, maar ook werken van Nan
Hoover, Jaap Drupsteen en Lydia
Schouten."
Het feit dat videokunst maar ook de
andere vormen van mediakunst ra
zendsnel verouderen, is volgens Coel
ho een van de redenen waarom musea
tot nu toe niet massaal tot aankoop
van dit soort werken zijn overgegaan.
„Banden van amper twintig jaar oud
zijn niet meer te bekijken of zeis al he
lemaal verpulverd, systemen van toen
zijn volledig achterhaald. En een mu
seum beschikt meestal niet over de ap
paratuur zoals wij die hebben, om dit
soort problemen het hoofd te bieden."
Een ander probleem is dat van de uni
citeit. Veel mediakunst is nu eenmaal
immaterieel van aard, het beeld is niet
tastbaar en uniek zoals een schilderij
of beeld, maar bestaat slechts uit lij
nen en punten in een beeldscherm, dat
je aan maar ook uit kunt schakelen.
Het werk is mechanisch van aard en
veelal oneindig reproduceerbaar.
Maar ook al hebben dit soort koude,
mechanische beelden geen aura meer,
zoals Walter Benjamin het ooit noem
de, en weet je nooit zeker hoeveel ko
pieën ervan circuleren, dit betekent
niet dat het geen echte kunstwerken
kunnen zijn. De kern van dit soort
werken zit 'm alleen niet meer in het
statische beeld, maar in de tijd die het
nodig heeft om z'n verhaal te vertellen.
In die zin heeft veel mediakunst een
duidelijke relatie met televisie en/of
radio. Maar wie videokunst als een
verkapte vorm van televisie ziet - ach
terover leunt, het verstand op nul zet,
de chips bij de hand in de veronder
stelling 'vermaakt' te worden - komt
meestal bedrogen uit.
En daarmee raken we aan de laatste
drempel die tussen de mediakunst en
het museum staat. „Bewegende kunst
laat zich moeilijker presenteren dan
een stilhangend schilderij of een beeld
dat hooguit beweging suggereert", al
dus Mirjam Coelho. „Tentoonstel
lingsmakers hebben daar vaak proble
men mee, brengen mediakunst als een
kermis, of in een statische opstelling,
alsof daar niets tuSsen zit."
En het publiek? Het publiek is nu een
maal gewend naar een beeldscherm te
kijken alsof het televisie is, of onge
dwongen, in eigen tempo door een mu
seum te kuieren. De meeste media
kunst is dwingend als het om tijd gaat,
vraagt soms zelfs interactie, en een
blik die meer associatief dan consume
rend kijkt.
Zowel Montevideo als het World Wide
Video festival en V2 zien het als hun
taak musea en het grote publiek te la
ten zien dat ook deze vormen van
kunst boeiend, verrassend en prikke
lend kunnen zijn. Zij bieden plaats aan
levendige en flitsende installaties,
maar ook aan intieme en traag verglij
dende mediakunst die het verdient ge
zien en beleefd te worden.
I Het Nederlands instituut voor mediakunst
Montevideo/TBA viert haar 20-jarig bestaan
op 12 december. De door Montevideo sa
mengestelde tentoonstelling 'Kunst met een
stekker, mediakunst uit de jaren negentig'
reist komende maanden langs diverse
kunstuitlenen, waaronder de Artotheek
Breda van 6 dec t/m 10 jan.
I Het 15e World Wide Video Festival vindt dit
jaar plaats tussen 12 en 17 september in Am
sterdam. Overdag met name in het Stedelijk
Museum, 's avonds in de Melkweg. Informa
tie: 020-6188741, Overtoom 141, Amsterdam
of URL: www.Desk.nl/-wwvf
