L
SEIZOEN
Muziek
Annie, Johnny,
Larry en vele
andere musicals
Q
dbureau
Bariton John Bröcheler vertolkt Wotan-rol in Wagners 'Ring'
iu ook
pen!
HET
ERKERS
DE STEM
ÈSSE
:SBUREAU
NIEUWE
CULTURELE
'97/'98
E4
Aanmoedigingen
Milaan
kien, onderdelen en ac-
Ibevinden zich in Amster-
I in Oosterhout. Voor deze
ld met vervanging wegens
Ite
lerkzaamheden voor de di-
Bbeheer en het verzorgen
n bij en u organiseert en
pcretaresse-opleiding. U
iverken met WordPerfect
Ide Franse als de Neder-
I. Geelen, telefoon 0162-
|rij graag binnen een week
r richten aan Citroën Ne- ?i
ouw J. Vierhout, Postbus
St. Joseph
Breda e.o.
r de gemeente Breda. In 1997
leren momenteel 5000 wo-
pe afdelingen Financieel Eco-
1 de organisatie functione-
fchillende afdelingen.
[/erzekerd bent van een breed
1 uitwerken van (meerjaren)
|echnische projecten en
i onder steunen.
I offertes èn met voor- en
pen op de diverse uit bestede
■vaardigheden moeten
pt.
Iruit een duidelijke affiniteit met
lerwerking en spreadsheets en
pn en een praktische talent om
1 open, creatief, assertfef en
fen woningcorporaties. Het be-
Ibleken geschiktheid is een
pr. J.C.R. Bex, interim manager
dagen na verschijnen van de-
bus 3522, 4800 DM Breda, on-
en techniek. Haar ook
magazijn- en transport
er mogelijkheden. Bent u
werk en kunt u door-de-
gskomen? Loop dan in
zaterdag bij ons binnen!
nschrijving wel een geldig
ijs (geen rijbewijs), uw
-/gironummer mee.
Gids
i Auto Holland N.V.
werf 39
G ROOSENDAAL
ubber Industries s.l.r. met
kelen en produceren wij
iging, oliekoeling en ver-
~ten behoren: Volvo,
op zoek naar:
amheden te verrichten.
ellen van machines, het
delen om een constante
n de urenregistratie en alle
nde LTS-metaalopleiding;
lijkheid om zelfstandig te
deze functie of indien u
op te nemen met Manuli
)165-576642. U kunt ons
aptember tussen 9.00 en
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1997
lleinbert de Leeuw: Eric
lute m Breda
j^alf maal concerteert Het
iants Orkest het komende
Uoen in West-Brabant. Dat
[sneer dan in jaren het geval
[jjeweest. Het gaat om acht
jönnementsconcerten in het
jiassé Theater in Breda, een
Bst- en een Nieuwjaarscon-
|at op dezelfde locatie, één
[loncert in schouwburg De
itóbg in Roosendaal en een
Wreden in het kader van het
Muziekfestival West-Brabant.
Ni Brabants Orkest zal wor-
4 geleid door de vaste diri
genten Mare Soustrot en jaap
4 Zweden. Laatstgenoemde
si onder meer het Requiem
'4 Mozart voor zijn rekening
nefnen, op 25 februari in het
flassé Theater. Op 11 no-
ember komt Reinbert de
Leeuw naar Breda om een re-
tüjl met muziek van Eric Satie
iejspelen.
Mg twee opmerkelijke con-
ceften in het Chassé Theater:
op 8 maart worden de Zeven
kiswoorden van Haydn uit-
ge/oerd in de versie voor
strijkkwartet, en op 23 april
komt de winnaar van het Liszt
Concours 1996, Igor Roma,
weer eens. Hij speelt samen
met het Brodsky Strijkkwartet,
o.a. in Schumanns Pianokwin-
Itet.
Om te noteren is het concert
op 1 december in De Maagd
in Bergen op Zoom: de be
faamde Academy of Ancient
Music onder leiding van Chri
stopher Hogwood. Dit Engel-
sebarokensemble speelt wer-
van o.a. Vivaldi en Han-
I del.
Een ancer top-gezelschap uit
de wereld van de oude mu
ziek is het Combattimento
Consort: uit Amsterdam, op
21 derember in De Kring in
Roosendaal en op 16 april in
De Maagd in Bergen op
[loom
lbosendaal organiseert
I schoiwburg De Kring op-
hieuw zeven koffieconcerten
op de derde zondag van de
maaid, van 11.30-13.00 uur.
Op 16 november speelt in de-
ze serie de pianist Ivo Janssen.
Opg-a komt dit seizoen ruim
aanbod. Opvallend is daarbij
I de tadruk op het gietijzeren
repertoire. Er worden uitslui
tend publiekslievelingen ge
tocht. De producties komen
neg steeds uit het oosten van
I Eiropa.
Hit Chassé Theater brengt Die
liuberflöte (Mozart), Rigoletto
Mi), La Bohème (Puccini),
li Finta Qardiniera (Mozart),
I Wee maal Aida (Verdi), La
'nviata (Verdi), Carmen (Bi
tst) en Madama Butterfly
Puccini).
Zuidlandtheater Terneu-
j ten presenteert Die Zau-
derflöte (Mozart), II Trovatore
C^erdi) en La Traviata (Verdi).
'i De Maagd in Bergen op
2oom valt te genieten van I
fa}Hacci (Leoncavallo), Caval-
'eria Rusticana (Mascagni), Die
&uberflöte (Mozart), Boris Go-
doenov (Moessorgski), Don
1'wanni (Mozart), Madama
htterfly (Puccini) en Faust
(Gounod).
Hst Muziekfestival West-Bra-
toit (3 tot 13 juni) beleeft zijn
Hside aflevering en wordt
c°mpacter van samenstelling.
Hoogtepunten van het Fes-
N, met Breda als centrum-
liggen vast. Zo komt er
ssti uitvoering van Verdi's Re-
fci in de Grote Kerk. HBO
toaagt een avond met Gersh-
en Bernstein bij. Het slót-
sneert wordt verzorgd door
[tet Metropole Orkest met
[^pianist Chick Corea.
'Ruimte krijgen in
het eigen lichaam'
Het
hoogtepunt
XSSÏaan devan het eerste
regisseur de
to0pvai>l»98vc,,S(! «Limburg»
,GötSSShelern«mtde
"in
rekening.
Door Johan Otten
„Ach nee", zegt hij, „ik zoek er niet te
veel achter. Wagner had zijn ideolo
gieën, die Germaanse cultus, maar voor
mij is het gewoon een sprookje. Dat
goud maken midden in de Rijn, het ge
ouwehoer over die ring: dat is toch een
sprookje... De dwergjes, de meiden die
op paarden door het heelal rijden:
prachtig. En er staat een stuk schitte
rende muziek onder die in een absolute
eenheid met de stem verweven is."
Bariton John Bröcheler, de bard uit
Eperheide, vertolkt in Der Ring des Ni-
belungen de belangrijke rol van de
oppergod Wotan. De vraag luidde of hij
moeite heeft met Wagner en diens zelf-
gecreëerde universum. Stuit het ont
vlambaar gebleken brouwsel van chris
tendom, antisemitisme en Deutschtum
hem tegen de borst?
Hij heeft de woorden steeds paraat,
maar zoekt nu wat langer naar een
zorgvuldige formulering. „Wagner, dat
is gewoon het belangrijkste stuk van de
operataart. De manier waarop hij over
zijn typetjes heeft nagedacht, hoe hij
dat muzikaal en dramaturgisch illus
treert: het is het meest unieke werk dat
er op de wereld bestaat. Wat die man
zélf was, dat is een andere zaak, dat
staat er los van. Als ik erover lees vind
ik het ook afschuwelijk. Maar het is nu
eenmaal zo dat enorm getalenteerde
mensen in de kunst en de politiek vaak
geweldige rotzakken waren. Je werkt
als zanger met ware despoten van diri
genten, onmensen. Toch ben je in staat
met hen iets groots neer te zetten."
John Bröcheler, 52, de meest gevierde
Nederlandse operazanger van dit mo
ment, tuurt vanuit de tuin bij zijn won
derschone vakwerkboerderij de verte
in.
Zonovergoten heuvels met een lappen-
patroon van weilanden, bosschages en
dorpjes: een uitzicht voor op het omslag
van een VW-brochure. Daar ligt het
klooster van Mamelis, wijst hij, en
ginds, dat torentje, dat is Duitsland.
Er zijn mensen die niets van een kun
stenaar willen weten, juist omdat ze
hem als mens niet zien zitten.
„Maar ze zijn niet consequent! Door de
oorlog hebben we hier nog altijd een
Duitslandhaat. Toch komt onze Lim
burgse cultuur, onze taal, onze religie,
eigenlijk uit Duitsland vandaan. Mijn
twee zonen zullen nóóit in Duitsland
gaan studeren. Wat een onzin, heb ik ze
gezegd. Kijk eens waar we wonen, dit
huis, dat is vooral betaald met Duitse
marken. Duitsland heeft nu eenmaal de
meeste theaters en de rijkste operacul
tuur. En je hebt geen idee hoeveel van
die ontzettend anti-Duitse mensen in
Duitsland gaan tanken nu de benzine
daar vijftig cent goedkoper is."
Het is hypocrisie, vindt hij, en daar
kom je in de kunst niet mee verder. Hoe
verwrongen zijn geest in andere op
zichten ook geopereerd mag hebben,
Wagner heeft magistrale kunst afgele
verd. Die moet tot klinken worden ge
bracht.
„Wagner", zegt de zanger, „dat is een
unendliche melodie... Zo'n partij als de
Wotan zit vol wisseldominanten, het
gaat altijd maar weer naar de volgende
deur. En dan zijn er weer andere deu
ren. Er ontstaat een ongelooflijk span
ningsveld. Ik kan uren Wagner stude
ren zonder me ook maar een minuut te
vervelen."
Dirigent Hartmut Haenchen sprak er
Bröcheler een paar jaar geleden over
aan. Die Wotan-partij, zei hij, daar
moet je eens naar kijken, dat moet iets
voor jou zijn. In diezelfde tijd kwam er
een verzoek van de Opera van Frank
furt, die de Siegfried - met Wotan in
zijn gedaante van Der Wanderer - op
het programma wilde nemen.
„Typisch was dat, twee van die aan
moedigingen in dezelfde periode. Zelf
had ik er nooit aan gedacht, ik had het
idee dat die partij veel lager lag. Wag
ner schrijft ook dat het een rol is voor
een hoge bas. Zelf was ik vroeger een
lyrische bariton, maar mijn stem heeft
een steeds lager bereik gekregen - te
genwoordig noemen ze me bas-bari
ton."
Bröcheler dook in het klavieruittreksel
en er ging een wereld voor hem open.
De Wotan bleek voortreffelijk
bij zijn stem
John Bröcheler, thuis in Eperheide: „Ik moet het instuderen alsof het een wereldpremière is. Alsof die Wagner me elke dag een paar pagina's toestuurt.
FOTO ARNAUD NILWIK
te passen. Hij accepteerde de invitatie
uit Frankfurt en heeft de Wanderer-
Wotan daar inmiddels gezongen. En nu
is Amsterdam aan de beurt, het Mu
ziektheater: de bühne waarop hij zich
het beste thuisvoelt.
Een intermezzo.
Zijn vrouw Leny verschijnt op het ter
ras: Milaan is aan de telefoon, La Scala.
Ze hebben dringend een invaller nodig,
of hij morgen kan komen. Nee dus, abso
luut niet, hij blijft lekker hier in zijn
heuvelland, in zijn boerderij en zijn ei
gen studio, waar de koeien belangstel
lend komen toegelopen als hij met de
deuren open aan het oefenen is. Nergens
is het beter, verzekert hij. Al boden ze
een miljoen, dan ging hij nog niet...
Amsterdam, zal hij later zeggen, het
operahuis waarin hij zich zo'n beetje de
huisbariton voelt, dat is een klasse
apart. „Die sfeer alleen al, de manier
waarop je ontvangen wordt. De profes
sionaliteit, de menselijke hartelijkheid.
Wie daar heeft gewerkt, die wil er terug.
Het is er heel anders dan in menig be
roemd theater waarvan iedereen
droomt. In de Scala hoor je 's middags
om half vier dat je 's morgens
om elf uur repetitie gehad zou
hebben."
Waar begint het instuderen van zo'n
Wotan-rol mee. Met het beluisteren van
hoe de collega's het hebben aangepakt
Geïnteresseerde ogen, een intense,
warme persoonlijkheid.
Hij was niet voor niets de ontdekking
van het jaar toen hij door Sonja Ba
rend aan het tv-publiek werd gepre
senteerd.
„Helemaal niet, ik luister pas naar an
deren als ik mijn rol hier thuis hele
maal heb ingestudeerd, net voor de re
petities beginnen. Als ik me te veel op
collega's richt, geef ik mijn eigen iden
titeit weg. Ik moet het instuderen alsof
het een wereldpremière is. Alsof die
Wagner me elke dag een paar pagina's
toestuurt."
„Ongeveer een jaar geleden ben ik be
gonnen en dat doe ik altijd op mijn ei
gen manier: met een soort slow-mo-
tion. Als ik op een metronoomtempo
van pakweg negentig moet uitkomen,
begin ik toch bij veertig. Zo ontdek ik
wat mijn lichaam doet, alsof ik met
een loep kijk naar wat er binnenin me
gebeurt. Het is iets ongelooflijks, een
soort meditatie, alsof ik steeds meer
plaats krijg in dat lichaam. Dat is voor
een zanger erg belangrijk: ruimte krij
gen. Met name de Nederlandse zanger
zingt veel te eng."
Wat de interpretatie van het verhaal be
treft: is het nodig om vooraf de comple
te Germaanse mythologie te verorbe
ren?
„Het zou niet alleen praktisch onmoge
lijk zijn - ik kan mijn tijd maar één keer
besteden en heb 350 pagina's Wotan uit
mijn hoofd te leren -, maar het is ook
nergens voor nodig. Ik kan een com
pleet Wotan-beeld in mijn hoofd stou
wen, terwijl de regisseur mij in zijn
concept binnen een minuut volledig uit
die sfeer kan halen. Trouwens: in Die
Walkure vertel ik Brünnhilde het com
plete verhaal, dus wat zal ik daar moei
lijk gaan doen?"
Begint hij vol zelfvertrouwen aan wat
een nieuw hoogtepunt in zijn carrière
kan worden?
„Nooit, Angst wordt bij mij met hele
grote letters geschreven, elke keer is er
die vreselijké spanning. Amsterdam
heeft gelukkig grote garderobes, daar
kan ik me vooraf ruim in mijn bewe
ging concentreren. De overgangen van
mijn stem proberen, de draagkracht, de
kleur, de flexibiliteit. Na het schmin
ken begint het opnieuw. Ik heb die
mens in de spiegel zien veranderen, ik
bèn veranderd - als ik zing, klinkt het
niet meer hetzelfde als daarvoor."
„Dan is het genoeg geweest. Ontspan
nen, zeg ik, losmaken. Maar hoe meer je
dat tegen jezelf zegt, hoe onrustiger je
wordt. In de zaal, met het orkest, hoor
ik die eerste noten wéér heel anders.
Losmaken, denk ik, je gaat een pils
drinken in het café en zingt een liedje
voor de mensen. Die durf moet je heb
ben. Maar ik heb 'm te weinig. Hij is een
hele tijd zelfs volledig weggeweest."
John Bröcheler heeft nog drie seizoenen
voor de boeg, zo kondigde hij aan. Af
scheid nemen als Wotan, als god, lijkt
hem dat iets?
„In een godheid zien we de goede men
selijke dingen onderstreept, in die zin is
Wotan helemaal niet goddelijk. Donar
is eigenlijk veel leuker."
Dan schiet hem de droeve soldaat uit de
opera van Alban Berg te binnen, een rol
waarin hij furore maakte.
„Geef mij Wozzeck maar. Juist omdat
hij zo menselijk is, is hij veel goddelij
ker dan een Wotan ooit geweest zou
kunnen zijn."
Afscheid als Wozzeck dan?
Een peinzende, serieuze blik. „Als
Wozzeck... Ja, dat zou leuk zijn. Woz
zeck, hier achter de studio, bij mij in de
wei."
De musical Eindeloos mag
dan van de programma'a zijn
afgevoerd, voor de musical in
het algemeen zijn het nog
steeds hoogtijdagen. De lijst
met nieuwe producties is aan
zienlijk. Joe - The Musical, de
nieuwe troef van Joop van
den Ende, is voorlopig alleen
te zien in Carré in Amsterdam
en na 23 november in het
Congresgebouw in Den Haag,
maar er komen genoeg andere
musicals naar de diverse Ne
derlandse theaters.
Ernst Daniël Smid speelt de
hoofdrol in Jack the Ripper,
met tekst van Sebastiaan
Smits en muziek van Tjeerd
de Haas. Op 20 september in
Dennis van de Klundert en
Brigitte Nijman als Danny en
Sandy in 'Grease'.
FOTO ROY BEUSKER
Breda, 1 oktober in Roos
endaal en 23 oktober in Et-
ten-Leur
Grease, the musical, met Bri
gitte Nijman en Dennis van de
Klundert is van 7 t/m 19 okto
ber en van 31 maart t/m 5
april in Breda, op 3 en 4 fe
bruari in Roosendaal, op 21
en 22 maart in Etten-Leur en
op 15 en 16 mei in Bergen op
Zoom,
Voor Annie the Musical, een
voorstelling voor het hele ge
zin, met Nicoline van Doorn,
Nelly Frijda en Will van Seist,
zullen de liefhebbers uit deze
hoek van het land allemaal
naar het Chassé Theater in
Breda moeten, op 10 t/m 14,
17 t/m 21, 23, 25 t/m 28, 30
december en 11/4 januari.
Joop van den Ende produc
tions brengt nog een nieuwe
musical: De Jantjes, het
volkstoneel met liedjes (uit
1920) van Herman Bouber,
bewerkt door Ivo de Wijs. De
belangrijkste rollen zijn voor
Carry Tefsen, Peter Faber en
Danny de Munck. Op 6 en 7
januari in Roosendaal, 8 en 9
januari in Bergen op Zoom en
van 13 t/m 15 februari in Bre
da.
Larry, this funny world is een
musical over de componist
Lorenz (Larry) Milton Hart.
Met Lou Landré, Joke de
Kruijf, Sylvia de Leur, van 16
t/m 22 januari in Breda, 23 ja
nuari in Terneuzen, 7 en 8 fe
bruari in Etten-Leur, 6 maart
in Roosendaal, 14 april in
Bergen op Zoom en 9 mei in
Oosterhout.
Het Koninklijk Ballet van
Vlaanderen komt met de mu
sical Jacques Brei Blues met
o.a. Jo Lemaire, 30 december
in Etten-Leur, 23 januari in
Bergen op Zoom en 31 januari
in Breda. Datzelfde Konink
lijk Ballet van Vlaanderen
brengt de musical Jekyll
Hyde, met Hilda Norga, Hans
Peter Janssens en An Lauwe
reins, op 16 en 17 december in
Roosendaal.
Oh Johnny is een musical over
Johnny Jordaan, met Rob van
de Meeberg, Marjolein Sligte
en Fred Florusse in de voor
naamste rollen. De tekst is
van Lars Boom en de compo
sities zijn van Martin van
Dijk. Op 14 oktober in Oos
terhout, 13 oktober in Hulst
en 22 april in Breda.
Reprises zijn er van West Side
Story, met Addo Kruizinga en
Maaike Widdershoven, van 25
februari t/m 4 maart in Breda
en van The Sound of Music,
met Ernst Daniël Smid en An
Lauwereins, op 17 en 18
maart in Breda en op 14 en 15
mei in Terneuzen.
