nu
Irvaring.
DE STEM
Trauma-helikopter kan snel ter plekke zijn bij ongelukken
is een wet van meden en
Hoe sneller hulp arri-
bij ongevallen met gewon-
des te beperkter de gevol-
van letsel. Levens worden
dankzij supersnelle inzet.
kan veel.
Maar soms is het nodig dat een
!rauma-arts ter plekke de toe
tend van een patiënt stabili
seert. Met een helikopter kan in
zo'n geval veel tijd worden be
spaard en een groot gebied wor
den bestreken.
Patricia Boelen
Medewerkster verkoop binnend
irei'd voor te lichten over
pcante functies. Zodat u
geïnformeerd en met de
verwachtingen uw nieuwe
[ing aangaat.
oreekt die werkwijze u aan?
ijdens kantooruren onder-
te vestiging en informeer naar
logelijkheden. En wie weet
u de volgende keer in onze
tentie. Trots op uw succes,
t van ons.
3) 520 06 31
KOOR ONZE LUXE
i PRINSENBEEK:
*e hulp m/v
en ambitie om lekker brood
genegen zijn aanvullende
Isen te volgen.
alaris bieden wij uiteraard een
pij gebleken geschiktheid een
deelt u mee in de winst.
Ruitend schriftelijk aan:
i P. Nagelkerke
1750 AB Oud Gastel
pita Nagelkerke
bt Tilburgs makelaarskantoor
ij (bestaand en nieuwbouw),
eling en verzekeringen,
ns hoog in 't vaandel,
ap van de Stichting
□rantiemakelaar bestaat uit
ars die u meer bieden dan de
op van huizen. Dit komt
:e BouwTechnokeuring en
Gegarandeerd
"even naar kwaliteitsverbete-
usiness-unif wonen bestaande
zijn van rijbewijs B, een HBO
atie makelaardij o.g.). Verder
i wel studerend te zijn voor
sben goede communicatieve
pelers en een stabiele en inne-
en commerciële instelling
Tilburg woonachtig te zijn
|g te vestigen
n mevrouw drs. A. Epping.
ion 400
IG Tilburg
144 333
naber@base.nl
ww.garantiemakeIaarsVnaber.nl.
Door John Lazaroms
e knalgele Bölkow-
helikopter staat bui
ten op het platform.
De zon schittert op de
glazen kap, de rotor
bladen hangen nu nog stilletjes omlaag.
Haar voor de start wacht de Bölkow-heli op
ie dingen die vandaag gaan komen. In twee
minuten tijd kan het helikopter-traumateam
belucht in zijn. Op weg naar een melding.
Sinds drie weken vliegt vanaf Rotterdam
Airport een helikopter van ANWB Medical
Air Assistance. Een spoedarts, een verpleeg
kundige en een piloot snellen naar ongeval
len in een straal van zo'n 60 kilometer van
bet vliegveld. Ze bestrijken een gebied dat
be provincies Zuid-Holland, Zeeland en het
westelijke deel van Noord-Brabant omvat.
Het gaat om een proef. Vanaf het dak van de
Vrije Universiteit Amsterdam vliegt al ruim
jaar een ANWB-heli. Volgend jaar worden
be resultaten van de twee proeven naast el
kaar gelegd. En dan is het aan de politiek om
een besluit te nemen over deze vliegende le-
De trauma-heli komt aan bij het Lievensberg-ziekenhuis in Bergen op Zoom.
Sinds de stationering van het team op Rot
terdam Airport zijn er al enkele tientallen
inzetten geweest, gemiddeld twee keer per
bag. In de hangar staan een aantal portaca-
bins. Van daaruit doet het traumateam haar
werk. Binnen wacht het team, elke dag van 's
ochtends zeven tot 's avonds zeven. Acht art
sen van het Academisch Ziekenhuis Rotter-
bam (AZR), zes verpleegkundigen van ver
schillende ambulancediensten en drie pilo
ten in dienst van het ANWB-dochterbedrijf
Medical Air Assistance doen afwisselend
dienst.
He ANWB is, zoals directeur Wil Botman
fan Medical Air Assistance stelt, gespeciali
seerd in het ter plaatsèTrrengen van hulpver
lening. „Daarom hebben we ook hiermee het
Wortouw genomen. Iedereen-vond dat er
eem experiment-met een traumaheli "moest
«men. Chirurgen, verzekeraars én het ver
antwoordelijke ministerie. Maar er geld voor
«schikbaar stellen dectëïrzëfmet. De ANWB
startte daarom zelf een project, allereerst op
Proef. Voor de stationering van de trauma
heli werd Amsterdam gekozen."
De havenbedrijven in Rotterdam vonden dat
ook zij een traumaheli in de buurt moesten
hebben. Uiteindelijk werd door het
Rom/Rijnmondproject, waarin onder meer
bedrijfsleven, provincie en gemeenten uit
het Rijnmondgebied deelnemen, geld be
schikbaar gesteld. Het AZR stelde acht art
sen beschikbaar, de ambulancediensten de
verpleegkundigen. De heli werd gehuurd en
in een knalgele ANWB-uitvoering gestoken.
De heli biedt plaats aan de drie leden van het
traumateam en is uitgerust met een indruk
wekkende batterij medische apparatuur, va
riërend van een uitgebreid assortiment me
dicatie tot een twaalfkanaals ECG-appa-
raat. Eventueel kan de patiënt zelfs worden
meegenomen, maar dat is niet de opzet van
de traumaheli. Het complete team kost jaar
lijks 2,25 miljoen gulden, inclusief heli.
De ANWB hoefde voor de invoering van de
traumaheli het wiel overigens niet zelf meer
uit te vinden. Haar Duitse zusterorganisatie
ADAC heeft namelijk in eigen land al zo'n 17
helikopter-traumateams. In heel Duitsland
zijn er 50 van dergelijke diensten. De erva
ringen daar konden worden gebruikt voor de
Nederlandse traumateams.
220 per uur
„We hadden in Nederland wel een aantal
ziekenhuizen met een traumateam, maar die
moesten over de weg naar een ongeval. De
aanrijtijd van zo'n team is altijd langer. En
als er een ongeval is, moeten ze hun regulie
re werk onderbreken. Dat is allesbehalve
ideaal," schetst Botman.
De heli kan binnen zeer korte tijd ter plaat
se zijn. De in het gebied werkende Centrale
Posten Ambulanceverkeer (CPA's Rotter
dam, Den Haag, Dordrecht, Middelburg,
Roosendaal en Tilburg) bepalen of de inzet
van de heli nodig is. Zij geven via de ambu
lancepost Rotterdam door in welke richting
en op hoeveel kilometer er een ongeval is ge
weest.
Terwijl de piloot de heli start, werkt de ver
pleegkundige een koers uit en tijdens de
vlucht navigeert hij. Daarvoor is hij vijftien
dagen bijgeschoold in navigatie en commu
nicatie. Als de traumaheli de lucht in gaat,
loodst de verkeersleiding van Rotterdam
Airport hen tussen het andere luchtverkeer
door. Met een snelheid van ruim 220 kilome
ter per uur raast de heli op een hoogte van
soms nog geen 200 meter naar het ongeval.
Een ongeval in de buurt van Breda wordt zo
in een stief kwartiertje bereikt.
Piloot Norman Meyer, door zijn collega's
omgedoopt tot Stormin Norman, heeft vijf
jaar in de offshore gewerkt als piloot. Vlie
gen van en naar booreilanden. „Ik ben dus
wel gewend aan masten en kabels bij het
landen. Al is de druk hier groter dan in mijn
vorige werk. Tenslotte hangt het leven van
mensen er vanaf," aldus Meyer.
De piloten zijn allemaal psychologisch ge
test. Dit om te voorkomen dat ze onnodige
risico's gaan nemen. „Je moet de limieten
respecteren. Slecht weer, te donker, ijzel.
Dat laatste is helemaal funest voor een heli
kopter. Die vliegt dan net zo goed als een
strijkbout. Op dat soort momenten moet je
jezelf realiseren dat niet alleen het leven van
die patiënt, maar ook van je twee teamgeno
ten van belang is," aldus Meyer, die het
teamgevoel extra wil benadrukken.
„We doen dit samen, in de lucht en op de
grond. Ook met de andere hulpdiensten. Ik
blijf niet in de heli, maar ga mee naar buiten
en houd evengoed een infuuszak vast. Ik
durf gerust te stellen dat ik in drie weken
veel van hen geleerd heb. En ik denk dat dit
wederzijds is."
Extra ogen
Een extra paar ogen in de lucht kan de piloot
wel gebruiken. Terwijl hij vliegt houdt de
trauma-arts contact met de ambulancepost.
De situatie op de grond wordt doorgespro
ken. Zo weten arts en verpleegkundige bij
aankomst meteen weten wat er aan de hand
is.
Eenmaal geland is het tijd voor de arts en
verpleegkundige om hun werk te doen.
Anesthesioloog in opleiding P. van Aggelen
werkt normaliter in het Academisch Zieken
huis Rotterdam, het Dijkzigt. Afkomstig van
de marine, waar hij vliegerarts was, is voor
hem een heli geen onbekend fenomeen. Hij
heeft heel wat reddingen op zee meege
maakt. Maar nu heeft hij op de grond te ma
ken met politie, brandweer en ambulance
personeel.
„Ik merk wel eens dat het gevoel bestaat dat
wij hun werk komen doen. Dat is niet het ge
val. We zijn een aanvulling, extra hulp voor
de patiënt. Het ambulancepersoneel hoeft
niemand uit handen te geven. Wij assisteren,
geven advies, doen ons eigen werk. Boven
dien zijn we te duur om de ambulance te ver
vangen, wat dus helemaal niet de bedoeling
is," aldus Van Aggelen.
Toch heeft de trauma-arts een aantal zaken
tot zijn beschikking die niet in een ambulan
ce aanwezig zijn. „We hebben een speciale
tas waar alles in de juiste volgorde inzit.
Daar zitten ook medicijnen in die, indien
verkeerd of in te grote hoeveelheden toege
diend, dodelijk kunnen zijn." En het trau
mateam kan ook kleine chirurgische ingre
pen doen. „Zelfs wat grotere als het noodza
kelijk is. Van iemand die onder een trein
vastzat moesten we laatst een onderbeen
amputeren, dat ging niet anders."
Met de patiënten wordt voor zover mogelijk
altijd alles doorgesproken. Met de andere
hulpverleners wordt nauw samengewerkt.
„Als een brandweercommandant het niet
veilig vindt dat ik een wagen inkruip vanwe
ge ontploffingsgevaar, dan doe ik dat niet.
Als een patiënt niet stabiel genoeg is om be
vrijd te worden dan wachten ze daar mee tot
het verantwoord is."
Het hele team heeft een cursus bevrijdings
technieken gevolgd op een speciaal hiervoor
ingericht centrum in Raamsdonksveer. En
alle artsen en verpleegkundigen van het
traumateam hebben een opleiding Advanced
Trauma Life Support (ATLS) gehad, zij het
dat de verpleegkundigen geen examen
mochten doen.
Zenuwslopend
Patiënten worden in bijna alle gevallen door
de ambulance naar het ziekenhuis vervoerd.
Slechts in tien procent van de gevallen
neemt de heli een slachtoffer mee. „Dat kan
best een zenuwslopende bedoening zijn voor
zo'n patiënt. Het is klein, benauwd en er
flink wat herrie. Door dat laatste kan ik am
per met een slachtoffer communiceren. Al
leen de ECG geeft informatie. Verder ga ik af
op de toestand van de patiënt. Zolang hij
lacht is er niets aan de hand," schertst Van
Aggelen.
Verpleegkundige Wim Breeman heeft, even
als de andere leden van het team, al heel wat
jaren ervaring op zijn vakgebied. Hij werkt
normaliter als ambulance-verpleegkundige
en is dus gewend aan het werk op straat. Hij
ziet de samenwerking met zijn collega's in de
ziekenwagens positief.
„De eerste ervaringen wijzen dat ook uit. En
als er problemen zijn moet je elkaar daar wel
op aanspreken. Ik merk dat er wel regelma
tig vragen komen. We geven altijd tekst en
uitleg en indien nodig kunnen ze altijd bel
len."
Interesse
Die interesse blijkt dagelijks, want diverse
brandweerkorpsen organiseren excursies
naar Rotterdam Airport en bezoeken het
team. Bovendien worden op de diverse
CPA's voorlichtingsbijeenkomsten gegeven.
Op de Roosendaalse Centrale Post Ambulan
cevervoer, die Westelijk Noord-Brabant be
dient, stelt Hans Fouchier dat de eerste erva
ringen aan hun kant positief zijn ervaren.
„We hebben vier inzetten gehad, waarvan
we er twee zelf hebben afgeblazen omdat het
letsel meeviel. In de andere gevallen ging het
om personen die bekneld zaten, een in Tho-
len en een in Made. Onze mensen zien het
traumateam niet als een bedreiging van hun
werk. Ze zijn duidelijk een aanvulling. Het
team heeft bovendien duidelijk meer moge
lijkheden voor bijvoorbeeld pijnbestrijding.
Zij kunnen patiënten volledig onder narcose
brengen."
Toch ziet Fouchier beperkingen die de inzet
van ambulances altijd noodzakelijk maken.
„Hoe zit dat midden in de stad met zo'n heli?
En bij slecht weer en in het donker kan niet
worden gevlogen. De criteria voor de inzet
FOTO DE STEM DICK DE BOER
van de traumaheli zijn erg ruim. Zelfs voor
aanrijding met 30 kilometer per uur zouden
we ze eigenlijk moeten inzetten. Dan kunnen
ze de hele dag in de lucht blijven. Nogmaals,
het is in onze ogen echter een prima aanvul
ling en tot nu toe gaat het prima."
Kille cijfers
„De traumazorg moet professioneler en daar
zijn we druk mee bezig," stelt directeur Bot
man. De Vereniging voor traumatologie pleit
ook al voor de invoering van dergelijke
teams in Nederland. Uiteindelijk moeten de
resultaten van de proeven in Amsterdam en
Rotterdam duidelijk maken dat traumaheli's
een waardevolle aanvulling zijn. En, altijd
belangrijk in de gezondheidszorg, de kansen
van patiënten vergroten zodat de kosten la
ter laag blijven.
„De gegevens van beide proeven worden in
een rapport opgenomen wat naar de minister
gaat. Het zijn natuurlijk kille cijfers over
kosten en baten. Elke gulden wordt afgezet
tegen het aantal jaren dat een slachtoffer na
hulp van een traumateam langer leeft. Voor
deel is misschien dat de meeste slachtoffers
van ongevallen relatief jong zijn."
Botman stelt dat de heli's in elk geval tot
eind 1998 blijven vliegen. „Dan moet minis
ter Borst inmiddels een besluit hebben geno
men over de toekomst van de teams. De di
recteur ziet het als een voordeel dat de mi
nister van Volksgezondheid bij de komende
Kamerverkiezingen lijsttrekker is van D66.
„Dit geeft haar een mooie kans iets aan haar
populariteit te doen," aldus Botman. Mocht
de minister anders besluiten dan hoopt de
directeur van Medical Air Assistance dat an
dere partijen de lasten willen dragen.
De leden van het trauma-team zijn het na
drie weken actief te zijn eens met die wens.
„We brengen nu een stukje ziekenhuis naar
de patiënt. Dat is nieuw voor Nederland en
dus wennen. Maar ik garandeer dat dit een
nieuw specialisme wordt wat zijn waarde
gaat bewijzen," aldus Van Aggelen, die
slechts één kritiekpunt heeft op de trauma
heli. „Hij is zó geel, we lijken de wegenwacht
wel."
Limburgs
tv-sprookje
wreed
verstoord
WEEKEND
Nachtmerrie
Kalkar
wordt
een pretpark
VAKANTIE REIZEN
Felbegeerde,
nutteloze
uitvindingen
De klonen
van de
Spice Girls
INTERNET
Weekend
11111
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1997 D1
Moger tremens
Account coördinator
De vliegende dokters van de ANWB
