Nieuwe rondenieuwe kansen!!! pechvc Feye: volgt en Aj Door nieuwe teeltmethode heeft tulp nog meer succes Groei beursbedrijven vergelijkbaar met die van high-techsector Beursbonanza werkt als magneet op nieuwe beleggers Eenvoudige 2 Elke correctie lokt een nieuwe koopgolf uit - tot nu toe DE STEM ECONOMIE i i i i i VRIJDAG 22 AUGUSTUS 1997 j(\ DE BEURS ligt op ieders lip. Sparen lijkt hopeloos ouderwets. De luttele rente valt in het niet bij de verbazingwekkende koerswin sten op aandelen. En met opties kun je helemaal klappers maken, hoor je overal. Telefonische order- lijnen verwelkomen tienduizen den kersverse beleggers, die van ademnood op deze ijle hoogte geen last schijnen te hebben. Door de wol geverfde beleggers maken intussen de winst op. Zij weten inmiddels hoe je ook bij een da lende beurs garen kunt spinnen. Door Ronald Peters en Louis van de Geijn DE MAÏS is deze zomer bijna even hoog op geschoten als de beursindex. Maar de op brengst van het land kan niet tippen aan het rendement dat boer M. uit zijn beleggingen weet te halen. „Anderhalf jaar geleden stond ik op anderhalf miljoen, nu op drie miljoen," zegt hij schijnbaar achteloos. Maar boeren blijft hij. „De zaak verkopen en de opbrengst ook inzetten? Dan is het geen spel meer. Het bedrijf is voor mij de vaste waarde, mijn oude dag. Als ik mijn belegde vermogen verspeel, is dat vooral jammer voor de kinderen. M. is een doorgewinterde belegger die zijn lu cratieve 'neventak' in stilte beoefent. Minder ervaren beursgangers laten vrienden en col lega's echter graag delen in hun kassucces sen. Op menig verjaarspartijtje gaat het te genwoordig meer over Ahold en Baan dan over NAC en Feyenoord. Hot De beurs is hot. Meestal kent de effecten- markt zijn zomerflauwtes, maar dit jaar is het koersgemiddelde in de zomermaanden, soms heftig schommelend, zo'n vijfentwintig procent gestegen. En volgens de handel zijn het vooral particuliere beleggers die dezer dagen voor leven in de brouwerij zorgen. Het steile verloop van de koersen zou beleg gers kopschuw kunnen maken, maar schijnt er juist steeds meer aan te trekken. Zo heeft de beursorderlijn van de Postbank, een van de nieuwe, laagdrempelige entrees tot de beurs, het laatste half jaar twintigduizend nieuwe klanten genoteerd, van wie de helft pas de afgelopen zomermaanden heeft inge haakt. Daarmee lijkt het klassieke beeld te ontstaan dat de particuliere belegger altijd te vroeg of te laat komt. Aan de telefonische orderloket- tert'is geen advies te krijgen. De tienduizend Postbank-klanten die vanaf juni/juli zijn gaan meedoen, hebben dat ergens anders ge haald of hebben lukraak gehandeld. Mis schien zijn ze eerst voor een praatje naar de bank gegaan. Misschien zijn ze een beetje gek gemaakt door het gepoch van de buurman over zijn successen op de optiebeurs. De nieuwkomers hebben in elk geval een bui tengewoon hoog koersniveau voor lief moe ten nemen. Bij een stevige correctie, zoals vo rige week, zien zij hun beleggingen al snel onder de aankoopkoers duiken. Dan worden de zenuwen van zulke beursnieuwelingen op de proef gesteld, zeker als het geld van de tweede hypotheek er mee is gemoeid. Th. Hoedemakers, woordvoerder van de Am sterdamse beurs, is wat geïrriteerd als die Damrak veert JS"5ggj}«"*, sterk op IIAGIi.MF.VFR Do kei aandeel Hageneer sehoewetdc giMeiett hovig op ie Amuerim- I f* «*0,ï- B'i de opening MM# bet eaitrfcnl iwk /ÜJA De lage piijs tiéfc later pro- fmlonelD koper* weerrfrw Hagemtytr ontwin*! »lo«. 'groene' beleggers worden aangeduid als een risicogroep. „Iemand die laat instapt, kan zich ook terdege hebben voorbereid. En laten we wel wezen: als je je geld bij de rente van tegenwoordig maar op een deposito-rekening laat staan, ben je ook een beetje dom bezig." Volgens Hoedemakers reageren beleggers de zer dagen 'niet meer zo schrikachtig' als in het verleden wel is vertoond. In oktober 1987 en bij de 'mini-krach' in 1989 voldeed het ge drag van de particulier nog aan het geijkte patroon: terwijl de professionele vermogens beheerders onverstoord de koersen zagen kelderen en hun koopkansen afwachtten, bo den de kleine beleggers massaal hun stukken aan, verlies op de koop toe nemend. Drempel A. Barens, adjunct-directeur van het econo misch bureau van Van Lanschot Bankiers, constateert ook dat beleggers niet meer zo gauw van hun stuk worden gebracht door heftige koersbewegingen. „Je kunt achteraf vaststellen dat de terugval in 1987 en in 1989, die toen als een schok werd gevoeld, niet meer dan een rimpeltje was in een opgaande trend. Nu wordt een koersval vaak gezien als een mooi koopmoment," zegt Barens. Hij wijst op de correctie in maart jongstleden, toen de Amsterdamse beursindex AEX van zo'n 770 naar 700 terugviel en vervolgens in een hol en een draf naar de duizend ging. Ook de correctie van vorige week is de afgelopen dagen weggepoetst door een nieuwe koop- golf. „Maar het is natuurlijk geen wet dat dat altijd zo gebeurt," voegt Barens er in een professionele reflex van voorzichtigheid aan toe. De klanten van Van Lanschot kunnen tot het vermogende deel van Nederland worden ge rekend. Voor mensen die minder dan een ton in te brengen hebben, nemen ze in Den Bosch de telefoon niet op. De meeste relaties, zegt Barens, zitten boven een half miljoen en ve len ver daarboven. „Die drempel van een ton vinden we nog betrekkelijk laag, maar daar door heb je wel een potentiële klantengroep van 750.000 tot een miljoen mensen." Boer M. heeft geen account manager van de bank nodig. Adviezen vindt hij meestal on bruikbaar. „Meestal beginnen die verhalen positief en eindigen ze negatief, of andersom. Het kan vriezen en het kan dooien." Daarom trekt hij zijn eigen plan. Een deel van zijn be leggingskapitaal heeft hij in solide Neder landse aandelen gestoken, maar met het me rendeel speelt hij een subtiel optiespel. „Een ander gaat een potje schaken, ik vind dit leuk," verklaart hij. M. heeft zijn eigen web gesponnen van kort en langlopende opties, waardoor hij (binnen zekere marges) zowel bij een neergang als een stijging van de beurs garen spint. „Zo'n crash als vorige week is prachtig voor mij. Het is iedere keer weer leuk om te zien of je het spel kent, of de constructie klopt." Over zijn avonturen aan de beurs weten maar weinig mensen. In de jaren tachtig begon hij een stukje opbrengst van zijn bedrijf over te hevelen naar de effectenbeurs. Hij loopt er niet mee te koop en hij zou het ook lastig vin den om zijn systeem tot in de finesses aan een buitenstaander uit te leggen. „Het is voor mij een beetje een eenmansshow. Het zit allemaal in m'n hoofd. En er komt ook intuïtie bij." Het succes heeft zijn nuchtere boerenver stand niet aangetast. „Je moet niet gaan den ken dat het nooit mis kan gaan. En je hebt pas wat verdiend als je de boel verkoopt." Misstappen calculeert hij in. „Mijn vader zei altijd: je moet zorgen dat je meer dan vijftig procent van de dingen goed doet." DE particuliere belegger bestaat niet. Naast vermogende Van Lanschot-klanten en stille solisten als M. opereren talrijke modalen wier kapitaal gelijk is aan het bedrag dat een belegger uit de buitencategorie op een goeie dag verdient. Volgens het Centrum voor mar keting-analyse in Amsterdam hebben vier op de tien beleggers minder dan vijfentwintig mille ter beschikking. Een vorige maand gepubliceerde studie van het Centrum, 'De particuliere belegger 1997', bevestigt dat de alsmaar opgaande beurs als een magneet werkt: een op de drie aandelen- beleggers is in de afgelopen drie jaar met be leggen begonnen. De nieuwe investeerders hebben hun spaarpot omgekeerd of (in zeven procent van de gevallen) zelfs geld geleend bij de bank om het beursspel mee te gaan spelen. En ze komen voor in alle welstands klassen. Volgens het Centrum voor marke ting-analyse bevindt zich een kwart in de 'onderste' helft. Beleggen is voor enkele tienduizenden Ne derlanders vooral een zaak van 'spelend le ren': vier procent van de beleggers, blijkt uit het Amsterdamse onderzoek, is aangesloten bij een studieclub. P. van der Wildt, zevenen vijftig jaar en gewezen vertegenwoordiger, leidt de Edese beleggingsclub 'Optie-maal'. Een tevreden voorzitter met 24 al even tevre den leden. De 68.000 gulden die in januari van dit jaar op de balans stond, is inmiddels gegroeid tot 83.000 gulden. Achttien procent winst in goed een half jaar tijd is natuurlijk lang niet gek. „Ja, je kunt wel zeggen dat de Bij het ontbijt om te beginnen de koersen. foto do visser stemming niet alleen op de beurs maar ook bij ons uitstekend is. We hebben goed ge scoord, zeker als je bedenkt dat we in janua ri nog verlies hebben geleden." Krampachtig Tien jaar na de oprichting ligt de nadruk bij 'Optie-maal' nog altijd op 'studie'. Daarom werd het goede resultaat van de afgelopen maanden niet alleen met een borrel gevierd, maar was er ook een lezing door een beurs- deskundige. Het idee om het huidige kapitaal tussentijds even fors op te krikken met een paar mille per lid - de zaken gaan immers voorspoedig - spreekt Van der Wildt helemaal niet aan. „Geen denken aan. Als de bedragen hoger worden, wordt er meer op het scherp van de snede gespeeld, dan verdwijnt de huidige luchtigheid en nemen de risico's alleen maar toe. Dan wordt het krampachtig en gaat er gegarandeerd meer fout. Daar hebben we echt geen zin in." Evenmin heeft 'Optie-maal' zin in een toena me van het aantal leden, al zou dat, nu voet bal op verjaardagen als gespreksonderwerp naar de tweede plaats is verdrongen, geen probleem zijn. Het moet in Ede klein, leer zaam en gezellig blijven. „Dat we daar nog wat aan verdienen ook, is alleen maar meege nomen." Zo eenvoudig als de uitgangspunten zijn van de Edese beleggingsstudieclub, zo eenvoudig zijn ook de regels voor de leden. Wie lid wordt, koopt voor duizend gulden participa ties. Een participatie is 35 gulden waard. Maandelijks komt daar een 'contributie' bij van nog eens 35 gulden. De winst wordt jaar lijks verdeeld in participaties die op het con to van de leden worden bijgeschreven Wii vertrekt, krijgt zijn of haar participaties uit betaald. Om het beleggen overzichtelijk te houda heeft de club zich opgedeeld in vijf werk groepjes die hun eigen strategie bepalen Maandelijks is er een bijeenkomst en wordei de leden bijgepraat door hun coach, een me. dewerker van de plaatselijke Rabobank Over de strategie van zijn werkgroep gedu, rende het laatste half jaar zegt Van de: Wildt: „Als basis hebben we geld gestoken ii een aantal zekere fondsen. Denk aan ABh Amro, Ahold. Dan waren er beursintroduc- ties als Nutreco, Brunei, CSS. Daarvan heb" ben we het grootste deel na de beursgang a snel weer met een fikse winst verkocht. Al derde hebben we tenslotte veel gewerkt mei opties." Of 'Optie-maal' geschrokken is van de recen- te koersdalingen? „Ben je gek. Ik snap al die heisa niet. Zoveel is er echt niet aan de hand." En terwijl hij over zijn schouder kijkt, naar de tevreden snorrende computer die de beurskoersen per minuut bijhoudt: „De AEX-index is nu alweer naar de 948 ge- klommen. Dat komt wel weer goed. Toer Wall Street in '87 onderuit ging, was dat met een daling van 500 punten, ofwel 22 procent Nu ging het op een gegeven moment om een daling van vier procent. Daar lig ik echt niet wakker van." Strategie De strategie van dit moment is voor de Edese •club dan ook 'rustig afwachten, even niets doen en eerst maar eens op vakantie'. Maar niet iedereen is zo gerust. Van der Wildt kent, ook uit zijn eigen omgeving, de verhalen van 'kleine' particulieren die op het laatste mo ment in aandelen gingen en met een fors ver lies kwamen te zitten. „Ik zie om mij heen dat bijna iedereen aan het beleggen slaat," zegt ook Bram Versteeve. De manier waarop dat soms gebeurt, met veel geleend geld, doet hem zijn hart vasthouden. Hijzelf is tweeëneenhalf jaar geleden naar de beurs gegaan met het kapitaal dat zijn werk gever hem bij zijn vervroegde vertrek mee gaf. Zijn doel: het geld zo goed mogelijk bij elkaar houden, zodat hij er de jaren naar zijn pensioenleeftijd van zou kunnen leven. Met een jaarlijks rendement van zes procent i het geld dan precies op zijn, had hij uitgere kend. Wat overhouden zou natuurlijk ook niet verkeerd zijn. Versteeve, die voor een krant een wekelijkse rubriek schrijft over zijn lotgevallen op de beurs, bestempelt zichzelf als een voorzichti ge belegger, gegeven zijn doelstelling. Zijn uitgangssituatie is niet te vergelijken met die van boer M., die altijd nog zijn bedrijf achter de hand heeft. Versteeve: „Als ik een stuk van mijn kapitaal verlies, moet ik over het restant een veel groter rendement halen. Daarom leg ik sterk de nadruk op het behoud van mijn vermogen." Discipline Discipline is een groot goed voor een particu liere belegger, meent Versteeve. Hij houdt zijn doel en de daarop afgestemde regels voor ogen. „Als particulier moet je regels hebben, want de profs hebben bazen." Die instelling helpt om toch tevreden te zijn met een ja: lijks rendement van vijftien procent. „Had ik niks gedaan, dan was mijn kapitaal verdub beld. Dat is niet het geval. Je zou dus kunnen zeggen dat ik te veel heb gedaan." Maar achteraf zijn er geen risico's meer. Die j liggen in de toekomst. Door Ruud Klumpers (anp) Hillegom - Tien jaar geleden bleef een tulp in een vaas hooguit een dag of vier mooi. De teelttechniek is nu zo ver gevorderd dat de bloem haar schoonheid zeker een week behoudt. De langere houd baarheid maakt de tulp nog populairder. Vooral de export naar verre landen groeit hard. „De afzet stijgt in Japan jaar lijks met ruim 30 procent. Ook in de VS gaat het met een plus van 13 procent goed," zegt secre taris F. Zandbergen van de Ko ninklijke Algemene Vereniging voor Bloembollencultuur, de Kavb. Door de toenemende vraag naar vooral de tulp steeg het Neder landse bloembollenareaal vorig jaar met 5 procent tot 19.600 hectare. Een nieuw record. De waarde van de export nam met enkele procenten toe tot f 2 mil jard. De verandering in de tulpenteelt maakt volgens Zandbergen dui delijk hoe sterk de Nederlandse bloembollencultuur het moet hebben van innovaties. „Dat is ook de reden waarom we veel energie stoppen in de ontwikke ling van halfproducten." Leliebollen zijn daar een voor beeld van. „De kwekers bewaren ze in koelcellen. De bollen blij ven zo in goede conditie. Elk mo ment zijn ze te leveren om waar dan ook ter wereld tot bloei te komen. Dat geeft veel werk in de winter, vroeger een stille tijd in de bollensector." De lelie is vooral in trek, omdat het vermeerderen ervan gemak kelijker is dan bij de tulp. Dat leidt tot een grote variatie in Tien jaar geleden bleef een tulp in een vaas hooguit een dag of vier mooi. De teelttechniek is nu zo ver gevorderd dat de bloem haar schoonheid zeker een week behoudt. De lange houdbaarheid maakt de tulp nu nog populairder. foto anp vorm en kleur. Commercieel is dat aantrekkelijk. Initiatieven voor bloembollen teelt in Midden-Europa hoeven volgens de Kavb geen bedreiging te zijn voor Nederland. Zandber gen: „We kunnen landen zoals Polen juist helpen bij het opzet ten van de teelt. Dat is mogelijk door bijvoorbeeld joint ventures. Nederland moet wel het kennis centrum blijven voor de bollen teelt." Als middelpunt van de Neder landse bollensector wil de Kavb Zuid-Holland handhaven. „De bollenteelt komt ook in de kop van Noord-Holland en in de an dere provincies voor, maar de concentratie van alles wat met de bollen heeft te maken, is toch ZuidlHolland. Dan gaat het niet alleen om de telers, maar ook om de veiling, de handel, het onder zoek en de promotie. Die bunde ling van activiteiten maakt onze sector sterk," stelt Zandbergen vast. Ruimtegebrek in de Randstad bemoeilijkt de verdere groei van de bollenteelt. Bedrijfsverplaatsingen naar an dere regio's zijn nog zeldzaam. Zandbergen: „Dat heeft te ma ken met die typische bollencul- tuur in het westen van het land. Wèl sluiten telers contracten in ander regio's. Er zijn nogal wat akkerbouwers die voor hen bol len gaan telen." De bollentelers zijn met de over heid overeengekomen hoe ze de belasting van het milieu kunnen terugbrengen. Zandbergen: „Be- drijfsaanpassingen om aan de voorwaarden te voldoen, leveren de nodige probelemen op. Zo is er nog wat onderzoek nodig. Toch zijn er al grote aanpassin gen in de spuit- en bemestings techniek doorgevoerd. En nog steeds is onze sector bezig met innovaties ten behoeve van het milieu." De problematiek van het tekort aan seizoenskrachten om in de zomer bollen te rapen, behoort volgens de Kavb zo goed als tot het verleden. Door de teelt van tulpen in netten, is nog maar de helft van het vroegere aantal krachten nodig. De bollen wor den met de netten verzameld. Er zijn daardoor minder mensen handen nodig." Nederland telt 3000 bollentelers. Voor tweederde van hen is dit het hoofdbestaan. Hun gezamen lijke areaal is 20.000 hectare. Aan de schaalvergroting is vol gens het Kavb nog geen einde ge komen. Zandbergen: „Om in technologisch opzicht mee te kunnen komen, moet een bedrijf een bepaalde omvang hebben. Bovendien neemt de specialisa tie verder toe. Dus geen combi natie van teelt en handel. Wie onvoldoende inspeelt op die ont wikkeling, kan het op den duur niet bolwerken." Amsterdam (anp) - De groei van beursbedrijven als effecten- banken, makelaarskantoren en hoekmansbedrijven is verge lijkbaar met die van ondernemingen i'n de automatiseringssec tor. Niet alleen neemt de omvang van de handel flink toe, maar ook herstructureringen van beurzen in bijvoorbeeld Duits land en de VS bieden enorme ex- pansiemogelij kheden Deze mening is directievoorzit ter P. van der Lugt van hoek- mansbedrijf Van der Moolen toegedaan. „Er is een enorm potentieel. De welvaart neemt verder toe. Er komen meer vermogensover drachten via verervingen, waar mee de nieuwe, meer onderne mende generatie zich op de fi nanciële markten begeeft. En in stitutionele partijen maken de overstap naar aandelen," ver klaarde Van der Lugt in toelich ting op de halfjaarcijfers. Van der Moolen is actief als dienstverlener op de financiële markten. Behalve als hoekman op effectenbeurzen treedt de on derneming op als makelaar en interprofessionele bemiddelaar, bijvoorbeeld in de optie- en va- lutahandel. Het bedrijf is groot geworden op de Amsterdamse effectenbeurs, waar Van der Moolen met een marktaandeel van boven de 35 procent de grootste hoekman is. Omdat een groter marktaandeel niet is toegestaan, zoekt het be drijf expansie op nieuwe mark ten, zoals de optie- en valuta- handel, en in het buitenland. Op Wall Street is Van der Moo len de tweede speler dankzij zijn belangen in LaBranche en Sur- namer, Weismann Co, die en kele grote fondsen als AT&T, Lucent, Compaq en Exxon in de portefeuille hebben. In New York zijn nu nog 35 hoekmans bedrijven, maar Van der Lugt verwacht een halvering van het aantal partijen. Dit proces, dat zich enkele jaren terug in Am sterdam afspeelde, biedt de Ne derlanders kansen om hun posi tie te versterken. In Duitsland is Van der Moolen vooral actief als makelaar op de optiebeurs, maar ook hier ligg® kansen om als hoekman aan de slag te gaan. De beurs van Frankfurt kent nog niet het systeem waarbij de hoekman een markt onderhoudt, maar staat op het punt een der gelijk stelsel in te voeren. De op komende markten beginnen vol gens Van der Lugt dan ook al 'direct na Zevenaar'. Gedreven door het uiterst gun stige beursklimaat verdubbelde Van der Moolen de halfjaarwins tot ruim f 42 miljoen op een net to-omzet van f 94,4 miljoen. Bui ten deze winst staat nu al vas dat het bedrijf f 22 miljoen bin nenhaalt door een uitkering i» verband met de fusie tussen de effecten- en de optiebeurs. 1" bedrag kan nog oplopen, afhan kelijk bijvoorbeeld van de ver koop van een pakket aandelen i de Kas-Associatie door de effec tenbeurs. „riviesca (afp) - De Span aard Abraham Olano heefl listeren de vierde etappe vaJ 1 Ronde van Burgos, eeJ Ijjdrit over 21,1 km rond d olaats Briviesca, gewonnen L Fransman Laurent Jala bert behield de leiding in he algemeen klassement. Hij ein le als vierde op 42 secon aell achterstand van Olanc pat was precies het verschil ir bet klassement tussen beidi concurrenten. Jalabert mai echter in de leiderstrui blijve rijden. jeste Nederlander was Maarte jen Bakker. Hij werd twaalfde i je tijdrit met een achterstan Maastricht (anp) - In navc en Ajax (5-0 tegen Vitess zege aan de competitie b Arie Haan versloeg MW ger Fernando Picun was n Geusselt. Zijn peperdure 1 aan scoren toe. Feyenoord begon in dezelfde s menstelling als in de kwalific tiewedstrijd tegen FC Jazz (6-1 vorige week woerisdag- Hat w verrassend. Want trainer Ai Haan had voldoende aanleidi om te wisselen. Doelman Dud bijvoorbeeld maakte tegen Finse kampioen geen sterke i druk. Toch kreeg hij een nieuv kans. De 24-jarige Pool viel in de eers helft op met zijn gedurfde spel en buiten het strafschopgebii Steeds weer kwam hij uit z: hok om de voorzetten van MW onderscheppen. Dat ging h< goed af. Henk Vos kreeg van Haan eve eens weer een basisplaats, grillige aanvaller was de afge pen week de meest besprok speler bij Feyenoord wegens z wangedrag (en zijn rode kaart) het duel met FC Jazz. Haan n: genoegen met een financiële l drage van Vos, gelijk aan winstpremie, in de spelerspot, coach van Feyenoord wilde kon zijn probleemkind n schorsen, omdat hij niet al te h zijn aanvallers zit. Aankc Connolly ontbrak in Limbi wegens interlandverplichtin; net Ierland. Ulli van Gobbel begon in Geusselt op de bank. De laat aankoop van Feyenoord is i ■het helemaal wedstrijdfit. 1 komt de backs Boateng en Gr voorlopig goed uit. Want één1 hen moet in de komende w sneuvelen voor de teruggekee verdediger. Tegen FC Jazz kv men beiden in aanmerking v vervanging. In het duel met M speelden de twee gedrongen vl gelverdedigers echter niet sle< Toch moest Boateng tien rmnu voor tijd naar de kant, om int daad plaats te maken voor Gobbel. feyenoord, dat vanuit een ge 11 middenveld speelde, dw 111 de eerste helft niet één ui: speelde kans af. Toch kwamei Rotterdammers op voorsprt muiter Jol schonk Feyenoord frije trap nadat Landzaat te eSen zijn arm kreeg, vonckhorst krulde de bal m odijk in de bovenhoek, 0-1. hield Feyenoord ook n: openingstreffer goed in bedw: oordens drong regisseur astel ver terug op eigen h hypers gaf Cruz geen m mte en De Jong speelde si Sen Vos. Door agressief st< P het middenveld kreeg F 0(>rd nauwelijks de gelegen op te bouwen. Ju tactische en tec e problemen kwam Feyeni ouwelijks in moeilijkheden PPere driemansaanval JV (Perez, Nygaard, Ta om I Wahteit en raffinei doelman Dudek serieus t< Mi!

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 8