Elvis is de legende voorbij
DE STEM
Voorzitter Elvis-fanclub blijft gewoon in Nederland
Ida Gerhardt (92)
was 'de grootste'
presley als messias en veroveraar van nieuwe markten
Elvis zingt vandaag
Jan en Youri Mulder
lezen uit Hamlet op
Uitmarkt Amsterdam
taboe
ral Almere
ort
Peter Haan: 'Ik ga liever in januari op zijn geboortedag'
E1
Laatste werk
van Burroughs
UGUSTUS1997 D4
I moet als de gesmeer-
femer in Maastricht te
ps: het Preuvenement
let meer lukt, scheelt u
uvenement toch bekij-
J gaat helaas nog niet.
I die sinds 6 augustus
■venement-nieuws uit
Ir bevat de site recep-
letenboek en adressen
let lekker eten en drin-
Tgebreide achtergrond-
pire evenement dat op
lunnen de website die
Itand van PTT telecom
Imaar ook pc's met in-
r stom toevallig vinden
kar op zoek was. Dat is
b internetter wel kent.
Ide karakter van inter-
legelmatig op plekken
ledde. Zoals The Smo-
l(vertrouwelijke) docu-
linstanties en politie en
Jklinkt behoorlijk saai,
pi betreft dat gaat over
ht Kennedy, zakenman
b is er een stuk van de
Iruik van The King be
ier.
ver de recent overleden
i kwamen bij toeval op
an een uitgebreid graf-
lar een email-lijst over
|ega zich in een enthou-
i William S. Burroughs
Ian Inks Burroughs-pa-
i de internet-pagina op
per wil bekijken hoe het
pd, kan terecht op het
pele plekken op internet
ben bepaalde situatie, in
|jn. Het wachten is op de
ort geding aanspant te-
tfuc Janssen druk aan het
fen op het 'nerds-kamp' in
FOTO REUTER
hype. Nu is het meer een
irt geuzennaam. HIP is
iral bedoeld voor techneu-
en mensen die zich inte-
:seren voor de maatschap-
ijke rol van informatiesys-
.en als internet."
n de ongeveer 2500 deelne-
■rs kwam de helft uit Ne-
|rland, en de rest uit alle
ndstreken, uiteenlopend
tn Singapore tot Canada,
ertaal tijdens het drie-
agse festival was dan ook
gels. De organisatie van
't festijn kostte ongeveer
'ie ton. „We doen alles zo
edkoop mogelijk." Dure
irekers of goeroes waren ta-
e. „Niet alleen omdat die
el geld vragen, ook omdat
|t niet past binnen de infor-
'le sfeer," aldus Wessling.
Ijdens de workshops, de-
nstraties en spreekbeurten
amen tal van actuele on-
irwerpen aan de orde, varië-
nd van de oprukkende com-
ercie tot het toenemende
erheidstoezicht. Zo heerst
onder hackers grote ver-
itwaardiging over de uit
maak van minister Sorgdra-
'r van justitie dat het brief-
iheim in haar visie niet geldt
ior e-mail.
Daar is in de reguliere media
auwelijks aandacht aan be-
eed. Maar e-mail is de brief
in de toekomst. Je moet je
ins voorstellen wat dat zou
itekenen als iedereen over
m paar jaar e-mailt." Ande-
hete hangijzers waarover
e hackers in Almere zich het
oofd braken, zijn censuur op
iternet en spam, het onge-
raagd toezenden van recla-
eboodschappen via e-mail.
Gids
3
De 'week van Elvis' wordt dit jaar volgens de organisatoren
bijgewoond door vijftigduizend fans. De week krijgt van
daag een hoogtepunt met een 'Elvis in concert'-spektakel.
Door technische manipulaties zal Elvis dertig tot veertig
zangers, instrumentalisten en medewerkers waarmee hij
door de jaren heen werkte, opnieuw ontmoeten om zijn
grootste successen te zingen: That's All Right Mama, Myste
ry Train, Love Me Tender, Hound Dog en Don't Be Cruel.
Elvis 'zal er helemaal zijn, op een groot scherm, de toon
aangevend, drijvend boven het orkest', legde Todd Morgan
uit, de directeur van Graceland. „U zal denken dat hij terug
is." Als Elvis in concert een succes blijkt, denken de orga
nisatoren het programma naar Europa te exporteren, waar
de King nooit heeft opgetreden.
Dinsdag werd een nieuw beeld van Elvis onthuld in Beale
Street, waar de jonge Elvis in contacten met zwarte musici
de rythm and blues ontdekte.
Hongerige fans kunnen sinds kort terecht in restaurant en
nachtclub Elvis Presley's Memphis in de wijk van Beale
Street. Daar staan de sandwich met pindakaas en gebak
ken bananen op het menu, de favoriete gerechten van de
ster.
Aan de sceptische bevolking lijkt het een en ander voorbij
te gaan, hoewel het wereldberoemde Graceland voor drie
honderd mensen werk betekent. De hotels doen goede za
ken met attracties als '24 uur Elvis-films in elke kamer' en
'gitaarvormig zwembad'.
•De fans bij het graf van de King in Memphis.
Van onze correspondent
Bert Ummelen
's Morgens tegen elven is
de rij voor de kassa van
Graceland al zeker zo'n
honderd meter lang. Zes
tien en een halve dollar
kost de favoriete platinum
tour. Daarvoor krijg je dan
ook alles te zien: de villa
waar Elvis zo graag woon
de, zijn verzameling auto's
en motoren en zijn jets.
Ze zijn er niet jonger op gewor
den, de fans. Sommigen hebben
hunkinderen bij zich, sommigen
ook hun kleinkinderen. Het ver
langen om, al was het maar een
beetje, op de King of zijn entou
rage te lijken, is niettemin blij
ven branden. De indruk die re
sulteert is die van een gekostu
meerd bal.
Twintig jaar nadat hij bezweek
aan een fatale mix van roem,
verveling en medicijnen, is Elvis
Presley populairder dan ooit.
Het feit van zijn dood lijkt de
devotie rond zijn persoon en
prestaties op geen enkele manier
in de weg te staan. Elvis twenty
years and still rockin roepen de
billboards in Beale Street, waar
bluesclubs Memphis' muzikale
faam uitbaten. Alsof het om een
verjaardag gaat. Elvis leeft, ver
zekeren duizenden imprints op
posters, T-shirts, bekers en aan
stekers.
Postuum
Het is een ijzeren wet dat ster
ren, als ze eenmaal dood zijn en
er niets nieuws meer van ze op
de markt kan komen, nogal snel
hun glans verliezen. Maar met
Elvis gebeurt precies het omge
keerde, zegt Gilbert Bodman,
gevierd schrijver van Elvis after
Elvis, een boek over de postume
carrière van de King. „Ook als je
niets met Elvis hebt, je kunt niet
om hem heen. Sterker, je kunt
minder om hem heen dan twin
tig jaar geleden."
Rodman, verbonden aan de Uni
versiteit van Zuid-Florida,
maakt deel uit van een select ge
zelschap Elvis-geleerden. Uit
blijven kon het niet: de Ameri
kaanse Alma Mater heeft de
King ontdekt. Een brisante club
is het, met als zetel het Centrum
voor de studie van de zuidelijke
cultuur van de Universiteit van
Mississippi, internationaal be
kend als bron van kennis over de
grote schrijver William Faulk
ner.
Moeder
I really miss Elvis staat er op een
button op de borst van Utrefch-
ter Bert van der Sluis. Hij ge
bruikt zijn vierde verblijf in
Memphis onder meer om een
collectie Elvis-T-shirts in te
slaan. Maar hoe kan dat? Met
zijn 34 jaar heeft hij toch amper
deel uitgemaakt van het rijk van
de King? „Klopt," zegt hij, „ik
ben me gek genoeg pas in Elvis
gaan interesseren na zijn dood.
Hij vertelt dat hij op een zon
dagochtend samen met zijn moe
der naar de radio zat te luiste
ren, toen die het slechte nieuws
bracht. Zijn moeder was een fan.
Ze had hem al eens, hij was net
tien, naar een Elvis-film laten
kijken, ook al was het laat op de
avond. Bert: „Ik had het gevoel
dat iemand uit ons gezin was
doodgegaan. Ik was zo van
streek dat ik een week niet naar
school kon."
Hij is een echte Elvis-gek ge
worden. Iemand die zich ergert
aan het dédain waarmee, naar
zijn gevoel, in Nederland nog al
tijd op zijn held wordt neergeke
ken; aan tv-programma's die
over Elvis' eetgewoonten gaan
in plaats van over zijn muziek.
Elvis is de" legendevoorbij,
schreef dezer dagen een Ameri
kaanse krant, en praktisch ook
al de mythe. Vijfhonderd fan
clubs zijn er wereldwijd. De ver
koop van Elvis-songs heeft het
fabelachtige record van een mil
jard bereikt en groeit stormach
tig met de verovering van nieu
we markten (Rusland en China
vooral) en generaties. Van de
rond 750.000 pelgrims die jaar
lijks Graceland bezoeken, is in
tussen meer dan de helft na El-
vis' dood geboren, aldus een
Graceland-statistiek.
Sandwich
Het Graceland-toerisme is de
hoeksteen van een booming in
dustrie. In de vaste greep van
ex-echtgenote Priscilla heeft El-
vis Presley Enterprises inmid
dels een jaaromzet van 75 mil
joen dollar bereikt. En de groei
is er nog lang niet uit. Deze
maand opende in Beale Street
Elvis Presley's Memphis, een
restaurant geheel in Elvis-stijl.
Wie er de favoriete sandwich
van de King wil eten (pindakaas
en banaan, het geheel gebakken)
staat gemiddeld twee uur op de
wachtlijst. Reserveringen wor
den niet geaccepteerd. „Nee, ook
niet voor de pers," zegt vriende
lijk maar resoluut een medewer
ker. „Fotograferen of filthörtis
zofider toestemming ook verbo
den," voegt hij er op eigen ini
tiatief aan toe.
Als leeuwen verdedigen de erven
hun rechten op Elvis' naam en
imago. Niet zonder reden. Wat
maar even naar de gewezen roc
ker ruikt, valt te gelde te maken.
Zoals druppels van zijn zweet.
Glazen buisjes, voorzien van een
ernstige verzekering dat het om
de delicate inhoud gaat, ver
schenen onlangs op de markt.
Het staat vast dat de King in de
laatste jaren van zijn loopbaan
overvloedig zweette. Niettemin
heeft Priscilla's onderneming er
het predicaat 'bedrog' op ge
plakt.
tar Henk den Ridder
tart - Hij zit dit weekend
in Memphis, Tennessee,
®aar in Amsterdam. Voorzitter
fder Haan van de grootste
fanclub van Elvis Presley in
Nederland, It's Elvis Time, pro-
noot zijn club in de Rai tijdens
Fifties Sixties Beurs.
»0p de sterfdag van Elvis is het
kouwens veel te druk op Gra
sland. Zeker op de twintigste,
k ga liever in januari, op zijn
tegenstelling tot talloze dwalen-
e fans, die denken dat Elvis nog
is Peter Haan uit Fijnaart er-
ov'ertuigd dat Elvis voorgoed
et gebouw heeft verlaten. „Ik heb
Sesproken met Charlie Hodge, die
e schaduw van Elvis' werd ge
wand. Hij was altijd bij Elvis in
tC frt en was ook de man die
®ina zijn dood aflegde. The man
hut the legend still li-
Jet® Haan (52) weet nog precies
"»mj op 16 augustus 1977 hoorde
i was heengegaan. Zoals
m Van zÖn leftijdgenoten nog
dent tfWaar 28 waren toerl presi-
y Kennedy werd vermoord. „Ik
^dagdienst gehad. Om even
u. uur helde een vriend van
J* de mededeling dat Elvis
Hij u3S'Sel°°ftie hem niet.
der ra/ Z'^n en zii" "heorecor-
denh *as een van de eerste vi-
n»„ ers') aan en nam alle
2aam'aUitZendinSen °P- Lang"
idnni w 8 tof hem door dat zijn
J fiet tijdelijke voor het eeuwi-
Peter Haan, full-time voorzitter van It's Elvis Time: „Hij gaat al drie generaties mee.
FOTO De STEM DICK DE BOER
ge had verruild. Die videoband de omgeving van Meppel. „Mijn tijd ook veel naar het radiostation
heeft hij nog steeds. oudste zus stemde haar transistor- van de Amerikaanse militairen in
Ruim twintig jaar eerder maakte radiootje wekelijks af op het uur- Duitsland. Die draaiden ook erg
de toen 11-jarige Peter Haan ken- tje rock'n'roll op Radio Luxem- veel van Elvis." Peter Haan is
nis met het fenomeen Elvis Pre- burg. Ik hoorde Elvis en was met- sinds 1981 voorzitter van It's Elvis
sley. De familie Haan woonde in een verkocht! We luisterden in die Time, met 2.500 leden dè fanclub
in ons land. Opgericht op 8 janua
ri 1962, op de 27e verjaardag van
The King. „In 1981 heb ik de boel
overgenomen, toen It's Elvis Time
failliet was gegaan. Toen was ik al
even lid van de club. In '81 werd ik
gelijk voorzitter." Het voorzitter
schap is een full-time baan gewor
den. Zes keer is Peter Haan in
middels naar Graceland gegaan.
Elvis kocht het huis aan de (toen
nog) Highway 51 South op 26
maart 1957 voor $100.000. Grace
land heeft inmiddels de omvang
van een pretpark waar het Ameri
kaanse commercialisme hoogtij
viert. Achter elke bezienswaardig
heid op het landgoed een souvenir
winkeltje.
„Ja, dat hoort erbij," zegt Peter
Haan. „Maar Elvis was natuurlijk
zelf ook erg commercieel inge
steld." Het stoort hem niet. Net zo
min als het hem stoort dat de vroe
gere 'schaduw van Elvis' Charlie
Hodge met de veren van zijn vroe
gere meester pronkt.
Er gaat geen Elvis-meeting voorbij
of Charlie Hodge duikt tegen beta
ling op. „Nee, ik vind hem geen
profiteur. Hij zet de zaak gewoon
voort. Toen Elvis overleed stond
de hele staf in een keer op straat.
Ze moesten hun boterham wel ver
dienen." Vorig jaar was Hodge op
de Elvis-meeting in Het Turfschip
in Breda. Wel problemen heeft Pe
ter Haan met mensen als die Elvis-
fan in het Oost-Brabantse Deurne.
Het borstbeeld van de zanger in
zijn kamer vol Elvis-relikwieën
begin een paar weken geleden 'te
huilen' en sindsdien staan de be
devaartgangers in de rij. „Bela-
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1997
Dichteres Ida Gerhardt
FOTO ARCHIEF DE STEM
Wie denkt aan Vaticaanse uit
spraken over vermeende wonde
ren, zit niet helemaal verkeerd.
Elvis' reputatie behelst intussen
niet alleen fraaie kwalificaties
als cultuurvernieuwer, heler van
raciale wonden en vaandeldra
ger van nieuw zuidelijk zelfbe
wustzijn, maar ook die van mes
sias. De VS tellen inmiddels een
handvol kerken, waar Elvis als
een tweede Zoon Gods wordt
vereerd.
„Je kunt wel degelijk spreken
van het begin van een quasi-re-
ligieuze beweging," zegt Nor
man Girardot, hoogleraar in de
vergéli-jkénde theologieaan Le
high University in Bethlehem,
Pennsylvania, en een van de
spraakmakende Elvis-academi-
ci. „Er zijn ongetwijfeld over
eenkomsten tussen de beginja
ren van het christendom, het
boeddhisme en het confucianis
me en de Elvis-beweging."
„Mij gaat dat te ver," zegt Bert
van der Sluis. Zijn vierde bezoek
aan Memphis heeft, geeft hij
even later toe, ook een schaduw
van twijfel geworpen over zijn
verlangen naar een levende El-
vis. „Ik zag op Graceland een
man van tegen de zeventig in een
Elvispak, en ik kon er niets aan
doen, maar ik dacht: gelukkig is
Elvis niet zo oud geworden."
Van onze kunstredactie
De dichteres Ida Gerhardt is in de nacht van donderdag op vrij
dag overleden in haar woonplaats Warnsveld. Gerhardt, die 92
jaar oud is geworden, ontving in 1980 voor haar gehele oeuvre
de P.C. Hooftprijs.
chelijk," bast Haan. „Waar slaat
dat op?"
Terug naar Graceland. Bijzonder
onder de indruk is Peter Haan elke
keer weer van The Hall of Gold en
de imponerende Wall of Gold.
Honderden gouden en platina pla
ten verblinden er de fans. En deze
week zijn er zestien bijgekomen.
Uit Nederland. „Ze richten er een
muur in voor al zijn buitenlandse
gouden platen. Dat moeten er nog
eens honderden zijn." Peter Haan
heeft op onze aardbol contact met
iedereen, die meer van Elvis weet
dan alleen zijn achternaam. Hij
brengt ook boeken uit met uniek
fotomateriaal. Van studio-opna
men of bijzondere sessies. Of van
optredens die de Elvis-biografie
niet haalden. Binnenkort ver
schijnt er weer een boekwerkje.
Het bekendst is It's Elvis Time
(Postbus 27015, 3003 LA Rotter
dam) natuurlijk van de reizen naar
Graceland. Jaarlijks op zijn ge
boorte- en op zijn sterfdag. Haan
gaat het liefst in januari, als het
zelfs in Memphis wintert. „Dan is
het niet zo druk. Ik hoef niet per se
mee, want we werken al lang sa
men met een heel goede toer-es-
corte."
Momenteel verpozen tientallen
Nederlanders op en rond het in
1939 gebouwde Graceland.
Is Elvis nu, twintig jaar na zijn
dood, populairder dan ooit, wordt
wel beweerd. Peter Haan: „Ik durf
niet te zeggen dat hij populairder
is dan ooit tevoren. Maar hij gaat
al drie generaties mee. De vierde
generatie kan daar nog makkelijk
bij."
De dichterscarrière van Ida Ger
hardt stond sterk in het teken van
de Vijftigers. Zij behoorde uitge
sproken niet tot de experimentele
richting die in de jaren '40 tot en
met '60 de Nederlandse poëzie be
heerste.
In de genoemde periode werden
Gerhardts gedichten, die voort
kwam uit de wereld van van Leo
pold, Nijhoff en Roland Holst,
verontachtzaamd. De streng klas
sieke vormgeving sloeg niet aan in
het progressieve intellectuele mi
lieu. Ook Gerhardts thematiek,
vaak religieus van aard en getui
gend van een nostalgisch verlan
gen naar een zuiverder verleden,
sloot niet naadloos aan bij de tijd
geest. Pas in de loop der jaren '70
begon de kritiek alom de waarde
van dit werk in te zien. Het leidde
in 1980 tot de P.C. Hooftprijs.
Gerrit Komrij noemde haar kort
weg 'de grootste dichteres van de
ze eeuw'.
Ida Gerhardt, die debuteerde in
1940, was classica. Op het gymna
sium in Rotterdam had zij les van
de door haar verafgode dichter
J.H. Leopold. Zij promoveerde op
een proefschrift over de Latijnse
dichter Lucretius en publiceerde
later een vertaling in verzen van
Vergilius' Boerenbedrijf.
Lange tijd gaf zij les in klassieke
talen aan het gymnasium te Go-
rinchem, haar geboortestad aan
de Merwede. Zij geldt voor veel
liefhebbers als de dichteres van
het rivierenlandschap. Gerhardt
beschouwde de rivier als een sym
bool van eeuwig leven, maar ook
als symbool van Nederland, het
land waarvan zij hield. In later ja
ren vertoefde zij in de buurt van
de IJssel, in Eefde, en ze is overle
den in een verzorgingshuis in
Warnsveld bij Zutphen.
Religie was een belangrijke drijf
veer voor protestantse Ida Ger
hardt. Zij zag haar dichterschap
als een roeping en nam het uiterst
serieus. Tien jaar van haar leven
besteedde ze aan de vertaling van
de Psalmen, in samenwerking met
haar levensgezellin Marie van der
Zeyde. Ida Gerhardt leerde er spe
ciaal Hebreeuws voor. Overigens
hebben deze psalmberijmingen
vooral weerklank gevonden in
katholieke kring.
Eén van haar beroemde dichtre
gels, 'Rust nu maar uit, je hebt je
strijd gestreden', is bijna dagelijks
terug te vinden in rouwadverten
ties. Haar laatste bundel, De Ade
laarsvarens, verscheen in 1988.
Haar zeventien bundels zijn als
Verzamelde Gedichten uitgege
ven. In Gorinchem herinnert sinds
1988 een gedenksteen bij de Mer
wede aan de dichteres.
New York (ap) - William S.
Burroughs, schrijver, junk,
drinker en chroniqueur van de
Beat-generatie, die kort gele
den op 83-jarige leeftijd over
leed, gruwelde van de gedachte
over een nuchtere wereld zon
der drugs. Zo blijkt, nogmaals,
uit zijn laatste gedachten die
hij aan zijn dagboek toever
trouwde en die maandag door
het tijdschrift New Yorker ge
publiceerd zullen worden.
Vooral de voorman van de Ameri
kaanse Republikeinen en voorzit
ter van het Huis van Afgevaardig
den, Newt Gingrich, krijgt ervan
langs. „Die slijmerige salamander,
het voorpiepertje van het Huis,
kwijlt over een drugvrij Amerika
in het jaar 2001", aldus Bur
roughs. „Wat een somber vooruit
zicht!"
Het dagboek bevat Burroughs
laatste lofzangen op drugs, liefde
en nonconformisme. Boeken
schreef hij niet meer. Negen weken
voor zijn dood op 2 augustus be
richtte Burroughs: „Hoe haat ik
ze, diegenen die vol toewijding
conformisme produceren.
Amsterdam (anp) - Columnist Jan Mulder en zijn voetballende
zoon Youri lezen tijdens de komende Uitmarkt in Amsterdam
enkele scènes uit Hamlet. Ook de NOS-Journaalpresentatricos
Noraly Beyer en Pia Dijkstra, en schrijver Gerard Reve dragen
toneelteksten voor. De 20e editie van de Uitmarkt, dé traditio
nele opening van het nieuwe theaterseizoen, speelt zich van 29
tot en met 31 augustus af in het centrum van de stad.
De bekende Nederlanders treden dan zaterdag- en zondagmiddag op
in en rond het Trusttheater aan de Kloveniersburgwal, waar de klei
nere toneelgezelschappen zich presenteren. Vader en zoon Mulder zul
len de rol van Hamlet (Youri) en de geest van diens vader (Jan) vertol
ken. Het stuk staat komend seizoen bij de Trust op het repertoire.
Noraly Beyer is te horen bij De Nieuw Amsterdam (DNA), waar ze sa
men met acteur Sabri Saad el-Hamus zal optreden. Pia Dijkstra leest
een tekst voor toneelgroep Carrousel, en Gerard Reve treedt op voor
Het Vervolg. Het Maastrichtse gezelschap speelde het afgelopen sei
zoen een bewerking van zijn roman De avonden.
Toneelgroep Amsterdam heeft geen bekende Nederlander gestrikt.
Het gezelschap speelt een bewerking van Annie M.G. Schmidts Wipla-
la.
