DE STEM
Het leven is één grote happening
Hoe 'ontduf' je een appel?
Belgische wijn
krijgt keurmerk
Dagjesmensen zijn goed voor 15,4 miljard per jaar
len
mee
WÊBÊmmmaËKÊim
OV-jaarkaart leidt tot
minder fietskilometers
Mooiste design van het jaar
al
STEN
ensstallen:
Miljarden
Uitbaters
Tijdverdrijf
Fruit heeft imago-probleem onder Nederlandse jeugd
Engels
Poster
Koploper
D1
Ondeskundig
USTUS 1997 C3
onsdag aangifte van
eling bij een camping
anaalweg. Hij was ge-
oor een groepje jonge-
ad hier een pijnlijk ge-
een gezwollen oog aan
ouden.
uis/Breskens - Door
oner van Sint Krui?
ngifte gedaan van dief-
een aantal fuiken, die
geplaatst in het Grote
n 21-jarige inwoonster
eskens deed woensdag
van diefstal van haar
w/paars gekleurde da-
een Batavus ATB. Ze
neergezet op het Oran-
Spreekuur dringende ge-
1.00-11.15 uur en 17.00-
r. Boodschappen zo mo
or 10.00 uur.
isse en Kloosterzande -
jd. 17 u. tot maand. 8 u
W. Ter Burg, tel 0114-
szand, 's Heer Arendsker-
wdorp en Wolphaartsdijk
aktijk van de artsen Har-
Driel, Aarnoutse en v.d.
ordt van vrijd. 17.30 u. tot
8 u. waargenomen door
Van de Vlugt, tel 0113-
(boodschappen tussen 9
linge, Koewacht en St.-
- Van vrijd. 17 u. tot
B u. dokter Den Ouden en
Voorbrood, Grote Bagijn-
8, Hulst, tel. 0114-313131.
ur spoedgevallen za en zo
7 u. op vermeld praktijk-
n Gent en Westdorpe - Van
8 u. tot maand. 8 u. dokter
Staakstraat 130, tel. 0115-
Visites aanvragen 9-10 u.
uur uitsluitend voor spoed-
n: zat. om 10.00 uur op Bol-
ranje 2.
1, Philippine en Hoek -
Neeteson, tel 0115-491769.
uur spoedgevallen zat. en
m 12 uur.
zen - Van zat. 8 uur tot
uur dokter Zuiderbaan, tel
Van zond. 8 uur tot
8 uur dokter Warringa, tel
Spreekuur spoedgevallen
zond. 11.30 en 17 uur.
NHUIZEN ZEEUWS
DEREN
erste hulp bij ongelukken:
ienstdoende huisarts raad-
Buitenpolikliniek De Hon-
0114-373000.
rg - St. Antoniuszieken-
.1. 0117-459000.
zen - Streekziekenhuis De
tel. 0115-688000.
d. Nooitgedacht en Zon-
lde speelden zich via
winst in de finale. Nooit-
ht haalde het met een
igende 3-0-score. In de
e leeftijdscategorie be-
n Zonneweelde en De
e de finale. Hier bleef het
reguliere speeltijd gelijk
strafschoppen de win-
aan moesten wijzen. Dat
Zonneweelde. In deze ea-
'e werd de formatie van
nnenschuur uit het toer-
genomen omdat het met
ngerechtigde, te oude spe-
actie kwam. De arbitrage
in handen van het duo
Faas/Piet de Pooter.
EINDSTANDEN
0 jaar: 1. Nooitgedacht, 2.
"weelde, 3. Internationaal, 4.
r Wilgen, 5. De Waag, 6. Vo-
zang, 7. De Hoogte, 8. SV
'vliet, 9. Zeebad.
114 jaar: 1. Zonneweelde, 2.
ioogte, 3. Hof ter Wilgen, 4.
ieuwvliet, 5. Nooitgedacht, 6.
7. De Wulpen, 8. Voge-
ng, 9. Zeebad, 10. Internatio-
fdeling bestuursrechtspraak
de Raad van State in Den
besliste vorig jaar dat de
lantse veehouders terecht
vergunning hadden ontvan-
voor de vestiging van hun
ijven in Oostburg.
oeren willen hun intensieve
ouderijen in deze streek
?en omdat hier door de
ïeid van het landschap
mogelijkheden zijn dan el-
in het land.
'je
igens wil minister Van
sen van Landbouw paal en
stellen aan de verhuizing
varkenshouders uit Brabant
imburg naar Zeeland. Hij
t toegezegd een stokje te
en steken voor deze zoge-
mde 'roze invasie'.
Zeeland strijden verder nog
;emeenten Hulst, Hontenisse,
van Gent en Tholen al enke
ren tegen de komst van Bra-
tse en Limburgse varkens-
ders.
de provincie Zeeland heeft
aangegeven met strengere
ieujregels de vestiging van
Jenshouders in de provincie
oorkomen.
Sur/
s
p( dagjesmens is de dagjesmassa ge-
forden. Als een soort 'evenementen-
;s' stropen we de ene na de ande
rehappening af. Van fietstochten tot
sportwedstrijden, van museumbe-
zoek tot braderieën. Samen goed voor
0 miljoen dagtrips per jaar. Elk
wekeinde trekken ruim zeven mil-
landgenoten 'er op uit'. Gewoon
doen lijkt voorgoed opgeofferd
san onze rusteloze attractiedrang.
Door Ron Buitenhuis
Het paradijs van het zalige niks doen be
staat niet meer. Op zaterdagmorgen met
een boek in de hangmat? Vergeet het
naar. Lezen valt onder de categorie Tijd-
aspilling. Op zondagmiddag, na het
eten, eventjes de oogjes toe als balance
voor een drukke werkweek? Jammer dan!
is voor de dommen. Actie is het pa
in je vrije tijd behoor je 'leuke din-
te doen.
Wie niet hoeft te werken en zijn huiselijke
heeft geregeld gaat toeren, recreë
ren, slenter-winkelen, sporten, bezoekt
bradeneën, bossen,^musea of optochten.
Hele volksstammen pluizen op woensdag
a! kranten en weekbladen door naar acti
viteiten in het weekend. Het idee dat je
'gewoon thuis' blijft, maakt hypernerveus.
Een weekeinde met 'er op uit', is een ver
loren weekeinde. Zaterdag en zondag zijn
expliciete doe-dagen geworden.
genoeg. Geen regio in Nederland
of er worden non-stop grote en kleine eve
nementen georganiseerd. De culturele zo
merfeesten zijn de stad nog niet uit of de
pluimveetentoonstelling gaat van start,
leder dorp met een kasteel, burcht, park,
haven of molen heeft een alibi voor een ge
feest dat meestal uitmondt in
een massaal eet- en drinkfestijn.
Natuurgebieden zijn kruispunten gewor-
van al dan niet georganiseerde wan
en fietstochten. Naast deze lokale
evenementen willen we uiteraard mega-
3 als Pinkpop, de Vermeer-ten
toonstelling, de Auto-Rai of de Huishoud
beurs niet missen. Laat staan vaste trek-
s de Efteling, het Noorder Die
renpark, De Beekse Bergen of het Omni-
versum, die ieder honderddduizenden tot
miljoenen bezoekers trekken.
Voorde stille doordeweekse dagen hebben
weeen theater-abonnement en op donder-
we na de koopavond nog gezellig
een bioscoopjes pikken of een hapje eten
Griek of Italiaan. Kortom: voor de
overgrote meerderheid van de Nederlan-
is het leven één grote happening ge
worden. Een oneindige reeks van hoogte
punten, afgewisseld met wat werk, studie
en nachtrust.
De'zelfverwennerij' die vroeger over een
jaar werd uitgesmeerd, voltrekt zich
In het seizoen 95/96 legden we samen bijna 24 miljard/!) kilometer af voor zogenaamd 'pretverkeer'. De enorme bezoekersstromen leiden letterlijk tot vrijetijdsfi-
les. FOTO ANP
nu in één maand. We hebben er niet alleen
de vrije tijd maar ook het geld voor (over).
De sector dagrecreatie (van zwemparadij
zen tot monumenten, van pretparken tot
de vlooienmarkten) genereert jaarlijks een
omzet van 15,4 miljard gulden. Daarvan
gaat 8,8 miljard op aan eten en drinken,
3,6 miljard aan entreegeld en 2,5 mil
jard aan reiskosten.
Want dat is één van de consequenties van
onze attractiedrift: er moet flink gereisd
worden.
In het seizoen 95/96 legden we samen bij
na 24 miljard(!) kilometer af voor zoge
naamd 'pretverkeer'. De enorme bezoe
kersstromen die al die attracties teweeg
brengen leiden letterlijk tot vrijetijdsfiles.
In 1996 turfde de Adviesdienst Verkeer en
Vervoer 530 files die rechtstreeks het ge
volg waren van sportevenementen, ten
toonstellingen of andere vormen van re
creatie. Opgeteld goed voor 840 uur file.
Steeds meer organisatoren van dagrecrea
tie zijn professionele uitbaters van vrije
tijd. Op bedrijfsmatige wijze bevredigen
ze de wensen van een uiterst mobiele mas
sa, die collectief op jacht is naar vertier,
infotainment, kicks en uitdagingen. Pret
parken, beurzen, vrijmarkten, preuvene-
menten en tentoonstellingen zijn allang
geen 'verenigingsactiviteiten' meer.
Individueel heeft iedere bezoeker het
waarschijnlijk hartstikke leuk en gezellig.
Maar, zo constateren vrijetijdsweten-
schappers, samen vormen al die dagjes
mensen een horde die bijna neurotisch op
zoek is naar gelijksoortige rituelen en er
varingen. Blijkbaar vervelen we ons
'thuis' zo snel, dat we buitenshuis collec
tief beziggehouden moeten worden. Het
liefst met happenings die on-alledaagse
prikkels en emoties teweegbrengen.
Anderzijds lijkt de dagjesmens een ouder
wets wij-gevoel na te jagen, in een maat
schappij die steeds individualistischer
wordt. Of kan iemand een andere reden
bedenken waarom mensen op hun vrije
dag met vijftienduizend lotgenoten langs
kraampjes slenteren met namaakparfum,
roestig smeedijzer, tweedehands boeken
of zelfgemaakte sieraden. Waarbij het ul
tieme 'één grote familie-gevoel' ontstaat,
als men ter hoogte van de Vietnameese
loempiakraam de buren tegen het lijf
loopt. „Zóóó," zegt buurman, „ook hier?"
Cultuurpessimisten geloven dat het gros
van de dagjesmensen slechts op zoek is
naar invulling van vrije tijd die niet aan
televisie kijken wordt besteed. Met andere
woorden: om de verveling de baas te blij
ven hangen we eerst twintig uur per week
voor het tv-kastje en vervolgens hebben
we nog wat live action nodig om de reste
rende vrije uren te doden. Dat geldt dan
niet alleen voor werkenden, maar meer
nog voor de niet-beroepsbevolking: de
ruim zes miljoen vutters, werklozen, huis
vrouwen, arbeidsongeschikten en gepen
sioneerden.
Dat verklaart wellicht waarom het feno
meen dagrecreatie zich allang niet meer in
het weekeinde concentreert. De miljoenen
met-werkenden, plus de 1,5 miljoen Ne
derlanders die minder dan dertig uur per
week werken, plus de met verlof-, atv- en
compensatiedagen overladen werkne
mers, hebben steeds meer behoefte aan
doordeweekse evenementen, happenings
en attracties. Vorig jaar werd dan ook
meer dan de helft van alle dagtochtjes
buiten het weekeinde gemaakt. Alleen
wandelen, toeren en braderiebezoek ge
beuren nog bij voorkeur op zaterdag en
zondag.
Bij alle uithuizigheid doet zich een opmer
kelijk fenomeen voor. Eén groep doet na
genoeg niet mee aan de collectieve evene
mentendrift: jongeren tussen veertien en
twintig jaar. De jeugd zit meer dan ooit -
en meer dan wie ook - thuis. Tenminste...
als ze niet in de kroeg of de disco rond
hangt. Maar het oud-Holands tafereel ou
ders thuis, kinderen de hort op is door de
tijdgeest achterhaald. Het gros van de vol
wassen Nederlanders is gewoon bijna
nooit meer thuis.
Een appel. Gewoon fruit, ge
woon lekker, gewoon gezond.
Maar dat is tevens het pro
bleem. Jongeren willen niets
bat gewoon gewoon is. Ze wil
len iets aparts, iets dat prik
kelt, iets dat opvalt. Geen ap
pel dus, want een appel is niet
eool. En al zeker niet als je
moeder zegt dat 'het zo gezond
voor je is'. Kortom, de appel
beeft een imago-probleem on
der de Nederlandse jeugd.
Door Ron Buitenhuis
Aan het gezonde verstand appel
leren met de slogan 'Snoep ver
standig eet een appel' zet geen
z»den aan de dijk. Dat lukte
twintig jaar geleden misschien
®g, maar voor dat soort oubolli
ge kreten zijn de kids van nu niet
ontvankelijk.
^e appel moet hoognodig 'ont-
duft' worden", getuigt Banoyi
'uma van Greenery Internatio-
na'' „De Nederlander eet welis
waar gemiddeld twintig kilo ap
pels per jaar, maar de jeugd tus-
s® 12 en 20 jaar blijft ver achter.
de appel 'cool' te maken,
■noet je de jeugd in hun eigen taal
aanspreken. In het Engels dus.
Snoep verstandig eet een appel',
™et nu An apple a day, keeps the
doctor away. Toegegeven, dat
komt in feite op hetzelfde neer,
®aar is voor jongeren toch een
Wereld van verschil."
°k het Productschap Tuinbouw
voert, met financiële steun van de
EG, een reclamecampagne om
het imago van de appel onder de
jeugd op te vijzelen. In de biosco
pen is deze zomer een commercial
te zien die nogal MTV-achtig
aandoet. Haastig, onrustig en
flitsend. Lokatie: the Big Apple,
New York dus. Een mooi meisje
heeft een appel gestolen en wordt
achterna gezeten door een jonge
adonis die toevallig William heet,
net als de vermaarde appelschut-
ter Teil uit Zwitserland. Ais Wil
liam haar te pakken krijgt, moet
hij kiezen tussen gerechtigheid
en schoonheid. Net als Adam in
het paradijs bezwijkt hij voor
haar charmes, zodat ze aan het
eind van de commercial samen de
appel opeten.
Bij de reclamecampagne hoort
ook een gedrukte advertentie
poster, die bij tandartsen, op
scholen en via jeugdbladen is
verspreid. Je ziet de angstige
ogen van het meisje, bijna gevan
gen in het vizier van een geweer,
met een appel op haar hoofd (zie
foto). De link naar het Willem
Teil-verhaal. De begeleidende
tekst is uiteraard weer helemaal
in het Engels. Edoch, wie nooit
het bioscoopfilmpje heeft gezien,
snapt er geen snars van. Pas bij
de kleine lettertjes onder aan de
advertentie krijg je het gevoel dat
het wel eens een promotie-actie
voor appels kan zijn.
„Bepaald niet de geijkte plaat",
meent Banoyi Zuma. „Ik kan me
goed voorstellen dat het voor
sommige mensen allemaal een
beetje vaag is. Maar volgens het
reclamebureau is dit dé manier
om jongeren te bereiken. Dit is in
ieder geval het zesde jaar dat het
productschap zo'n gerichte cam
pagne voert."
Hamvraag: Is de jeugd in die tijd
inderdaad meer appels gaan
eten? Wilco van de Berg van het
Productschap Tuinbouw is bang
van niet, Eerder onderzoek wees
uit dat de Nederlandse jeugd vijf
tig procent minder fruit eet dan
door het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding wordt aanbevol-
gen. Jonge gezinnen eten sowieso
minder fruit dan ouderen. Huis
houdens onder de 35 jaar kopen
circa 76 kilo per jaar, terwijl 55-
plussers maar liefst 161 kilo fruit
kopen.
En dan te bedenken dat de Ne
derlander naar Europese maat
staven nog een gezonde appeleter
is. Eten we hier gemiddeld nog
twintig kilo per persoon, in Enge
land komen ze maar tot 13 kilo
per jaar, terwijl Japanners niet
verder komen dan tien gram.
Heeft de zesjarige appelcampag
ne dus zijn doel gemist? Banoyi
Zuma: „Dat kun je zo niet stellen.
Het betreft hier een image-cam
pagne, geen reclame die primair
de verkoop moet stimuleren."
Met andere woorden, dat is ap
pels met peren vergelijken?
„Zoiets ja."
De poster van de reclamecam
pagne voor appels.
VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1997
Door onze corresspondent
Bert Schampers
Belgisch bier kennen we, hun
mineraalwater ook, maar wijn?
Jawel, uit het Vlaamse Hage-
land - de driehoek Leuven,
Diest, Aarschot - komt een wit
te wijn die voortaan ook als 'ap
pellation contrölée' door het le
ven mag gaan. De serieuze
wijnbouwers streven naar een
betere kwaliteit, zeggen ze.
Maar het gaat er hen ook om de
sjoemelaars en bedriegers een
hak te zetten. Want die zijn er
ook. Kerels die wijn kopen in de
winkel en er stiekem een eigen
etiket op plakken.
Op de binnenplaats van de 19de
eeuwse vierkanthoeve Elzen
bosch in het Brabantse dorpje
Assent zitten deelnemers aan
een autopuzzeltocht gezellig
aan een glaasje wijn. De eige
naars Malou en Jos Boyen heb
ben drie wijngaarden, gelegen
tegen de zuidhellingen op de
roestbruine Diestiaanse ijzer-
zandsteenbodem.
De wijngaarden van Elzen
bosch tellen 7.400 stokken op
een oppervlakte van ruim 2,2
hectare, goed voor circa 10.000
liter per jaar. Hun hoofdpro
duct is een witte streekwijn, ge
maakt van MuIIer-Thurgau
druiven, die licht, droog, fris en
fruitig van smaak is. Elzen
bosch heeft ook een eigen rosé-
wijntje, dat net als de witte Ha-
gelander in houten vaten wordt
bewaard.
Malou en Jos zijn fruitboeren,
die zich na de crisis in de jaren
'70 in de Belgische fruitsector
ook op de druiventeelt stortten.
De Hagelandse wijnbouwers
hebben zich verenigd in een fe
deratie. Die telt momenteel tien
leden, die ongeveer 25 hectare
tot hun beschikking hebben.
Daarnaast zijn er nog enkele
tientallen hobbyisten, die alleen
voor zichzelf, vrienden en ken
nissen wijn maken.
Hardop willen de commerciële
wijnbouwers het niet zeggen,
maar de reden waarom ze zo
hard hebben gelobbyd voor hun
kwaliteitslabel, is dat er teveel
kapers op de kust zijn. Ondes
kundige collega's, die na een
mislukte oogst radeloos naar
Luxemburg trekken of naar de
supermarkt voor vaten en fles
sen, die zij thuis verkopen als
echte Hagelandse wijn.
Vermoedens bestaan, bewijzen
ontbreken. „Er zijn twee dingen
in dit vak", zegt Jos Boyen.
„Geld verdienen en eergevoel.
Ik kan best begrijpen dat ie
mand die tegenslag heeft gehad
met zijn druiven buitenlandse
wijn verkoopt voor Hagelandse
wijn. Maar eerlijk is het niet.
Wij werken er ook hard voor.
De klanten moeten ons kunnen
vertrouwen en beseffen dat ze
echte Hagelandse wijn drin
ken."
Alles draait om kennis. De rijke
bodem in het Hageland is een
voordeel, maar belangrijk is
ook de helling van de heuvel.
„Wijnbouw is in principe zeer
gemakkelijk, als je er verstand
van hebt."
Boyen geeft toe dat het weer in
deze contreien van doorslagge
vende betekenis is. „De Muller
Thrugau druif is bij uitstek ge
schikt voor de noordelijke wijn
bouw. Maar uiteindelijk zal de
natuur zelf selecteren." Dit jaar
dreigt de oogst tegen te vallen
door het koele, regenachtige
weer. Kennis en ervaring kun
nen de pijn slechts een beetje
verzachten.
Zelf zit Jos Boyen hij In de er-
kenningscommissie, die is sa
mengesteld uit o.a. wijnbou
wers en ambtenaren, die voor
taan jaarlijks de wijnen proe
ven en op hun zuiverheid be
oordelen. Het hele proces staat
nog maar in de kinderschoenen
en het komt er op neer dat wijn
bouwers elkaar controleren.
Maar Boyen wil absoluut dat
dit met met zorg gebeurt, an
ders doet hij niet mee.
Volgens de krant De Standaard
zal het etiket groter moeten
worden, als daar straks inplaats
van het Franse 'appéllation
eontröllée' de enigszins onsma
kelijke Nederlandse vertaling
'Hagelandse wijn gecontroleer
de oorsprongsbenaming' op
komt te staan. Wie de benaming
op de fles wil moet aan een
reeks strenge eisen voldoen. De
criteria slaan o.a. op de wijn
stok-rassen en het suiker- en al
coholgehalte.
Een fles Hagelandse wijn kost
al gauw zo'n 15 gulden. Teveel
voor de doorsnee wijndrinker,
die voor de helft van dat bedrag
in de supermarkt kan kiezen uit
vele tientallen tafelwijnen uit
de hele wereld. „Je moet niet
vergeten dat dit ambachtelijk
werk is", zegt Jos Boyen. „Wij
werken kleinschalig en hebben
dus nooit die grote opbrengsten.
Ik kan me niet permitteren on
der kostprijs te gaan werken,
ook al door de hoge accijnzen en
btw-tarieven."
Zijn witte Hagelander kan de
vergelijking met de beste
Luxemburgse wijnen door
staan. „Deze is zelfs beter",
vindt hij.
Als nu het kwaliteitslabel
straks op de flessen staan en de
controle gebeurt zoals die hoort
te zijn, dan hoopt hij op e'en
doorbraak. Om te beginnen in
eigen land. Voorlopig zijn de
wijnen alleen bij de Hagelandse
wijnbouwers te koop en staat
hij slechts in een handvol res
taurants op de wijnkaart.
De OV-kaart (openbaar vervoer)
voor studenten blijkt een negatief
effect te hebben op het totale
aantal fietskilometers in Neder
land. Sinds de invoering van de
OV-kaart, die de laatste tijd weer
volop ter discussie staat, fietsen
studenten ongeveer 360 miljoen
kilometer minder.
Zo'n 600.000 Nederlanders zijn
in het bezit van een OV-studen-
tenkaart. Dat is ongeveer vijf
procent van de Nederlanders bo
ven de twaalf jaar. Doordat het
zo'n grote groep is, heeft de da
ling als gevolg van het kaartge
bruik effect op het totale aantal
per fiets afgelegde kilometers.
Sinds de OV-kaart op 1 januari
1991 is ingevoerd, pakken stu
denten minder de fiets. Maar toen
in 1994 de meeste studenten ko
zen voor een OV-weekkaart, won
de fiets weer iets terrein terug.
Door Johan van Grinsven
Zoals de periodieke haute coutu-
re-shows in Parijs de barometer
zijn van de internationale mode
wereld, zo heeft het Engelstalige
International Design Yearbook
die functie voor de wereld van
vormgeving. Een dikke en dure
uitgave is het jaarboek weer ge
worden. Vol van het meest
spraakmakende design van de af
gelopen achttien maanden. En als
elk jaar prachtig in beeld ge
bracht.
Samensteller van de editie 1997
- de twaalfde in de reeks - is de
Fransman Philippe Starck en dat
is momenteel waarschijnlijk 's -
werelds bekendste designer. Zijn
keuze, zo'n vijfhonderd verschil
lende producten, is volgens ver
wachting eigenzinnig.
In het manifest dat zijn keuze be
geleidt, pleit Starck voor het
'her-uitvinden van het design'.
Hij wil dat zijn collega's zich
weer afkeren van de extremen die
hun werk zo zijn gaan kenmerken
de laatste jaren. Inhoud moet
weer de overhand krijgen over de
vorm, aldus Starck.
De lezer - hoewel, het is meer
een plaatjesboek - treft in het
boek de fraaiste ontwerpen aan.
Wie de uitgave beschouwt als een
'koopgids', moet een dikke beurs
hebben, want het gaat hier niet
om het goedkoopste design. Maar
zoals dat ook met haute couture
gaat: voor bepaalde producten
laten de goedkopere 'imitaties'
niet lang op zich wachten.
International Design Yearbook, sa
menstelling Philippe Starck. Uitgeverij
Laurence King.
Importeur Nilsson Lamm. ISBN
1-85669-095-4. Prijs: 141,10 gulden.
