Schutting of muur in de tuin? Oudste levende plant gevonden Rattenriool achter glas in Emmen Dieren veroveren op eigen kracht nieuwe territoria De aarde heeft tweede compagnon Leven zonder vaste partner DE STEM LIJF LEVEN pE STEM i Leute 9.25 Küs Levensvatbaar Rendement Spontaan WOENSDAG 16 JULI 1997 D2 Door Romke van de Kaa Als je een trend in tuinieren aan zou willen wijzen, dan zou je kunnen zeggen dat de tuin steeds meer op een huiskamer begint te lijken. Tien jaar geleden zou iedereen je hebben uitgelachen als je voorspeld zou hebben dat men sen hun tuinen ooit zouden stofzuigen. Nu is dat niet onge woon. Het huishoudelijk werk beperkt zich niet langer tot af wassen en stof afnemen; ook wieden en aanbinden horen er bij. Doordat de tuin als een toege voegde kamer wordt be schouwd, is het extra vervelend indien zich in die kamer insec-" ten en zoogdieren bevinden die minder gewenst zijn. JJiemand~ is blij met luizen, pissebedden en naaktslakken in zijn huiska mer. Met overdreven hysterie reageren wij op dieren ctïë ons in de tuin minder welgevallig r zijn. Luis in de rozen staat ge lijk aan een vlek op het behang. Afgezien van vlinders en vogels zijn de meeste dieren niet wel kom in onze tuinkamer, maar ook mensen worden aan de poort geselecteerd. In je eigen kamer wil je geen vreemden horen, zien of ruiken. Als je rondkijkt in een pas opgelever de nieuwbouwwijk, dan zie je dat de schutting steevast als eerste de grond in gaat. Vroeger zag je in plaats van een schutting ook nog wel eens een coniferenhaag - meestal van leylandcypressen - maar naar mate de tuinen kleiner worden, neemt de populariteit van ha gen-af. Zelfs de smalste haag neemt kostbare ruimte in. Wie geen haag wil, kan kiezen tus sen een schutting en een muur. Een muur, getooid met vijgen, -moerbeien en perziken is sfeer vol, maar nauwelijks te beta len. Alleen als je van plan bent om ergens tot je dood te blijven wonen, heeft het zin om in een muur te investeren. Muur is duur. Wie kiest voor een schutting als tuinafscheiding, moet aller eerst rekening houden met de hoogte. Ik ken een geval van ie mand die een nieuw huis be trok, een schutting plaatste van 1,80 meter en vervolgens te ma ken kreeg met een buurman van ruim twee meter. In ver band met de toenemende ge middelde lengte van de Neder lander verdient het aanbeve ling om een schutting tenmin ste twee meter hoog te maken. In een grote tuin is deze hoogte geen enkel bezwaar, maar een piepklein achtertuintje kan door een schutting van twee meter hoogte grote overeen komsten gaan vertonen met de luchtplaats van een strafge vangenis. In zo'n geval is het waarschijnlijk toch beter om maar voor een vriendelijke niet te hoge haag te kiezen, ook al neemt die dan veel meer ruimte in beslag. Kleine ruimtes en hoge afscheidingen gaan niet samen. Kiest u voor een schutting, maak die dan zo onopvallend mogelijk, waarmee ik niet be doel te zeggen dat een schut ting niet mooi kan zijn. Soms kan het patroon van licht en schaduw dat door dragers en staanders van een schutting wordt gevormd, buitengewoon decoratief zijn. Bij het kiezen van een schutting is het be langrijk dat het geheel niet al te zwaar oogt. Door grof en zwaar materiaal te gebruiken maak je van je tuin geen kamer, maar een hok. Meestal worden schuttingdelen horizontaal aangebracht, maar smalle, ver ticaal geplaatste planken ogen veelal minder massief. Bovendien sluiten verticaal ge plaatste planken meestal beter aan bij de planten in een tuin, omdat die ook vaker omhoog dan in de breedte groeien. Een horizontale plank contrasteert met de beplanting en vraagt daardoor om aandacht. Een lichte en luchtige schutting maakt u door houten latten verticaal om en om aan de voor- en achterkant van dwarslatten te spijkeren. Op die manier maakt u een veder lichte schutting waar je toch niet doorheen kunt kijken. Hoe mooi een schutting ook is, u zult hem willen laten be groeien. Daartoe kunt u het beste draden spannen die u met roestvrij stalen spijkers of schroeven aan de schutting vastmaakt. Een schutting die zo decora tief is, dat het bijna zonde is om hem te laten begroeien, is de tuun, een gevlochten om heining van wilgen- of haze- laartakken. Zo'n omheining staat er niet voor eeuwig - na een jaar of vijftien is hij aan vernieuwing toe -, maar als je in aanmerking neemt dat het gemiddelde Nederlandse gezin eenmaal in de acht jaar ver huist, dan zou die levensduur voor de aanschaf van de tuun geen belemmering moeten zijn. De tuun, zonde om hem te la ten begroeien. FOTO ROMKE VAN DE KAA DUITSLAND 2 jjÜ'30 Zie Duitsland 1 09.03 Dalla: dZrcj yfee'ing 10.00Heute 10.1 11 nr[,e' rePorta9e 10.35 info Gesu 'e 13'45 Gesundheit!, medis ri ".li4,10 D'e Biene Maja, teken A.35TheosGeburtstagsecke14. Jeugdjournaal 14.45 Der langi J*» B-. «rie 15.35 Vorsicht, d'e Show, amusement 17'la"° DeutscMand. ma; ui',, erwischt, amusement 2*V, datingshow 18.45 I w 19.00 Heute 19.3 ch'™sdaadserie 20.15 Ro: Heute 2ii?u ^eSeSnun9. M„:„ 2,15 Mauser Kif- «^iBcher. discussie slao «nn Erben in Hongkoni Heuto l Derrick. misdaadserie joi in/7?«n 00"15 Cadfae|. misda; EW) Schule für Eheglück, spe DUITSLAND 3 |08.15Tele-Gym 08.30 TelekollegS i Rosamun j, tv-film Kienzle ur 5 22.45 Z i Hongkoni Door Martijn Hover Er was een tijd dat alle fauna op onze pla neet naar bijbelse opvattingen werd on derverdeeld in 'gedierte' en 'ongedierte'. 'Gedierte', dat waren koeien, paarden, geiten, varkens, schapen en honden; de dieren die zich met huid en haar aan de mens hadden overgeleverd. 'Ongedierte' omvatte zo'n beetje alle an dere diersoorten, zeker als ze in conflict raakten met de mens. Ook dierentuinen hebben die scheiding - onbewust - lange tijd uitgedragen. Weliswaar boden zij de moderne mens een beter beeld op de 'wilde' dieren met wie hij zijn planeet deelt. Maar dan ging het toch altijd om liefst spectaculaire en op zijn minst exotische soorten. Het Noorder Dierenpark in Emmen, dat als moderne dierentuin al meer dan een kwart eeuw aan de weg timmert, heeft deze zomer met de opening van een heus 'rattenriool' andermaal een taboe door broken. „Andere dierentuinen zien rat ten liever gaan dan komen; wij halen ze juist binnen," zeggen ze in Emmen, niet zonder trots. In de dierentuin is een negentiende- eeuws stadsriool nagebouwd. Gestreefd is naar zo groot mogelijke authenticiteit, behalve - uiteraard - waar het de geur betreft. De honderd ratten, onderver deeld in verschillende 'kolonies', zitten achter glas. Je moet goed kijken, want de grijsbruine ratten Rattus norvegicus in het Latijn) vallen in hun schemerige om geving op het eerste oog nauwelijks op. Omdat het nakomelingen van laborato riumratten zijn, zijn ze gewend aan men sen en daardoor niet zo schuw als hun 'wilde' soortgenoten, die je nooit te zien krijgt. Terwijl ze toch overal voorkomen waar ook de mens is doorgedrongen, van de tropen tot aan de poolgebieden. Dat komt doordat de rat een zogenaam de 'cultuurvolger' is. Toen mensen land bouw gingen bedrijven en voedselvoor raden gingen aanleggen, was dat voor de ratten in Centraal-Azië een buitenkans je. In onze pakhuizen deden ze zich te goed aan wat we voor onszelf bestemd hadden. Daar werden ze zo goed in, dat biologen veronderstellen dat de oor spronkelijke wilde rat, die een steppebe- wonend knaagdier moet zijn geweest, in middels is uitgestorven. Ratten staan vooral bekend als versprei ders van de pest en andere enge ziekten. In Emmen kan iedereen met eigen ogen zien dat het daarnaast ook fascinerende en intelligente dieren zijn. Intelligent ge noeg om ons al 10.000 jaar lang te slim af te zijn. Het Noorder Dierenpark in Emmen laat zien dat ratten ook intelligente dieren zijn. FOTO ANP MEDERLAND 1 08 00 Journaal 08.07 Nieuw leven 09.00 Journaal 09.08 Ge*the P'rture (herh) „9 35 Animated Shakespeare 1501 Dokument: Scherven va zin (herh) ,540 Ik hou van jou (herh, tot ,708 Alles kits, kindermagaz Een wereldverhaal; 17.3 Knor met Oh nee he, bed Tim; Pieletje Peenhaar drik en zijn vriendjes ,8.06 Growing Pains, comedy ,833 Get the Picture ,902 Studio RKK, actualiteiten en samenleving ,930 Volgende patiënt!, medi sumentenmagazine 20.00 Journaal 20.24 Netwerk, actualiteitenrub 20.56 Weeroverzicht 21.04 The Glass Virgin, serie. A 21.59 Ik ben ons, portret Angol stenaar Fernando Alvim 22.25 Vanaf nul, korte docur over Kuplensko, een vlucht kamp op de grens van Br Kroatië 22.38 Een koninklijk gezelscha mentaire-serie over het Kt Concertgebouw Orkest (he 23.20 7 levens, gesprekken tusse geren over hun hartstochte tot 23.49) NEDERLAND 2 13.00 Journaal (tot 13.05) 14.25 Tour de France, 11de eta| dorra-Perpignan (186 km) 17.59 2Vandaag, actualiteiten r 18.00 Journaal; 18.43 Sp naai en vanaf 18.51 Hoofc uit het nieuws gevolgd weer f9.00 Studio Sport met een sar ting van de 11de Tour-etap| 19.45 Ik weet het beter, spelletj 20.15 Other Side of Paradise, rie (deel 1 en 2) 21.55 Jong, reportage-serie over ven van jongeren 22.25 Highlight, portret zangei Bevill 22.55 Chirurgenwerk, medisch (7); Palliatief 23.48 Journaal 23.55 Frontline, reportage-seri 00.20) NEDERLAND 3 18.00 Villa Achterwerk. Kinderr ne met Mensen en zoo; 18. tje; 18.08 Koki 18.15 Sesamstraat 18,30 Jeugdjournaal De aarde heeft in haar baan rond de zon behalve de maan nog een andere compagnon, namelijk As- teroide 3753. Het kleine broertje van de maan heeft een diameter van vijf kilometer en beschrijft zelf een complexe baan, aldus het wetenschappelijk tijdschrift Na ture De tweede maan, die met het blo te oog niet zichtbaar is, beweegt zich in een niervormige baan met een omlooptijd van een jaar. Om de 385 jaar nadert zij de aarde tot op twaalf miljoen kilometer. Vol gend jaar komt de asteroide niet dichterbij dan vijftig miljoen ki lometer. De afstand van de aarde tot de maan is maar een kleine 400.000 kilometer. Asteroide 3753 kruist herhaalde lijk de baan van de aarde, maar de kans op een botsing is uitgesto ten. De Canadese astronoom en ontdekker van de tweede maan Paul Wiegert van York University zegt dat de zwaartekracht van onze planeet de asteroide afstoot Uit berekeningen blijkt dat de kleine maan ondanks zijn gecom pliceerde baan al miljoenen jaren een trouwe begeleider van de aar de is. Alleen de planeet Saturmis kent een gelijksoortige samen hang met haar satellieten Janus en Epimetheus. (rtr/belga) BELGIË FRANS 1 12.50 Nieuws 13.15 Fame, serie Télétourisme 14.40 Le paradis des te royaume sauvage, portret Robe dy, ex-dompteur en liefhebber van tigen 15.20 Le musée, korte film 15 kenfilms 15.50 Le blamatoscope 16. I Waltons, serie 17.35 The Fall Gu daadserie 18.30 Régions soir 18.451 tidien des sports 18.50 Maguy, serie Nieuws 20.10 Les carnets du bourli 20.45 La balance, Franse speelfilm l 22.30 Le siècle des hommes, docur re-serie 23.25 Le jeu des dictioi 23.55 Laatste nieuws BELGIË FRANS 2 '7.25 (ja passé quand? 18.00 Le bij scope 18.55 Régions soir 19.15 Go' fe, culinair magazine 19.30 20.05 En toutes lettres, literair ma 21-00 Dunia, magazine 22.00 nieuws 22.25 En toutes lettres, liter 9azine (tot 23.15) Bever laat zich niet dwingen door groene geleerden Botanici zeggen dat ze in het Tasmaanse regenwoud de oudste nog levende plant ter wereld heb ben gevonden: een hulststruik van 43.000 jaar oud. Hoofdbota nicus Stephen Harris van de Tasmaanse Dienst voor Parken en Natuur zei dat de lomatia tas- manica, oftewel koningshulst, al in de jaren dertig in een stuk re genwoud in Zuidwest-Tasmanië was ontdekt, maar dat men nog niet vermoedde dat de plant zo oud was. Eerder werd aangenomen d oudste plant een 13.000 jaar oude blauwe bosbes in de Verenigd! Staten was. De voor zover be kend oudste boom, een den in d' Amerikaanse staat Arizona, is daarbij vergeleken met zijn 41" jaar nog een groentje, (ap) DUITSLAND 1 J5.30 Morgenmagazin, ontbijtti 00 Heute 09.03 Ferien-Fieber rr tekenfilmserie. Aansl. Du macf wmmer, jeugdfilm 11.00 Heute Mister Hobbs takes a Vacation, Amei se speelfilm uit 1962 van Henry 12,55 Presseschau 13.00 Sportscl ve/tennis: ATP-toernooi van 6.00 Fliege, talkshow 17.00 iay. -15 Brisant, boulevardmagazine sportschau extra 17.55 Verbotene sene 18.25 Marienhof, serie 1 serie 20.00 Tagesschau Spiel, tv-film 21.45 Al l oen, 2-delige reportage (slot) «hemen 23.00 Schwarz Rot «serie 00.30 Nachtmagazin «and Wagon, speelfilm 18.55 20.' Capo 22. Gol 00.F Door John van Oppen Al hebben natuurbeschermers het nog zo goed met hem voor, het is alsof de watervlugge be ver hen voor aap wil zetten. Het knaagdier, in staat om een volwassen populier te vellen, maakt een heel andere come back in Nederland dan de groene geleerden in gedachten hadden. In gebieden waar ze na diep denkwerk en met veel moeite zijn uitgezet, blijft het de vraag of de ze uit het buitenland geïmpor teerde populaties levensvatbaar zijn. Elders in het land, waar bevers niet geacht werden aanwezig te zijn, bouwen ze ondertussen vro lijk aan dammen, burchten en kanalen. En knabbelen ze gulzig iepen, wilgen en andere loofbo men om. De stobben daarvan lopen ver volgens overigens weer uit, zo constateren boswachters en in specteurs van Staatsbosbeheer in de provincies Gelderland, Bra bant, Limburg en Flevoland. Zij zijn tot de ontdekking gekomen dat er in Nederland op dit mo ment minstens vier beverstam- men moeten leven. Onafhanke lijk van elkaar. Uit vraatsporen en ander bewijs materiaal trekken ze de conclu sie dat het bruine pelsdier met de brede en platte staart zich niet alleen verschuilt in de Biesbosch en Gelderse Poort, de waterrijke gebieden waar ze door natuurbe schermers zijn uitgezet. Op eigen kracht zijn ze ook druk bezig om twee andere territoria te verove ren: de Flevopolder en het Maas dal in Midden-Limburg. Door dr. J. Verhulst Maar heel weinig mensen zijn ervoor geschikt of hebben er zin in om hun hele leven alleen, dat wil zeggen zonder vaste part ner, door te brengen. Maar soms lukt het niet een goede partner te vinden en blijven mensen tegen hun wil in alleen. In veel gevallen heeft dat te ma ken met het feit dat men zijn ei sen te hoog heeft gesteld en/of verwachtingen heeft die niet realistisch zijn. Domme pech kan natuurlijk ook een rol spe len. Meestal rest hen dan niets an ders dan na verloop van tijd de feiten onder ogen te zien en zich bij deze vaak eenzaam maken de situatie neer te leggen. Hoe wel: wisselende en kortdurende contacten zijn er vaak het ge volg van met alle pijn en ver driet vandien. Steeds maar met alle inzet proberen een partner te vinden en de voortdurende teleurstellingen als het voor de zoveelste keer niet blijkt te luk ken, hebben vaak het effect dat deze mensen wat cynisch en af standelijk worden. Wat het leg gen van contacten alleen maar moeilijker maakt. En de angst voor de zoveelste mislukking werkt de volgende mislukking natuurlijk alleen maar in de hand. Maar goed, in de regel lukt het wel om een partner te vinden en wordt het leven samen geleefd. Nu is samen leven vaak iets heel anders dan samen genieten of goed met elkaar overweg kun nen. Dat heeft vooral te maken met de reden waarom mensen (vaak onbewust) kiezen voor een bepaalde partner. Klassiek in dit verband zijn de voorbeel den van de dochter van een al coholist of incestdader die be zweert nooit met iemand te trouwen die een drank- of sek sueel probleem heeft, en die vervolgens met het grootst mo gelijke drankorgel of een figuur die zijn handen niet kan thuis- 1993 uiteindelijk slaagde, waren na de eerste drie proefjaren nog zeven van de tien uitgezette pa ren in leven. Daaruit trekt Kri tisch Bosbeheer hoopvol de con clusie dat de huidige getalsterkte 'een goed uitgangspunt is' voor de opbouw van een blijvende po pulatie in de Gelderse Poort. Verwachtingsvol wordt uitgeke ken naar de natuurlijke aanwas. De eerste beverbaby's zouden rond deze tijd gesignaleerd moe ten worden. houden in het huwelijk treedt. Met deze voorbeelden is meteen het misschien wel meest voor komende probleem van de part nerkeuze geïllustreerd: we kun nen het kennelijk niet laten om (tegen onze bewuste wil in) het voorbeeld van onze ouders te volgen. De Amerikaans-Tjechische psycholoog Nagy heeft daar boeken over vol geschreven. Over hoe we ons schuldig gaan voelen als we anders dan onze ouders handelen en onze keuzes bepalen. Volgens deze psycho loog kopiëren we vaak onbe wust de partnerkeuze die onze ouders gemaakt hebben, omdat we ons anders schuldig gaan voelen: door een afwijkende keuze geven we volgens hem impliciet aan dat onze ouders het fout gedaan hebben en dat levert schuldgevoelens op. Eenzelfde probleem doet zich overigens voor bij de opvoeding van onze kinderen. Vaak zie je gebeuren dat mensen uit alle macht proberen hun kinderen een andere opvoeding te geven dan ze zelf hebben gehad ('mijn kinderen mogen niet meemaken wat ik heb meegemaakt'), en zie je vervolgens dat ze onbewust dezelfde fouten maken. De eni ge manier om uit al deze ellende te komen is een bewustwor dingsproces. De echtelieden of opvoeders in kwestie dienen op een bepaald moment tot het in zicht te komen wat ze aan het doen zijn. Een pijnlijk en moei zaam proces waarbij hulp van derden in de regel onontbeerlijk is. Psychologen hebben er dan ook de handen vol aan. Bevers zijn buiten Biesbosch en Gelderse Poort nu ook te vinden in Midden-Limburg en de Flevopolder. Tot verrassing van deskun digen. FOTO JAN RIKKEN Staatsbosbeheer heeft onlangs in Flevoland een kleine beverpopu latie ontdekt, die afstamt van dieren die al zo'n twee jaar gele den ontsnapt moeten zijn uit het Natuurpark Lelystad. Dat is een educatief centrum waar bezoe kers voorlichting krijgen over soorten die vroeger veelvuldig in Nederland voorkwamen zoals ot ters, bevers, everzwijnen en elan den. Regelmatig kiezen dieren uit dit royaal opgezette centrum de vrije ruimte. Minstens twee be vers hebben inmiddels op eigen kracht de Oostvaardersplassen bereikt, een stiltegebied op de grens van Flevopolder en IJssel- meer waar steeds meer bedreigde soorten een toevlucht vinden. Volgens een woordvoerder van Staatsbosbeheer Flevoland is de aanwezigheid van één paartje veel te weinig om te kunnen spreken van een geslaagde herin troductie. Maar het feit dat ont snapte exemplaren zich hier langdurig weten te redden, toont volgens hem aan dat de polder een geschikte biotoop is voor de bever, een inheemse soort die bij na 170 jaar geleden werd uitge roeid. Met IBN/DLO in Wageningen, het wetenschappelijke instituut van het ministerie van Land bouw, Visserij en Natuurbeheer, wordt nu dan ook bekeken of de Flevopolder officieel kan worden aangewezen als volgende uitzet- locatie. Een beslissing daarover valt pas na het jaar 2000. Pas tegen die tijd zijn definitieve conclusies te trekken uit het experiment dat loopt in de Gelderse Poort, het rivierenland tussen Arnhem, Nij megen en de Duitse grens. Pas over drie jaar staat vast of de El- be-bevers die hier zijn losgela ten, zich hebben kunnen ontwik kelen tot een levensvatbare ge meenschap. Halverwege de onderzoeksperio de loopt het Gelderse experi ment nog altijd niet zonder te genslagen, hoewel die nu minder zijn dan in het begin. Toen kre gen de natuurbeschermers te leurstelling na teleurstelling te slikken. Zo overleden oudere mannetjes als gevolg van ontste kingen en infecties, opgelopen nadat operatief radiozenders waren aangebracht in de buik holte. Inmiddels is de techniek zover gevorderd dat bij een nieu we uitzetting in Gelderland - voorzien in de herfst van dit jaar - aanzienlijk lichtere en ook kleinere radiozenders met min der risico geïnjecteerd kunnen worden. Het aanbrengen van zenders wordt nodig geacht om de lotgevallen van de dieren te kunnen volgen. In totaal zijn er sinds 1994 in de Gelderse Poort 42 bevers uitge zet. Volgens de Stichting Kri tisch Bosbeheer, die het zomer nummer van haar tijdschrift Nieuwe Wildernis in het teken heeft gezet van de natuurontwik keling langs de grote rivieren, zijn er op dit moment met zeker heid nog vijftien in leven: een rendement van 35 procent. Bij de survivors gaat het om vijf tot zeven paren en enkele alleen- gaanden. In de Biesbosch, waar de herintroductie tussen 1988 en Naast de Flevopolder komen Overijssel - waar momenteel ook al een experiment loopt met de herintroductie van de otter - en Midden-Limburg eventueel in aanmerking als nieuw uitzetge- bied. In een rivierdal ter hoogte van Roermond, lijkt zich op dit moment spontaan een stam te vestigen. Door bosopzichters worden hier regelmatig sporen aangetroffen van zwerfdieren die waarschijn lijk afkomstig zijn uit de Duitse Eifel. In het dal van de Wehe, ten zuidoosten van Aken, werden be gin jaren tachtig exemplaren los gelaten. Enkele zwervers zijn waarschijnlijk vanuit de Eifel naar het dal van de Roer getrok ken. Overigens zijn de beverfamilies in zowel Eifel, Biesbosch als Gel derse Poort weggehaald uit de ooibossen in het Duitse Elbege- bied. In dit eldorado voor be dreigde soorten leven naar schat ting vierduizend van deze schu we dieren, die zich relatief lang zaam voortplanten, vooral 's nachts actief worden, en met een lengte van soms wel 1,30 meter het grootste knaagdier van Euro pa zijn.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 18