'Trauma best
te verwerken
inet familie'
Herstructurering varkenssector verdient steun
'Ik zit hier niet voor de populariteitsprijs'
CDA wijst plan Van Aartsen af
Analyse
DE STEM
BINNENLAND
inkomst overlevenden Egyptische busramp op Rotterdam Airport emotionele gebeurtenis
Erica Terpstra trekt met notitieblok door gangen van verpleegtehuis
BINNENLAND KORT
G 11 JULI 1997
-t-Brittannië en Ierland-
gs de Noordzeekust op veei
tsen laaghangende bewol-
Verder nu en dan zon en
al zondag kans op een regen-
weersbui. Middagtempera-"
r van 18 graden in Schotland
ongeveer 23 in Engeland
gs de Noordzeekust bij be
et weer lagere temperaturen
en Luxemburg: Flinke
'ge perioden, maar vooral in
dennen ook een kleine kans
een regen- of onweersbui,
dagtemperatuur ongeveer 25
'en.
rd- en Midden-Frankrijk:
'ge perioden, maar ook en-
regen- of onweersbuien,
dagtemperatuur ongeveer 25
'en.
d-Frankrijk: Vrijdag vooral
e Alpen nog kans op een re-
of onweersbui, verder ook
'ge perioden. Zaterdag vrij
'g en droog. Middagtempe-
ur vrijdag ongeveer 26 gra-
zaterdag op veel plaatsen
al: Zonnig,maar langs de
t ook wolkenvelden. Za
ag in het noordwesten toene-
de kans op een regen- of 0n-
rsbui. Middagtemperatuur
zee van 20 graden aan de
ta Verde tot 27 aan de Algar-
Landinwaarts maxima rond
aden.
je: Droog en vooral in het
en veel zon, Zaterdag in het
rdwesten meer bewolking en
op een regen- of onweers-
Middagtemperatuur langs
Golf van Biskaje tussen 20 en
graden, aan de andere stran-
tussen 25 en 30. Landin-
arts lokaal 35 graden,
arische Eilanden: Zonnig,
de noordkant van de eilan-
ook wolkenvelden, maar
g. Tamelijk veel wind. Mid-
emperatuur ongeveer 28
den.
llorca en Ibiza: Droog en veel
Middagtemperatuur onge-
r 30 graden.
Vrijdag naast zon ook sta-
wolken en vooral in de bergen
et noorden enkele regen- en
"eersbuien. Zaterdag droog
vooral aan zee weer veel zon.
"dagtemperatuur rond 30
den.
'ekenland en Kreta: Aan de
den zonnig. In het binnen-
d vooral 's middags stapel-
lken en in het noorden moge
een lokale regen- of onweeis-
Middagtemperatuur onge-
r 28 graden, in het binnenland
boven de 30 graden.
"tsland: Zonnige perioden en
de zuidelijke helft van het land
i op een regen- of onweers-
Middagtemperatuur tussen
en 27 graden.
'tserland: Vrijdag af en toe
n en enkele regen- of onweers-
'en. Zaterdag meer zon en vrij-
1 overal droog. Middagtempe-
ur tussen 23 en 28 graden,
stenrijk: Vrijdag af en toe zon
enkele regen- of onweere-
'en. Zaterdag vooral in het
sten meer zon en vrijwel over-
droog. Maxima tussen 23 en 28
aden.
TELEFOONTJE
dit spelletje bellen we een
kend persoon. Zijn of haar
am is in het telefoonnummer
stopt. Een 2 in het nummer
at voor de letter A, B of C etc.
e bellen we?
0-3-9 3-0-7-8-3-7
lossingen van gisteren:
/ptogram:
rizontaal: 1. Kobalt; 4. strateeg;
luto; 8. vest; 9. haarwater,
jtikaal: 1. Kas; 2. barst; 3. Lets; 5.
tel; 6. acht; 7. oord; 8. vaan.
sitekaartje: W.B. Narren uit Made
[brandweerman'.
duos>|U!| 'Jaujiua 'i
usAoqsitps-1 '1!nJ,S
VRIJDAG 11 JULI 1997
Van onze verslaggever
Rotterdam - „Het is voor de overlevenden van de busramp het
beste als ze zo snel mogelijk terug in hun familiekring zijn.
paar kunnen ze hun trauma het best verwerken. Ze hebben
vooral behoefte aan praten."
j van der Zwaard, psychiater bij
liet Amsterdams Medisch Cen
trum (AMC), behoort tot het hulp
team dat direct na de ramp dins
dag naar Egypte vloog om de
overlevende en deels gewonde
slachtoffers bij te staan. Hij vloog
gisternacht met hen terug naar
Nederland en maakte de emotio
nele hereniging met de familiele
den op het vliegveld mee. De emo
ties liepen zo hoog op, dat een van
de afhalers, de moeder van een
van de reizigers, in elkaar zakte.
Omdat zij een hartaanval leek te
krijgen, werd zij ter controle met
een ambulance naar een zieken
huis afgevoerd.
De slachtoffers hebben verteld dat
rij na het ongeluk urenlang naast
het wrak hebben moeten wachten
indegloeiendhete woestijn. Eerst
moest er een bus heen en weer
naar Aswan, op 150 km afstand.
Van der Zwaard: „Dat lange
wachten in die situatie heeft hun
gevoel van hulpeloosheid en
machteloosheid versterkt." Vol
gens de artsen moeten de acht om
gekomen Nederlandse toeristen
op slag dood zijn geweest bij de
aanrijding, gezien de aard van
hun letsels. Het lijkt er niet op, dat
door het lange wachten op hulp
mensen later alsnog bezweken
rijn die na het ongeluk nog in le
ven waren.
Van der Zwaard en de andere le
den van het Nederlandse hulp
team van de Elvia-alarmcentrale
troffen in Aswan de groep Neder
landers en Belgen aan 'in een toe
stand van verbijstering, alsof het
niet hen betrof': „Ze waren afwis
selend verbijsterd, boos, panieke
rig, angstig en voelden zich schul
dig dat ze het ongeluk hadden
overleefd." De groep was heel
hecht, 'ze hadden veel steun aan
elkaar'. Opvangen was vooral een
kwestie van veel laten praten,
mensen steeds weer hun verhaal
laten doen. Bij de verdere verwer
king thuis zal de huisarts in eerste
instantie hulp kunnen bieden; en
kele overlevenden is gespeciali
seerde trauma-hulpverlening
aangeboden. Waarschijnlijk zul
len de slachtoffers over een tijdje
nog eens bij elkaar gebracht wor
den door de Amsterdamse AMC-
psychiater.
In de vroege ochtend kwam giste
ren de groep van negen Nederlan
ders en twee Belgen tussen twee
en drie uur in twee kleine straal
vliegtuigen aan op Rotterdam
Airport. Later op de ochtend arri
veerden op Schiphol de lichamen
van de acht omgekomen Neder
landers met een KLM-vliegtuig
uit Cairo. Twee gewonde Neder
landse slachtoffers vlogen van
Egypte naar Rotterdam met een
speciaal gecharterd ambulance
vliegtuig van de Zwitserse maat-
De negen Nederlanders die het busongeluk in Egypte overleefden, keerden gisternacht terug in Nederland. Twee slachtoffers moesten
naar het ziekenhuis. Hun toestand is stabiel. foto wfa/arie kievit
schappij Crossair. Zij werden per
ambulance direct naar een zie
kenhuis in Maastricht gebracht.
Daar zullen ze op zijn hoogst nog
enkele dagen moeten blijven.
De artsen van het hulpteam
noemden de lichamelijke toestand
van de overlevenden bevredigend,
maar hun psychische toestand
ernstiger. Verscheidene overle
venden hebben hun partner verlo
ren, een meisje uit Meerssen ver
loor haar beide ouders bij de
ramp.
Dat zorgde ook bij de hereniging
op het vliegveld tot dramatische
taferelen. De aanwezige media
werden, in opdracht van Elvia, op
het Rotterdamse vliegveld ver weg
gehouden van de overlevenden en
hun familie. Fotografen en televi
sieploegen mochten ook geen
slachtoffers herkenbaar in beeld
brengen. Volgens begeleiders van
Elvia was het weerzien hartver
scheurend. Zo durfden enkele fa
milieleden pas na enig aandringen
naar binnen, omdat ze opzagen te
gen de ontmoeting met de overle
vende zoon of schoonzoon. Ook op
het vliegveld was een team hulp
verleners aanwezig. Volgens di
recteur T. de Vries van de Elvia-
Alarmcentrale was de verslagen
heid groot.
Hij loofde de Egyptische autori
teiten voor hun medewerking,
waardoor de repatriëring van de
overlevenden en de lichamen van
de doden snel en soepel kon verlo
pen. Over de precieze toedracht
van het ongeluk, waarnaar in
Egypte nog een onderzoek loopt,
kon hij niets zeggen. Het gerucht,
dat de chauffeur van de inhalende
vrachtwagen, die de bus met toe
risten schampte, geen rijbewijs
bezat was Elvia niet bekend.
Adjunct-directeur A. Vroege van
de reisorganisatie Neckermann
ontkende dat de weg tussen As-
wan en Abu Simbel op zich ge
vaarlijk is. „Er zitten wel wat kui
len in, maar zeker voor Egyptische
begrippen is het een goede weg.
Het gevaar zit meer in de saaiheid
ervan, omdat de weg bijna 260 ki
lometer recht door de woestijn
voert." Vroege noemde de vraag
over het al dan niet doorgaan met
de bus-excursies 'een dilemma'.
Neckermann maakt sinds 25 jaar
gebruik van dezelfde busonderne
ming en stelt hoge eisen aan de se
lectie van chauffeurs en wil goede,
moderne bussen. Op die route
heeft de touroperator nooit eerder
een ongeluk gehad.
„Voor veel gasten zijn Aswan en
de tempels van Abu Simbel een
hoogtepunt van hun Egypte-reis.
Er willen vele honderden mensen
per dag naar toe. Het is dan moei
lijk als enige touroperator te be
slissen die excursie te schrap
pen."
Den Haag - Erica Terpstra lag
de afgelopen maanden regel
matig onder vuur in de Twee
de Kamer, want er ging op
haar beleidsterrein Welzijn
het een en ander mis. Politie
ke strubbelingen hebben haar
populariteit 'in het land' niet
aangetast. Integendeel. „Ik
ken u van de televisie. Mag ik
Erica zeggen?" vraagt een
hoogbejaarde bewoonster van
een verzorgingshuis in de
Randstad, waar Terpstra deze
week een onaangekondigd be
zoek aflegt. Welke politicus
krijgt nou zo'n vraag voorge
legd?
Door Arnold Mandemaker
Zónder ambtenaren of minutieus
voorbereid bezoekprogramma,
maar mét opschrijfboekje en pen
h de hand trekt de liberale
staatssecretaris door gangen en
kamers. Spreekt met ouderen,
luistert naar klachten van de di
recteur ('We staan financieel aan
de afgrond') en gaat voluit in dis
cussie: „Da's niet waar, jongens."
hoe is het om weer eens gecon
fronteerd te worden met de harde
praktijk?
"Dit is niet nieuw voor mij. Ik
heb het verwijt gekregen dat ik
teveel het land in zou gaan. Daar-
°tn vond ik het juist zo aardig om
ju eens het verwijt te horen van:
Ze zit de hele dag in d'r studeer
kamer'. Tja, denk ik dan, het is
eok nooit goed. Ik probeer een
halans te vinden. En ik weet re
delijk waar het in de zorgsector
overgaat. Als je echt je best doet,
zit je niet in een soort glazen
stolp zonder contact met mensen.
Omgaan met bewoners. Een
praatje maken, jaaaaa. Ik kan
niet alleen theoretisch werken; ik
moet het kunrien aanraken."
U werd als WD-Kamerlid de be
lichaaming van de ouderenzorg.
U bent als staatssecretaris tot de
ontdekking gekomen dat dit een
technisch, taai en bureaucrati
sche onderwerp is. Hoe is die
overgang bevallen?
„Dit is een apart vak waarbij je
vanuit de praktijk moet aftasten
wat je kan delegeren en wat je
naar je toe moet trekken. Ik had
met sommige dingen gedacht dat
het soepeler zou verlopen en dat
is vervelend, Maar ik vind dit een
prachtig vak. Schitterend, al had
ik er nooit de ambitie voor. Ik heb
er als Kamerlid voor gepleit de
verzorgingshuizen te handhaven
en dat heb ik nu ook kunnen be
sluiten. Ik heb er als Kamerlid
voor gepleit om de verzorgings
huizen over te brengen naar de
AWBZ en de vermogenstoets af te
schaffen voor de mensen die hun
spaarcentjes als sneeuw voor de
zon zagen verdwijnen. Dat is ook
gebeurd. Maar het is allemaal
buitengewoon weerbarstig en het
heeft altijd te maken met kwets
bare mensen. Ook al gaat vijf
procent van het beleid niet goed,
dan heb je het wel over duizen
den mensen die stuk voor stuk
kwetsbaar zijn."
U heeft het afgelopen jaar een
aantal aanvaringen met de Ka
mer gehad. Er werd een beeld ge
schetst van een staatssecretaris
die op de tribune staat te juichen,
maar flodderig is met beleid.
„Eerst over de staatssecretaris
die op de tribune staat te juichen.
Dat kan ik niet langer zonder
weerwoord laten. Het is A. een
onderdeel van mijn portefeuille
en B. ik doe het altijd in het
weekeinde. Ik vind dat verwijt
ook niet fair. En zijn inderdaad
de afgelopen tijd in de uitvoering
van de regelgeving dingen niet
goed gegaan. Daar ben ik verant
woordelijk voor, dat is helder.
Het enige dat je dan kan doen, is
checken en nog een keer checken
en dan vervolgens verbeteren als
het niet goed gaat."
Erisu gezegd: 'Ga nu eerst maar
eens studeren'. De suggestie is
zelfs gewekt dat u onder curatele
bent geplaatst.
„Dat is een beetje het politieke
jargon. Dat deed ik zelf toen ik
nog in de Kamer zat ook als ik
kritiek had op bewindslieden. Ik
kan dat heel goed velen. Dat
hoort er ook allemaal bij. Ik heb
deze job aanvaard in het besef
dat ik hele moeilijke beslissingen
moest nemen. Temeer omdat ik
heb getekend voor een heel krap
budget waarvan iedereen, vriend
en vijand, nu zegt: dat moet meer
worden. Ik heb die verantwoor
delijkheid aanvaard en van meet
af aan geweten dat dit zou bete
kenen dat ik ook wel eens kritiek
zou krijgen. Het zij zo. Als die
naar van de kroon zit ik hier niet
om de populairiteitsprijs te win
nen, maar om hele moeilijke be
slissingen te nemen."
De WD-Kamerfractie heeft over
de zorgsector standpunten die af
wijken van het kabinetsbeleid.
De fractie wil bijvoorbeeld meer
marktwerking, terwijl het kabi
net experimenten juist heeft be
vroren. Welke standpunten gaat
u verdedigen in de komende ver
kiezingscampagne?
„Het verkiezingsprogramma is
nog niet vastgesteld. Het is bij
ons in de partij zo: eerst wordt
het programma vastgesteld en
pas daarna de kandidatenlijst.
Als het een programma wordt
waar ik niet achter kan staan en
waar ik niet mee naar buiten wil,
dan doe ik niet mee."
Dat scheelt de VVD dan minstens
vier zetels.
„Ach, dat weet ik niet. Maar laat
ik even mijn eigen portefeuille
bekijken. Over het ouderenbeleid
bestaat geen verschil van mening.
Over het domein van de AWBZ
verschilt de WD op onderdelen
van anderen. Dak- en thuislozen,
jongerenbeleid: het wordt alle
maal Kamerbreed ondersteund.
Het enige echte probleem zal zijn:
de hoogte van het budget. Maar
ik heb vertrouwen dat iedere po
litieke partij, dus ook de WD, tot
de overtuiging is gekomen dat 1,3
procent groei absoluut te weinig
is. Er is gedifferentieerde groei
nodig. In de thuiszorg kom ik bij
voorbeeld uit op een groei van 2,3
procent, voor de ouderensector
tot een gemiddeld lagere groei.
Maar je moet toch in de buurt van
de 2 procent groei uitkomen."
Als u tijdens de formatie een mi
nisterschap wordt aangeboden,
gaat u daar dan op in? Dat is toch
weer een stapje hoger.
„Nee, nee, nee. Echt, zo steek ik
niet in elkaar. Geloof me, ik zat
destijds prima op m'n plek in de
Erica Terpstra praat met een bewoonster van een verzorgingste
huis in de Randstad. foto wfa/wiebe kiestra
Kamer. Ik heb nooit de ambitie
gehad om in het kabinet te gaan
zitten en ik zag dat ook niet als
een promotie. Ik vond het laf om
het niet te doen toen het op mijn
pad kwam. Maar ik heb nu geen
moment dat ik denk: 'Ooooh, was
ik nou maar minister'. Zo steek ik
niet in elkaar."
Welke sportevenementen staan
deze zomer op het programma?
„Ik ga volgende week drie we
ken op vakantie. De eerste week
ga ik naar de Wereld Doven
Spelen in Kopenhagen. Daarna
ga ik twee dagen, in navolging
van de minister-president, naar
de Tour de France voor de etap
pe naar Alpe d'Huez. En vervol
gens ga ik naar de Koninkrijks-
spelen die op ons initiatief weer
tot leven zijn gebracht. We wil
len jongeren van Antiliaanse,
Arubaanse en Nederlandse snit
zo met elkaar laten sporten dat
ze ook later heel effectief kleu
renblind zijn en niet meer kij
ken naar de uiterlijke verpak
king. En daarna heb ik een
weekje voor mezelf."
Vroeger dacht ik in mijn onnozelheid dat in het.woord
vriendjespolitiek de nadruk lag op 'vriendjes' en dat
'politiek' iets was om het doen en laten van de 'vriend
jes' te omschrijven.
Inmiddels weet ik beter. Het verwijst wel degelijk naar de
Haagse politiek en naar het 'ons-kent-ons'-wereldje
waarin goed voor je wordt gezorgd, ook al ben je in on
genade geraakt.
Je moet al heel erg slecht liggen, wil je geen burgemees
terspost krijgen. Maar dan nog zijn er instanties als de
Kampeerraad, Veilig Verkeer Nederland of een bou-
wersbond die 'toevallig' om een voorzitter verlegen zit
ten.
Je zou haast gaan denken dat politiek Den Haag recente
lijk alleen maar zoveel aandacht aan asbest-affaires heeft
besteed om een uitgerangeerde CDA-voorman onder
dak te kunnen brengen als baas van een asbestfonds.
De diverse partijen willen volgend jaar na de verkiezin
gen volop nieuwe gezichten in de Kamer en als dat lukt
dan zal er een hele horde oudgedienden onder de pan
nen moeten worden gebracht.
Denk nou niet dat er een paar tussen wal en schip zullen
raken. Als het om het eigen hachje gaat, kunnen ze in
Den Haag wel degelijk creatief zijn.
MERIJN
Geen LPG meer tanken in Spanje
Den Haag - LPG-rijders die binnenkort met vakantie naar Span
je gaan, hebben in dit land niets aan hun gasinstallatie. Siftds 6
maart is de verkoop van LPG aan particulieren verboden. Deze
brandstof is alleen bestemd voor mensen die het beroepshalve no
dig hebben. LPG-rijders moeten er dus voor zorgen dat hun ben-
zine-installatie in orde is, aldus de ANWB.
Lubbers adviseur internationale zaken
Den Haag - Oud-premier Lubbers gaat de nieuwe Adviesraad In
ternationale Vraagstukken leiden. De ministers Van Mierlo (Bui
tenlandse Zaken), Voorhoeve (Defensie) en Pronk (Ontwikke
lingssamenwerking) benoemden hem gisteren, toen zij de raad of
ficieel instelden. De regering heeft de raad gelijk om advies ge
vraagd over onder andere de uitbreiding van de Europese Unie.
'Ouderen betalen teveel eigen bijdrage'
Den Haag - Tienduizenden ouderen lopen volgens AOV/Unie55+
honderden guldens mis aan te veel betaalde eigen bijdragen voor
de gezondheidszorg. Veel ouderen weten volgens de partij niet
dat zij geld terug kunnen krijgen als zij overstappen van een par
ticuliere verzekering naar het ziekenfonds. AOV/Unie 55+ vindt
dat minister Borst van Volksgezondheid de verzekeraars moet
dwingen dit geld automatisch terug te betalen. In antwoord op
Kamervragen schrijft de minister dat zij dit niet kan. Evenmin
kan Borst de verzekeraars dwingen tot het geven van voorlichting
over de kwestie. Dit jaar komen er naar verwachting ongeveer
200.000 extra ouderen in het ziekenfonds terecht, doordat het ka
binet de toelatingseisen heeft versoepeld.
Wachttijden rijexamens voorbij
Rijswijk - Aan de wachttijden voor rijexamens komt volgend jaar
een eind. Dat is volgens het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbe
wijzen (CBR) te danken aan het elektronisch reserveren van exa
mens en het aannemen van extra examinatoren. Begin jaren ne
gentig konden de wachttijden nog oplopen tot twintig weken. Rij
scholen reserveerden vorig jaar 85 procent van de praktijkexa
mens via het systeem dat het CBR de afgelopen jaren ontwikkel
de. Met een modem maken de lesinstituten contact met een com
puter van het CBR. De afgelopen twee jaar heeft het CBR ook
ruim vijftig extra examinatoren aangenomen. De wachttijden
zijn inmiddels teruggelopen tot gemiddeld vijf weken.
Wet wapens en munitie weer van kracht
Den Haag - Aan de juridische onduidelijkheid als gevolg van het
Securitel-arrest over de werking van de Wet wapens en munitie
en het besluit alcoholonderzoeken komt vandaag een einde. Het
zelfde geldt met ingang van morgen voor acht andere 'gevoelige'
regelingen.
Dat heeft het ministerie van Justitie gisteren bekendgemaakt. Ze
zijn door het kabinet via een met Brussel overeengekomen spoed
procedure alsnog bij de Europese Commissie aangemeld. Haast
was geboden gezien het belang van de Wet wapens en munitie,
het alcoholbesluit en de betreffende regelingen voor de opsporing
en vervolging van verdachten.
'Geen cijfers Schiphol achtergehouden'
Den Haag - Het kabinet heeft Eerste en Tweede Kamer geen cij
fers over de groeiprognoses van Schiphol onthouden. Alle infor
matie was gedurende het hele besluitvormingsproces voor alle
betrokkenen beschikbaar. Dat schrijft minister Jorritsma van
Verkeer aan beide Kamers. Zowel Eerste als Tweede Kamer wil
de van Jorritsma opheldering over uitlatingen van president-di
recteur H. Smits van Schiphol eerder deze maand.
Deze stelde in het dagblad Trouw dat nog voordat de Tweede Ka
mer in 1995 een besluit nam over de aanleg van een vijfde baan,
Jorritsma en andere direct betrokkenen al wisten dat de luchtha
ven sneller groeide dan de gehanteerde cijfers. Om een nieuwe
procedure rond de aanleg te voorkomen, werd besloten daarover
te zwijgen. Rosenmöller van GroenLinks wil alsnog meteen na
het zomerreces een debat voeren met Jorritsma en minister De
Boer (Milieu).
onze Haagse redactie
en Haag - Het CDA gaat niet
«koord met het plan van minis
ter Van Aartsen voor herstructu
rering van de varkenssector. Een
orting met 25 procent als doel
°P zich is 'een volstrekt verkeerd
tetgangspunt', vindt Tweede-
kamerlid Van der Linden.
Terwijl de WD vragen heeft over
npogte van het percentage 25,
Jn PvdA en D66 positief over het
Pan. CDA'er Van der Linden
oemt het plan 'een zware klap
™or de varkenssector'. „De toe-
rost van de bedrijven wordt nog
ekerder, terwijl die nu al in dra-
ren" omstandigheden verke-
wï1 Linden Pleitte 1994 al
r erstructurering van de var-
certiffCt°r' "Met een systeem van
r5™ceren van bedrijven die op
een verantwoorde manier produce
ren, met het oog op verbetering van
gezondheid en welzijn van dieren,
en van het milieu." Van Aartsen
grijpt de crisis volgens het CDA ten
onrechte aan om het mes te zetten
in de varkensstapel.
Het CDA wil de grote dichtheid
van varkenshouderijen in Noord-
Brabant en Limburg niet als dé
oorzaak van de snelle verspreiding
van de varkenspest aanwijzen.
„Wij zijn gekant tegen 25 procent
korting als doel. In Duitsland is de
varkenshouderij veel minder inten
sief, maar daar heb je ook varkens
pest in vijf deelstaten." Van der
Linden verwijt Van Aartsen dat die
na het uitbreken van de varkens
pest veel te laks is opgetreden,
waardoor de crisis de omvang kon
krijgen die hij nu heeft. „Hij had
een draaiboek klaar moeten heb
ben en het gebied af moeten gren
delen. Nu mis ik in de plannen wat
de overheid zelf gaat doen om pro
blemen in de toekomst te voorko
men."
De WD acht het omzetten van
(mest)productierechten in varkens
rechten aanvaardbaar, mits die in
vrijheid verhandeld kunnen wor
den. De WD wil niet akkoord gaan
zonder eerst inzicht te hebben in de
gevolgen voor de werkgelegenheid.
PvdA-fractieleider Wallage laat via
een woordvoerder weten dat zijn
partij positief staat tegenover het
plan van Van Aartsen. „De PvdA
heeft respect voor de moed van de
minister." Volgens D66 is Van
Aartsen met zijn herstructurerings
plan op de goede weg. Inkrimpen
van de veestapel vindt D66 onver
mijdelijk. „De varkenspest heeft
ten overvloede aangetoond dat het
niet alleen nodig is de groei van de
sector te stoppen, maar ook het
huidige aantal varkens terug te
dringen," aldus een woordvoerder.
NATUURLIJK, de inkrimping
van de varkensstapel met 25
procent hakt er fors in. Maar
een kille sanering? Daarvan
wil landbouwminister Van
Aartsen absoluut niets weten.
„Het is nu of nooit. Doen we
het niet, dan draait het juist uit
op een kille sanering."
Liever ziet Van Aartsen zichzelf,
al zal hij het nooit hardop zeggen,
als redder van de bedrijfstak. Een
sector die in zijn ogen op zijn laat
ste benen loopt. Voor deze opvat
ting zijn, ondanks de grote inspan
ningen die de afgelopen jaren zijn
gepleegd, legio argumenten voor
handen.
Al in 1994 schetste het Ameri
kaanse onderzoeksbureau A.T.
Kearney een uiterst belabberd
toekomstbeeld voor de Neder
landse varkenshouderij. Het inter
nationale imago van het Neder
landse varkensvlees was toen al
slecht en is door de varkenspest
alleen maar slechter geworden.
Bovendien gaan consumenten
steeds hogere eisen stellen. Eisen
waaraan de Nederlandse varkens
houder, vooral gericht op hoeveel
heden en minder op kwaliteit,
slechts met moeite kan voldoen.
De Britten bijvoorbeeld willen
vanaf 1999 alleen nog bacon op
hun bord als dat afkomstig is van
varkens die in groepen zijn ge
huisvest. Andere problemen van
de varkenshouderij zijn natuurlijk
het mestoverschot, de grote
kwetsbaarheid voor ziekten en het
discutabele, industriële karakter.
Van Aartsen, concluderend: „De
sector lijdt aan zwakten. Het gaat
er nu om haar met economische
duurzaamheid kwaliteitsgericht
in de markt te brengen."
De poging van de minister daartoe
is zonder meer ambitieus. Hij rijgt
alle problemen van de sector aan
een en poogt ze ook allemaal tege
lijk op te lossen. Met de 25-pro-
centsoperatie bijvoorbeeld snijdt
hij niet alleen in de varkensstapel,
hij lost tevens in één klap het
mestoverschot op.
Door Jeroen den Blijker
en Twan van Lierop
Door de aangekondigde bepalin
gen over het aantal vierkante me
ters per varken ontdoet hij de sec
tor een beetje van haar industrieel
imago. En met zijn voorstel om al
leen moderne, milieuvriendelijke
en levenskrachtige bedrijven var
kensrechten te laten kopen, wordt
de sector ongetwijfeld professio
neler en minder gevoelig voor bij
voorbeeld ziekten als de klassieke
varkenspest. Juist met deze brede
aanpak laat de minister visie zien:
hij weet waar hij naar toe wil en
hij denkt te weten hoe hij er moet
komen.
Maar alleen een goed plan is niet
genoeg. Ook de sector moet zich
bewust zijn van het feit dat het 'nu
of nooit' is. De vraag is echter of
daarvan sprake is. Wien van den
Brink, voorzitter van de vakgroep
varkenshouders van LTO-Neder-
land, sprak zich gisteren al in niet
mis te verstane bewoordingen uit
tegen deze maatregelen die 'zestig
procent van de varkenshouders de
kop kosten'. Ook de meer gematig
de NCB is geschokt; deze organi
satie wijst iedere vorm van dwang
af en wil de herstructurering van
de sector vooral overlaten aan de
'eigen dynamiek'. Maar juist deze
'eigen dynamiek' leidde de afgelo
pen jaren tot een sector die aan
problemen tenonder dreigt te
gaan. Of, zoals Van Aartsen het
verwoordt: „Een tweede crisis
overleeft de sector niet."
Een extra argument om de bakens
te verzetten is dat de huidige crisis
de belastingbetaler veel geld kost:
de varkenspest kostte tot op heden
1,3 miljard. De varkenshouders be
talen daarvan slechts 42,5 miljoen
gulden. Ook dat is een feit waar
voor de varkenshouderij niet blind
mag zijn. Op zijn beurt mag Van
Aartsen zijn ogen niet sluiten voor
de grote sociale en economische ge
volgen die de sector vreest.
Hij kan zich dat niet permitteren.
Van Aartsens toekomstvisie heeft
alleen kans van slagen als de var
kenshouders zich erachter scharen.
