RME
MING
JWE
sIDE
Verdeeldheid
blijft ook
na Navo-top
Dageraad op Mars spectaculair
DINGEN
f
MUM
ZEN j
Frankrijk buigt voor dominante VS
'Rwanda plande
oorlog in Zaïre'
Man uit vliegtuig gezogen na explosie
■■■■■I BUITENLAND KORT
irten wij de
pESTEM
Oekraïne ondertekent verdrag
BUITENLAND
A4
nu
40.- -
nu
45.- J
nu
45.-
nu
50.- i
nu
60.- 5
nu
60.- Se
S nu
60.-
nu
70.-
nu
80.-
nu
80.-
CS nu 1OO." li
nu
125.-II
10.000 stuks
Ons sampling-teai
gemist?
Nel 0900-2025292*
Wetenschappers verrast door samenstelling Barnacle Bill
DE STEM
COMMENTAAR
De toekomst van de geschiedenis
Doden bij explosie legervliegtuig
Cyprus-top begint onder gunstig gesternte
Engelsman met drugs bij Kanaaltunnel
Bommen ontploft op strand Lloret del Mar
Klopjacht op royalisten in Cambodja
Treffen Kenyaanse politie en studenten
X 56
I I I I I
TERNEUZEN
SLUIS
Madrid - Wanneer premier Kok op de hoogte zou zijn geweest
van de visie van de Franse president Chirac op de slotverkla
ring van de top in Madrid, dan zou hij minder stellig zijn ge
weest in zijn mening dat alle Navo-landen hebben geleerd van
het conflict dat de Navo wekenlang heeft verdeeld.
De betrokken landen hebben
i zich bij voorbaat ingegraven
j door het doen van ferme politieke
uitspraken. Niet alleen de Vere
nigde Staten en Frankrijk. Ook
andere hebben dat gedaan. Italië
bijvoorbeeld steunde het Franse
standpunt dat in de eerste ronde
vijf landen toegelaten moesten
i worden. Op die manier maak je
een evenwichtige discussie on-
mogelijk."
„Ieder heeft recht op een eigen
mening. In een club waar de con
sensuscultuur wordt aangehan
gen, bespreek je die eerst met el-
kaar alvorens de publiciteit te
zoeken. Ik ben er zeker van dat
zich zoiets in de aanloop naar de
tweede ronde niet zal herhalen."
Wat Kok betreft hoeft die beslis
sing over de toelating van de
tweede golf niet noodzakelijker
wijs in 1999 te worden genomen.
I De Nederlandse minister-presi
dent wordt in zijn standpunt ge-
j steund door de Duitse bondskan-
I selier Kohl. De Franse president
j Chirac denkt er echter wezenlijk
j anders over. Hij houdt vast aan
1999. Hij duldt geen enkel uitstel.
Die enkele uren na afloop van de
I top gesignaleerde verdeeldheid
j was voor de regeringsleiders geen
I reden om hun euforie over het
bereikte resultaat te temperen.
Ze hadden in hoog tempo de laat
ste kruimels van de vergadertafel
geveegd. Het handvest voor sa-
I menwerking met Oekraïne werd
ondertekend en de 44 leden tel-
I lende Euro-Atlantische Partner-
werd formeel geïn-
DONDERDAG 10 JULI 1997
we
W W* El
0* KI
in Boekarest deze bood-
(ADVERTENTIE)
Geen nood, daarvoor is de spaghetterla
Noodlijn in Het leven geroepen.
Om ons morgen ce ontmoeten. Lukt dat niet?
°n «turen wij een gratie pak Spaghetterla
°P- Twee kamen om alsnog
»i? enelle maal
tijd te ontdekken.
58 esnt pgr minuut
stalleerd. Dit lichaam is de ver
vanger van het Partnerschap
voor de Vrede. De raad streeft
een intensieve samenwerking na
op het gebied van veiligheid en
vrede. Met een Navo-lidmaat-
schap als mogelijke hoofdprijs in
de verre toekomst voor een aan
tal leden.
De eveneens door het enthousias-
me-virus aangestoken Kok: „In
Madrid is een historisch proces in
werking gezet. Wie had tien jaar
geleden durven denken dat we
militair zouden gaan samenwer
ken met voormalige communisti
sche landen? De eerste drie lan
den zijn nu uitgenodigd om tot de
Navo toe te treden, de tweede
ronde staat op het programma.
Dat is slechts een kwestie van
wie en wanneer."
Opvallend was dat Kok tamelijk
luchthartig over een van de scha
duwkanten van het akkoord van
Madrid heen stapte. De Russi
sche minister van Buitenlandse
Zaken Primakov heeft het aan
wijzen van de Baltische staten
Estland, Letland en Litouwen als
serieuze kandidaatleden, de
grootste Westerse blunder van na
de Tweede Wereldoorlog ge
noemd. Kok: „Dat is communi
qué-taal. Moskou moet formeel
zo reageren. Wat voor mij telt, is
de manier waarop de Russische
vice-premier zich in de Partner-
schapsraad heeft opgesteld. Hij is
uiteraard ook tegen verdere uit
breiding, maar voor het overige
heeft hij zich zeer constructief
gedragen. Het proces van uitbrei
ding is onomkeerbaar. De van de
dictatuur bevrijde landen hunke
ren naar aansluiting met Europa.
We kunnen en willen ze geen nee
verkopen."
- De Europese Unie heeft gisteren alle hulp aan de
s over de situatie in het door de Serviërs gecon-
Door Wilko Voordouw
Parijs - Frankrijk wordt voorlopig geen
lid van de militaire structuur van de
Navo. Volgens Parijs zijn niet alle 'voor
waarden verenigd' voor een succesvol
lidmaatschap. Eerder dit jaar vond Chi
rac nog dat zijn land voor het einde van
1997 weer volledig deel uit moest ma
ken van 'een vernieuwde Navo'. Maar
dat moment is uitgesteld.
In 1966 besloot generaal De Gaulle het mili
taire commando van de Navo te verlaten,
omdat de Amerikanen een te dominante rol
speelden; nu keert Parijs om dezelfde reden
niet terug in de Verdragsorganisatie. De
Franse president Chirac - in Madrid verge
zeld van de socialistische minister van Bui
tenlandse Zaken Hubert Védrine - koos er
uiteindelijk voor om een been buiten de Na
vo te houden.
Verlangens
Hij kon maar moeilijk verteren dat twee
Franse verlangens in de prullenmand be
landden. Chirac wilde dat het zuidelijke
commando in Napels door een Europeaan
zou worden geleid. Verder had hij - samen
met Italië - de eis op tafel gelegd dat naast
Polen, Slowakije en Hongarije ook Roeme
nië en Slovenië lid moeten worden. Een
meerderheid van de Navo-leden - negen lan
den - was het met die stelling eens.
Het ene en het andere verlangen werd door
president Clinton van de Verenigde Staten
als 'onmogelijk' van de hand gewezen.
Frankrijk kreeg wel voor elkaar dat op de
top van 1999 wordt gesproken van een mo
gelijk toetreden van Roemenië en Slovenië,
maar de oekaze was daar.
Triomftoon
Frankrijk beet dus in het stof. Desondanks
sloeg president Chirac een triomftoon aan.
„Wij hebben niets van onze eisen hoeven in
leveren. Sterker, het zijn de andere landen
die dichter naar onze positie zijn opgescho
ven," zo toonde het Franse staatshoofd nog
maar eens zijn grandioze capaciteit om een
nederlaag te verkopen als een overwinning.
De Fransen - die ten tijde van de regering-
Juppé met name vanwege budgettaire pro
blemen besloten om weer volledig in de Na
vo te integreren - blijven wel bereid om te
praten tot toetreding tot het militair com
mando. Maar het is duidelijk dat Parijs con
cessies van de zijde van de Amerikanen wil.
Vraag is of dat gebeurt.
Toch komt de weigerachtigheid van de Ame
rikanen de Fransen prima uit. Want de so
cialisten waren niet bereid om zonder slag of
stoot terug te keren in de Navo. Chirac kon
zich dus zonder al te veel binnenlands ge
zichtsverlies aansluiten bij de mening van
premier Jospin, zodat Frankrijk op de Ma-
drileense top toch 'met een stem' sprak.
Frankrijk heeft lange tijd geprobeerd om via
de WEU, de West-Europese Unie, gepro
beerd om een eigen Europese defensietak op
te richten. Die pogingen mislukten jammer
lijk, omdat de meeste landen zich veilig voe
len onder de Navo-paraplu. Doordat Frank
rijk zich geïsoleerd voelde, zocht het land
weer toenadering tot de Navo.
Media
De Franse media vinden dat daar een belo
ning tegenover had moeten staan. Le Figaro,
maar ook Libération en de Franse televisie
beklaagde zich over de 'Amerikaanse arro
gantie'.
„De lijst van Amerikaanse diktaten wordt
iedere maand langer: de benoeming van de
secretaris-generaal van de Verenigde Na
ties, het uitsluiten van Europa bij de Israë-
lisch-Arabische besprekingen en het door
Amerika opgelegde embargo van Cuba en
Iran," beklaagt Le Figaro zich. De krant
weet ook waarom de Verenigde Staten de
baas kunnen spelen, en Frankrijk in zijn
hemd wordt gezet. „De Europese kakofonie
in Madrid is een rechtstreeks gevolg van het
mislukken van de top van Amsterdam. De
Navo kan pas worden vernieuwd als Europa
één wordt."
Door Martijn Hover
Pasadena - Als het Marswa
gentje Sojourner na een wel
verdiende nachtrust zijn zon-
nepaneeltjes naar de rijzende
zon keert, gebeurt dat onder
een spectaculaire hemel, die
langzaam oplicht van zwart
via een steeds lichter purper
tot zachtroze. Als de zon op
komt of ondergaat op Mars is
dat namelijk een langgerekt
en spectaculair fenomeen
hebben Nasa-wetenschappers
ontdekt.
Uit foto's die gemaakt zijn vanaf
het Sagan Memorial Station op
onze buurplaneet, maken de on
derzoekers op dat dageraad en
zonsondergang op Mars 'veel
langduriger en helderder' zijn
dan op aarde. Dat komt door het
stof in de Marsdampkring. De
stofdeeltjes weerkaatsen het licht
van de ondergaande zon, ook als
zij al achter de horizon is ver
dwenen, aldus onderzoeker Ni
cholas Thomas. Door dat stof, dat
rossig van kleur is, is de Marshe-
mel ook roze en niet blauw, zoals
bij ons.
Lager bij de grond heeft de ana
lyse van Barnacle Bill, het eerste
Marsrotsblok dat door het geau
tomatiseerde karretje Sojourner
is onderzocht, de geleerden ver
rast. Het rotsblok, met de vorm
en afmetingen van een pokdalige
rugbybal, blijkt opvallend veel
kwarts te bevatten, mogelijk
meer dan 30 procent.
Kwarts wordt op aarde geassoci
eerd met vulkanische activiteit.
Dat op Mars uitgedoofde vulka-
Het Marskarretje Sojourner 'raasde' gisteren over de bodem van de Rode Planeet, foto reuter/nasa
nen voorkomen, was al bekend:
de hoogste berg van het zonne
stelsel, de meer dan 20.000 meter
hoge Olympus Mons, een uitge
doofde vulkaan, bevindt zich op
Mars. Wat de geleerden verraste,
was de relatieve hoeveelheid
kwarts.
„De aanwezigheid van zoveel
kwarts kan alleen worden ver
klaard als het gesteente meerdere
malen is gesmolten en weer ge
stold. Dat duidt erop dat Mars
lange perioden van vulkanische
activiteit moet hebben gekend,"
aldus prof. Rudolph Rieder.
Verondersteld werd dat Mars,
doordat het zoveel kleiner is dan
de aarde, ook veel eerder zou zijn
afgekoeld, waardoor in een veel
eerder stadium dan op aarde een
einde zou moeten zijn gekomen
aan de vulkanische activiteit.
Behalve kwarts bevatte het
Marsrotsblok Barnacle Bill ook
veldspaat en orthopyroxeen. Bei
de mineralen komen ook in de
aardkorst voor, zij het in andere
verhoudingen dan ze op Mars
worden aangetroffen. Wat de ge
leerden vooral opviel, was dat de
Mars-bodem, voor zover uit Bar
nacle Bill valt af te leiden, ver
rassend veel op die van de aarde
lijkt in vergelijking met die van
de maan, het enige andere hemel
lichaam waarvan we over derge
lijke gegevens beschikken. Zo
komt op de maan geen kwarts
voor.
Een andere onderzoeker, Hap
McSween, benadrukte echter dat
de vulkanische oorsprong van
Barnacle Bill nog niet vaststaat.
De rots maakt ook een gedeelte
lijk gesmolten indruk, wat doet
vermoeden dat hij bij een meteo
rietinslag is weggeslingerd.
Ondertussen zet Sojourner het
onderzoek van Mars voort. Het
wagentje heeft inmiddels met een
van zijn zes wieltjes een stukje
zand van de Marsbodem omge
woeld, tot groot genoegen van de
onderzoekers. Die willen graag
weten hoe de 'Mars-aarde' is sa
mengesteld. Daarna is het op weg
gegaan naar het rotsblok 'Yogi
Bear', op een centimeter of veer
tig van Barnacle Bill. Dat lijkt
niet ver, maar voor Sojourner,
met een topsnelheid van 20 cm
per uur, is het een heel avontuur.
Het wagentje gaat op Yogi een
soortgelijke analyse toepassen als
op Barnacle Bill. Gezien het to
taal verschillende uiterlijk van de
twee rotsen, moet die analyse
heel andere resultaten opleveren.
Elke dag begint de historie opnieuw. Geen wonder dus dat staatshoof
den en regeringsleiders het besluit van Madrid om de Navo met drie
Midden-Europese landen uit te breiden historisch noemden. De vraag
blijft echter of de positieve suggestie die van dit woord uitgaat, terecht
is.
Madrid heeft de Amerikaanse overmacht in de Navo herbevestigd. Het
is weliswaar in overeenstemming met de feiten, maar spoort niet met
de eigendunk van enkele anderen. De Franse president kent zichzelf en
zijn land een grotere invloed toe. Ten onrechte, zoals opnieuw geble
ken is. Maar of de Fransen zich daarbij neer zullen leggen, is zelfs geen
vraag. Vroeger of later zal het bondgenootschap de prijs voor deze ver
nedering van het Elysée moeten betalen.
Madrid heeft vervolgens de Russen duidelijk gemaakt dat de Amerika
nen even weinig gevoel voor geschiedenis als respect voor andersge-
zinden hebben. President Bush beloofde zijn toenmalige collega Gor-
batsjov met de hand op het hart dat de Navo nimmer naar het oosten
zou uitbreiden. Een paar jaar later worden niet alleen drie vroegere
Warschau-pact-landen toegelaten, het lidmaatschap van enige volgen
de wordt in het vooruitzicht gesteld. Zelfs de Baltische staten, landen
waarvan Moskou vindt dat ze strategisch zo belangrijk zijn, dat ze
nooit tot een Westers bondgenootschap mogen behoren, zijn, volgens
de formulering van Madrid, potentieel kandidaat.
Een paar maanden geleden tekenden de Navo en de Russische presi
dent Jeltsin een overeenkomst te Parijs waarin overleg over veiligheids
kwesties vastgelegd werd. De status en interpretatie van dit akkoord
zijn evenwel onduidelijk. Maar wat veel meer verontrust is dat het af
gesproken overleg met Moskou op geen enkele wijze bindend is. De
Navo, lees de Amerikaanse president, kan doen wat hem goed dunkt.
En dat doet hij tot nu toe, vinden op zijn minst de binnenlandse tegen
standers van Boris Jeltsin. In de toekomst zal hij dat dus ook blijven
doen, verwachten deze groeperingen. Hun opstelling zal er derhalve
niet coöperatiever door worden.
De Navo breidt zich uit met drie zelf behoorlijk stabiele landen. De sta
biliteit in het oosten van Europa wordt er echter niet direct door bevor
derd.
De toekomst moet uitwijzen welke geschiedenis er in Madrid geschre
ven is.
Een passagier van een Braziliaans vliegtuig werd gisteren boven Sao Paulo uit het toestel gezogen toen een explosie tijdens de vlucht
een gat in de romp sloeg. Het lichaam van de man werd later naast een brokstuk van het vliegtuig op een open veld gevonden. Zes an
dere passagiers raakten licht gewond. Het toestel, een Fokker-100 van de luchtvaartmaatschappij TAM, was op weg van Vitoria naar
Sao Paulo. De oorzaak van de explosie is nog niet bekend. Op 31 oktober stortte een andere Fokker-100 van TAM na vertrek vanaf Co-
nonhas neer in een woonwijk. Alle 96 inzittenden en drie mensen op de grond vonden daarbij de dood. foto reuter
Boekarest - Een explosie in een vliegtuig van het Roemeense leger
in de stad Craiova heeft gisteren aan zestien mensen het leven ge
kost. Het IAR-93-vliegtuig, waarmee het vervoer van nieuwe mu
nitie zou worden getest, bereidde zich voor op een vlucht toen het
op de grond ontplofte. Dat heeft de persdienst van het Roemeense
leger gemeld. Een woordvoerder van het leger zei dat de explosie
is veroorzaakt doordat een van de aan boord gebrachte bommen
ontplofte en daarmee ook de rest van de munitie.
New York/Madrid - In Troutbeck in de Amerikaanse staat New
York is gisteravond de eerste topontmoeting in drie jaar begonnen
tussen leiders van de Turkse en Griekse Cyprioten. De top begint
onder een gunstig gesternte. Turkije en Griekenland spraken dins
dag in de marge van de Navo-top in Madrid af eikaars soevereini
teit te respecteren en voorgoed af te zien van geweld.
Calais - De Franse doaune heeft bij de ingang van de Kanaaltun
nel een Engelsman aangehouden die in het bezit was van 15.500
XTC-pillen en meer dan tien kilo hasj. De man had de drugs in Ne
derland aangeschaft en wilde ze in Groot-Brittannië verkopen. De
arrestatie had zaterdag plaats, maar de Franse autoriteiten heb
ben haar gisteren pas bekendgemaakt. De douane kwam de drugs
op het spoor door de reactie van een hasjhond bij de bestelwagen
waarin de Engelsman reed.
Barcelona - Op stranden van Lloret del Mar in Noordoost-Spanje
zijn gisterochtend twee bommen ontploft zonder slachtoffers of
schade te veroorzaken. De politie had dinsdagavond al vijftien
duizend mensen van twee stranden gehaald na een bommelding
van de Spaans-Baskische afscheidingsbeweging ETA.
Phnom Penh/Parijs - Na de gedeeltelijke militaire overwinning
van co-premier Hun Sen is in Cambodja een klopjacht begonnen
op aanhangers van zijn tegenstander, co-premier prins Norodom
Ranariddh. Honderden Cambodjanen en buitenlanders zijn het
Aziatische land al ontvlucht, evenals minstens tien familieleden
van koning Sihanouk.
Nairobi - Kenyaanse studenten hebben de oproerpolitie gisteren
met stenen bekogeld en winkels in brand gestoken terwijl de poli
tie campussen sloot om de demonstraties voor democratische her
vormingen de kop in te drukken. De onlusten speelden zich vooral
af bij de hoofdcampus van de Universiteit van Nairobi in het cen
trum van de stad. De spanning op de campus van de universiteit
liep dinsdagnacht hoog op nadat het bericht dat drie studenten
vermoord waren, bekend werd.
Van onze verslaggever
Maastricht - De sterke man van Rwanda, vice-president en mi
nister van defensie Paul Kagame, heeft toegegeven dat zijn
land een sleutelrol heeft gespeeld in het omverwerpen van het
regime van Mobutu in Zaïre, nu Congo.
Kagame zegt in een interview
met de Amerikaanse krant The
Washington Post dat de Rwande
se regering de rebellie in Zaïre
plande en regisseerde tot en met
de inname van de hoofdstad
Kinshasa aan toe. „Het is mis
schien niet populair wat we de
den, maar ik ben geïnteresseerd
in resultaten en niet in de verha
len erom heen."
Het scenario wat uiteindelijk zou
leiden tot de vlucht van ex-presi
dent Mobutu en de overwinning
van de huidige president Kabila
bestond volgens Kagame uit drie
fasen. „De eerste goal was het
ontmantelen van de Hutu-kam-
pen in Oost-Zaïre, de tweede trap
was het vernietigen van de Hutu-
structuur in de regio en de derde
fase bestond uit het verdrijven
van Mobutu." De Rwandese vice-
president, die in 1994 een guerril
la-leger leidde dat een einde
maakte aan de genocide die door
het vorige Huturegime werd uit
gevoerd en aan 700.000 Tutsi's
het leven kostte, zegt dat de Ver
enigde Naties mede debet zijn
aan de huidige situatie in het
Grote Merengebied in Afrika.
Nadat circa één miljoen Hutu's
uit Rwanda naar Oost-Zaïre
vluchtten, werden ze door de VN
geholpen in de vluchtelingen
kampen. Van daaruit voerden de
Hutu's guerrilla-acties uit op
Rwanda. Kagame: „De VN heb
ben nagelaten de Hutu's te ont
wapenen." Toen de Hutu-vluch
telingen hun terreuracties uit
breiden onder de lokale Zaïrese
bevolking, besloot Rwanda de
laatste te trainen en te bewape
nen. Daarop kon in het najaar
van 1996 het tegenoffensief wor
den begonnen.
Die rebellie, die aanvankelijk ge
richt was op het verslaan van de
Hutu's in hun kampen, dreigde
gevaar te lopen toen de interna
tionale gemeenschap met een
vredesmacht dreigde in te grij
pen. Kagame's troepen voorkwa
men dat door het belangrijkste
vluchtelingenkamp Mugunga bij
Goma te bombarderen, waardoor
700.000 Rwandese Hutu-vluchte-
lingen naar huis keerden. De rest
vluchtte Zaïre in. Kagame ont
kent niet dat zijn soldaten be
trokken zijn bij het moorden op
hen. „We hebben de VN gezegd:
of jullie doen wat of jullie aan
vaarden de consequenties."
jgenmelk maakt je
r voor muggen.
oor is uitermate huidvriendelyk
ode en volkomen veilig voor mens
,uid. en milieu. Zelfs in extreem
eur tropische
omstandigheden
|P^j|||P^|j ^a'co_e^n keWe
loze vakantie is
mooi
meegenomen
ve muggenwerend m,d
jk is gebleken dat Liico^Muggenn"101^^.,,,
In vergelijkbare muggenworende
