Van therapeut tot geplaagd goeroe Gruwe Zuid-A Maffiabaas blijkt godsdientsfanaat Met Jospin is calvinisme in Frankrijk weer aan het roer Bel DE STEM BUITENLAND Markante Belgische dokter Yan Oorshoven na onderzoek sekten-commissie zeer omstreden DE STEM Nieuwe onthulling Levenslang geëist tegen Dusan Tadic i i DONDERDAG 3 JULI 1997 Een sessie in de fraaie tuin van vader en zoon Van Orshoven. foto jean-pierre jans Yvo van Orshoven is in opspraak. De Belgische geneesheer, die vooral onder (Nederlandse) Limburgers en Braban ders cursisten werft, wordt in het veelbespro ken sekten-rapport van de Belgische onder zoekscommissie opge voerd als een twijfelach tige goeroe, die de meest rare dingen met zijn pa tiënten zou uitspoken. Van onze verslaggever Opitter - Zoon Frank van Orshoven schudt moegestre den het hoofd. In de romanti sche serre van het behandel centrum, tussen blankhouten kastjes, rieten manden, buxus en vijver, laat hij de gebeurte nissen van de voorbije tijd de revue passeren. „Veertien jaar lang gebeurt er niets. En nu deze tragedie." De Rotterdammer had geen slechter moment kunnen uitkiezen om er een eind aan te maken. De Orshof bevindt zich in woelig vaarwater. Op het luxueuze land goed, gelegen, tussen Opitter en Neerglabbeek in de provincie Belgisch-Limburg, zou de thera peut vrouwen seksueel misbrui ken en patiënten zwaar mishan delen. In Het Belang van Limburg deed een patiënt uit de doeken hoe Van Orshoven een vrouw bij wijze van therapie, voor de ogen van haar dochtertje onderwierp aan een schijnverkrachting. „Zwaar uit de context gerukt. Het betrof niet meer dan een ge vechtsoef ening," reageert Frank, die zich afvraagt hoe zijn vader zich in 's hemelsnaam tegen dit soort beschuldigingen moet ver weren. Over de andere aantijgin gen is hij kort: „Het zijn leu gens." Toch waren het deze verhalen die door de sekten-commissie wer den overgenomen. In het rapport wordt Van Orshoven omschreven als een twijfelachtige therapeut, die torenhoge honoraria vraagt voor onconventionele behandel wijzen. De markante dokter, ooit rector van het Eindhovense Instituut voor Manuele Geneeskunde, was opeens omstreden. Geschorst „Het is gewoon te gek. Er zouden hier mensen naakt rondlopen. Ik heb het nooit gezien," verzucht zoon Frank, die samen met zijn broer en ouders het behandelcen trum De Orshof bestiert. Wat het meest vreet, is dat de commissie zijn vader nooit heeft gehoord. Het riep herinneringen op aan de dag dat zijn vader in België uit zijn ambt van genees heer werd gezet. Ook toen, in 1991, was er van enig weerwoord geen sprake. „Binnen drie kwartier was ik voor het leven geschorst. In Ne derland is zoiets ondenkbaar," zegt Yvo van Orshoven als hij na afloop van een therapie aan schuift aan tafel. Schuld aan de schorsing hadden volgens Van Orshoven enkele pa tiënten die in De Orshof niet von den wat ze zochten en onheuse verhalen over hem rondstrooi den. De dokter ging tegen zijn schor sing in beroep en staat naar eigen zeggen op het punt om voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg zijn gelijk te halen. Degenen die voor de sekten-commissie getuigden zouden uit dezelfde kring tegen standers afkomstig zijn. Yvo van Orshoven groeide op in het Afrikaanse Congo. In 1968 studeerde hij af aan de KU-Leu- ven en was hij acht jaar huisarts in het Belgische Bree. Hij ontdekte hiaten in de klassie ke geneeskunst; ontwikkelde uit eindelijk zijn eigen methodiek, waarin hij gebruik maakt van tal van therapieën, van meditatie tot homeopatie. Hij schreef er een boek over - 'Op weg naar de energetische mens' - dat in 1995 verscheen. Wie zich in de Orshof laat behan delen, leert volgens de folder weer zelfstandig en weerbaar te zijn. Vooral chronische patiënten voor wie de traditionele genees kunst geen soelaas biedt, zouden door Van Orshoven geholpen worden. Het zijn vooral (Nederlandse) Limburgers en Brabanders die zich aanmelden: „Dokters, arbei ders, bedienden, managers, men sen zoals u en ik," zegt Frank. Veertien jaar lang loopt het nu storm op landgoed De Orshof. Zelfmoord Incidenten waren er ook. Zoals een vrouw die zelfmoord pleegde. De vrouw was na haar bevalling in een postnatale depressie te recht gekomen, had de auto in de buurt van de Orshof geparkeerd en zelfmoord gepleegd in de bos sen. De vrouw had het landgoed zelf met geen voet betreden, al dus Frank. Die dag niet, nooit niet. Van Orshoven kwam ook positief in het nieuws. Zo kwamen jour nalisten hartje winter graag even kijken hoe de dokter en zijn pa tiënten een duik namen in de vij ver, om hun innerlijke weerstand te verhogen. Ijsberen, noemt de therapeut dat. „We hebben geen geheimen. Ie dereen kan op het landgoed ko men kijken. We hebben elke zon dag open tuindag," zegt Frank, als hij na afloop trots de fraaie tuinen van De Opshof laat zien. Dat de onderzöeksrechter de zelfmoord van de Rotterdamse patiënt grondigA -onderzoekt, vindt hij prima. „Wij zijn daar blij mee. Kijk, mijn vader heeft misschien vijftig mensen van zelfmoord afgehou den. Bij deze jongen is het niet gelukt." Vader Yvo vult aan: „Wat hier in België gebeurt - mensen beschul digen zonder enige vorm van ver dediging - kan alleen in een ba nanenrepubliek. Wat ik doe, is mensen zelfstandig maken. Naar mijn weten gebeurt in een sekte precies het tegenovergestelde; is alles erop gericht om mensen juist afhankelijk te maken." „Kijk, ik kan niet meer open zijn dan ik nu ben. Je kunt hier altijd binnenlopen en met eigen ogen zien wat zich hier afspeelt." Een glimlach glijdt over het gezicht van de dokter: „Alles hier is transparant, zelfs mijn woning. Mijn consultatieruimte is een glazen serre". Door Aart Heering Rome - „Ik heb berouw getoond tegenover God," verklaar de Pietro Aglieri plechtig nadat hij in zijn isolatiecel twee volle uren in gebed verzonken was geweest. „Betekent dit, dat u een bekentenis wenst af te-leggen?" vroegen de agen ten die Aglieri hadden gearresteerd. „Neen, van mijn zonden hoef ik slechts tegenover God zelf ver antwoording af te leggen. En ik zal met bevrijd gemoed het vonnis van de rechtbank af wachten," luidde het antwoord van de op één na machtigste maffioso van Sicilië. De korte dialoog was voldoen de om de politie in verwarring te brengen kort na de vangst van de 38-jarige maffialeider, die negen jaar voortvluchtig was geweest. De man die tientallen moorden heeft gepleegd en de lijken op loste in zoutzuur, is een diep religieuze persoonlijkheid ge bleken. In zijn schuilplaats in het stad je Bagheria had Aglieri een ei gen altaar ingericht met een kruisbeeld, een Madonna en circa tachtig bidprentjes, waaronder een tiental van de aartsengel Michael, de pa troonheilige van de politie. Bo vendien bleek de voormalige seminarist zich te ontspannen met zware theologische tracta- ten. De kans dat hij ook tegenover het wereldlijk gezag zal willen biechten, lijkt echter niet groot. Aglieri's advocaat heeft laten weten, dat zijn cliënt er niet het zwijgen toe zal doen, maar ook zeker niet de rol van pentito (verklikker) zal willen spelen. Aglieri is een van die maffiosi die geen tegenspraak ziet tus sen hun criminele activiteiten en hun religieuze overtuiging. In hun ogen zijn het de anderen die de heilige regels van Cosa Nostra overtreden en daarom verdienen te sterven. Godsdienst is van oudsher be langrijk voor de maffia. Bij het toetredingsritueel van een nieuw bendelid wordt gezwo ren op een bidprentje. In dorpsprocessies lopen plaatse- ""öjkfe''bendeleiders ^eèlal'vpof- op én iedere maffioso staat er- ^èf^dat^jii huwelijft9ftéfftéiljk ingezegend wordt. Sommige gangsters, zoals Leo nardo Vitale, ruim twintig jaar geleden de eerste pentitoen Carmine Alfieri, de steenrijke capo van de Napolitaanse maf fia, besloten na een mystieke crisis om een openbare beken tenis af te leggen. Maar voor vele anderen fungeert het ge loof juist als rechtvaardiging van hun euveldaden. Zo sloeg een van de meest bloeddorstige maffiosi van Pa lermo, Filippo Marchese, stee vast een kruis wanneer hij weer een slachtoffer gemarteld en vermoord had. Een andere gunman, Gigi Lavardera, ging alvast te biecht nog voordat hij zijn karwei had uitgevoerd. Het enige boek dat Michele Greco, de onbetwiste maffia leider van de jaren '60, las was Pietro Aglieri foto reuter het Oude Testament. Greco bad onophoudelijk en zijn con versatie was zo van religieuze gelijkenissen doordrenkt dat hij 'de paus' werd genoemd. In de schuilplaats van Nitto Santapaola, de voormalige tweede man van de maffia, werden bij zijn arrestatie een bijbel en een madonna op het nachtkastje aangetroffen. En de nummer 1 van de Sicili- aanse maffia, de in 1993 gevat te Toto Riina, had in de woning waar hij twintig jaar lang on vindbaar was, een altaar inge richt om met zijn vrouw ook voor het aangezicht des Heren in de echt te worden verbon den. De Siciliaanse kerk heeft zich in de afgelopen jaren in het openbaar gedistantieerd van de als bijgeloof omschreven maffiose religiositeit. „Ook maffiosi hebben een God, maar niet die van het Evange lie: het is een soort van afgods beeld dat verre staat van de door de christelijke traditie overgeleverde God," aldus pa ter Nino Fasullo, hoofdredac teur van het theologisch tijd schrift Segno. Maar de officiële kerk heeft niet altijd die houding ingeno men. In de jaren waarin hij door de politie van de hele we reld werd gezocht, vond Riina ten minste drie priesters bereid om voor het huisaltaar in zijn schuilplaats de mis op te dra gen. De kardinaal van Palermo betoogde in de jaren '60 meer malen dat de maffia helemaal niet bestond. En de bisschop van het boven Palermo gelegen Monreale, monseigneur Cassi- se, is onlangs uit zijn ambt ont zet nadat hij zijn draadloze te lefoon aan een voortvluchtige maffioso ter beschikking had gesteld. Jospin op de fiets tijdens de recente Eurotop in Amsterdam DoorWilko Voordouw Parijs - De protestantse minder heid is in Frankrijk steeds mani fester aanwezig in het openbare leven. Het laatste voorbeeld van die opvallende opmars is de hui dige premier Lionel Jospin. Zijn ouders waren hervormd en hoe wel zelf geen actieve kerkganger, is Jospins' politieke werk duidelijk beïnvloed door calvinistische waar den en normen. Andere bekende protestanten in Frankrijk zijn oud-premier Michel Rocard, de huidige minister van Cul tuur Catherine Trautmann en Re- nault-voorman Louis Schweitzer. Jospin wil dat zijn ministers van on besproken gedrag zijn, zich als bur gers onder de burgers gedragen en af zien van de Republikeinse pracht en praal. Zijn regeerstijl in de eerste we ken van de derde cohabitation breekt met de oude bestuurlijke praktijk. Jospin doet wat hij in de verkiezings periode heeft beloofd. Dat is nieuw in Frankrijk, waar een van de stelregels in de politiek tot voor kort als volgt luidde: Beloften van politici zijn er slechts voor degenen die ze willen ge loven. Wat bij Jospin aanvankelijk als stijl en rigide werd omschreven, blijkt nauw aan te sluiten bij de Noord-Eu- ropese - protestantse - opvatting van omgaan met macht. Veel katholieke Fransen vinden het eng, maar tegelij kertijd verfrissend. Met Jospin is het calvinisme in Frankrijk terug aan het roer. Jospin vindt dat niemand iets met zijn achtergrond te maken heeft. „Dat is een privé-zaak," antwoordt hij op iedere vraag naar zijn geloofsovertui ging. En ook dat is op zich een typische ui ting van de Franse protestanten. Veel meer dan de katholieken zijn ze ge hecht aan een strikte scheiding van kerk en staat. Ze zijn felle aanhan gers van het lekenprincipe, vaker links dan rechts en gaan uit van de absolute gelijkheid van ieder indivi du. Enkele cijfers uit een onlangs gehou den opinie-onderzoek, in opdracht van de Protestantse Federatie van Frankrijk (FPF) geven een beeld van de Frans-protestantse belevingswe reld. Zo is 59 procent voor abortus. Homo seksualiteit vindt 62 procent een per soonlijke zaak. Bijna vier op de tien protestanten meent dat homohuwelij ken mogelijk moeten zijn. Voor 88 procent is het gebruik van voorbehoedmiddelen vanzelfspre kend. Samenwonen en scheiden is voor tweederde een persoonlijke zaak, waar de kerk niets mee te ma ken heeft. Michel Rocard kon zich na zijn schei ding aan het begin van de negentiger jaren zonder commentaar van protes tantse zijde in het openbaar vertonen en doorgaan met zijn politieke activi teiten. Er zijn minder dan een miljoen perso nen in Frankrijk, die zich beroepen op hun protestantse achtergrond. Voor het merendeel gaat het om gere formeerden (500.000) en lutheranen (250.000). Het protestantisme is niet eens de tweede religie van het land: er zijn bijna vijf miljoen moslims. Maar de invloed van de protestanten is groot. Catherine Trautmann foto reuter Catherine Trautmann, minister van Cultuur, is ook protestant. Binnen de socialistische partij zijn er verder Mi chel Rocard, premier tussen 1988 en 1991, Louis Mermaz - ooit minister van landbouw - en Pierre Joxe, oud minister van Binnenlandse Zaken en huidige voorzitter van de Constitutio nele Raad. Euro-gedeputeerde Catherine Lalu- mière ging als meisje ook naar de 'temple', zoals een protestants kerk gebouw wordt genoemd. Renault- baas Louis Schweitzer; Jéröme Mo- nod, de hoogste baas van een van de grootste nutsinstellingen, de Lyon- naise des Eaux en Pierre Bergé, presi dent van Yves Saint-Laurent zijn protestant. De bazen van Gaumont en Chargeurs, de broers Nicolas en Jéröme Seydoux, beheersen samen de Franse filmin dustrie en -distributie en legden ooit hun belijdenis af. Datzelfde geldt voor Serge Tchuruk, voormalig presi dent van Total, nu de scepter zwaai end bij Alcatel Alsthom. Couturier Hubert de Givenchy, de filmmakers Coline Serreau en Jean- Luc Godard, zanger Renaud en acteur Roland Giraud zijn protestant en ze komen er voor uit. Het is een bijzon der actieve en militante minderheid. De tijd van de Herroeping van het Edict van Nantes (1685) door Lode- wijk XIV ligt ver achter protestants Frankrijk. Vóór dat rampzalige be sluit - dat leidde tot de exodus van zo'n 200.000 Franse gereformeerden en calvinisten naar Noord-Europa - hadden de protestanten in Frankrijk bijna honderd jaar van religieuze rust gekend. In 1598 bepaalde Hendrik IV dat er godsdienstvrijheid moest zijn in Frankrijk. Het Edict van Nantes maakte een einde aan de eerste serie godsdienstoorlogen, met als triest hoogtepunt de Bartolomeusnacht van 1572. Lodewijk de Veertiende vond dat er een einde aan die vrijheid moest ko men. De tweede grote periode van on derdrukking van andersgelovigen duurde tot de Franse revolutie. Pas met de universele verklaring van de Rechten van de Mens kregen de protestanten in Frankrijk weer gods dienstvrijheid. De resterende lutheranen en calvinis ten waren gevlucht, of hadden zich teruggetrokken in enkele bastions, het zuiden van het Centraal-Massief (de provincies Lozere, Hérault, Hau- te-Loire en Ardèche), de streek rond Toulouse, de Elzas en rond La Ro- chelle. Sinds het begin van de eeuw is er in Frankrijk weer een 'coming out', dur ven protestanten in het openbaar te zeggen waar ze voor staan. Naast verwondering over die nieuwe opleving van het calvinisme, is er vooral ook bewondering. Frankrijk herkent een 'protestante stijl'. Die gaat vaak uit van het overlegmo del. Zo worden de laatste tijd twee voorbeelden genoemd: Michel Rocard en manier waarop hij het Nieuw-Ca- ledonische conflict in 1988 oploste en Catherine Trautmann, die in april dit jaar niet het congres van het Front National in haar stad Straatsburg kon verbieden, maar wel een massa demonstratie organiseerde, die het congres ruim overschaduwde. „Een protestantse politicus of zaken man houdt rekening met de spanning die er bestaat tussen twee polen, brengt de zaken in beweging, maar binnen een bestaande orde. Het com promis dient altijd te worden gezocht. Natuurlijk worden af en toe knopen doorgehakt, maar dat moet gebeuren door de spanning draaglijk te ma ken," vertelt de protestantse filosoof Olivier Abel. Hij wijst het cliché van de stijle en onbuigzame protestant af door te zeg gen dat zulke mensen wellicht in de Angelsaksische wereld bestaan, maar dat de Franse protestanten toch wel ietwat zijn beïnvloed door de katho lieke meerderheid. En daardoor wat Latijnser zijn dan hun geloofsgenoten in het noorden van Europa of in de Verenigde Staten. Van onze correspondent gao Paulo - Een militaire rechtbank in de Braziliaanse stad Recife heeft drie soldaten en hun superieuren officieel in staat van beschuldiging ge steld wegens het opzettelijk toebrengen van zwaar licha melijk letsel of de verant woordelijkheid daarvoor. Van onze correspondent Johannesburg - Honden zo geva pitbull-verenigingen er een impo: gericht op massale sterilisatie van wekkende t-shirts. En pillen die omtoveren. Het lijken de thema's voor een op volger van Ira Levin's Boys From Brazil, waarin wetenschappers een nieuwe Hitier klonen, maar het was de werkelijkheid. Plaats van handeling: Roodeplaat Bree ding Enterprises (RBE), onder de rook van Pretoria, Zuid-Afrika. Het kon dus nog gekker. Na ont hullingen voor de Zuid-Afrikaan se 'Commissie van Waarheid en Verzoening' over verspreiding van verslavende Mandrax-pillen on der de opstandige townshipjeugd, het toepassen van electroshocks op homoseksuele militairen, de ontwikkeling van 'scheermesjes- draad' in opdracht van de politie en het posteren van seropositieve prostituees bij hotels waar ANC- ers logeerden, probeert Zuid- Afrika nu te bekomen van de nieuwe onthullingen over de acti viteiten onder leiding van majoor Den Haag (anp) - Nikola Ko- stich, een van de advocaten van de Bosnische Serviër Ta dic, is 'verbaasd' over de eis van aanklager Niemann tegen zijn cliënt. De aanklager van het Joegoslavië- Tribunaal eiste gisteren levens lang tegen Tadic wegens zijn mis daden tijdens de oorlog in Bosnië. „Wat moeten ze dan voor een straf opleggen aan Tudjman?" vraagt de Servische jurist zich af, „of aan Mladic of Karadzic?" Niemann stelde dat Tadic, in te genstelling tot zwaardere geval len, strafvermindering moet kun nen krijgen, maar dat argument is volgens Kostic niet steekhoudend. „Stel je voor dat hij naar de VS wordt gestuurd. Daar is in geval len die onder federaal strafrecht vallen, helemaal geen strafver mindering mogelijk." Als Tadic daarentegen naar bijvoorbeeld Finland wordt gestuurd, is hij misschien na vijftien jaar weer vrij. De straf die Tadic daadwer kelijk zou moeten uitzitten, zou dus sterk afhangen van het land dat uiteindelijk bereid wordt ge vonden hem op te nemen. Torna Fila, de advocaat van de Serviër Slavko Dokmanovic, zegt dat zijn cliënt op illegale wijze is gearresteerd. De VN zouden Dok manovic hebben bedrogen en hem vervolgens hebben ontvoerd. Daarvo Noodlijn om ons mor Dan sturen op. Twee k kerste snell SO een* poe ml nu Zolang do voorma r

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 4