Van therapeut tot geplaagd goeroe
Gruwe
Zuid-A
Maffiabaas blijkt
godsdientsfanaat
Met Jospin is calvinisme in Frankrijk weer aan het roer
Bel
DE STEM
BUITENLAND
Markante Belgische dokter Yan Oorshoven na onderzoek sekten-commissie zeer omstreden
DE STEM
Nieuwe onthulling
Levenslang
geëist tegen
Dusan Tadic
i i
DONDERDAG 3 JULI 1997
Een sessie in de fraaie tuin van vader en zoon Van Orshoven.
foto jean-pierre jans
Yvo van Orshoven is in
opspraak. De Belgische
geneesheer, die vooral
onder (Nederlandse)
Limburgers en Braban
ders cursisten werft,
wordt in het veelbespro
ken sekten-rapport van
de Belgische onder
zoekscommissie opge
voerd als een twijfelach
tige goeroe, die de meest
rare dingen met zijn pa
tiënten zou uitspoken.
Van onze verslaggever
Opitter - Zoon Frank van
Orshoven schudt moegestre
den het hoofd. In de romanti
sche serre van het behandel
centrum, tussen blankhouten
kastjes, rieten manden, buxus
en vijver, laat hij de gebeurte
nissen van de voorbije tijd de
revue passeren.
„Veertien jaar lang gebeurt er
niets. En nu deze tragedie." De
Rotterdammer had geen slechter
moment kunnen uitkiezen om er
een eind aan te maken.
De Orshof bevindt zich in woelig
vaarwater. Op het luxueuze land
goed, gelegen, tussen Opitter en
Neerglabbeek in de provincie
Belgisch-Limburg, zou de thera
peut vrouwen seksueel misbrui
ken en patiënten zwaar mishan
delen.
In Het Belang van Limburg deed
een patiënt uit de doeken hoe Van
Orshoven een vrouw bij wijze van
therapie, voor de ogen van haar
dochtertje onderwierp aan een
schijnverkrachting.
„Zwaar uit de context gerukt.
Het betrof niet meer dan een ge
vechtsoef ening," reageert Frank,
die zich afvraagt hoe zijn vader
zich in 's hemelsnaam tegen dit
soort beschuldigingen moet ver
weren. Over de andere aantijgin
gen is hij kort: „Het zijn leu
gens."
Toch waren het deze verhalen die
door de sekten-commissie wer
den overgenomen. In het rapport
wordt Van Orshoven omschreven
als een twijfelachtige therapeut,
die torenhoge honoraria vraagt
voor onconventionele behandel
wijzen.
De markante dokter, ooit rector
van het Eindhovense Instituut
voor Manuele Geneeskunde, was
opeens omstreden.
Geschorst
„Het is gewoon te gek. Er zouden
hier mensen naakt rondlopen. Ik
heb het nooit gezien," verzucht
zoon Frank, die samen met zijn
broer en ouders het behandelcen
trum De Orshof bestiert.
Wat het meest vreet, is dat de
commissie zijn vader nooit heeft
gehoord. Het riep herinneringen
op aan de dag dat zijn vader in
België uit zijn ambt van genees
heer werd gezet. Ook toen, in
1991, was er van enig weerwoord
geen sprake.
„Binnen drie kwartier was ik
voor het leven geschorst. In Ne
derland is zoiets ondenkbaar,"
zegt Yvo van Orshoven als hij na
afloop van een therapie aan
schuift aan tafel.
Schuld aan de schorsing hadden
volgens Van Orshoven enkele pa
tiënten die in De Orshof niet von
den wat ze zochten en onheuse
verhalen over hem rondstrooi
den.
De dokter ging tegen zijn schor
sing in beroep en staat naar eigen
zeggen op het punt om voor het
Europees Hof voor de Rechten
van de Mens in Straatsburg zijn
gelijk te halen. Degenen die voor
de sekten-commissie getuigden
zouden uit dezelfde kring tegen
standers afkomstig zijn.
Yvo van Orshoven groeide op in
het Afrikaanse Congo. In 1968
studeerde hij af aan de KU-Leu-
ven en was hij acht jaar huisarts
in het Belgische Bree.
Hij ontdekte hiaten in de klassie
ke geneeskunst; ontwikkelde uit
eindelijk zijn eigen methodiek,
waarin hij gebruik maakt van tal
van therapieën, van meditatie tot
homeopatie.
Hij schreef er een boek over - 'Op
weg naar de energetische mens' -
dat in 1995 verscheen.
Wie zich in de Orshof laat behan
delen, leert volgens de folder
weer zelfstandig en weerbaar te
zijn. Vooral chronische patiënten
voor wie de traditionele genees
kunst geen soelaas biedt, zouden
door Van Orshoven geholpen
worden.
Het zijn vooral (Nederlandse)
Limburgers en Brabanders die
zich aanmelden: „Dokters, arbei
ders, bedienden, managers, men
sen zoals u en ik," zegt Frank.
Veertien jaar lang loopt het nu
storm op landgoed De Orshof.
Zelfmoord
Incidenten waren er ook. Zoals
een vrouw die zelfmoord pleegde.
De vrouw was na haar bevalling
in een postnatale depressie te
recht gekomen, had de auto in de
buurt van de Orshof geparkeerd
en zelfmoord gepleegd in de bos
sen. De vrouw had het landgoed
zelf met geen voet betreden, al
dus Frank. Die dag niet, nooit
niet.
Van Orshoven kwam ook positief
in het nieuws. Zo kwamen jour
nalisten hartje winter graag even
kijken hoe de dokter en zijn pa
tiënten een duik namen in de vij
ver, om hun innerlijke weerstand
te verhogen. Ijsberen, noemt de
therapeut dat.
„We hebben geen geheimen. Ie
dereen kan op het landgoed ko
men kijken. We hebben elke zon
dag open tuindag," zegt Frank,
als hij na afloop trots de fraaie
tuinen van De Opshof laat zien.
Dat de onderzöeksrechter de
zelfmoord van de Rotterdamse
patiënt grondigA -onderzoekt,
vindt hij prima.
„Wij zijn daar blij mee. Kijk,
mijn vader heeft misschien vijftig
mensen van zelfmoord afgehou
den. Bij deze jongen is het niet
gelukt."
Vader Yvo vult aan: „Wat hier in
België gebeurt - mensen beschul
digen zonder enige vorm van ver
dediging - kan alleen in een ba
nanenrepubliek. Wat ik doe, is
mensen zelfstandig maken. Naar
mijn weten gebeurt in een sekte
precies het tegenovergestelde; is
alles erop gericht om mensen
juist afhankelijk te maken."
„Kijk, ik kan niet meer open zijn
dan ik nu ben. Je kunt hier altijd
binnenlopen en met eigen ogen
zien wat zich hier afspeelt." Een
glimlach glijdt over het gezicht
van de dokter: „Alles hier is
transparant, zelfs mijn woning.
Mijn consultatieruimte is een
glazen serre".
Door Aart Heering
Rome - „Ik heb berouw getoond tegenover God," verklaar
de Pietro Aglieri plechtig nadat hij in zijn isolatiecel twee
volle uren in gebed verzonken was geweest. „Betekent dit,
dat u een bekentenis wenst af te-leggen?" vroegen de agen
ten die Aglieri hadden gearresteerd.
„Neen, van mijn zonden hoef ik
slechts tegenover God zelf ver
antwoording af te leggen. En ik
zal met bevrijd gemoed het
vonnis van de rechtbank af
wachten," luidde het antwoord
van de op één na machtigste
maffioso van Sicilië.
De korte dialoog was voldoen
de om de politie in verwarring
te brengen kort na de vangst
van de 38-jarige maffialeider,
die negen jaar voortvluchtig
was geweest.
De man die tientallen moorden
heeft gepleegd en de lijken op
loste in zoutzuur, is een diep
religieuze persoonlijkheid ge
bleken.
In zijn schuilplaats in het stad
je Bagheria had Aglieri een ei
gen altaar ingericht met een
kruisbeeld, een Madonna en
circa tachtig bidprentjes,
waaronder een tiental van de
aartsengel Michael, de pa
troonheilige van de politie. Bo
vendien bleek de voormalige
seminarist zich te ontspannen
met zware theologische tracta-
ten.
De kans dat hij ook tegenover
het wereldlijk gezag zal willen
biechten, lijkt echter niet
groot. Aglieri's advocaat heeft
laten weten, dat zijn cliënt er
niet het zwijgen toe zal doen,
maar ook zeker niet de rol van
pentito (verklikker) zal willen
spelen.
Aglieri is een van die maffiosi
die geen tegenspraak ziet tus
sen hun criminele activiteiten
en hun religieuze overtuiging.
In hun ogen zijn het de anderen
die de heilige regels van Cosa
Nostra overtreden en daarom
verdienen te sterven.
Godsdienst is van oudsher be
langrijk voor de maffia. Bij het
toetredingsritueel van een
nieuw bendelid wordt gezwo
ren op een bidprentje. In
dorpsprocessies lopen plaatse-
""öjkfe''bendeleiders ^eèlal'vpof-
op én iedere maffioso staat er-
^èf^dat^jii huwelijft9ftéfftéiljk
ingezegend wordt.
Sommige gangsters, zoals Leo
nardo Vitale, ruim twintig jaar
geleden de eerste pentitoen
Carmine Alfieri, de steenrijke
capo van de Napolitaanse maf
fia, besloten na een mystieke
crisis om een openbare beken
tenis af te leggen. Maar voor
vele anderen fungeert het ge
loof juist als rechtvaardiging
van hun euveldaden.
Zo sloeg een van de meest
bloeddorstige maffiosi van Pa
lermo, Filippo Marchese, stee
vast een kruis wanneer hij
weer een slachtoffer gemarteld
en vermoord had. Een andere
gunman, Gigi Lavardera, ging
alvast te biecht nog voordat hij
zijn karwei had uitgevoerd.
Het enige boek dat Michele
Greco, de onbetwiste maffia
leider van de jaren '60, las was
Pietro Aglieri
foto reuter
het Oude Testament. Greco
bad onophoudelijk en zijn con
versatie was zo van religieuze
gelijkenissen doordrenkt dat
hij 'de paus' werd genoemd.
In de schuilplaats van Nitto
Santapaola, de voormalige
tweede man van de maffia,
werden bij zijn arrestatie een
bijbel en een madonna op het
nachtkastje aangetroffen.
En de nummer 1 van de Sicili-
aanse maffia, de in 1993 gevat
te Toto Riina, had in de woning
waar hij twintig jaar lang on
vindbaar was, een altaar inge
richt om met zijn vrouw ook
voor het aangezicht des Heren
in de echt te worden verbon
den.
De Siciliaanse kerk heeft zich
in de afgelopen jaren in het
openbaar gedistantieerd van
de als bijgeloof omschreven
maffiose religiositeit.
„Ook maffiosi hebben een God,
maar niet die van het Evange
lie: het is een soort van afgods
beeld dat verre staat van de
door de christelijke traditie
overgeleverde God," aldus pa
ter Nino Fasullo, hoofdredac
teur van het theologisch tijd
schrift Segno.
Maar de officiële kerk heeft
niet altijd die houding ingeno
men. In de jaren waarin hij
door de politie van de hele we
reld werd gezocht, vond Riina
ten minste drie priesters bereid
om voor het huisaltaar in zijn
schuilplaats de mis op te dra
gen. De kardinaal van Palermo
betoogde in de jaren '60 meer
malen dat de maffia helemaal
niet bestond. En de bisschop
van het boven Palermo gelegen
Monreale, monseigneur Cassi-
se, is onlangs uit zijn ambt ont
zet nadat hij zijn draadloze te
lefoon aan een voortvluchtige
maffioso ter beschikking had
gesteld.
Jospin op de fiets tijdens de recente Eurotop in Amsterdam
DoorWilko Voordouw
Parijs - De protestantse minder
heid is in Frankrijk steeds mani
fester aanwezig in het openbare
leven. Het laatste voorbeeld van
die opvallende opmars is de hui
dige premier Lionel Jospin.
Zijn ouders waren hervormd en hoe
wel zelf geen actieve kerkganger, is
Jospins' politieke werk duidelijk
beïnvloed door calvinistische waar
den en normen.
Andere bekende protestanten in
Frankrijk zijn oud-premier Michel
Rocard, de huidige minister van Cul
tuur Catherine Trautmann en Re-
nault-voorman Louis Schweitzer.
Jospin wil dat zijn ministers van on
besproken gedrag zijn, zich als bur
gers onder de burgers gedragen en af
zien van de Republikeinse pracht en
praal. Zijn regeerstijl in de eerste we
ken van de derde cohabitation breekt
met de oude bestuurlijke praktijk.
Jospin doet wat hij in de verkiezings
periode heeft beloofd. Dat is nieuw in
Frankrijk, waar een van de stelregels
in de politiek tot voor kort als volgt
luidde: Beloften van politici zijn er
slechts voor degenen die ze willen ge
loven.
Wat bij Jospin aanvankelijk als stijl
en rigide werd omschreven, blijkt
nauw aan te sluiten bij de Noord-Eu-
ropese - protestantse - opvatting van
omgaan met macht. Veel katholieke
Fransen vinden het eng, maar tegelij
kertijd verfrissend. Met Jospin is het
calvinisme in Frankrijk terug aan het
roer.
Jospin vindt dat niemand iets met
zijn achtergrond te maken heeft. „Dat
is een privé-zaak," antwoordt hij op
iedere vraag naar zijn geloofsovertui
ging.
En ook dat is op zich een typische ui
ting van de Franse protestanten. Veel
meer dan de katholieken zijn ze ge
hecht aan een strikte scheiding van
kerk en staat. Ze zijn felle aanhan
gers van het lekenprincipe, vaker
links dan rechts en gaan uit van de
absolute gelijkheid van ieder indivi
du.
Enkele cijfers uit een onlangs gehou
den opinie-onderzoek, in opdracht
van de Protestantse Federatie van
Frankrijk (FPF) geven een beeld van
de Frans-protestantse belevingswe
reld.
Zo is 59 procent voor abortus. Homo
seksualiteit vindt 62 procent een per
soonlijke zaak. Bijna vier op de tien
protestanten meent dat homohuwelij
ken mogelijk moeten zijn.
Voor 88 procent is het gebruik van
voorbehoedmiddelen vanzelfspre
kend. Samenwonen en scheiden is
voor tweederde een persoonlijke
zaak, waar de kerk niets mee te ma
ken heeft.
Michel Rocard kon zich na zijn schei
ding aan het begin van de negentiger
jaren zonder commentaar van protes
tantse zijde in het openbaar vertonen
en doorgaan met zijn politieke activi
teiten.
Er zijn minder dan een miljoen perso
nen in Frankrijk, die zich beroepen
op hun protestantse achtergrond.
Voor het merendeel gaat het om gere
formeerden (500.000) en lutheranen
(250.000).
Het protestantisme is niet eens de
tweede religie van het land: er zijn
bijna vijf miljoen moslims. Maar de
invloed van de protestanten is groot.
Catherine Trautmann foto reuter
Catherine Trautmann, minister van
Cultuur, is ook protestant. Binnen de
socialistische partij zijn er verder Mi
chel Rocard, premier tussen 1988 en
1991, Louis Mermaz - ooit minister
van landbouw - en Pierre Joxe, oud
minister van Binnenlandse Zaken en
huidige voorzitter van de Constitutio
nele Raad.
Euro-gedeputeerde Catherine Lalu-
mière ging als meisje ook naar de
'temple', zoals een protestants kerk
gebouw wordt genoemd. Renault-
baas Louis Schweitzer; Jéröme Mo-
nod, de hoogste baas van een van de
grootste nutsinstellingen, de Lyon-
naise des Eaux en Pierre Bergé, presi
dent van Yves Saint-Laurent zijn
protestant.
De bazen van Gaumont en Chargeurs,
de broers Nicolas en Jéröme Seydoux,
beheersen samen de Franse filmin
dustrie en -distributie en legden ooit
hun belijdenis af. Datzelfde geldt
voor Serge Tchuruk, voormalig presi
dent van Total, nu de scepter zwaai
end bij Alcatel Alsthom.
Couturier Hubert de Givenchy, de
filmmakers Coline Serreau en Jean-
Luc Godard, zanger Renaud en acteur
Roland Giraud zijn protestant en ze
komen er voor uit. Het is een bijzon
der actieve en militante minderheid.
De tijd van de Herroeping van het
Edict van Nantes (1685) door Lode-
wijk XIV ligt ver achter protestants
Frankrijk. Vóór dat rampzalige be
sluit - dat leidde tot de exodus van
zo'n 200.000 Franse gereformeerden
en calvinisten naar Noord-Europa -
hadden de protestanten in Frankrijk
bijna honderd jaar van religieuze rust
gekend.
In 1598 bepaalde Hendrik IV dat er
godsdienstvrijheid moest zijn in
Frankrijk. Het Edict van Nantes
maakte een einde aan de eerste serie
godsdienstoorlogen, met als triest
hoogtepunt de Bartolomeusnacht van
1572.
Lodewijk de Veertiende vond dat er
een einde aan die vrijheid moest ko
men. De tweede grote periode van on
derdrukking van andersgelovigen
duurde tot de Franse revolutie.
Pas met de universele verklaring van
de Rechten van de Mens kregen de
protestanten in Frankrijk weer gods
dienstvrijheid.
De resterende lutheranen en calvinis
ten waren gevlucht, of hadden zich
teruggetrokken in enkele bastions,
het zuiden van het Centraal-Massief
(de provincies Lozere, Hérault, Hau-
te-Loire en Ardèche), de streek rond
Toulouse, de Elzas en rond La Ro-
chelle.
Sinds het begin van de eeuw is er in
Frankrijk weer een 'coming out', dur
ven protestanten in het openbaar te
zeggen waar ze voor staan.
Naast verwondering over die nieuwe
opleving van het calvinisme, is er
vooral ook bewondering. Frankrijk
herkent een 'protestante stijl'.
Die gaat vaak uit van het overlegmo
del. Zo worden de laatste tijd twee
voorbeelden genoemd: Michel Rocard
en manier waarop hij het Nieuw-Ca-
ledonische conflict in 1988 oploste en
Catherine Trautmann, die in april dit
jaar niet het congres van het Front
National in haar stad Straatsburg
kon verbieden, maar wel een massa
demonstratie organiseerde, die het
congres ruim overschaduwde.
„Een protestantse politicus of zaken
man houdt rekening met de spanning
die er bestaat tussen twee polen,
brengt de zaken in beweging, maar
binnen een bestaande orde. Het com
promis dient altijd te worden gezocht.
Natuurlijk worden af en toe knopen
doorgehakt, maar dat moet gebeuren
door de spanning draaglijk te ma
ken," vertelt de protestantse filosoof
Olivier Abel.
Hij wijst het cliché van de stijle en
onbuigzame protestant af door te zeg
gen dat zulke mensen wellicht in de
Angelsaksische wereld bestaan, maar
dat de Franse protestanten toch wel
ietwat zijn beïnvloed door de katho
lieke meerderheid.
En daardoor wat Latijnser zijn dan
hun geloofsgenoten in het noorden
van Europa of in de Verenigde Staten.
Van onze correspondent
gao Paulo - Een militaire
rechtbank in de Braziliaanse
stad Recife heeft drie soldaten
en hun superieuren officieel in
staat van beschuldiging ge
steld wegens het opzettelijk
toebrengen van zwaar licha
melijk letsel of de verant
woordelijkheid daarvoor.
Van onze correspondent
Johannesburg - Honden zo geva
pitbull-verenigingen er een impo:
gericht op massale sterilisatie van
wekkende t-shirts. En pillen die
omtoveren.
Het lijken de thema's voor een op
volger van Ira Levin's Boys From
Brazil, waarin wetenschappers
een nieuwe Hitier klonen, maar
het was de werkelijkheid. Plaats
van handeling: Roodeplaat Bree
ding Enterprises (RBE), onder de
rook van Pretoria, Zuid-Afrika.
Het kon dus nog gekker. Na ont
hullingen voor de Zuid-Afrikaan
se 'Commissie van Waarheid en
Verzoening' over verspreiding van
verslavende Mandrax-pillen on
der de opstandige townshipjeugd,
het toepassen van electroshocks
op homoseksuele militairen, de
ontwikkeling van 'scheermesjes-
draad' in opdracht van de politie
en het posteren van seropositieve
prostituees bij hotels waar ANC-
ers logeerden, probeert Zuid-
Afrika nu te bekomen van de
nieuwe onthullingen over de acti
viteiten onder leiding van majoor
Den Haag (anp) - Nikola Ko-
stich, een van de advocaten
van de Bosnische Serviër Ta
dic, is 'verbaasd' over de eis
van aanklager Niemann tegen
zijn cliënt.
De aanklager van het Joegoslavië-
Tribunaal eiste gisteren levens
lang tegen Tadic wegens zijn mis
daden tijdens de oorlog in Bosnië.
„Wat moeten ze dan voor een straf
opleggen aan Tudjman?" vraagt
de Servische jurist zich af, „of aan
Mladic of Karadzic?"
Niemann stelde dat Tadic, in te
genstelling tot zwaardere geval
len, strafvermindering moet kun
nen krijgen, maar dat argument is
volgens Kostic niet steekhoudend.
„Stel je voor dat hij naar de VS
wordt gestuurd. Daar is in geval
len die onder federaal strafrecht
vallen, helemaal geen strafver
mindering mogelijk." Als Tadic
daarentegen naar bijvoorbeeld
Finland wordt gestuurd, is hij
misschien na vijftien jaar weer
vrij. De straf die Tadic daadwer
kelijk zou moeten uitzitten, zou
dus sterk afhangen van het land
dat uiteindelijk bereid wordt ge
vonden hem op te nemen.
Torna Fila, de advocaat van de
Serviër Slavko Dokmanovic, zegt
dat zijn cliënt op illegale wijze is
gearresteerd. De VN zouden Dok
manovic hebben bedrogen en hem
vervolgens hebben ontvoerd.
Daarvo
Noodlijn
om ons mor
Dan sturen
op. Twee k
kerste snell
SO een* poe ml nu
Zolang do voorma
r