de stem
k
RINCK
IEN
ian
ide
iuis
-centrum
(eringen
estation
terij
Sliedrechts bijdrage aan de schepping
],ES
0MPIET
z
Ui
0
ui
K
TROOST
in b.v. I jaar acht Zomeravondconcerten Aan Zee in Zeeuws-Vlaanderen
R ROCTUS
odestoffen
5MATERIALEN
Ilen
aart
00STERZANDE
iRNEUZEN
IRVICE
1er"
osterzande
lande
>trie
le
en overslag
|ANT
DE
'JESMAAND
paratie en APK
Tel. 0114-682147
Je
18
Nationaal Baggermuseum is een monument voor de Hollandse moddercultuur
I Door Dirk Vellenga
I Vanuit de achterkamer van zijn imposan-
te directeurswoning op de Merwededijk
I kijkt Leen Volker neer op het bedacht-
I zaam rimpelende rivierwater dat zijn on-
j herneming verbindt met alle modderpoe-
I len van de wereld. Gravend in havens, ri-
1 vieren en zeearmen levert hij zijn aandeel
I aan de schepping. Maar hij blijft nederig.
Kloosterzandej
itair -dakwerken
A
N
D
E
R
E
M
U
S
E
A
A
N
D
E
R
S
10114-682874
Grote Gids
11111
DONDERDAG 3 JULI 1997 D1
0114-681219
0114-6815881
0114-6824201
bankzaken
XibAi irjJioo!
O') K! .a',
'onci jsH ft
Daar zit je dan in dat te kleine
tentje of die luxe, maar toch
benauwende, caravan. Buiten
stroomt de regen met bakken
uit de hemel. De lol is er dan
gauw af. Het zeewater is nog
koud en het strand zuigt aan je
natte voeten en sputtert blaas
jes. Het wordt tijd voor een op
kikker. De vakantiegangers in
West-Zeeuws-Vlaanderen
kunnen zich warmen aan de
Zomeravondconcerten Aan
Zee. De reeks van acht uitvoe
ringen begint woensdag 9 juli
en eindigt op 27 augustus. Ook
dit jaar spelen topmusici in
stemmingsvolle kerkjes aan
trekkelijke en afwisselende
programma's.
Door Jeanette Vergouwen
Wat in 1980 begon als een uitpro-
beersel, is uitgegroeid tot een vol
waardige concertenreeks. Rineke
Qpaak uit Groede weet er alles
van. „In de NH Kerk hier staat een
orgeltje van David Kunst. Dat
werd vóór 1980 nauwelijks ge
bruikt. Adrie Oosterling kwam met
het idee om een zomeravondcircuit
ropd het orgeltje te starten. We
vopden een groep van vijf vrijwil
ligers en vroegen organisten uit de
stijeek om een concert te verzorgen
met of zonder een andere solist.
Nou, het idee sloeg aan en we
merkten dat de organisatie veel
tijd en werk vergde. Toch hebben
we het jaren volgehouden en draai
den we op mankracht, enthousias
me en de inzet van de musici."
De gemeente Oostburg verstrekte
een subsidie en de uitvoeringen
wonnen aan kwaliteit. Cadzand
volgde het voorbeeld van Groede
en toen de geldkraan steeds meer
dicht gedraaid werd en de concer
tenreeks (met een gemiddelde van
80 tot 90 belangstellenden) ge
wenst bleef, werd op aanraden
van de gemeente een gezamenlijke
werkgroep geformeerd uit de vrij
willigers van Cadzand en Groede.
In 1990 werd de serie Zomera
vondconcerten Aan Zee ten doop
gehouden. De concerten vonden
plaats in Retranchement, Groede
en Cadzand. Henk Scholten, di-
j recteur van het Zuidlandtheater
Terneuzen, werd gevraagd voor de
artistieke steun en begeleiding en
de reeks bleek geboren te zijn on-
der een goed gesternte. In 1991
kwamen Nieuwvliet en Aarden-
burg erbij en de toeristen en mu
ziekliefhebbers genoten zomers
lang van kwalitatieve uitvoerin
gen. Eerst voor de entreeprijs van
ƒ7,50, later voor een tientje, deze
zomer betaalt men 12,50. Door
de samenwerking met het Zuid-
land kregen de zomeravondcon
certen ook provinciale subsidie,
I omdat de reeks werd opgenomen
Zomeravondconcerten Aan Zee: speciale muzikale uitjes,
foto camile schelstraete
Een goede mix van
klassiek en ritme
als opmaat voor het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen.
„We konden professionele arties
ten uitnodigen. Wel hielden we
vast aan het kleinschalige vanwe
ge de locaties. We weten gewoon
dat je in deze streek niet moet ko
men met veel hedendaagse mu
ziek, maar het mag ook niet té po
pulair zijn. Een goede mix van
niet te zware klassiek en wat rit
misch interessante zaken, is ide
aal."
Quaak vertelt dat dit jaar ook een
recital plaats vindt in Hoofdplaat.
„Hoofdplaat ligt niet direct aan
het strand, maar er is een recrea
tiepark. De Waterstaatkerk is op
genomen door de vereniging van
oude Zeeuwse kerken en er staat
een waardevol orgel. Hoofdplaat
wilde wat meer culturele activi
teit, de gemeente tastte in de bui
del voor een extra bedrag en dus
hebben we nu acht concerten."
Nieuw dit jaar is de samenwer
king met Musica Flandrica. Deze
biedt de muziekliefhebbers 13 au
gustus in Groede een totaal arran
gement aan: een wandeling langs
historische monumenten, een be
zoek aan de Slijkstraat (met di
verse musea), een diner en het
concert van Brisk als toetje.
De Zomeravondconcerten Aan
Zee worden gerealiseerd met sub
sidies van gemeente en provincie
en een bijdrage van een bank. Vol
doende voor een kwalitatief hoog
staande serie.
Door vrijwilligers wordt in elke
-plühts veel werk verzet. Rineke
Quaak: „De samenwerking tussen
de groepen is goed. Je kunt niet de
hele vakantie thuis blijven, dus als
er iemand weg is, wordt die plaats
onmiddellijk ingevuld. We kiezen
gezamenlijk de programma's uit,
nadat we de voorstellen van Yo-
landa Mergler van het Zuidland
hebben bekeken. We kijken naar
afwisseling, beschikbare ruimte en
de persoonlijke voorkeur van de
plaatselijke muziekliefhebbers. Zo
houdt men in Groede van strijkers
en een gewaagde combinatie met
jazz. In Cadzand hoort men graag
blazers en Aardenburg kiest voor
kleine ensembles. Dit jaar hebben
we ook, om doublures in de orga
nisatie te voorkomen, één man die
als overkoepelend orgaan functio-,
neert: J. van den Ameele in Hoofd
plaat. De plaatselijke werkgroe
pen opereren verder autonoom en
zorgen voor de contacten met de
musici die in hun dorp optreden,
zetten de stoelen neer, zorgen voor
de programma's en promotie en op
de avond zelf voor de drankjes
(koffie of fris) in de pauze."
De reeks trekt een gemiddelde van
90 betalende bezoekers en de or
ganisatie verwacht dat de groei
zich voortzet. „Als het weer zo
blijft moeten we dit jaar het ge
middelde van 100 halen. Zeker
omdat de muziek ook geschikt is
voor jonge kinderen." Het publiek
bestaat vooral uit toeristen die
aan de kust verblijven én muziek
liefhebbers uit Vlaanderen.
„Op zo'n avond hoor je verschil
lende talen spreken, maar de mu
zikale taal overheerst. De sfeer tij
dens de concerten is heel speciaal,
heel ontspannen en geanimeerd.
Er wordt echt goed geluisterd."
De concerten zijn steeds op woensdag
om 20.00 uur (behalve op 13 augustus) in
de NH Kerk. De locaties en uitvoerenden
zijn: 9 juli, Aardenburg: Cecilia Oomes
(fluit) en Minako Tasumi (clavecimbel). 16
juli, Cadzand: Ensembles Oxalys en Atys.
23 juli, Hoofdplaat: Clarté Noire (klarinet
kwartet). 30 juli, Retranchement: Hanna
Grociak (harp) en Geert Baekelandt (bas
sethoorn/klarinet). 6 augustus, Nieuw
vliet: Het Follia Duo (gitaar/mandoline).
13 augustus, Groede (aanvang 20.30 uur):
Brisk (blokfluitkwartet). 20 augustus,
Groede: Gheseiscap Goet ende Fijn. 27
augustus, Cadzand: Collegium Testudi-
num (mandolineorkest).
Q
MARKTEN
ZATERDAG
SLUIS
Rommelmarkt - J.H. van Dale
school, Merseniersstraat 4 -
13.30-17.00 uur
OOSTBURG
Rommelmarkt - centrum - hele
dag
WOENSDAG
BRESKENS
Dolle Woensdag Braderie - di
verse attracties en activiteiten -
centrum - hele daq
THEATER
BRESKENS
Circus - door Circus Bongo - Napole
onhoeve -19.00 uur (7 en 8 jul)
ZATERDAG
HULST
Tropical Parade - Caribean Street
Parade, dansgroepen en animatie
- centrum, Grote Markt - hele dag
ZONDAG
AARDENBURG
Poppentheater - Galerichel
Weststraat 38 -15.00 uur
WOENSDAG
NIEUWVLIET
Circus - door Circus Bongo - Cam
ping Zonneweelde -19.00 uur
MUZIEK
VRIJDAG
HULST
Music Gallery - door leerlingen
Kon. Stedelijke Harmonie, clari
net choir en jeugdorkest - Aula
Reynaertcollege, locatie Zand
straat- 19.00 uur
SAS VAN GENT
Orgelconcert - door Bernard Bar-
telink en Kristiaan Van Ingelgem -
Improvisaties, Mendelssohn, Reger
-R.K. Kerk-20.00 uur
ZATERDAG
AARDENBURG
Musical - De Verloren Sleutel over
De Berenning van Aardenburg
1672 - door Jongerenkoor Aarden
burg en combo - 20.00 uur
WOENSDAG
AARDENBURG
Zomeravondconcert - door Ce
cilia Oomes/dwarsfluiten Minako
Tasumi/ clavecimbel - Doopsge
zinde Kerk - 20.00 uur
CADZAND
Koorconcert - door St. Cecilia -
N.H. Kerk - 20.00 uur
SPORT
SLUIS
Open Ned. Kampioenschap
Langebaanzwemmen - Kanaal
Sluis-Brugge Braamdijk 11a (5
en 6 jul)
Belfort Tennistoernooi - Toer
nooi voor B, C, en D-spelers -
De Zwieper Bagijnhof 15 (7 t/m 9
jul)
DIVERSEN
AXEL
Zwemvierdaagse - Zwembad 't
Plaatje -11.00 tot 12.00 en 16.00
tot 19.00 uur (woe 16.00 uur)(7
t/m 11 jul)
KLOOSTERZANDE
Molenstraatfeesten - kermis,
oude ambachten, dweilbands en
attracties - Hof te Zandeplein en
Clooserstraat - vanaf 14.00 uur (5
en 6 jul)
SCHOONDIJKE
Open Tuindagen - Juust Wa'k
Wou - bij Kees Jacobse, Tragel Oost
21-10.00 tot 17.00 uur (5 en 6 jul)
WESTDORPE
Kermis - allerlei attracties -
dorpskern - hele dag (5 t/m 8 jul)
ZEEUWS-VLAANDEREN
Smokkelroute - puzzelrit - auto
en fiets - routeboeken bij Gasthof
De Jonge Leeuw, Kaai Aarden
burg 3 t/m 6 jul)
Kustrit - puzzelrit voor automobi
listen en fietsers - dagelijks - route-
boeken Hotel de Zwaan Zuidzan-
de en VW Cadzand (5 t/m 9 jul)
DONDERDAG
AARDENBURG
Zomeravondbridge - Restau
rant De Munck Weststraat 39
GROEDE
Ovenkoeken bakken - in histo
rische bakkerij Bij Jan en Marie -
Slijkstraat - vanaf 10.00 uur
ZATERDAG
AXEL
Stuntteam Les Aranis - the ori
ginal car crushing tank robot - par
keerplaats Hofplein - 20.00 uur
TERNEUZEN
10e Neuzentocht - wandelen 7,
14,20,35 en 60 km - start 't Schel
penhoekje - 07.00-15.00 uur
EXPOSITIES
AARDENBURG
Galerichel - Weststraat 38 - acht
kunstenaars uit verschillende lan
den - zo t/m di 13.00-18.00 do.
t/m za 13.00-18.00
Galerie de Paardenstal - Markt
4 - Roemeense volkskunst - zo t/m
di 13.30-17.00 do t/m za 13.30-
17.00
Gemeentelijk Archeologisch
Museum - Marktstraat 18: In de
kaart kijken - het verleden in het
landschap van heden; Van paar
den tot paardekrachtenboeren
leven in West-Zeeuws-Vlaande-
ren vroeger en nu
AXEL
Streekmuseum - Beelden en schil
derijen van Jean Kamps - di tot zo
13.30 tot 17.00 uur (tot 29 aug)
CLINGE
Galerie Esprit - werken van kun
stenaars uit de vaste collectie - schil
derijen, beelden, grafiek en kera-
miek-dototma 13.30-17.30 uur en
do 19.00-21.00 uur (tot 7 jul)
GROEDE
Galerie d'Ouwe Smisse Molen
straat 19 - Suse Jacobs/acryl, Els
Fritz/aquarel, Jef Janssens/schil-
derijen, Wilma van der Lee/stille
vens (t/m 31 aug)
HULST
Hal gemeentehuis - werken van
F. van Hest en L. Inghels - ma t/m
za 9.00-12.00 en 13.00-16.30 uur
(t/m 12 jul)
SLUIS
Raadskelder Stadshuis
Groote Mark - Paul Kwisthout
(schilderijen), Patrick
Mangnus(grafiek) - ma t/m do
14.00-17.00; za en zo 14.00-17.00
(t/m 7 jul)
TERNEUZEN
Steenen Beer 24 - Meubelobjec
ten van Idir Mecibah (tot 15 jul)
LOGUS
Volker vouwt zijn handen, sluit zijn ogen,
bidt de Heere God dat zijn kerktorenhoge
I baggermolens en zijn modderaars, zijn ge-
I trouwe streekgenoten, ongeschonden mo-
IS® terugkeren naar Sliedrecht, het bag-
gerhart van deze wereld.
Leen Volker is in 1930 gestorven op 74-jarige
leeftijd. Hij was de zoon van de grote Adri-
aan, de grondlegger van het grootbaggerbe
drijf (hoewel hij uiteraard het tegengestelde
deed van grondleggen) en de eerste in de rij
van respectabele Adrianen die de onderne
ming groter en groter groeven.
De woning aan de Molendijk in Sliedrecht is
nu museum, het Nationaal Baggermuseum.
De directiekamer, direct links van de hal, ziet
er nog net zo uit als in de tijd van Leen Volker
Azn. Ondernemende kerels als Kalis, Van de
Wetering en Kraaijeveld kunnen er zo weer
plaatsnemen om, uiteraard onder leiding van
een Volker, te beraadslagen over dichtgeslib
de waterwegen en de voortschrijdende schep
en slubbertechniek.
Div. landbouwwerktuigen
I Ben moderne baggerinstallatie: een compleet eiland.
De woon- en slaapkamers
vormen nu de microkos
mos van het baggerwezen,
de wereld van baggerlepel,
paardenmolen, klepbo-
demschouw, emmerbag
germolen, profielzuiger,
zelfladende hopperzuiger,
diepzuiginstallaties en
cutterzuiger. De laatste
term zal alleen bij de botte
leek de lust tot grappen
kietelen. Hier is alles op
kleine schaal te zien, soms
ook nog uitgetekend en ge
fotografeerd.
Volgens de deskundigen is de baggermolen,
zeer verrassend, niet in Sliedrecht uitgevon
den, zelfs niet in Nederland. Het schijnt dat
de Chinezen dat gedaan hebben, 'in de oud
heid'. Een keten met emmers die zich onder
water vollaadden met blubber, dat was het
eerste idee. Om die emmers in beweging te
zetten werd eerst de spierkracht van mensen
gebruikt. Na deze tredmolen kwamen molens
die werden voortbewogen door ossen of paar
den. Foto's in het museum laten zien dat ook
heel lang vanaf schuiten met de hand werd
gebaggerd door beugelaars, die een baggerle
pel in de drab lieten zakken.
Nederland baggerde zich in de loop der eeu
wen naar boven en bracht dus de beste bag
geraars voort. Amsterdam werd het eerste
centrum van de baggercultuur, zeker in de
Gouden Eeuw. Van 1600 tot 1850 draaide al
les om de moddermolen of paardenmolen.
Dat was geen molen om afgedankte paarden
te vermalen, zoals overduidelijk te zien is op
de expositie Vier paardjes in het rond, die in
de nieuwe ruimte achter het museum, aan de
overzijde van het Baggerplein, is ingericht.
De Hollanders pasten hun ervaring met de
windmolen toe op de baggermolen en lieten
paarden rondjes lopen op het baggervaar-
foto aerocamera tuig, waardoor de moddermolen werd voort
bewogen. Er zijn op de
tentoonstelling schilde
rijen te zien waarop zo'n
baggermolen als een vro
lijk kermis-reuzenrad is te
zien tussen de scheeps
masten en kerktorens. Ge
detailleerde prenten laten
zien dat veel tekenaars
dachten dat er nog steeds
emmers gebruikt werden,
terwijl allang gebruik
wordt gemaakt van goten
waardoor de modder via
bewegende schotten om
hoog werd geperst.
Pas in 18e eeuw begon de glorietijd van de
Sliedrechters, de nijvere bewoners van de
droogegelegde blocken en broecken van de
Alblasserwaard. Als bouwers, gravers en
griedwerkers (te zien op de zolder van het
museum) hadden ze de Zuid-Hollandse Bies-
bosch kleingekregen en nu waren ze klaar
voor al het slijk van deze aarde.
De mens is jammer genoeg nauwelijks aan
wezig in het Baggermuseum. Je mist de geur
van de diverse soorten oceanische uitwerpse
len, die de gravers in hun kleren en huid
plooien moeten hebben gehad. Hoe kunnen
we een idee krijgen van hun eenzaamheid op
zee en de troost die ze zochten in hun zakbij
bel? Alleen een tekening van Jo Spier uit
1936 laat iets los van dat onuitgesproken
drama. De tekst luidt: 'Zegt men den Slied-
rechter op den dijk: Morgen vroeg voor vijf
jaar naar de Philippijnen, dan gaat hij kalm
naar huis en zegt het zijn vrouw. Die pakt de
kist en den 'bult' en om vier uur staan zij op
en de man zegt: Saluut en hij gaat voor vijf
jaar weg.'
Er lijkt enige romantische spanning te zitten
in tinbaggermolens die ook goud naar boven
konden halen. In 1938 werd de Karimata
naar de Noordzee gesleept, ten noorden van
Terschelling, waar in 1799 het legendarische
Model van een paardenmolen uit 1620. Links de ruimte waar de trekpaarden hun rond
jes maakten. foto thus quispel
goudschip de Lutine was vergaan. De Kari
mata, die in Indië aardige successen had be
haald, deed zijn best, maar haalde kilo's lood
en ijzer omhoog en slechts één staaf goud. De
bemanning had weinig tijd te treuren, de mo
len moest klaargemaakt worden voor de vol
gende tocht: naar de Rode Zee.
De opdrachten die in Sliedrecht binnenkwa
men, werden steeds groter en kwamen van
steeds verder. De baggermolens werden im
posanter en duurder, zoals de modellen en
foto's op de bovenverdieping laten zien. Er
kwamen geavanceerde diepzuiginstallaties,
complete fabrieken op poten, niet afhanke
lijk van vloed en storm en demontabele cut
ter-profielzuigers met stappaal-constructie.
In deze wereld van techniek is de mens hele
maal onzichtbaar geworden.
Het einde kwam in zicht toen de Koninklijke
Adriaan Volker Groep in 1978 samenging
met Simon Stevin uit Rotterdam. 'Volker'
was niet langer een familiebedrijf, de nieuwe
top raakte de koers kwijt. De in Sliedrecht
opgebouwde rijkdom verdween snel, vooral
door de zwakheid van Stevin. Er kwamen
minder orders en de samengeklonken gigan
ten konden het niet drijvende houden. In
1991 werd de baggervloot verkocht aan de
Holland Beton Groep. De laatste jaren boe
ken de Belgen de grootste baggersuccessen.
Er is nog steeds een vestiging van Volker-
Stevin aan de Molendijk, niet ver van het
Baggermuseum. En er wonen nog Volkers in
Sliedrecht, eentje zit nog in de modder, maar
dan wel aan de vaste wal: hij verzorgt aanleg
en onderhoud van tuinen. Bagger is niet meer
het gesprek van de dag. De Sliedrechters van
nu vergapen zich aan de nieuwe spoorbrug
die net over de A15 is geplaatst.
De mensen die in het glorierijke verleden
willen graven, rest het Nationaal Baggermu
seum. Iedereen mag binnenkomen van Leen
Volker.
I Het Nationaal Baggermuseum, Molendijk 204, Slied
recht. Open: dinsdag tfm zaterdag van 14.00 tot
17.00 uur. Toegangsprijs 5, voor kinderen, 65-plus-
sers en groepen 3. De expositie 'Vier paardjes in het
rond' loopt tot en met 4 oktober.
