DE STEM Kees Jansma na het champagne-gevoel 'Sport7 vormde lange tijd een obsessie ^HÊÈÊ Vedior E1 meer ,es kende trefwoorden: e ïsiasme verantwoordelijkheid arsmentaliteit ttingsvermogen u bovenstaande trefwoorden in daden kunt *n en u kunt denken en handelen op MBO liveau, dan kunnen wij het volgende bieden: salaris met aanvullende bonusregeling waar- prestaties daadwerkelijk beloond worden. secundaire arbeidsvoorwaarden, waaronder een ientatieve auto van de zaak. essante groeiperspectieven adere informatie over deze vakature kunt u t opnemen met dhr. S. Krommedijk. llicitatiebrief met cv gelieve binnen :n te zenden aan: lie GrafïSelect BV, is 249, \E Steenwij k. nwijk, Telefoon 0521 - 51 12 87 in de inrichting en dient derhalve een jke] autonomie in de klas dient hieraan van het onderwijs; verzorgt lent mede verantwoordelijk voor de orde, d met akte j [lichamelijke opvoeding].da' dan wel het hebben van werkervaring 'n 11 riditie is noodzaak; leeftijd vanaf 23 jaar. ustitie draagt bij aan het vergroten van c [genodigd te solliciteren, deprocedure en zal plaatsvinden op l6iu jj; invulling van deze functies in deeltijd oonnummer [076] 565 21 50, toestel 290. *n aan Rijksinrichting voor Jongens vicht in de schaal Gids ZATERDAG 28 JUNI 1997 Wagner is wetenschap. Elke muziekbiblio theek bevat een paar honderd strekkende meter over de reus van Bayreuth. Over het Gesamtkunstwerk, over Leitmotive, de Wag- nertuba, de componist als dichter, over het zelfontworpen Festspielhaus, over de relatie met Ludwig II, over mystiek en symboliek, de Unendliche Melodie, de Germaanse mytholo gie en de ontmoetingen met Nietzsche, over Minna, Mathilde Wesendonck en Cosima Lis- zt-Von Bülow en over zijn antisemitisme. Wagners leven en werk zijn aanleiding en onderwerp voor eeuwigdurende studie. Maar zelfs het luisteren naar Wagner schijnt onmogelijk te zijn zonder voorbereiding, in spanning en onderzoek. Pierre Audi presen teert vanaf september zijn Ring der Nibelun- gen op het podium van het Amsterdamse Muziektheater. Dertien maanden heeft hij ervoor nodig. Het laatste, vierde, deel, Göt- terdsmmerung, opent het seizoen 1998/1999. De operaliefhebbers zitten klaar, schrijft het bulletin van de Vrienden van de Nederlandse Opera. De een heeft de partituren klaar ge legd, een volgende een stapel cd's, een derde schrijft in voor enige avonden introductiecur sus en de fanatiekste boekt veertien dagen voorbereiding in het Walhalla van Bayreuth. Zonder dat geen genot. Een half jaar is het minste dat de niet ingewijde nodig heeft, waarschuwt een bestuurslid. En niet meteen met grote brokken en slokken beginnen. Wagner moet je leren savoureren. Eerst een stukje verhaal uit het los gekochte tekstboek je, dan twintig minuten cd en die blijven her halen tot ze gebeiteld zitten. Daarna het vol gende fragment, net zo lang tot de hele ope ra niet meer uit het hoofd los komt. Dan de voorstelling, die nu naar waarde ge schat kan worden en vervolgens de voorbe reiding voor het volgende deel. Die vraagt ook alle vrije avonden. Wagners opera's du ren lang en opdelen in te memoriseren stuk jesvan twintig minuten leidt al gauw tot een gevulde agenda met minstens twaalf steeds te herhalen opdrachten. Maar wie denkt dat hij met al deze inzet nu ook alles goed begrijpt, waardeert en met kennis van zaken kan beoordelen, begaat een vergissing. 'Je hoeft het niet direct alle maal te doorgronden. De componist is er meer dan twintig jaar mee bezig geweest.' Er is dus nog hoop voor jeugdige beginnelin gen. Wie tijdig met zijn huiswerk start en de eerstkomende decennia aan Wagner gunt, bereikt ooit een volwassen bevoegdbeidTot kritiek. Wagner moet het hebben van zijn symboliek, meldt een andere kenner, tevens Ringdo- cent, in het blad. Kunst die sociale problemen behandelt, kan zo ondergaan worden. Het publiek komt binnen, herkent de uit het le ven gegrepen thematiek en geniet. Wagners kunst is van een andere orde. Hij laat zien 'welke onzichtbare krachten werkzaam zijn achter de zichtbare normen en waarden'. Dat is een mystiek gedachtengoed en dat kan slechts door symbolen tot uitdrukking ge bracht worden. Toegang daartoe is slechts mogelijk voor ingewijden en daarom is diep gaande studie vereist. Wagner is niet de enige die zijn verhalen put uit een ontoegankelijke wereld. Evenmin de enige componist die jaren aan een werk heeft gesleuteld. Zijn landsman Hindemith, hin-da-mit in het jargon van muzikanten, schreef een korte opera Cardillac, net uitge voerd in de combinatie van Holland Festival en Matinee op de Zaterdag, die even on waarschijnlijk en mystiek is van inhoud als de Ring. En ook hij heeft jaren geworsteld tot hij de definitieve vorm had gevonden. Zesen twintig zelfs, zes meer dan de meester uit Beieren. Het verhaal gaat over een goudsmit-kunste- naar die geen afstand kan doen van zijn crea ties. Elke klant wordt 's nachts om zeep ge holpen om het sieraad terug te stelen. Onge twijfeld symbool voor de artiest die zijn gees teskind niet los kan laten, maar net zo goed voor de klassiek bezorgde ouder die zijn kroost niet vrij zijn zoektocht door de ge vaarlijke, grote wereld durft te laten onder nemen. Als dat geen diepe waarheid is, als hier geen licht geworpen wordt op normen en waarden, als dit geen onverwacht mythi sche thematiek is, dan dient Freud zijn schoolgeld terug te vragen. Toch is nergens een cursus Hindemith-begrij- pen geafficheerd. En was het muzikale idi oom van Hindemith nou nog standaard, maar niets daarvan. Zijn muziek is moeilijk, hoekig en dissonant. Desondanks zat de Gro te Zaal van het Concertgebouw vol en had het publiek, waarvan vrijwel niemand het werk ooit eerder gehoord had, een mening. Gemotiveerd en steekhoudend. Of neem Mozart. Zijn Zauberflöte is een ope ra van gekend mystiek karakter. Vrijmetse laarssymboliek en ideeën over de strijd tus sen licht en donker, dag en nacht, goed en kwaad. Geen uit het dagelijkse bestaan her kenbare voorbeelden en anekdotes, een ver haallijn van onwaarschijnlijkheid en een the matiek die slechts voor religieus geïnspireer- ®n of in het grootoosten ingewijden direct toegankelijk is. Toch durft elk kinderensem- °le. provinciaal speelhuis en operaklas een zauberflöte op het programma te zetten. En Jat publiek geniet ook nog. Zonder scholing j*?or een Ringgevormde voorganger. Mozart is moeite, moeten de Vrienden van 6 Opera stellen, als er enige rechtlijnigheid m hun gedachten zou zitten. Die is er niet. vvant Wagner is studie noch wetenschap, vvagner is geloof en geloof is zelden conse quent. Maar met gelovigen valt niet van me- ning te verschillen. Hij werd afgelopen donderdag vijftig jaar. Vierde die mijlpaal met zijn collega's in een Hilversums etablissement. Begroef daar met hen definitief de nachtmerrie die Sport7 heette. Kees Jansma, hoofd van de afdeling Sport van de NOS, staat na de ontwenning van de sportzender weer volop in het leven. „Een jaar geleden hadden ze mij afgeschreven." Door Theo Vaessen Hij vraagt of we samen koffie kunnen zetten. Zijn vriendin is niet thuis. Vandaar dat we het rijk, een ruim bemeten rijtjes huis met een verwaarloosde voortuin in Reeuwijk, voor ons alleen hebben. Buiten valt be vroren regen in draden en geselt de brede sloot die langs de para dijselijke achtertuin loopt. Hondenweer op de eerste dag van de zomer, maar niet onpret tig om bij te praten. Kees Jansma is op zoek naar ze kerheden omdat het om hem heen onzeker is. Het leven is een précaire zaak. Hij zit midden in een midlife-crisis. Zucht: „Ik ben de weg even kwijt." Zijn relatie met zijn twee kinde ren uit zijn eerste huwelijk is echter niet verstoord. Hij laat trots het weekblad Yes zien, waarin zijn dochter Larue (21) wordt geïnterviewd. Zij bekent: 'Mijn vader zei: Je mag alles zeggen, als je maar zegt dat je van me houdt.' „Een lief zinne tje," lacht Jansma. „Het typeert me helemaal." Gevoelens zijn voor hem be langrijk. Hij heeft genegenheid nodig omdat hij in zijn diepste wezen weeploosdsi Misschien dat hij daarom snel kwaad wordt, ongenuanceerd uit de hoek kan komen, soms op het onredelijke af. „Ik ben onvoor spelbaar in mijn reacties. Domi nant soms. Geboren onder het sterrenbeeld Kreeft ben ik opti mistisch negatief en pessimis tisch positief." Toch hoopt hij dat dit voor iedereen interes sant genoeg is om aardig met hem om te gaan. „Maar wat je en hoe je het ook doet, je maakt onderweg altijd slachtoffers." Zijn er ook mensen die hem ha ten? „Zou kunnen. Misschien weet ik ook wie, maar ik noem geen namen." Nachtmerrie Een half jaar na het ter ziele gaan van Sport7 kan Jansma weer relativeren. De hype rond die zender is nog slechts een boze droom, een nachtmerrie die hem en zijn medewerkers maandenlang helemaal leeg- slurpte. Studio Sport scoort nu weer als vanouds. Is weer 'van iedereen en voor iedereen'. „Zodra we de voetbalrechten van Sport7 terug hadden, zaten we prompt weer op tweeëneen half miljoen kijkers. Anderhalf miljoen kijkers, onder wie de jeugd, had afgehaakt. Keek ge woon niet meer naar sport. On gelooflijk, hè. Het bewijs dat de arrogantie van de enkeling is afgestraft. Die woog zo zwaar dat Sport7 daardoor steeds is achtervolgd. Hét bewijs ook dat je niet zomaar afscheid kunt nemen van een instituut, een fenomeen. Daarom heb ik nooit begrepen dat zulke hoog geleerde heren zomaar in het diepe doken op basis van 'we hebben de voetbalrechten en nu gaat het lukken'. Ondanks alle problemen begonnen ze toch en gaven de NOS, in ruil voor andere sporten en tegen bijbetaling, een sublicentie. Ze hadden keihard geld nodig, maar daarmee was de noodzaak om alleen naar Sport7 te kijken afgenomen." Hoewel de wedloop uiteindelijk in het voordeel van de NOS zou eindigen, vormde Sport7, be kent Jansma, 'lange tijd een ob sessie'. Vooral toen De Tele graaf meedogenloos hard op de voorpagina knalde: 'Leegloop dreigt bij Studio Sport', voelde hij dat als de zoveelste messteek in zijn rug. „Prompt dacht ik: Daar gaat Studio Sport. Ieder een denkt nu aan zijn eigen toe komst." Zijn angst gold vooral de lokroep van stapels geld, waarvoor veel collega's door de Kees Jansma wil na zijn zestigste 'echt iets i missionaris in me houden.' s' gaan doen voor de maatschappij: 'Ik trek me het leed in de wereld heel erg aan. In wezen blijf ik iets van een FOTO'S HARRY HEUTS knieën zouden kunnen gaan. „Tientallen mensen zijn bena derd. Mijn stelling was: als er één gaat, volgen er meer. Van Kooten, de bedenker van Sport7, had al eerder gezegd: 'Als je Jansma en Smeéts wég- haalt voor twee miljoen per jaar, dan gaat de rest ook'. Kre tologie van een kant, maar van de andere kant ook strategie. Daar was ik bang voor. Ik zeg niet dat geld niet belangrijk is. Maar voor een journalist die niet meer kan doen wat hij leuk vindt, is het toch heel plausibel te gaan praten met een nieuwe werkgever. Zeker als hij daar wel aan zijn trekken komt en ook nog meer geld verdient." paar ton meer, dan komt hij wel. Waarop John de Mol zei: 'Dat geven we niet eens door want hij doet het toch niet.' Een juiste inschatting. Jansma bleek niet te koop voor Sport7. „Dat was uit den boze. Ik was immers de strijd aangegaan met Sport7 en dan kun je daarna moeilijk in hun bed gaan liggen. Bovendien waren de rechten mij lief die de NOS had voor de Olympische Spelen en de Euro pacupduels. We zijn de enige publieke omroep in Europa die nog zoveel rechten heeft. Tot na 2000 zelfs." Jansma lag thuis in een warm bad toen hij op zijn GSM de on heilstijding ontving over de de NOS-studio te komen. „Het zag er zwart van de camera's. Iedereen wilde bij het overlij den van Studio Sport zijn. Er werd zelfs door de gordijnen heen gefilmd. Allemaal zo over dreven." Hij verscheen die avond wel in KRO's Brandpunt. „Ik kwam toen verdrietig en emotioneel over. Maar ik was dood- en doodmoe. En erg aangeslagen, hoewel ik wist dat Studio Sport gewoon doorging. We waren geen patiënt in het terminale stadium. Bovendien had Staat- sen een te hoog verwachtings patroon opgeroepen, dat hij per se wilde waarmaken." De reacties op zijn interview hadden in de huiskamer, heb ben we ook onderschat. Reali seerden ons niet dat er zoveel mensen aan ons waren gehecht, ook al hadden ze soms een hekel aan ons. Of aan mij." Vroeger waren de mensen aar diger tegen hem. „Nu is het van 7cale jood' in Rotterdam tot 'stinkende Feyenoorder' in Am sterdam. En in Eindhoven word je uitgescholden omdat je bij Ajax en Feyenoord komt. Be dreigend en vervelend, maar het overheerst nog niet." Hoewel hij na het echec van Sport7 met een champagne-ge- voel door het land liep, wil Jansma een dergelijk gevecht om de macht en het geld niet traditie en een vleugje vernieu wing." Jansma, op wiens afde ling steeds vaker een beroep wordt gedaan, - 'sport scoort' - wil zich echter niet als een melkkoe laten gebruiken. „We moeten waken over de kwaliteit en die waarborgen. Zelfs wij hebben soms het gevoel dat het te veel wordt. Elke publieke omroep wil elke dag een sport- item om haar kijkcijfers op te krikken." Geen kwaliteit zonder geld en goede medewerkers. Wat dat laatste betreft, kent de chef van Studio Sport zijn opvolger al. „Hij weet het niet, behalve als hij slim is." Bovendien doet Jansma zijn ui- Zelf dacht Jansma 'in de file op de autobaan' tijdens die onze kere periode meer dan eens: „Jeetje, wat ben je heerlijk on afhankelijk als je zoveel geld kunt verdienen. En ook: ieder een scheldt me verrot als ik bij de NOS wegga, maar m'n ouwe dag is me lief. En als Ik dat heb gedacht, hebben anderen dat ook gedacht. Zeker weten." Voormalig Sport7-directeur Ruud Hendriks benaderde hem eens met de vraag: 'Wat moeten we doen om jou naar Sport7 te halen?' „Niets, zei ik, want dat lukt niet." Joop van den Ende riep daarop: 'Bied hem nog een komst van een nieuwe sportzen der. De koude rillingen liepen hem prompt over de rug. „De volgende dag werd ik in hotel Kerkebosch in Zeist ontboden en kreeg daar met de andere bieders een brief in de handen gedrukt met de mededeling dat de KNVB iets totaal nieuws be gon." Daarna sabelde Staatsen op persoonlijke titel de NOS neer. Jansma's reis naar huis was als de gang naar Canossa. „Hoewel ik veel steun kreeg van mijn vrouw, zat ik die avond mentaal kapot." De volgende dag ont raadden zijn collega's hem naar met Fons de Poel gaven hem echter nieuwe moed. „We kre gen overweldigende sympathie betuigingen waarvan je achter af kunt zeggen: onnodig en overbodig. Maar ook een tikkel tje vreemd. Want ik geef grif toe dat ons werk een beetje auto matisme was geworden. Ik be greep dat steuntje in de rug van de kijkers. Ook ik ben thuis op gevoed met: we gaan naar Bob Spaak en Herman Kuiphof kij ken. Sport in Beeld was een toonaangevend programma waarin sport serieus werd geno men. Dat wij, jaren later, die belangrijke positie nog steeds meer meemaken. „Sport7 had een aantal mensen tot een men tale uitputting gebracht. Na tuurlijk kun je achteraf zeggen: 'Waar sloeg dat op? Belachelijk toch,' maar het gebeurde wél en was erg ingrijpend voor veel mensen." Vandaar dat hij nog steeds een warm gevoel van binnen krijgt als hij zijn troepen schouwt. „Dank zij de inzet van een grote groep mensen is onze redactie bij elkaar gebleven en zelfs hechter geworden. Niemand is uit de boot gevallen. Dat doet me deugd. We blijven aan de weg timmeren met een vleugje terste best nu en dan een oud medewerker van Sport7 binnen te halen. „Tot de dag van van daag vind ik dat aan die mensen te weinig aandacht wordt be steed. Er zaten niet alleen no no's. En juist de goeden, met hart en ziel bezig iets van die sportzender te maken, zijn aan de kant geflikkerd door de ini tiatiefnemers. Daar praat nie mand meer over. 'Help ons als jeblieft', hoor ik wel eens vanuit die groep. Dan denk ik: tja, het had ons ook kunnen overkomen. Ik had zelf best wel een nieuwe baan gevonden. Maar ik ben een NOS-man. Voelde me verant woordelijk voor en was erg be gaan met onze mensen. Stond voor hen op de bres." Lacht. „Daarom tolereren ze me nog." Zijn cynisme zit hem vaak in de weg. Evenals zijn argwaan als mensen en bestuurderen zeggen hem aardig te vinden. „Dan loop ik meteen een straatje om." Hij heeft een broertje dood aan mensen die in zijn omgeving willen zijn omdat hij een beken de Nederlander is en iets voor de televisie doet. „Als mensen zeggen: 'Ik ben gisteravond met Jansma doorgezakt. Hij is een vriend véin me,' dan ben ik op mijn hoede." Voor oud-voetballer Wim Kieft heeft hij echter een zwak. „Ik kan ontroerd zijn als ik om half zeven in de auto zit en hij belt me vanuit een restaurant spon taan op met: 'Ik wil even je stem horen. Gaan we nog iets leuks doen vanavond?' Wim is een echte vriend, absoluut. Anderen geven me daarvoor de gelegen heid niet of ik geef anderen de gelegenheid niet." De tijd dat sport Jansma's leven overheerste, is verleden tijd. „Was sport voor mij ooit de voornaamste bijzaak, nu is het alleen nog maar emotie en strijd. Vriendschappelijke sport vind ik niets. Ik zag vorige week in Rosmalen de partij tussen Chang en Clavet. Chang, multi miljonair, helemaal volgelopen, had vijf matchpoints tegen en dacht: 'ik ga verliezen'. Hij kreeg de tering in en won. Dat vind ik mooi." Vervelende speler Zelf reageert Jansma zijn span ningen en ergernissen af met voetbal en tennis. Maar dan kan hij ontzettend schmieren. Pas nog ontving hij tijdens een voet baltoernooi de Lothar Mat- thaus-buste als de meest verve lende speler van het toernooi. Toch zal hij mensen nooit be wust kwetsen. Ook niet als vra gensteller in de studio en als wekelijkse columnist in Voetbal International. „Daarvoor is mijn passie voor sportmensen en de sport te groot. Ik heb geen over-mijn-lijk mentaliteit." Wilde hij vroeger aan de anoni miteit ontsnappen, nu laat hij zich nog zelden zien in bestuur- kamers. Liever zit hij met zijn zoon Raymond, een Feyenoord- fan, op de tribune in de Kuip. Of vergezelt hij een van zijn ver slaggevers naar een buitenlands sportevenement. „De enige ma nier om met hen nog eens rustig bij te praten." Op zijn werkplek komt hij daar niet aan toe. „Toen ik in 1976 als verslagge ver bij Studio Sport kwam, werden met twintig medewer kers drie uitzendingen per week gemaakt. Nu maken we 31 uit zendingen per week, hebben honderdtwintig medewerkers en een begroting van boven de honderd miljoen. Gesprekken met personeelszaken, budgetbe sprekingen, onderhandelingen over tv-rechten, het houdt niet op." Tobber Hij ervaart zijn job als zwaar. „Ik ben geen vergadertijger, maar de verantwoordelijkheid drukt. Hoorde ik die kreet vroe ger, dan geloofde ik het niet. Toch, het is echt waar. Ik lig vaak wakker als een onbezorg de tobber." Tobben over zijn collega's, die vaak klagen dat ze hem te weinig zien. Het verweer van Jansma klinkt plausibel. „Niet ik, maar zij zijn vaak weg. Ik zit vijf dagen per week op kantoor. Heb zoveel omhanden dat er geen tijd meer is om met hen gezellig door te zakken. Doe ik sowieso niet graag omdat ze dan niet over me kunnen ouwe hoeren. Ben ik erbij, dan sta ik ze in de weg. Ze vragen me vaak genoeg om mee te gaan. Maar zonder mij lijkt het me leuker voor ze." Ze hebben nog tien jaar de kans hem mee te slepen. Voorlopig zit Jansma nog op zijn plaats. Pas na zijn zestigste wil hij 'echt iets nuttigs' doen voor de maat schappij. „Bijvoorbeeld in de binnenlanden van Afrika hand en spandiensten verrichten. Ja, ik trek me het leed in de wereld heel erg aan. In wezen blijf ik iets van een missionaris in me houden. Kan zeer van slag van raken als stammen elkaar uit moorden of oorlogen worden uitgevochten. Salon-socialisme noemen ze dat. Daar word je om uitgelachen, hoor! De wereld verbeteren, ja, dat calvinisti sche trekje zit nog steeds in me. Maar misschien moet ik eerst met mezelf beginnen?" B526168cs nent, JHHtt van de volgende regelmatig werk 3n LTS of een MTS ken als elektro- - als de industriële jreda. i/HTS-WTB. Heeft itwerpen van ma- met behulp van itwikkelen van hebben wij een in- regio Roosendaal. ker. Voor een be ur zoeken wij een JIBO opleiding, die enkele jaren ichineoperator oloegendienst. Bent exibel? Reageer ke enthousiaste en iur wil een stapje ng aan om het werk annen, contacten onderhouden en van verschillende u deze dynamische t onze vestiging in or een bedrijf in eerd in de ontwikke- waardige verspan- machinale hout- en p zoek naar kandida- gaat, na een ge dag als draaier van i waarbij u gebruik Je als CNC-ge- amsdonksveer. ize vacatures kunt u Haven 5, 4811 WK 2. Nieuwe Markt 53c, n: (0165) 545955. onksveer, telefoon: oute 45, 4873 AZ 38040.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 41