Fascinerende Libar-lamp blijft tijdloos
Na een overvloed aan gerechten volgt altijd de waterpijp
n«
pESTEM
SURPLUS
D3
Coöperaties
Nederland
Entree
Slok
Wijn
Yoghurt
Hoofdgerecht
'In de juiste opstelling is het een echte blikvanger'
'Formatie surplus
I pi?6''!1* Gageren kan ook.
If.fes daarvoor is:
L,u'redactie Surplus,
Ifc3229.4800 MB Breda.
""redactie: Wim van Leest.
1IJDAG 20 JUNI 1997 D2
I I I I I
VRIJDAG 20 JUNI 1997
Dineren bij de Bedoeïenen
De hellingen waarop de wijnstoki
\n groeien kunnen behoorlijk steil
Sn. FOTO'S PAUL BRElSClj
|e met de grondsdoort en het klimaat
.eale omstandigheden schept om et
isse, aromatische en lichte, droga
litte wijnen voort te brengen.
>e laatste jaren halen de wijnboerei
ennelijk alles uit de kast om die si
latie uit te buiten. Op dit moment gt
ehiedt 62 procent van de productie bi
es coöperaties: in Wormeldangi
ireiveldange, Grevenmacher, Remei
shen, Stadtbredimus en Wellersteir
)e zes hebben zich verenigd onder di
aam Les Domaines de Vinsmoselll
)ie van Wormeldange was de enige dij
ot 1988 zelfstandig werkte. De coöpr
aties beschikken nu over ruim 900 bi
ilante hectaren, bewerkt door zo'
.000 boeren.
ets meer dan eenvijfde van de natii
ïale productie is afkomstig van 30
:elfstandige wijnbouwers die aan pi
-iculieren en restaurants verkopi
3 an is er nog de groep producent»
ïandelaars die 17 procent van de wijl
roor zijn rekening neemt. Het is wf
zo, dat veel boeren kleine gaardjes be
zitten en de wijn als neveninkomst
erbij doen.
iitixëmburgers zijn bij een jahflijks g<
middeld verbruik van ruim 60 liter pi
persoon bijna de grootste wijndrinker
van de wereld. Ze worden slechts vei
slagen door de Fransen (62,5 liter]
Minstens de helft van hun wijn drii
ken de Luxemburgers lekker zelf oj
De rest gaat vooral naar België (48.f
hectoliter), maar ook Duitslanj
(28.276 hectoliter) is een ruim afne
mer. Naar Frankrijk gaat dan nog zo'
dikke 3000 hectoliter. En naar Neder
land...
Ja, dat lijkt een probleem. In 1992/93
dronken we nog 2.662 hectoliter var
de Luxemburgers op. Daarna is dat af
genomen tot 1.157 hectoliter i'
1995/96. De export naar de ander
landen nam daarentegen toe. De ooi
zaak is niet helemaal duidelijk, maf
het kan met de prijzen te maken het
ben. Een Luxemburgse kwaliteitswiji
is in Nederland nauwelijks onder eer
tientje te koop. Voor een Nederlande
nog altijd de magische grens.
Dineren bij de Bedoeïenen. Dat
jan en je hoeft er niet eens een
ierre reis voor te maken. Amster-
verder niet. Grand Hotel
jrasnapolsky had in de nieuwe
joyal Wing nog een kelderruimte
:0Ver. Vroeger stond er de kluis van
i)e vorige eigenaar van het pand,
jet Leger des Heils. Nu kan er
volledig in stijl worden gedineerd
lij de Bedoeïenenfamilie Shibli.
|oi Tom Smeets
■Voor een snelle hap kan je er niet naar toe.
pt zou als een belediging worden ervaren.
L familie Shibli mag dan onder de paraplu
la het op en top Amsterdamse Grand Hotel
Ifasnapolsky actief zijn, het zijn en blijven
Ijdoeïenen. Ze hebben niet alleen hun recep-
i mee naar de Amsterdamse Dam geno-
i, ook hun gewoonten. En die vereisen dat
sin alle rust verloopt,
lilibli is de naam van een van de overgeble-
|a Bedoeïenenstammen in Israel. Ze wonen
|s de bergdorpen aan de grens met Jordanië,
(proberen zoveel mogelijk hun cultuur in
te houden. Ook in Amsterdam. Krasna-
fclsky kwam op het idee een restaurant te
I-penen in de traditie van de Bedoeïenen. De
pmilie Shibli kreeg de uitnodiging daarvoor
te dragen. En zo kan het gebeuren dat
deel van de keukenbrigade van Krasna-
lolsky werkt onder leiding van de kleindoch-
lïvan de Shibli-sjeik.
liade cultuur van de Bedoeïenen behoort het
\iellen van verhalen. Het zijn ook geestdrif-
ligedansers en muzikanten. Eten is een ander
ponder ritueel. Dat is dé gelegenheid om
;en samen te zijn en te onderhandelen
Jw kamelen. Al die zaken zijn, op de kame-
tana, ook in Amsterdam terug te vinden,
far laat ik bij het begin beginnen. De gasten
in de hal van Krasnapolsky aan een
balie ontvangen. En hoe druk het in
lie hal ook is, niemand kan deze balie over
et hoofd zien want hij puilt uit van toeppas-
llijke zaken als kamelen, kleedjes, gebeds-
peren en kamelenbelletjes. Bij de balie is
peen meisje in passende kledij. Zij is dege-
adie elke gast naar het restaurant brengt.
Ook dit hoekje van de authentieke tent is smaakvol en in stijl ingericht.
e is een enorme verrassing. Ik was
Ihl benieuwd wat me te wachten zou staan.
I® Bedoeïenenrestaurant, wat moet ik me
voorstellen? Iets als Volendam, maar
«op z'n Bedoeïens, met veel nep Aladins en
«overmaat aan toverlampen? Nee dus. Het
[nierheel smaakvol en echt uit.
tijdvoor een nadere beschouwing is er echter
pt.de plicht roept. Of beter gezegd: de sjeik
«pt. De beleefdheid gebied dat elk gast
persoonlijk door de sjeik wordt ver-
nlkomd. Hij heeft zich genesteld in een hoek
«detent, omgeven door veel kussens. Over-
kaarsjes. De sjeik spreekt in gebrek-
p Engels enkele woorden van welkom en
prakt meteen een kopje koffie in.
«t klinkt heel alledaags, maar in feite on-
ik hier een oud ritueel. De sjeik schenkt
kopje gekruide Kardemon koffie. Hij
«it de bonen zelf fijn gestampt. Hij doet dat
leen fraai bewerkte houten kom, heel rit-
fisch „Hij doet dat op het ritme van paarden
Jkamelen", legt restaurantmanager Moshe
fflêl later uit. „Iets anders kennen wij niet.
ftre, mi is voor de Bedoeïenen echt geen be-
'koffie is ingeschonken in een piepklein
|«Pje. Eén slok, meer is het niet. Zouden ze
|'i de Bedoeïenen ook al ons bin zuunig zijn?
ieel, ook dit kleine kopje is onderdeel
f et ritueel, dat vroeger wel vier, vijf uur
1 g nam. Een volle kop zou betekenen
'!t je moet maken dat je weg komt.
De traditie wil dat de koffie drie keer wordt
opgekookt en ook drie keer ingeschonken zal
worden. Het eerste kopje is zonder suiker.
Dat heeft te maken met het feit dat de sjeik
treurt omdat hij je zo lang niet heeft gezien.
Het tweede kopje is gezoet, want de sjeik is
verheugd datje op bezoek bent gekomen. In
het derde kopje zit opnieuw geen suiker, want
de sjeik betreurt het dat je zijn tent weer moet
verlaten.
Dat moment is gelukkig nog lang niet aange
broken. Eerst die tent maar eens bekijken.
Het zijn er twee, zoals het hoort. In totaal
hangt er achthonderd kilo geweven geiten
haar aan het plafond. De ene tent is groot en
ruim en is rijk versierd. De ander is iets min
der groot, maar eigenlijk niet veel minder
mooi. In de woestijn schijnt er wel een enorm
verschil te zijn. U raadt het natuurlijk al: de
mooie tent is voor de mannen, de andere voor
de vrouwen.
In Amsterdam is dat verschil er niet, een ge
dwongen scheiding zou moeilijk verkoopbaar
zijn. Het is niet de enige Westerse aanpassing.
De Bedoeïenen drinken uitsluitend hele zoete
limonade bij het eten, in Amsterdam staat de
(Israëlische) wijn klaar. Bovendien hoeven we
niet op kussens op de grond te liggen, al kan
dat natuurlijk wel, maar zitten we op lage
banken. In feite betekent dat toch dat het
bordje op schoot moet en dat is al moeilijk ge
noeg.
Tijd voor Mezze, het voorgerecht. Op een pla
teau met drie verdiepingen worden negen
verschillende gerechten neergezet, allemaal
in kleine bakjes. Moshe Daniël schuift aan om
precies uit te leggen wat het allemaal is en
drukt me bezorgd op het hart niet te veel te
eten, omdat er nog zoveel komt.
Ik begin met Hummus, gepureerde kikker
erwten met olijfolie en sesampasta. Tahina
bevalt me beter, sesampasta met knoflook.
Matbucha, pasta van tomaten, paprika en
verse kruiden, smaakt zonder meer naar
meer. Maar dat mag dus niet van Moshe, die
intussen rondgaat om te zien of iedereen het
naar z'n zin heeft. „Klemmen je schoenen?
Doe ze gerust uit. Zit je stropdas strak? Doe
hem af. Je moet je hier volledig op je gemak
voelen!"
Ik heb nog vijf voorgerechten te gaan. Salat
zetiem, pittige olijvensalade; Kaveb kazoes,
gehakte kippelever met gekookte eieren; Ta-
bouleh, peterselie- en mintsalade met grof ge
malen tarwe; Torshi, gepekelde groenten en
Labane, verse kaas met yoghurt. Het zal niet
de laatste yoghurt van deze avond zijn. Met
een na de voorgerechten is het al weer raak:
Fata, traditionele lamssoep. Ook daarin is
flink veel yoghurt verwerkt. Een zuur soepje!
Moshe komt me halen. Een van de dames is
pitabrood aan het bakken en hij vindt dat
geen van zijn gasten dat mag missen. Ze heeft
er een electrische bakplaat voor en ook dat is
natuurlijk heel anders dan thuis. Het brood
smaakt er echter niet minder om.
Bamashi wordt geserveerd, het tussengerecht
dat tot de culinaire hoogtepunten van de
avond behoort. Bamashi is gevulde groenten
(paprika, tomaat of aubergines) met lamsge
hakt en pijnboompitten. Heerlijk, al wordt
het inmiddels wel wat veel. Zeker als je je be
denkt dat je het hoofdgerecht nog voor de
boeg hebt.
Maar eerst moet er worden gedanst. De drie
Shibli-mannen en twee vrouwen dansen
langs alle tafeltjes, de voorste voorzien van
een indrukwekkend sabel. Ik heb daar kenne
lijk iets te geïnteresseerd naar gekeken, want
hij nodigt me onmiddellijk uit mee te dansen
en drukt me de sabel in de hand. Very good
chef, verzekert hij me, al weet ik zelf dat m'n
danspassen geen schoonheidsprijs verdienen.
Het hoofdgerecht is zo samengesteld dat er
voor elk wat wils is: vis, vlees en kip. Cher-
moula is in pittige marinade gekookte zee
baars; Mansaaf is een rijstschotel met kippe-
of lamsvlees met diverse gestoofde groenten
en Sachan is een groot pitabrood met kip, ui
en in olijfolie gestoofde groenten. Er staan
drie grote en rijk gevulde schotels voor me,
maar ik neem van alles maar een klein hapje.
In dat stadium ben ik inmiddels beland en het
dessert wil ik toch ook nog een beetje eer aan
doen.
Dat is juist gezien, want het dessert is zeer de
moeite waard. Vijf gerechten worden er neer
gezet, waarvan ik er een onmiddellijk terzijde
schuif, Bachita, rijstepap met honing en ka
neel. Baklava (filodeeg met honing en aman
del) is eigenlijk ook te veel van het goede. Pe
rot thirim (verse vruchten) is echter een schot
in de roos, evenals Tamarin im perege (dadels
in karamelsaus) en Zalabia (dun gefrituurd
deeg met siroop). Het is zonde om dat te laten
staan.
De slotceremonie kan niet meer stuk. Ik word
geacht te lurken aan een waterpijp. Moshe
De waterpijp is een must en ongevaarlijk.
Daniël verzekert me dat dit ook voor verstok
te nietrokers een bezigheid zonder gevaar is.
De waterpijp is immers gevuld met water en
die zuivert de rook van de gearomatiseerde
appeltabak van alles wat niet goed voor ons
is.
Aan elke tafel wordt zo'n fraaie pijp neerge
zet en elke gast krijgt een eigen mondstukje.
Dit is Amsterdam, weet u nog. Mijn lage
bankje komt intussen goed van pas en al die
kussens ook. Ik zie dat het de gasten aan de
FOTO'S DIJKSTRA
andere tafels niet anders vergaat. Ik kan niet
zien of iemand z'n schoenen heeft uitgetrok
ken, maar de totale ontspanning is zichtbaar
een feit.
Een avondje Shibli is een belevenis. Het is
niet het culinaire hoogtepunt van het jaar,
maar het is zonder meer een leuke ervaring.
Voorlopig is Shibli alleen op vrijdag-, zater
dag- en zondagavond geopend. Per persoon
kost dat 95,-, alles inbegrepen, inclusief net
zoveel wijn als gewenst.
,e wenkbrauwlijn en de
men zijn.
'wrap around'-look,
le ronding van het ge-
erg populair, omdat
;ijkanten de lichtinval
het merk Marcolini
ning met het comfort
ager. Een aantal van
jn voorzien van inge-
els.
gbaar zijn, passen ze
orm van de neus.
>m in het haar te dra
gen.
P» Esther Bruis
p simpele perspex-staaf met
de voet een kleine kap.
lamp te zien. Toch licht
f staaf over de gehele lengte
rjtjes op. Uit het gebogen
F® straalt een verrassend
f licht dat een opengesla-
Pkrant gelijkmatig verlicht,
rfibar-lamp oogt niet alleen
IJoudig, zijn werking is dat
rjwerper Edy ten Berge (49)
■in "^e ^'bar werkt vol-
tZ Principe van optische
[„fading. Onderaan de
ve staaf zit een reflector-
lipwordt door t°"
1. 'dlectie via de binnenwand
Dolce
Gabbt
'ana met een
ÏÏiiu inf°™atie wil omtrent
ft!!?in deze bijlage, kan
lit ?^anto°ruren bellen naar
'«'5312344 of 076-5312272.
Ten Berge is al begin jaren tach
tig op deze toepassing gekomen
door zijn werkervaring bij een
telecommunicatiebedrijf. „Daar
wordt volgens hetzelfde princi
pe gewerkt. Minuscuul dunne
glasvezels geleiden duizenden
telefoongesprekken over grote
afstanden", vertelt hij als een
echte techneut. Met zijn indus
trieel ontwerpbureau Ten Berge
Ontwikkeling houdt hij zich
vooral bezig met fysische appa
ratuur en toepassingen.
„Deze lamp is eigenlijk voor er
bij, een soort hobby", vertelt hij.
„Maar ik heb uiteraard wel veel
gevoel voor vorm, anders had ik
nooit tot dit ontwerp kunnen
komen."
Libar staat voor Light Bars. Het
programma bestaat inmiddels
uit een aantal verschillende ar
maturen. De eerste Libar vloer
lamp is majestueus en statig van
karakter, King geheten. Deze
werd bekroond met de Benelux
Ontwerpprijs 1984.
Een andere versie is veel sierlij
ker en gracieuzer, vandaar de
naam Queen. De vloerlampen
hebben inmiddels gezinsuitbrei
ding gekregen van de tafel- en
bureaulampen Prince en Prin-
Het tafelmodel Princess is een gracieuze bureaulamp die bij iede
re interieurstijl past. foto's martin stoop
Alle modellen zijn in verschil
lende uitvoeringen mogelijk.
Een model voor buiten in de tuin
verkeert momenteel in de laatste
ontwikkelingsfase.
„Ik blijf het product voortdu
rend verbeteren naar aanleiding
van opmerkingen van mijn
klanten", aldus Ten Berge. „Er
zijn al een paar technische ver
beteringen aangebracht, want ik
wil een lang meegaand product
maken dat duurzaam in de
markt staat."
Vandaar dat de Libar ook alleen
in eersteklas interieurzaken te
verkrijgen is. „Daar komt de
lamp veel beter tot zijn recht
dan in een gewone verlichtings
zaak. Hij is immers heel trans
parant, maar in de juiste opstel
ling is het een echte blikvan
ger."
Harrie Mommersteeg, werk
zaam bij Katharina Kamps waar
de Libar onder meer wordt ver
kocht, vertelt: „De mensen wor
den gefascineerd door het tech
nisch vernuft. Je begrijpt de
werking pas als het kapje opge
tild wordt. Opvallend is dat al
lerlei mensen, jong en oud, zich
aangetrokken voelen tot de Li
bar. Veel mensen van wie je het
niet verwacht, maar die dan niet
zo traditioneel zijn als ze op het
eerste gezicht lijken."
Als iemand geïnteresseerd is,
wordt uitgebreid bekeken of de
lamp ook daadwerkelijk bij de
persoon en het interieur past.
Vervolgens komt er een hele uit
leg over de werking en het on
derhoud. „De staaf kan in de
loop van de tijd krasjes oplopen,
maar die zijn heel eenvoudig
weg te werken met carpolish",
toont Ten Berge. „Verder raad
ik aan de lamp na een aantal
branduren te vervangen, omdat
erna de lichtopbrengst en de
kleurkwaliteit teveel achteruit
gaan.
Uniek bij de Libar is de moge
lijkheid om met een set kleuren-
filters zelf de tint van het licht
aan te passen aan het interieur
of aan de sfeer van het moment.
Door middel van een vloerdim-
mertrafo kan ook de lichtsterkte
gemakkelijk geregeld worden.
„Een tijdloze lamp die door zijn
soberheid bij iedere stijl past,"
zo omschrijft Edy ten Berge zijn
lampenlijn. „Hij is afwezig en
tegelijkertijd ook heel aanwezig
in een interieur."
Zelf heeft Ten Berge een aantal
verschillende Libar-lampen in
zijn woning staan. „Er komt re
gelmatig iemand op bezoek die
er zo enthousiast over is dat ik
de lamp weer verkoop. Dan
moet ik weer een nieuwe maken
voor mezelf."
Alle lampen worden volledig
met de hand gemaakt volgens
een specifiek vormprocédé
waarna de staaf zorgvuldig
wordt gepolijst. „Het is een tijd
rovend karwei, maar alleen zo
kan de vereiste lichtkwaliteit
worden verkregen. Vanwege het
materiaal en vanwege de bewer
kingen is het geen goedkope
lamp, maar ik ben ervan over
tuigd dat de kleinkinderen van
de huidige kopers de lamp over
vijftig jaar nog hebben staan",
meent Edy ten Berge.
Onder de gelijkmatige lichtspreiding van de King leest ontwer
per Edy ten Berge een krant.
