'Stoma kreeg plaats in mijn leven'
Het r
Huisarts kan niet veel doen tegen bultjes en jeuk
Eigen schuld?
DE STEM
LIJF LEVEN
DE STEM
Krabben
Huismiddeltjes
Cara
Darmpatiënten lopen met hulpmiddel niet te koop
GEZONDHEID KORT
Kauwen voor sterke botten
Laserbehandeling tegen overbeharing
informatie
6enal°°rn bellen naar:
i i
WOENSDAG 11 JUNI 1997 M
Overlast
jeukrups
houdt
aan
Verschillende opnamen van de eikenprocessierups, gemaakt met
de elektronenmicroscoop. 1. de rups met zijn 'gewone' haren. De
witte plekken zijn de 'eilanden' met de vervelende brandbaren (15
maal vergroot). 2. Een eiland vergroot; nu is te zien dat het gaat
om grote hoeveelheden uiterst kleine haren (2000 keer vergroot).
3. Twee brandbaren, een los en een nog vast in het lijf. De boos-
doender verdwijnt met de gladde kant in het lichaam van de mens,
zodat de weerhaken ervoor zorgen dat hij vast blijft zitten (1000
keer vergroot).
foto's kun, celbiologie en histologie
Toeristen die naar
Brabant willen komen,
hoeven niet bang te zijn
voor de
eikenprocessierups
Alleen kleine kinderen
met cara kunnen veel
last krijgen van de vele
haartjes die de rups ook
dit jaar weer zal
verliezen. Want al zijn
de prognoses gunstig,
overlast zal de
processierups ook dit
jaar weer veroorzaken,
weet dokter Henk Jans
van het Bureau
Medische Milieukunde
van de gezamenlijke
GGD's in Brabant.
Door Michel Theeuwen
GGD-arts Henk Jans: 'Huis
arts kan niet veel doen aan rup
senkwaaltjes'.
foto de stem/johan van gurp
Deskundigen voorspellen deze
zomer een afname van het aantal
rupsen met de helft of meer. Het
zal dit jaar allemaal wel meeval
len, lijkt de boodschap. Henk
Jans spreekt dat tegen. De helft
van heel veel is nog altijd veel,
zegt de GGD-arts. Maar boven
dien zwerven er nog miljarden
haartjes van vorige jaren in de
oude nesten, maar ook in de ber
men. De vlijmscherpe en keihar
de brandharen blijken namelijk
niet kapot te krijgen. Ze zullen
ook dit jaar weer slachtoffers
maken. „Als er zestig procent
minder patiënten bij de huisart
sen terecht komen, ben ik tevre
den," aldus Jans.
Hoe de overlast van de haartjes
precies ontstaat, is niet bekend.
Geen geld, geen wetenschappe
lijk onderzoek, verzucht de pro
vinciale deskundige. Zeker is dat
de brandharen, bestaande uit een
chitine-eiwit dat ook de basis is
van veel pantsers van insecten,
bedoeld zijn ter afweer. Als ze
loslaten uit de rupsenhuid draai
en ze 180 graden en verdwijnen
met de spitse punt in de huid, het
oog of het weefsel. De vele weer-
haakjes zorgen ervoor dat zo'n
'dolk' niet zomaar te verwijderen
is.
Het haartje verspreidt een voor
de mens lichaamsvreemd eiwit,
thaumetopoiene. Om de indrin
ger te bestrijden, maakt het li
chaam histamine aan, een stof die
binnen acht uur galbultjes,
blaasjes of papels en een rode
huid (door het samentrekken van
de bloedvaten) tot gevolg heeft.
Krabben verergert de zaak al
leen; dan ontstaan ook ontstekin
gen.
In het oog kan een haartje binnen
een tot vier uur leiden tot een
geïrriteerd of zelfs ontstoken
hoornvlies of zelfs tot een knob-
belvormige ontsteking die tot
blindheid kan leiden. Als een
brandhaartje ingeademd wordt,
ontstaat een irritatie of onsteking
van de slijmvliezen in keel, neus
en grote luchtwegen. Slikstoor-
nissen, kortademigheid en zelfs
cara-achtige verschijnselen of
pseudo-allergische bronchitis
kunnen het gevolg zijn.
Ieder mens reageert verschillend
op het eiwit. De een zal meteen
helemaal onder zitten, de ander
hoeft niet eens te krabben. Wie
vaker geconfronteerd wordt met
een haartje, reageert in toene
mende mate, zo luidde vorig jaar
een theorie. Bijvoorbeeld de
twaalf werknemers van de WVK-
groep in Bladel die de zuiger en
brander hanteerden in de strijd
tegen de rups. Aan het einde van
het seizoen was het zien van een
rups voldoende om uitslag te
krijgen. Volgens Jans is het onze
ker of die regel wel voor iedereen
opgaat. De bestrijders van de
rups zitten in een wel heel extre
me situatie.
Uit onderzoek van Jans en de zij
nen bleek vorig jaar dat zo'n
21.000 mensen in Brabant de
huisarts of het ziekenhuis op
zochten. Niet nodig, meent de
GGD-medewerker. Althans niet
voor de bultjes en de jeuk. De arts
kan niet meer doen dan een een
voudige zalfje of gelei met kamp-
fer of menthol voorschrijven. De
meeste drogisterijen verkopen
het ook. En natuurlijk mogen
huismiddeltjes ook. Na het flink
spoelen van ogen en huid, helpen
de uierzalf of koelzalf en de kom
kommer- of aardappelschijfjes
ook. Alles is goed als het maar
verzacht. Net als bij een zonne
brand. Houden de problemen aan
dan kan een corticosteroid-crème
van de huisarts helpen.
In totaal dertig patiënten hadden
wel alle reden een huisarts of zie
kenhuis op te zoeken: zij leden
aan de meer ernstige verschijnse
len. Die aantallen zijn redenen
genoeg volgens Jans om in te grij
pen in de plaag. Hoewel hij de in
druk heeft dat er soms met een
kanon op een mug geschoten
wordt. „Overal meteen maar
spuiten heeft ook hele nare bij
werkingen," aldus de arts.
„Ik wil een reëel beeld geven,
zonder paniek te schoppen. Het
blijft zeer acceptabel om in de
provincie te recreëren. Als je
maar voor lief neemt dat je niet
onder een eik gaat zitten en een
T-shirt met lange mouwen aan
doet. Op persoonlijke titel zeg ik
wel, ik kan me voorstellen dat ge
zinnen met kleine kinderen die
aan cara leiden iets anders boe
ken," aldus Jans.
Natuurlijk zijn er ook mensen die
niet anders kunnen, de bestrij
ders van de rups bijvoorbeeld.
Hen raadt Jans de luchtdichte
pakken aan die ook bij asbestsa
nering gebruikt worden, com
pleet met gasmaskers en pers
lucht.
Erger is het voor de bewoners van
het buitengebied dat hier en daar
vergeven is van eiken met hun
vervelende gasten.
Jans kent er genoeg, die enorm
opzien tegen de komende zomer
periode. Zoals een mevrouw in
Knegsel die vorig jaar haar door
eiken omringd huis acht weken
moest verlaten omdat ze er niet
meer tegen kon.
Door Geert van Elten
Tijs Scheerder (32) leeft met een stoma. Een
ileostoma om precies te zijn.
Nadat de chirurg Scheerders dikke darm (die
de ontlasting indikt) had verwijderd, werd de
dunne darm aangesloten op een kunstmatige
uitgang, rechts op de buikwand. Over de uit
gang plakt Scheerder elke twee dagen een
pleister met een gat. Op de pleister wordt met
een contrapleister een zakje geplakt. Daarin
komt de dunne ontlasting terecht. Daar heeft
Tijs Scheerder geen controle over, maar hij
voelt wanneer het zakje vol is. Door het aan
de onderkant open te maken, kan hij het legen
in het toilet.
Hij praat zonder schroom over zijn stoma en
laat het hulpmiddel ook zien, om zijn verhaal
te verduidelijken. Ook vrienden en collega's
weten het, hoewel hij bij het douchen na het
sporten niet rondloopt met een houding van
'kijk mij eens'. „Ik heb het een plaats kunnen
geven in mijn leven. Accepteren is niet het
goede woord, dat suggereert dat ik een keuze
had."
In 1992 werd hij voor de derde keer in een
jaar tijd opgenomen, na jaren van pijn en ver
moeidheid als gevolg van de ziekte van Cro
hn, een chronische darmontsteking. „Ik was
helemaal op, had geen vechtlust meer. Na
verschillende darmsparende operaties bleek
r
herstel toch niet meer mogelijk en was een
stoma noodzakelijk."
Truus de Roos, ook stomadraagster en be
stuurslid van de Harry Bacon vereniging,
kent zijn verhaal. „Artsen zijn vaak wat te
rughoudend om een stoma te plaatsen, probe
ren het lang met medicijnen te genezen."
meent ze. Tijs zegt nu met de stoma beter af te
zijn, maar ondanks de vruchteloze pogingen,
praat hij zonder verwijt over de behandelen
de artsen. „Zij hebben steeds, samen met mij,
de keuze gemaakt die op dat moment de beste
was."
Voor Truus de Roos (61) ligt dat wat anders.
Sinds negen jaar heeft ze een urinestoma. Zes
jaar geleden werd vanwege de gevolgen van
kanker een deel van haar dikke darm verwij
derd en kreeg ze ook nog een colostoma voor
de ontlasting. „Ik voel me beschadigd, nog
steeds. Mijn lijf heeft me verraden. Ik zal mijn
stoma's ook nooit laten zien". Ondanks het
verdriet praat ze rustig. Ze is nu in ieder geval
niet meer ziek. Sterker nog, ze is strijdbaar.
Vol overtuiging is De Roos actief in de Harry
Bacon vereniging, in het bestuur en in de be
zoekdienst, om andere patiënten een hart on
der de riem te steken. „Die behoefte aan lot
genotencontact onstaat pas bij thuiskomst."
vertelt ze. „Eerder ben je nog teveel met jezelf
bezig, te verward."
Tijs Scheerder is ook lid van de vereniging en
de bezoekdienst. „Eerst wilde ik niet met de
wolven in het bos mee huilen. Nu weet ik dat
het geen huilen is, bovendien voel ik sterk de
solidariteit voor anderen." De lotgenoot heeft
zo een eigen rol in het verwerkingsproces,
vinden beiden. Truus: „Toen ik destijds be
zoek kreeg van iemand van Harry Bacon, wil
de ik eerst weten of ze zelf ook een stoma
droeg. Het 'ja' maakte voor mij duidelijk dat
ik het aan zou kunnen."
Scheerder voelt zich weer sterk. Drumt weer
in zijn band, volleybalt, rijdt motor, werkt
weer en gaat nu een week op vakantie. Met de
opvangzakjes van nu is het risico van lekkage
bijna uitgesloten. „Toch blijf je altijd op je
hoede," bekent hij. „Want het idee dat het
kan gebeuren: verschrikkelijk, je schaamt je
rot."
Beiden vertellen openlijk over hun gevoelens
en problemen. Ze maken duidelijk dat er be
halve verschillende vormen van stoma, ook
verschillende manieren van beleven zijn.
Toch hebben ze allebei geen moment spijt ge
had van de keuze voor een stoma. Simpelweg
omdat Truus er anders niet meer was geweest
en Tijs weer een goed leven heeft.
Voor nadere informatie: Nederlandse
Stomavereniging Harry Bacon, tel. 0346-262286.
Door drs. J. Paalman
De staat spreekt ons voortdu
rend streng toe. We mogen niet
te lang in de zon want daar
krijg je kanker van.
Niet te veel drank want dat
maakt te veel kapot.
Niet te lui want daar word je
maar dik van.
Niet te dik, want daar krijg je
weer een hartinfarct van.
En je móet zoveel. Je moet
sporten. Je moet groenten eten.
Je moet fruit eten. Je moet niet
stressen. Maar als je daar geen
trek in hebt? Wat dan? Verlies
je dan ook je recht op medische
hulp? Sorry meneer, u rookt als
een schoorsteen en drinkt als
een heel café, dus komt u voor
een bypass
achteraan op
de wachtlijst.
Vorig jaar be
gon de GGD
van Kerkrade
een actie om de
eet- en leefge
woonten van
de burgers te
verbeteren. De actie 'Fit Doch
Mit' propageerde minder café
bezoek, minder roken, minder
bier, minder friet, minder fri
kadel en meer groenten, fruit
en sport. Want onderzoek had
uitgewezen dat de gemiddelde
Kerkradenaar anderhalf jaar
korter leeft dan de gemiddelde
Nederlander. Onderzoek van
de Rotterdamse prof. dr. J.P.
Mackenbach had dit uitgewe
zen.
De gezondheid van Nederland
neemt langs de lijn Amster
dam-Maastricht af. Hoe zuide
lijker en hoe dichter bij de
grens, hoe korter het leven.
Volgens Mackenbach zou pro
testantse soberheid garant
staan voor een gezonder leven
terwijl Roomse Blijheid en
daarbij horende Bourgondi
sche levensstijl de katholieken
de das omdoet.
Rijk was altijd gezonder dan
arm en leefde altijd langer. De
welvaartsstaat heeft daar geen
eind aan gemaakt en in Enge
land is die kloof de laatste
twintig jaar zelfs groter gewor
den. Bij de welgestelde klasse
daalde het sterftecijfer met
liefst 36 procent en bij de arm
ste klasse nam dat sterftecijfer
met 2 procent toe. Bij de welge-
stelden gaan nu elk jaar 282
mensen op de 100.000 dood, bij
de Engelse onderklasse 816 per
jaar: 282 tegen 816! Arm over
lijdt in Engeland veel vaker
aan zelfmoord en - heel ken
merkend - vijf keer vaker aan
longkanker.
In Nederland is dat verschil
niet zo groot, maar verschil is
er. Mensen met uitsluitend la
ger onderwijs, zo becijferde de
eerdergenoemde professor
Mackenbach een paar jaar ge
leden voor de Wetenschappelij
ke Raad voor het Regeringsbe
leid, zijn driemaal vaker ziek,
hun kinderen wegen bij de ge
boorte gemiddeld twee ons
lichter, ze hebben meer klach
ten over de gezondheid, zijn op
volwassen leeftijd vijf centime
ter korter, ze hebben meer li
chamelijke beperkingen en
sterven jonger. De belangrijk
ste reden is dat mensen die
weinig verdienen veel ongezon
der leven dan de welgestelden.
Ze roken vooral meer (vandaar
die vijfvoudige sterfte aan
longkanker in Engeland), ze
bewegen minder, drinken
meer, eten vetter en meer van
die medische dagelijkse zon
den. Ze maken zich zelf onge
zond. Eigen schuld?
Een paar jaar geleden vond de
Utrechtse hoogleraar Schrij. I
vers dat wie gezond leeft voor.
gaat bij schaarse medische be.l
handelingen. „Het aantal 1(.|
vensjaren die je bij de b(
deling wint, zou moeten 1
len wie voorrang krijgt. Omdai I
mensen met een gezondere lfJ
vensstijl, statistisch gezien, eet I
langere levensduur kennen, bi
tekent dit criterium dus: ujE|
gezond leeft gaat voor." {J
gaan zelfs stemmen op t"
gen dat het ieders morele plicht I
is om zijn gezondheid te bevor.f
deren. Want wie
leeft, doet dat op andermans I
kosten. De gezonden betalen
premie en de ongezonden m
ken die op, zo gaat in een no-1
tendop de re-|
denering.
Tegen i
stelling lijn I
op het eerstel
gezicht weiniil
in te
maar si
bedriegt.
Want is o
zond leven wel een eigen 1
'Heel veel medische ondeugden I
zijn eerder het gevolg vand
slechte sociale omstandigheden j
waarin deze mensen moeten Ie-1
ven dan het product van e
gen vrije keuze', aldus de Lau-|
eet in een commentaar.
Mackenbach somt die omstaa-|
digheden als volgt op:
overgewicht, zwaar werk.
slechte woning, stress, gebr
aan steun uit de omgeving, ni
goed de weg weten in de g
zondheidszorg. Op al die t(
reinen scoren mensen met wei-1
nig inkomen en laag gekwaliii-1
ceerd werk hoger dan
welgestelden. Het is niet altijd I
duidelijk hoe de relatie tui
ziekte en status precies
maar de relatie is zonneklaar'. I
En dan helpt dat medisch got-1
de gedrag lang niet altijd.
Twee jaar geleden rekenden I
epidemiologen uit wat het zou I
opleveren als men
ziekten helemaal zou kunnen I
voorkomen. Bij hart- en vaat
ziekten (en daar worden wehet
meest op aangesproken: bew-l
gen, niet te veel eten enzovoort I
is de winst bij mannen 2,5 en
bij vrouwen 1,4 jaar, maarli
aantal ongezonde levensjaren I
neemt ook toe: bij mannen 1,!
.en bij vrouwen 1,4 jaar.
De meeste winst aan
levensjaren is te behalen bij de
voorkoming van reuma,
klachten en versleten g
ten (artrose), maar die kwalen I
kun je weer niet voorkomen I
De opvatting dat iedereen ver- f
antwoordelijk is voor e
zondheid past heel erg goed in I
het straatje van de medische I
marktdenkers. Omdat op ®l
markt alles te koop is en alle
een prijs heeft, ook het 1
zijn welgestelden domweg be-1
ter af. Medisch marktdenkeiil
leidt onherroepelijk tot een I
medische tweedeling: wie g
heeft mag voortaan voorkrui-l
pen op de wachtlijst, krijgt als I
het er op aan komt het schaar- f
se bed op de intensive care, is I
kortom 'een klant die zorgpro-1
ducten koopt'.
De overheid kan zijn handend I
onschuld wassen door de ver- f
antwoordelijkheid voor
volksgezondheid op het indin-1
du af te schuiven. En solidari- f
teit en zorg voor de
zwakken hoeft ook niet meer zo I
nodig, want welbeschouwd is I
hun medische ellende hun ei-1
gen schuld. Zover is het nog I
niet in Nederland, nog niet
Maar overal om ons heen g
het wel die kant op.
Truus de Roos en Tijs Scheerder: 'Artsen zijn nog vaak terughou
dend met het plaatsen van een stoma.' foto jeroen broekmans
Zo ondergaat de
Het ontwerpen van proc
zeggen in de 'cyber-we
werktuigbouwkundige c
een proefschrift dat zijn i
pen van
Lang geleden was er op tv een se:
antieke stomme slapstick-filmpje:
de titel Comedy Capers. In de ihtrc
die steevast aan een aflevering t
ging, zat een scène van een auto
die geplet wordt tussen twee tr<
daar als een ineengedrukte hari
uit te voorschijn komt. Dat mo-
beetje het eerste voorbeeld zijn g
van een 'kreukelzone'.
Tegenwoordig is een kreukelzon
een auto geen uitzondering meer.
is die niet om te lachen. Integend
redt levens.
Hoe dat komt, weet de Nuenense
tuigbouwkundige Dirk Landher
promoveerde vorige maand aan di
nische Universiteit Eindhoven
proefschrift over 'Rapid Design o
Properties for Safe Automobiles'.
lijk vertaald betekent dat: het sn
werpen van botseigenschappen vc
lige auto's.
Een auto kan op verschillende mi
botsen, legt de jonge doctor in i
voerstechnologie uit. „Je kunt f
botsen of zijdelings; je kunt in
I komen met een bewegend of ei
staand voorwerp. Een auto dl
voorkeur zó veilig te zijn dat de ii
den al dat soort botsingen met zo
mogelijk verwondingen kunnen
De vitaminetabletten van Davitamon zijn er al jaren. Nu bi
het bedrijf weer iets nieuws op de markt: Davitamon Calciuro I
kauwtabletten met vitamine D èn K.
Volgens het bedrijf is uit recent onderzoek onder Japanse vro»'I
wen gebleken dat ook vitamine K helpt bij het in conditie hou*--1
van de botten. In sommige gevallen werd de botmassa zelfs vet-
hoogd.
Vitamine K komt vooral voor in groenten als spinazie, boeren
en broccoli en in plantaardige oliën als sojaolie en olijfolie- KI
zachte kauwtabletten van Davitamon Calcium D K zijn er in I
smaken citroen en sinaasappel. Een pak met zestig tabletten k®
16,95.
Het Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL) gaat onderzoek®0 I
een laserbehandeling helpt tegen overbeharing in de schaaffi-1
streek of op de armen. Overbeharing is voor veel vrouwen een pr0" I
bleem. Een op de tien meisjes heeft er in de pubertijd al last van I
Na hun veertigste krijgt de helft van de vrouwen er last van. I
In Amerika is er sinds kort een goedgekeurde nieuwe therapie l, I
de vorm van een laser. Onderzoek in de VS heeft aangetoond d I
een laserbehandeling voor ontharing in het gezicht betere resul
ten geeft dan harsen en elektrische epilatie.
De patiënt voelt de laserbehandeling als tikjes tegen de huid-1
verdoving is niet nodig. Tot enkele dagen na de lasertherapie k I
nen de behandelde plekjes rood en gevoelig zijn. Het ontstaan
littekenweefsel is volgens het bedrijf Boston Clinics Neder'3
zeer onwaarschijnlijk, maar niet uitgesloten.
De onderzoekers van dit bedrijf verwachten dat de plekjes d'er
laser zijn behandeld voor lange tijd en mogelijk definitief zijn o
haard.
Hij is ruig, stoer en behaard er
ook zi]n roepnaam doet het ergstr
vermoeden. Scholen in Den Haaf
en Amersfoort ontketenden on-
ngs zelfs een offensief tegen he'
g vaar uit de Kaukasus: de Hera
oum mantegazzianum, roep-
naam de berenklauw. Een aan
heeft"1® Plant te danker
bladeren11 Z^n STOte behaardr
Wv6 ZTestig s°orten die tot d<
re Heracléum - genoemc
IA/:
artike? 'nformatie wil omtrent
tiidenl k 'n 6 biila9e' kan
u/o-5312344 of 076-5312272.
S*'k reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven
Seri ^29'4800 MBBreda'
edactie: Renévan der Velden.
