DE STEM Fascinatie voor actievoerders In de kelder van de Amerikaanse historie hl pening aan Brug- luis Nederland zet tv niet meer af bij onweer Nieuwe commerciële zenders op FM-band KRO stopt op radio met 'Breakfast Club' Documentaire van Joost Seelen bekroond in Kopenhagen {lscontrole bestuurder ïvloed D1 Greil Marcus duikt in mysterie van 'Basement Tapes' van Bob Dylan ■worden Roemeense 1 tentoongesteld. |ote zaal zijn talloze Is maskers, borst- luilen uitgestald. Er lekse en Roemeense fcgebeeld. Woensdag ■zogeheten Balkan- lerveerd. Gisteren teken van Roeme- staat Griekenland De Burght treden mikdanseres en een d op. De bewoners honderden vlagge- It die door het hele Tiuis zijn opgehan- I-Vrijdag 4 juli gaat ip Survival van de Welzijn West anderen een nmen op klimmuur -tivo in Knokke. De Èoeld voor jongeren i jaar. Het is de be- survival-groep te Iin de loop van dit aar ook andere ac te zetten. Aanmel- e stichting in Oost- - Bij een snelheids- de Guido Gezel- J gisteren 32 van de lobilisten bekeurd, lemeten overschrij- maximumsnelheid meter per uur. (nt - Een 53-jarige t uit Sluiskil is gis- >p de Westkade ge- 1 wegens rijden on- Het alcoholpromil- man was ruim 1,6. de - Een 33-jarige der uit Lamswaar- acht van zondag op de Zeedijk aange- een alcoholpromil- één promille. sm 1 van der Hoek van geroep tegen de be- jscha in de Zeeuwse eropenen. coholmisbruik onte- ij de beoordeling he ester wijst er in zijn c op dat de gemeente in 1995 vastgestelde eid voor Vlissingen urg moet toewerken dering van het aantal in Middelburg van ee. koffieshop geruime is geweest, vervalt dit softdrugsbeleid ttus. f aar een hoger peil' Sluis gereconstru- de Brugstraat en de De Smeestraat |r meer bij het win- öluis betrokken door vanaf de Garen fn het kruispunt met Tevens wordt de deze buurt terugge- het niveau van stap- binnen het winkel- naximaal 30 kilome ter hoogte van de [t. Donnaes. straat Sluis-Aardenburg bewoners en de on- pgesproken dat deze waarschijnlijk nog vakvakantie (van 14 juli) worden uitge- [fase van de recon- nog worden begroot ktober worden uitge esten van de recon- [- en Smeestraat eer- agen ruim dertigdui- wordt vandaag be- ens de vergadering :ommissie Financiën rente Sluis-Aarden- van 'Sluis naar een de Meerminnestraat opgeknapt. Gids i i DINSDAG 10 JUNI 1997 Door Marjan Mes joost Seelen lacht harte lijk: „Het viel me reuze mee, dat ik de prijs kreeg, want tenslotte is de hoofd persoon uit mijn documen taire veroordeeld wegens brandstichting. Zeventien keer stak hij de boel in de fik, voordat hij gepakt Je verwacht niet dat zo'n deftig gezelschap zo'n controversieel onderwerp op prijs stelt." De Bredase cineast ontving vori- week uit handen van de Deen- milieuminister Svend Auken in het stadhuis van Kopenhagen ie The Princes' Award 1997, een respectabele Europese milieu- prijs vernoemd naar twee kroon- sen, Frederik van Denemar en Felipe van Spanje. Seelens documentaire Jammer- over een uit wanhoop naar onrechtmatige middelen grijpen de milieu-activist, werd uitver- uit honderd inzendingen. De film over het verzet tegen de van een snelweg dwars dooreen Limburgs natuurgebied, versloeg uiteindelijk twee andere irde documentaires, een programma van het ZDF over Tsjernobyl en een Deense tv-film het illegaal dumpen van on dermaatse vis voor de Deense nist. Jkdenk", aldus Seelen, „dat de jury getroffen was door het emo- tionele aspect van mijn film. De ■e films gingen toch meer de materiële gevolgen van milieuvervuiling, terwijl ik voor al liet zien wat aantasting van het milieu gevoelsmatig bij mensen aanricht." ,Nee, de prinsen waren er zelf jriet bij, maar het was wel een deftige bedoening met de burger meester van Kopenhagen, de minister van milieu, tweehonderd chique genodigden es een groep herauten in uni form. De jury was ook niet mis, fouter bestaande uit prominenten van Europese milieu- en ge zondheidsorganisaties. En dan kwam ik daar aanzetten met mijn over Paul, die zeventien in het natuurgebied Jam il bij Venlo graafmachines in brand stak." Cineast Joost Seelen: „Ik had deze prijs nooit verwacht, want tenslotte is mijn documentaire 'Jam merdal' behoorlijk controversieel.foto joep lennaerts De prijs zelf is trouwens wat minder indrukwekkend, een klei ne houten obelisk met milieu-on vriendelijk nepdecoraties. Maar """Tgoed kijkt Joost Seelen er genegenheid naar. Het ding staat in de vensterbank van zijn studio in een voormalig klooster aan de Generaal Maczekstraat in Breda, waar zijn Zuidenwind Producties en ook nog een paar andere Bredase cineasten geves tigd zijn. Een financiële beloning was er niet bij, maar Seelen heeft door de vele publiciteit rond zijn do cumentaire De stad was van ons, een onthullend portret van de Amsterdamse kraakbeweging, aan werk geen gebrek. „Ik heb geen klagen", zegt hij. „Anne- miek van der Zanden neemt mij als producent alle zakelijke be slommeringen uit handen en houdt mij ook inhoudelijk op het goede spoor. En de tijd dat ik een jaar kwijt was aan research is ook voorbij, omdat anderen dat voor mij doen." Joost Seelen werd in 1957 geboren in Gilze- Rijen als zoon van een leerfabri- kant. Hij studeerde in Nijmegen pedagogische en andragogische wetenschappen, maar verruilde deze studie na zijn kandidaats examen voor een studie aan de Sociale Akademie in Breda, waar hij samen met Arnold Vogel af studeerde met een filmpje over verschillende Bredase jongeren- groeperingen. Vogel en hij waren de enige van de eindexamenstu denten die het medium film han teerden. Als filmer dus eigenlijk autodi dact ontwikkelde Joost Seelen zich gaandeweg tot een sociaal geëngageerd documentairema ker, die het vak steeds beter in de vingers kreeg. Hij debuteerde met een film over zijn eigen leer- dorp Rijen en bleef daarna ook nog een paar maal dichtbij huis met zijn onderwerpen. Totdat hij internationaal de aandacht op zich vestigde met de documentai re Jaar 1, Alan Reeve na dertig jaar opsluiting. Intensief Het was een geruchtmakende werkstuk over een Britse dubbel- moordenaar, die na een moord op jeugdige leeftijd in Engeland na een tweede moord in ons land in een Nederlandse gevangenis be landde. In de Nederlandse cel studeerde Reeves politicologie en psycholo gie. „Ik ben zo intensief met hem opgetrokken dat ik het idee had dat ik hem beter kende dan hij zichzelf", aldus Seelen. „Na zijn vrijlating is Reeves on dergedoken in Ierland waar hij twee maanden geleden is opge pakt. Hij zit nu in Broadmoor in Engeland, een soort tbs-inrich ting, wat heel merkwaardig is omdat hij in Nederland helemaal geestelijk gezond werd bevonden en zijn straf had uitgezeten. Hij is bij uitstek het voorbeeld van ge slaagde resocialisatie, een man die weer een kans moet krijgen. Ik hoop dat hij onder de nieuwe regering Blair snel vrij komt." Seelens betrokkenheid bij eenlin- gendie zjch verzetten tegen de gevestigde orde is opvallen^. „Ja, ik vtnanèt fascinereii'd om te zién hoe iemand helemaal in zijn een tje invloed probeert uit te oefe nen op de wereld om zich heen." „Die Paul in Jammerdal was ook zo iemand, ogenschijnlijk hele maal geen actievoerder, maar een gewone man, in isolement zonder vrienden opgegroeid in een ge bied waar hij als kind altijd had rondgezworven. Toen ze dat aan tastten, knapte er iets in hem. Het rapport van de psychiater noem de hem gevaarlijk, maar ik vond hem een normale, rustige jongen, die nooit zo zwaar zou zijn ge straft als hij bij een actiegroep had gezeten en niet in zijn eentje had geopereerd." „Ik probeer in mijn films geen oordeel te vellen maar de kijker in zo'n positie te manoeuvreren dat hij denkt: wat moet ik hier nu mee? De tijd van de propagandi stische film is voorbij. Daarnaast is een dramatisch en meeslepend verhaal uiteraard van belang. Mijn gevoeligheid daarvoor neemt nog steeds toe, merk ik." Joost Seelen is momenteel bezig met twee internationale produc ties, die net als zijn vorige films, op televisie zullen worden ver toond. Niet dat hij in opdracht van televisieproducenten werkt. „Ik bepaald altijd mijn eigen on derwerpen, ik krijg nooit op drachten. Maar doordat ik enige naam heb gemaakt, zijn de om roepen meestal wel geïnteres seerd. Ik ben zelf ook wel ver baasd dat er zo waanzinnig veel geld voor is. En het lijkt steeds gemakkelijker te gaan." Water en Vuur wordt een docu mentaire over Marinus van der Lubbe, de Nederlander die in 1933 van de brandstichting van de Berlijnse Rijksdag werd be schuldigd. „Ik ben er lang van overtuigd geweest dat Van der Lubbe, die communist was, het alleen gedaan had, omdat hij een extreem buitenbeentje was." „In mijn film komt echter een Duits historicus, Hersch Fischler, aan het woord die beweert dat hij het bewijs heeft dat de nazi's de Rijksdag hebben aangestoken. Hij heeft namelijk de in 1945 door de Russen meegenomen en in 1993 teruggeven nazi-archie ven bestudeerd. Ik kan niet zeg gen dat ik er echt door overtuigd ben, maar het wordt een interes sante film." „Ik heb ook nog een aantal Ber- lijners opgespoord die Van der Lubbe persoonlijk hebben ge kend. Er is ook prachtig beeld materiaal uit Oost-Duitse speel films, waarin je onder andere Van der Lubbe ziet vrijen met Röhm." Rinus IsraelI „v JJ i1c Een andere documentaire van I Seelens hand zal ook in 1998 ver schijnen, ter gelegenheid van de Wereldkampioenschappen Voet bal in Frankrijk. De Bredase fil mer heeft al opnamen gemaakt in Ghana voor zijn aflevering, The White Coach, van wat een serie over het Afrikaanse voetbal moet worden, The African Dream, een coproductie van NPS/RVU en BRT/RTBF. Seelens film gaat over de Neder landse voetbaltrainer Rinus Is raël en zijn Afrikaanse team. „Dat wordt echt heel leuk. Een gewone Amsterdamse jongen die in Afrika voor vreemde verras singen komt te staan. Ik laat me daar nog maar niet over uit, want ik moet nog verder met hem, maar ik laat zien hoe het is om als Europeaan in Afrika te werken. En dat is niet mis." Rijswijk (anp) - Het bijgeloof dat bij onweer de televisie moet worden uitgezet is in Nederland weggesleten. Tijdens de windhoos die zaterdagmiddag met bliksem, donder en windstoten tot orkaankracht over Nederland raasde, nam het aantal kijkers juist toe, zo blijkt uit kijkgegevens die zijn verzameld voor SBS6. Het drukst bekeken tv-pro- gramma was zaterdag om drie uur 's middags het tennis op Roland Garros (Nederland 3). Op dat moment strekte het hart van de storm vanaf Zuid-Oost Nederland zijn tentakels uit tot boven het Rijnmondgebied. Tussen drie en kwart over drie keken een kleine 420.000 kij kers vanaf 13 jaar televisie. Dat aantal liep met sprongetjes vooruit tot ruim een half mil joen tussen vier uur en kwart over vier, toen Amsterdam werd getroffen. SBS6 had een vergelijkbaar kijkpatroon. Het aantal kijkers vanaf 13 jaar liep op van een kleine 40.000 rond de klok van drieën tot ruim 100.000 tegen vieren. SBS6 had een goede week, die het zelf toeschrijft aan de origi nele zomerprogrammering, ter wijl de concurrenten al in de herhalingen vallen. Het markt aandeel van SBS6 was vorige week 11,2 procent tegen 10,7 procent voor concurrent Vero nica. In beide gevallen is geme ten in de leeftijdscategorie vanaf 13 jaar. Veronica stond overigens in de toptien van de meest bekeken programma's met Police Aca demy III (zaterdag) op de vijfde plaats, terwijl SBS hierin pas de eerste maal voorkomt op plaats tien met Wolf (zondag). Den Haag (anp) - Minister Jorritsma volgt de blauwdruk van de Groep van Elf commerciële radiozenders voor een herverde ling van de bestaande FM-frequenties. Dat betekent dat Radio 10 Gold, Hitradio Veronica en Jazz Radio de bestaande FM- zenders Radio Noordzee, Radio 538, Classic FM en Sky Radio gezelschap gaan houden. Voordat een commerciële zender de frequentie 88.1 MHz in ge bruik mag nemen, moet allereerst het gat op de FM-band voor Ra dio I in de regio Hilversum- Amersfoort-Utrecht gedicht wor den, schrijft de minister aan de Tweede Kamer. Dat gat bestaat sinds juli 1995. Zowel bij Sky Radio als Radio 10 Gold en bij de zendeijedactie van Radiog J „wefidï mSajadiia -met vreugab%eréagelrl lp lel voor stel. De nieuwe tijdelijke vergun ningen wil de minister verlenen tot uiterlijk 1 september 2000. De verdeling die dan tot stand komt, gaat lopen via een veiling. Dat de frequenties nu niet wor den geveild, wil niet zeggen dat de commerciële radiostations er niets voor betalen. Sky Radio be taalt circa een miljoen gulden en Radio 10 Gold bevestigt dat zij een bedrag tussen een half en een -heejJifitjfiQP voor de frequentie over reoPriJUt allés o'hde"d? noemer: vrijwillige betaling. Hilversum (anp) - Het KRO-radioprogramma Breakfast Club houdt op te bestaan. De makers van het programma hebben dit vorige week van de leiding te horen gekregen. Het programma gaat op 1 januari volgend jaar de lucht uit. „We zijn door het besluit volko men overvallen", reageerde duo presentator Jeanne Kooijmans. Met Peter van Bruggen presen teert zij iedere werkdag Break fast Club van zes tot negen uur. Breakfast Club biedt al bijna vijf jaar lang gedurende drie uur mu ziek en actualiteiten. De KRO zou willen stoppenomdat de le venscyclus van het programma na vijf jaar op z'n eind loopt en meent dat de duopresentatie zich zo heeft ontwikkeld dat luiste raars zich buitengesloten kunnen voelen. Toen de Amerikaanse schrijver Greil Marcus de vijf cd's beluisterde met de originele opna mes die Bob Dylan met de Band in 1967 maakte in de kelder van het huis van The Band, wist hij het zeker. Hier zit een boek in. „Dit was zo vreemd, zo diep gewor teld in de f olktraditie. Daar moest ik iets mee doen." Door Gerrit van den Hoven Het is een van die ijzersterke verhalen die de rockmuziek rijk is. 1965. Het Newport Folkfestival is toe aan het op treden van Bob Dylan die op komt met organist Al Kooper en leden van de Blues Band van Paul Butterf ield. Voor het eerst horen de folkies elek trisch versterkte muziek op hun festival. Het publiek protesteert heftig en achter het podium probeert de etnomusicoloog Alan Lomax met een bijl de stroomkabels door te hakken. Uiteindelijk keert Dy lan aan het eind van het tumtü- tueze optreden alleen terug met rijn akoestische gitaar om met hanen in zijn ogen It's all over aoui Baby Blue te zingen. Greil Marcus haalt het verhaal »og eens aan in zijn boek Stem den uit ge kelder, Bob Dylan's Basement Tapes. Dat verhaal en het verhaal over de bewogen En- toernee die Bob Dylan in 1966 zou maken met zijn bege leidingsgroep The Hawks dienen als opstapje voor het eigenlijke verhaal dat Marcus schrijft over The Basement Tapes. Filmmaker D.A. Pennebaker volgde Dylan tijdens die toer en de film die la ter uitkwam Don't look back) toont de verdeeldheid van het publiek. Er is gejuich en gejoel, er zijn mensen die enthousiast zijn en mensen die Dylan muzi kale koerswijziging niet accepte ren, hem uitschelden, hem zelfs een Judas noemen, een kwalifi catie die Dylan diep raakt. Het opstapje dient om duidelijk te maken waar F vlgp halverwege de jaren zestij, mee bezig was, hoe hij in een poging om zijn pu bliek te overt,uigen, alles moest geven en hm 'hij daarbij zich niet afkeerde maar juist gebruik maakte v an het muzikale folk- verlederf van de Verenigde Sta ten. „In feite is het triviaal", zegt Greil larcus. „Wat maakt het nu up, dat Dylan elektrisch wil gaan spelen. Ik woonde toen in Californië, de andere kant dus, en'daar vonden we dat hij er kr ap lang over deed eer hij over- st apte naar de elektrische gitaar, h iaar Dylans oostkustpubliek, ooral blanke intellectuelen, voelde zich verraden en bele digd. Alsof Dylan iets van ze af- pakte. Alsof het leven dat ze leefden een leugen was." Met zijn boek tracht Marcus aan de hand van The Basement Ta pes te laten zien dat Bob Dylan de scheidslijn markeert tussen twee Amerika's. Aan de ene kant een oud, authentiek Amerika, het Amerika van de kolonisten met hun verhalen en legenden die samensmolten met de verha len over de Nieuwe Wereld en menselijke drama's. Aan de an dere kant staat het trotse, zelfbe wuste Amerika dat zich ziet als 'de stad op een heuvel', het lich tend voorbeeld voor de democra tische, vrije wereld. The Base ment Tapes vormen volgens Marcus de belichaming daarvan. „Het is in feite een deur die naar twee kanten openstaat, naar het verleden en naar de toekomst." De Amerikaanse schrijver van onder meer Mystery Train en Lipstick Traces, gerenommeerde boeken over de geschiedenis van de rockmuziek, was deze onlangs een paar dagen in Nederland. In Paradiso gaf hij een lezing, illus treerde zijn betoog met muziek en beantwoorde vragen. In Stemmen uit de kelder duikt Marcus in zijn meanderende stijl diep in het mysterie van de mu ziekopnames die Bob Dylan en The Hawks maakten in de kelder van het grote roze huis (Big Pink) dat de Hawks huurden in West Saugerties aan de Ameri kaanse oostkust. The Hawks zouden spoedig hun naam veran deren in The Band en hun eigen Greil Marcus: „„De sessies in de kelder waren niet zomaar voor de lol. Robbie Robertson heeft later gezegd dat hij de indruk had dat ze onder wijs kregen van Dylan. weg gaan. Bob Dylan verkeerde in een periode van gedwongen afzondering na een motoronge luk in 1966. In de door Garth Hudson met opnameapparatuur volgezette kelder repeteerden Dylan en The Band maanden lang. Ze namen in '67 zo'n honderd nummers op waarvan het niet de bedoeling was dat ze ooit zouden foto klaas koppe werden gezet. uitkomen. Tapes met een aantal nummers werden aan artiesten gestuurd voor het geval die iets met de songs zouden willen doen. Al spoedig kwamen er bootlegs in omloop. Pas in 1975 komen 24 songs terecht op een legale door Band-gitarist Robbie Robertson bezorgde dubbel-lp: The Basement Tapes. Marcus schreef bij die plaat de Bob Dylan nam in 1967 met de The Hawks (la ter: The Band) zo'n honderd nummers op, waar van het niet de bedoeling was dat ze op de plaat foto archief de stem liner-notes en noteerde onder meer dat de songs 'een oud ge voel van mysterie overbrengen met een intensiteit die lang niet gehoord is'. Marcus zou, zo ver telt hij in een Amsterdams hotel, niets meer gedaan hebben met The Basement Tapes als een vriend niet de originele vijf cd's tellende bootleg The Genuine Basement Tapes naar hem had opgestuurd. „Ik had veel van die ruwe opnames gehoord, maar er nooit zo zorgvuldig naar geluis terd. Nu stond alles bij elkaar. Deze muziek is zo verschillend en zo gevarieerd, ik dacht: hier kan ik een heel boek over schrij ven. Het is muziek die terug grijpt op heel oude folktradities en er waren genoeg kwesties waarover ik wilde schrijven." Marcus hoort in de opnames van alles meeklinken. In zijn boek schrijft hij over vergeten folk- helden als een zekere Doek Bog- gs, gaat kris-kras door de Ameri kaanse folktradities, haalt er schrijvers als William Faulkner en James Baldwin bij en trekt zelfs een lijn naar Nirvana's Pol ly. Zijn boek is meer een geschie denis van Amerika, de donkere kanten ervan. „Veel mensen le zen dit boek gelezen alsof het een boek is over het einde van een periode. Maar dat is niet zoals ik het zie. Dit fatalistische, dit verdoemde en tegelijkertijd ongeïnteres seerde, het maakt allemaal deel uit van Amerika en zal nooit ver dwijnen. Het is even permanent als de grondwet. Het is geen breuklijn." Volgens Marcus heeft Dylan zich juist niet afgekeerd van de folk- traditie die hij als geen andere kende. Dylan kende Bock Doggs, kende de Anthology of American Folk Songs, de compilatieplaat met oude folksongs die in 1952 het begin was van een folkrevi- val. „De sessies in de kelder wa ren niet zomaar voor de lol. Rob bie Robertson heeft later gezegd dat hij de indruk had dat ze on derwijs kregen van Dylan. 'Hé, ken je dit lied'. Dylan wist ook dat hij voor de muziek die hij wilde maken niet gewoon de ster kon zijn met zijn helpers. De sfeer van onderlinge vriend schap en sympathie was wezen lijk en is ook in de opnames te rug te horen", zegt Marcus. Met Dylan heeft Marcus nooit over The Basement Tapes ge sproken. „Waarom zou ik dat doen? Dat is voor mij niet inte ressant. Het gaat mij om de plaat die op de wereld is gezet, - in dit geval gelekt - en de confrontatie met die wereld. Voor mij is het niet zo belangrijk hoe de num mers zijn ontstaan." De tapes zijn bijzonder, zegt Marcus. Het is muziek die niet past in een bepaalde tijd, gehei me muziek ook die nooit bedoeld was gehoord te worden. Met een zanger die toen 26 jaar oud was en soms klinkt alsof hij 58 jaar oud is. Heeft Marcus nu het idee dat hij het geheimzinnige waas rond de tapes heeft weggetrok ken? Er speelt een zweem van een glimlach om zijn lippen. „Weet je, ik heb een soort slogan. Je kunt een mysterie niet oplos sen, je kunt het alleen nog beter maken. Ik hoop dat ik dat met dit boek gedaan heb." Greil Marcus: 'Stemmen uit de kelder, Bob Dylan's Basement Tapes'. Uitg. Nijgh Van Ditmar, prijs 39.90. De Genuine Basement Tapes zijn nooit officieel uitgebracht. Columbia bracht The Basement Tapes uit op een dubbel-cd (Columbia 466137 2)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 17