'Recrc
Ze elan
het afi
Gehandi<
Finse ombudsman vecht tegen onbehoorlijk bestuur EU
Reddingbo
twee dagen
DESTEM iiiii BINNEN-BUITENLAND MAANDAG 2 JUNI 1997 f\
Tijdens opening
Jacob Söderman bezorgd om ondoorzichtige gang van zaken in de Europese Commissie
Meerdere jachten in
Europees
commissaris
Van onze veslaggever
Goes - De Zeeuwse Stichting
Gehandicaptenbeleid (ZSG) wi
de Nederlandse Spoorwegen (N
kaartautomaten op stations verl
ren, zodct deze te gebruiken zijn
mensen met een handicap.
NS Reizigers wil het aantal kaartaul
ten in Zeeland sterk uitbreiden. Dat
Beroep
Door Bert Schampers
Brussel - Elke vrijdag
wordt in de kelder van de
Europese Commissie de
agenda voor de komende
week uitgedeeld. Het is
een lange lijst van activi
teiten van de negentien
commissarissen en hun
voorzitter in binnen- en
buitenland. Eenmaal per
week, op woensdag, zit
ten ze bij elkaar aan de
grote ovale tafel op de
twaalfde verdieping van
het Breydelgebouw in
Brussel. Als een soort
van Europese regering.
Toen nog hardop werd gedroomd
van een federaal Europa, leek de
Commissie voorbestemd die rol
van regering op zich te nemen.
Maar alleen over het gemeen
schappelijk beleid van de Unie
heeft de club van Jacques Santer
iets te vertellen. Het is het ter
rein waarop de Commissie wet
gevende bevoegdheid heeft en de
mogelijkheid het beleid te sti
muleren en uit te breiden. In de
twee gouvernementele pijlers
heeft zij alleen mede-initiatief
recht.
De Europese Commissie bestaat
uit 20 leden, die geacht worden
onafhankelijk van de nationale
overheden te functioneren. Op
de informele Europese Raad on
langs in Noordwijk werd uitvoe
rig gesproken over de toekomsti
ge rol van de Europese Commis
sie, haar voorzitter en de com
missarissen.
De inzet is om de voorzitter meer
macht te geven, ondermeer bij de
benoeming van commissarissen
en de verdeling van portefeuil
les. Een politiek veel gevoeliger
punt is de inkrimping van het
college. Met minder commissa
rissen en minder portefeuilles
wordt de Commissie na een
nieuwe uitbreidingsronde - mo
gelijk rond 2005 - verondersteld
effectiever te zijn.
Politiek college
Het huidige college is het meest
politieke in de geschiedenis van
de Unie. De Europese Commissie
van de Luxemburger Santer be
staat uit twee oud-premiers, elf
voormalige ministers, vijf politi
ci en twee technocraten.
Voordat zij hun intrek namen in
de ruime kantoren van het Brey
delgebouw moesten de kandi
daat-commissarissen eind '94
een voor een opdraven in het Eu
ropees Parlement. Het Verdrag
van Maastricht heeft het parle
ment de bevoegdheid gegeven
om de kandidaten te horen,
voordat hun benoeming defini
tief is. Hoewel er twijfel bestond
over de competentie en de pro-
Europese houding van een enke
ling, werd niemand terug naar
huis gestuurd.
Onder leiding van Santer is de
sfeer binnen het dagelijks be
stuur van de EU grondig veran
derd. De glamour is verdwenen
en er wordt harder gewerkt.
Santer, bij zijn aantreden nog
afgeschilderd als een dorpspoli
ticus, hecht sterk aan de colle
gialiteit en de relaties met de an
dere instellingen. Hij is dan mis
schien geen Mister Europe, de ti
tel die zijn voorganger Jacques
Delors opgespeld kreeg, maar is
er na enkele incidenten met zijn
leden in geslaagd een team te
vormen dat Europa op alle ni-
veau's kan vertegenwoordigen.
Jacques Digestif, One-for-the-
road-Jack, Jacques Sancerre,
Champagne Jack - of hoe ze hem
ook noemen - mag dan saai zijn,
hij heeft de touwtjes wel in han
den.
Toen de kersverse Deense com
missaris voor milieu Ritt Bjerre-
gaard een dagboek wilde publi
ceren over haar eerste zes maan
den in de Commissie, verhinder
de Santer dat. Helaas voor hem
was de inhoud al wel uitgelekt in
een Deense krant en overgeno
men door buitenlandse media.
Bjerregaard had onvriendelijke
dingen geschreven over enkele
collega-commissarissen en rege
ringsleiders die zij had ontmoet.
Over haar Duitse collega Martin
Bangemann schreef zij: „Ik ben
verrast als hij er is. Het is een
schande dat hij zo weinig komt."
Bangemann reageerde laconiek.
„Steeds als ik vrouwen ontmoet,
hebben ze behoefte me vaker te
zien."
Compensatie
Grote lidstaten in de Unie heb
ben recht op twee commissaris
sen, de kleine landen mogen elk
slechts een vertegenwoordiger
afvaardigen. Aan dit systeem
komt onherroepelijk een einde
als de Europese Unie in de toe-
Onder leiding van Jacques Santer is de sfeer binnen het dagelijks bestuur van de EU veranderd: er
wordt harder gewerkt. foto epa
Op de informele Europese Raad onlangs in Noordwijk werd uitvoerig gesproken over de toekomstige rol van de Europese Commissie
en de taken van haar voorzitter en de commissarissen. fotoanp
komst wordt uitgebreid met
nieuwe lidstaten. In ruil voor het
inleveren van een commissaris
vragen de grote lidstaten wel
meer invloed in de Raad van Mi
nisters.
De commissaris wordt voor vijf
jaar benoemd. Dat gebeurt op
voordracht van de lidstaten,
maar zoals gezegd zal de volgen
de voorzitter een grotere vinger
in de pap krijgen, terwijl het Eu
ropees Parlement het laatste
woord heeft.
De commissaris is in principe
onafhankelijk, al is het nationa
le belang nooit ver weg. Recent
nog probeerden de Italiaanse
commissarissen Emma Bonino
en Mario Monti de ramingen van
de Commissie voor hun land in
verband met de muntunie te
beïnvloeden. Ze vonden de voor
spellingen van de Commissie te
somber.
In hoeverre een commissaris zijn
stempel kan drukken op het be
leid, hangt af van zijn portfeuil-
le en persoonlijkheid. Hans van
den Broek en Sir Leon Brittan
zijn zwaargewichten, meestal
goed voor een volle perszaal, on
geacht wat zij te melden hebben.
Bij persconferenties van de
Zweedse Anita Gradin (o.a.
fraude) en Francaise Edith Cres-
son (onderzoek en ontwikkeling)
lopen journalisten snel weg.
De commissarissen opgezadeld
met de 'buitenlandse betrekkin
gen', Van den Broek, Brittan en
Marin, rolden in het begin over
elkaar heen. Drie egotrippers
met grote ambities, dat was vra
gen om problemen. De strijdbijl
werd begraven, ook al omdat
eerst Delors en daarna Santer
zich ermee gingen bemoeien. De
huidige voorzitter heeft bij de
start van de huidige ploeg een
aantal bevoedheden naar zich
toegetrokken, waaronder het ge
meenschappelijk buitenlands-
en veiligheidsbeleid.
Het team van Santer is degelijk,
niet meer dan dat. Sommige le
den vallen meer op dan anderen
en zelfs rond Brittan en Van den
Broek is het de laatste tijd be
trekkelijk stil.
Bonino
Dat kan niet worden gezegd van
Emma Bonino, een relatief onbe
kende Italiaanse politica die zich
heeft ontpopt als een ambitieuze
en soms furieuze commissaris
voor het visserijbeleid en consu
mentenzaken. Maar ook als ie
mand die opkomt voor de men
senrechten en die haar emoties
niet verbergt als het Westen het
weer eens laten afweten in Cen-
traal-Afrika. In Frankrijk werd
Bonino vorig jaar Europese
vrouw van het jaar.
De echte macht komt echter niet
van de commissarissen. Het zijn
de 'kabinetten' die de lijnen be
palen. Elke commissaris heeft
zijn eigen persoonlijke stafme
dewerkers, bijna allemaal land
genoten. Zij bereiden de weke
lijks Commissie-vergaderingen
voor en vormen de schakel tus
sen de commissaris en het amb
telijk apparaat, de 24 directora
ten-generaal.
Aan het hoofd van het kabinet
van Van den Broek staat de Ne
derlander Henk Post. Zijn taak
is het om medestanders te vin
den bij andere kabinetten en af
te tasten waar de obstakels zijn.
De chefs van de kabinetten ver
gaderen op maandag. Alleen
kwesties waar zij het niet over
eens worden, worden dan door
geschoven naar de Commissie.
Informeel
Niet alleen de zwaarte van de
portefeuille is doorslaggevend.
De Deense Ritt Bjerregaard ver
baasde zich over het informele
circuit waarin zaken worden ge
daan. „De informele contacten
zijn net zo belangrijk ais'alfe'aiï-
Als gevolg van het
verdrag van Maastricht
deed in 1995 de Europe
se ombudsman zijn
intrede. De Fin Jacob
Söderman mag als eerste
de klachten-kar vijf jaar
vanuit Straatsburg
trekken. Hij heeft
inmiddels ruim
veertienhonderd
protesten aan zich
voorbij zien trekken.
Van onze verslaggever
Straatsburg - „In Amsterdam
moeten we we een aantal bur
gerrechten vastleggen, zoals
het recht op informatie. Maat
regelen om openheid en in
zichtelijkheid in Europa te
bevorderen, vormen de enige
mogelijkheid nog een stap
voorwaarts te doen. Ik pleit
ervoor niet nog méér activitei
ten op Europees niveau uit te
voeren. We moeten nationaal
aanpakken, wat nationaal
kan worden geregeld, anders
gaan we tenonder in een bu
reaucratisch moeras."
Jacob Söderman, de eerste om
budsman uit de geschiedenis van
het verenigd Europa, komt uit
Finland. Düs hebben veel Finse
media aandacht aan hem besteed.
En düs krijgt hij veel klachten uit
Finland. Söderman, een erudiet
en bereisd man met een droog ge
voel voor humor, spreekt vloei
end Spaans. En düs komen veel
klachten over het Europese appa
raat uit Spanje.
Naarmate de Europese ombuds
man bekender raakt, klagen de
burgers meer. Onbekend maakt
Söderman onbemind, daar is hij
van overtuigd. Hij heeft zich
voorgenomen om voor de eeuw
wisseling iedere Europeaan in elk
van de aangesloten lidstaten er
van te overtuigen dat gerecht
vaardigde klachten over wanbe
stuur, vertraging of machtsmis
bruik van de autoriteiten van de
Europese Unie op zijn onafhan
kelijke Straatsburgse kantoor al
tijd een willig oor vinden. Daar
bij gaat het om instellingen als
het Europees Parlement, de Raad
Jacob Söderman
van Ministers, de Europese Com
missie, maar ook alle bijbehoren
de satelliet-organen op een lager
niveau.
Burgers kunnen niet bij hem te
recht voor problemen met natio
nale overheden. Daarvoor moe
ten ze bij hun nationale ombuds
man terecht. Vrijwel alle landen
van de EU kennen inmiddels een
dergelijke instantie, of iets dat
daar op lijkt. Alleen de Italianen
zijn nog verstoken van een
klachtrecht. Söderman: „Ik wil
de komende jaren een gerespec
teerd bureau opzetten, waar zo
wel de Europese burgers als de
instellingen vertrouwen in heb
ben. Daarbij houd ik mij ver van
politieke uitspraken en activitei
ten. Ik ga langzaam en zorgvuldig
te werk, zonder me te veel te pro
fileren. Als je hoog vliegt, kun je
diep vallen".
De Fin realiseert zich echter dat
elk van de lidstaten zo zijn eigen
gedachten heeft over de transpa
rantie van de Europese besluit
vorming. Openheid is lang niet in
ieders belang.
Tot op heden heeft Söderman, die
in Finland een uitgebreide car
rière achter de rug heeft onder
meer als minister van Justitie,
minister van Sociale Zaken en als
nationale ombudsman, net iets
meer dan veertienhonderd klach
ten op zijn bureau gekregen. Dat
acht hij geen slecht resultaat,
maar slechts 36 procent van de
klachten viel binnen het mandaat
van de ombudsman. De klachten
die bij Söderman niet aan het
goede adres waren, zijn (in over
leg met de betrokkenen) doorver
wezen naar nationale ombudslie-
den.
Söderman heeft ook de macht om
op eigen initiatief een onderzoek
te starten. Onlangs nog richtte hij
zich in ongekend felle bewoor
dingen tot de Europese Commis
sie, om te trachten meer inzicht te
krijgen in de administratieve af
handeling van aldaar ingediende
klachten. Tot op heden worden
de meeste klagers met een flinke
kluit het riet in gestuurd.
Söderman's bureau krijgt de
meeste klachten uit Duitsland,
maar daar wonen ook de meeste
EU-inwoners. Net iets meer dan
twee procent heeft de Nederland
se nationaliteit. Volgens Söder
man komt dat doordat in ons
land nog bijna niemand van zijn
bestaan op de hoogte is. Daarbij
gaat het over afgewezen subsi
dies voor behoud van het tropisch
regenwoud in Suriname, het niet
betalen van een rekening door de
Europese Commissie of de be
handeling van een aannemer bij
een aanbesteding.
Vrijwel alle onderzochte klach
ten (245) richten zich op de Euro
pese Commissie, gevolgd door het
Europees Parlement (28), de Eu
ropese Raad (14) en het Europese
Hof van Justitie (5). Söderman
maakt zich met name zorgen over
de ondoorzichtige gang van za
ken bij de Europese Commissie.
Hij noemt dit te Brussel gevestig
de orgaan een 'soort doorlopende
diplomatie conferentie'. Klach
ten hebben met name betrekking
op weigeringen om informatie te
verschaffen, op de geslotenheid
van het Europese ambtenaren
apparaat, de late betaling van
uitstaande rekeningen en de vrij
heid van beweging en vestiging
binnen Europa.
Söderman: „Het hele proces van
besluitvorming moet veel opener.
Veel klagers zijn bij voorbeeld af
gewezen sollicitanten voor Euro
pese functies, die willen weten
waarom ze zij de eindstreep niet
hebben gehaald. Daar hebben de
betrokkenen recht op. In de
meeste gevallen begrijp ik dat
angstvallig vasthouden aan ver
trouwelijkheid dan ook niet".
dere bijeenkomsten", schreef zij
in haar niet-gepubliceerde dag
boek.
„Veel deals worden informed
gesloten, zoals die ene keer dat
Emma Bonino in het voorbij
gaan zei dat zij mij zou steunen
in een milieukwestie, als ze daar
iets voor terugkreeg."
De Europese Commissie is een
bizar bedrijf met 16.000 werkne
mers en enkele honderden men
sen die op contractbasis zorgen
voor de catering, beveiliging en
de schoonmaak. De instelling
heeft eigen crèches en kleuter
scholen. Tachtig chauffeurs
loodsen de commissarissen - het
favoriete merk is BMW - en top
ambtenaren behoedzagm door
Brussel, op weg bijvoorbeeld
naar een klein luchthavenge
bouw bij Zaventem waar altijd
wel een snelle jet klaar staat.
Rood van woede
De agenda van deze week ver
meldt dat commissaris Bange
mann in Egypte zit. De Duitser
Bangemann is de commissaris
voor het industriebeleid. Hij
werd in 1989 benoemd, maar
staat de laatste jaren bloot aan
kritiek in de Duitse pers. Een
tijd geleden zorgde hij no'g voor
een incident in de perszaal van
de Commissie. Met verheven
stem en rood van woede reageer
de Bangemann op een vraag van
een journalist. Die wilde weten
of het klopte dat hij zo weinig
aanwezig was. Dat een Duits
journalist hem dat durfde te vra
gen, onbeschaamd vond hij dat.
De liberale politicus vertoeft
doorgaans in zijn landhuis in
Frankrijk en binnenkort wel
licht op zijn 37 meter lange jacht
dat op een Poolse scheepswerf
wordt gebouwd. Commissie
voorzitter Santer maakte
prompt een einde aan de betaal
de nevenactiviteiten van zijn
commissarissen, nadat Bange
mann in opspraak was gebracht
omdat hij zich liet vergoeden
voor zijn spreekbeurten.
Parlement
De Commissie moet verantwoor
ding afleggen aan het Europees
Parlement. Bij toerbeurt zijn
commissarissen aanwezig bij de
batten in commissie-vergade
ring en plenaire bijeenkomsten
van het parlement. Hoewel de
relaties met het parlement zijn
verbeterd, beschouwt niet ieder
een het als een eer om in het
halfrond te verschijnen.
De Portugese commissaris Joao
de Deus Pinheiro, die verant
woordelijk is voor ontwikke
lingshulp en de halve wereld af
reist, legt een verklaring af ovet
de situatie in Congo. Hij spreekt
zijn zorgen uit over het politieke
vacuüm dat is ontstaan.
Hans van den Broek praat ovet
de Turkse inval in Noord-Irak
De Franse commissaris Yves-
Thibault de Silguy antwoordt et
op vragen over de voorbereidin
gen op de Monetaire Unie. Het
zijn verplichte nummertjes en
dat is te merken ook.
Veel commissarissen zullen na
2000 niet terugkeren, omdat ze
te oud zijn, te lang in Brussel zit
ten, niet geschikt zijn voor het
vak of gewoon heimwee hebben
naar de nationale politiek. Euro
pa, ontdekken zij in Brussel
staat wel erg ver van de burger.
Van onze verslaggever
Axel - Het voortbestaan van de
losse schroeven. Ondanks eerde-
gen laat het toeristische bedri
Gedeputeerde Van Zwieten is
meedoen van de recreatiesector
lenging.
Hij sprak zijn grote teleurstelling
en ontevredenheid hierover zater
dag uit tijdens de opening van de
tweede Zeeland Natuurmaand in
Axel. „Het toeristische bedrijfsle
ven heeft helemaal niets gedaan.
Dat baart me grote zorgen.
De kosten van deze activiteit wor
den ook volgend jaar nog betaald
door het ministerie van Land
bouw, Natuurbeheer en Visseri;
en de provincie. Met ingang van
1999 echter wordt deze financie
ring stopgezet. Dan moet het me
rendeel van de kosten worden be
taald door het toeristische be
drijfsleven. Van Zwieten heeft
daar een hard hoofd in nu de re
creatiesector vrijwel niet meedoet
aan de activiteiten die deze maand
in het kader van de Zeeland Na
tuurmaand worden gehouden.
„Het zou ontzettend jammer zijn
als er geen vierde Zeeland Na
tuurmaand meer zou komen. Wi;
hebben immers duidelijke afspra
ken gemaakt. De provincie zou de
kosten drie jaar voor haar reke
ning nemen en daarna zou het toe
ristische bedrijfsleven de finan
ciering overnemen. Ik maak me
aorgen of dat werkelijk gaat ge-
leuren. Ik geloof echter in het
aicces van de Natuurmaand. Er
staan nu immers heel veel activi
teiten op het programma. En dat
in twee jaar tijd. De Zeeland Cul-
tiurmaand heeft er zeven jaar
over gedaan."
Beloftes
Van Zwieten refereerde zaterdag
nog aan de gesloten overeenkomst
tussen de natuurorganisaties en
het toeristische bedrijfsleven. De
ze overeenkomst werd vorig jaar
tijdens de eerste editie van de Zee
land Natuurmaand gesloten. „In
deze overeenkomst zijn beloftes
gedaan. Deze samenwerking bete-
Van onze correspondent
Breskens - De reddingboot Pr
gelopen weekend druk in de
jachten die in de problemen 1
moest de reddingboot dichtbi;
rius voer op de Oosthavendam
het jacht vlot met een tros en s
binnen.
Terwijl de Margriet de klus
klaarde kwam voor Zoutelande
een jacht in de problemen door
dat het op een zandbank gevaren
was.
De reddingboot Fint van West
Kapelle was ter plaatse om te
helpen. De kustwacht riep de
Margriet op voor assistentie. Dat
was niet meteen nodig zodat de
Prinses Margriet weer de haven
van Breskens kon opzoeken. Net
binnengelopen kwam een mel
ding binnen van het jacht Ester-
lin dat brandstofproblemen had.
Volgens de melding moest het
jacht zich 'Wielingen 5-boei' be
vinden. „We hebben daar het
jacht nooit gevonden," zegt
schipper Harry de Lobel. „W<
kregen toen advies om maar weei
huiswaarts te keren."
Later kwam alsnog de melding
van het jacht binnen, dat het op
het strand van Knokke lag. De
Prinses Margriet heeft het var
het strand afgetrokken, maar de
