Tansu giller
weer premier
van Turkije
Harde taal van Albright in ex-Joegoslavië
Junta Sierra Leone
geeft de macht op
Clinton 'zonodig'
naar de rechtbank
Franse uitslag is
tegenslag Nederland
Aantreden Jospin luidt
nieuwe periode
van 'cohabitation' in
'Harkerige' Jospin werd
handige publieksbespeler
Schuilen
dëStem
de stem mïJÉ COMMENTAAR
nieuws KORT
BUITENLAND
Akkoord vervroegde verkiezingen
'Economische
politiek in
dienst van
de mensen'
Bom opgeruimd
in Frans
stembureau
Leeftijd noch elan
Nateq-Nouri parlementsvoorzitter Iran
Bundesbank ontkent pleidooi uitstel euro
Ex-dictator favoriet verkiezingen Bolivia
Zestien doden door noodweer in Spanje
Chretien op weg naar nieuw premierschap
I I I I
MAANDAG 2 JUNI 1997 A4
2#greb/Belgrado/Sarajevo
(rtr/afp/dpa) - De Ameri
kaanse minister van Buiten-
landse Zaken, Madeleine Alb-
jight, heeft zaterdag en zon
dag tijdens een rondreis door
^Joegoslavië de leiders in
Zagreb, Belgrado en Sarajevo
«maand zich te houden aan
het vredesakkoord van Day
ton. Anders komt de buiten
landse hulp aan de Balkan-
landen in gevaar.
Amerika staat klaar om hulp te
verlenen, maar alleen aan dege-
nen die zichzelf helpen", aldus de
minister in Sarajevo, Ze deelde
de leden van het collectieve pre
sidentschap van Bosnië-Herzeg-
ovina mee dat de Verenigde Sta
ten en Europa sancties zullen in
stellen tegen degenen die de be
palingen van 'Dayton' niet nale
ven. De Bosnische leiders houden
zich in ieder geval niet aan de af
spraken zolang ze verhinderen
dat vluchtelingen terugkeren
naar hun woonplaatsen. Albright
wees erop dat de uitlevering van
verdachten aan het Joegoslavië-
Tribunaal in Den Haag voor
Washington een van de belang
rijkste punten is. Zij benadrukte
verder dat er ook meer gedaan
moet worden aan het oprichten
van gemeenschappelijke instel
lingen van moslims, Serviërs en
Kroaten, vrijheid van meningsui
ting en wapenbeheersing.
Albright voerde zaterdag al har
de gesprekken met de leiders van
de buren van Bosnië, de Servi
sche president Milosevic en zijn
Kroatische ambtgenoot Tudj-
man. Ook in Zagreb en Belgrado
eiste zij de uitlevering van ver
dachten van oorlogsmisdrijven
aan het VN-tribunaal en dat
vluchtelingen garanties krijgen
voor een veilige terugkeer.
De door Milosevic gewenste nor
malisatie in de relaties met de
Verenigde Staten is nog ver weg,
aldus de bewindsvrouw. Albright
noemde haar gesprek met Milose
vic 'waarschijnlijk het zwaarste
dat ik heb gevoerd met een presi
dent'.
Met name de vroegere Bosnisch-
Servische leider Radovan Karad
zic en drie Joegoslavische gene
raals die worden beschuldigd van
massamoorden bij Vukovar, moe
ten volgens Albright in Den Haag
terechtstaan. Milosevic zei te
weinig informatie te hebben over
de generaals, waarop Albright
hem documenten van het tribu
naal overhandigde. „Hij heeft
geen excuus meer", aldus de
Amerikaanse minister.
Eerder zaterdag laakte Albright
in Zagreb in een gesprek met pre
sident Tudjman de geringe be
reidheid van Kroatië samen te
werken met het tribunaal in Den
Haag. Ook eiste zij de veilige te
rugkeer van Servische vluchte
lingen.
Mara (afp/rtr/dpa) - Turkije gaat vervroegd naar de stembus.
De twee partijen van de regeringscoalitie bereikten daarover
gisteren een akkoord. Vice-premier Tansu giller neemt nog de
ze maand het premierschap over van de huidige minister-presi
dent Necmettin Erbakan.
Volgens de grondwet zouden de
verkiezingen pas in 2000 moeten
plaatshebben. De datum voor de
vervroegde gang naar de stembus
moet nog worden vastgesteld in
overleg tussen de besturen van de
coalitiepartijen, de Welvaart
spartij van Erbakan en de Partij
van het Rechte Pad (DYP) van
filler, aldus de twee leiders gis
teren tijdens een gemeenschap
pelijke persconferentie. Zaterdag
i vervolg van voorpagina
De socialisten vierden gister
avond uitgebreid 'maar beschei
den' feest. Jospin zei dat hij niet
ging beloven dat alles nu anders
ivordt. „Maar het is duidelijk dat
het volk van ons verwacht dat we
het openbare leven diepgaand
veranderen. Dat de economische
politiek in dienst van de mens
wordt gesteld en dat we ons her
bezinnen op Europa."
„Ik heb drie dingen gehoord tij
dens deze campagne," zo vertelde
de voormalige socialistische par
tijleider Laurent Fabius. „We
willen niet langer rechts. Het
moet veranderen. En: we willen
niet weer teleurgesteld worden.
Dat laatste is belangrijk. Wij
gaan alles doen om wat we be
loofd hebben, ook werkelijk waar
temaken."
De conservatieven van RPR en
UDF zijn diep teleurgesteld. Vrij
wel alle oud-ministers beloofden
om in de komende dagen de ne
derlaag te analyseren en de poli
tieke organisatie te herzien, zo
dat een volgende keer een over
winning kan worden behaald.
Sommige conservatieve politici
verwachten dat Chirac heel snel
opnieuw de Kamer zal ontbin
den. Oud-minister Charles Pas-
qua voorspelde dat het met de sa
menwerking met de linkse rege
ring snel fout zal gaan en dat
Chirac al in de herfst van volgend
jaar nieuwe verkiezingen uit
schrijft.
noemden politieke kopstukken
oktober als mogelijk tijdstip.
De regering verloor vrijdag met
het ontslag van een DYP-lid de
meerderheid in het parlement.
Bij de vorming van de coalitie vo
rig jaar spraken de partijen af dat
filler in de loop van de zittings
periode het premierschap zou
overnemen. Daarvoor moet presi
dent Suleyman Demirel haar be
noemen en moet zij het vertrou
wen van het parlement krijgen.
Erbakan, de eerste fundamenta
listische premier van Turkije,
staat onder druk van het leger en
allerlei maatschappelijke groe
pen, die vrezen dat hij erop uit is
de grondwettelijke scheiding van
godsdienst en staat op te heffen.
Het leger beschouwt zich als hoe
der van de grondwet. Zaterdag
vergaderde de nationale veilig
heidsraad, waarin naast Demirel,
Erbakan en de ministers van Bui
ten- en Binnenlandse Zaken en
Defensie, ook de vijf comman
danten van het leger zitting heb
ben. filler was eerder premier
van juni 1993 tot december 1995,
gesteund door een coalitie van
haar eigen conservatieve DYP en
de sociaal-democraten.
De oppositie probeerde het land
te 'polariseren in secularisten en
anti-seeularisten', zei Ciller. „De
gezondste manier onder deze om
standigheden is naar de bevol
king te gaan", zei ze.
Priesters kruipen onder hun paraplu weg als ze zich in het Pool
se Wroclaw klaar maken voor een mis waarin paus Johannes Pau-
lus II voorgaat. Die startte gisteren een elfdaagse rondreis door
zijn geboorteland. Op de eerste dag regende het pijpenstelen.
Freetown (rtr/dpa/anp) - Coupleider Johnny Paul Koroma is
bereid om de verdreven president Ahmad Tejan Kabbah terug
te laten keren naar Sierra Leone. Daarmee lijkt een vreedzaam
einde nabij voor de staatsgreep in het West-Afrikaanse land.
Marseille (afp/dpa) - De
Franse explosieven-oprui
mingsdienst heeft gistermid
dag een bom onschadelijk
gemaakt in een schoolge
bouw dat dienst deed als
stembureau. De zes staven
dynamiet hadden zaterdaga
vond moeten ontploffen, al
dus de politie.
Meer dan dertig personen
moesten worden geëvacu
eerd. De politie sluit niet uit
dat de Corsicaanse afschei
dingsbeweging FLNC-Canal
Historique verantwoordelijk
is voor de mislukte aanslag.
Dat meldden Britse en Nigeri-
aanse diplomaten vanuit de
hoofdstad Freetown.
Onderhandelaars bereikten gis
teren overeenstemming over de
terugkeer van het democratisch
gekozen staatshoofd, die een
week geleden het land moest ver
laten. Volgens diplomaten kan
alles 'binnen een dag of twee' ge
regeld zijn.
De coupplegers onder leiding van
Johnny Paul Koroma zijn bereid
de macht over te dragen. Presi
dent Kabbah zal als concessie
wijzigingen aanbrengen in zijn
regering, aldus diplomaten.
In Freetown stonden gisteren
meer dan 3000 West-Afrikaanse
militairen paraat om desnoods
met geweld een eind te maken
aan de staatsgreep. Dat lijkt nu
niet meer nodig. Nigeria en Gui
nee stuurden dit weekeinde mili
tairen naar Sierra Leone ter ver
sterking van de troepen van de
West-Afrikaanse vredesmacht
Ecomog, die zich al in het land
bevinden.
Rebellen van het Verenigde Re
volutionaire Front (RUF) zouden
nog tegen het akkoord zijn. De
rebellen, die sinds 1991 in een
jungle-oorlog vechten tegen de
regering in Sierra Leone, zijn
bondgenoten van majoor Kor
oma.
De evacuatie van Amerikanen en
andere westerlingen uit de
Sierraleoonse hoofdstad was gis
teren net voor het akkoord vol
tooid. „Iedereen die weg wilde, is
weg", aldus de Amerikaanse
commandant Greg Ertel.
Of de vijf Nederlanders die nog in
Sierra Leone verbleven het land
hebben verlaten, is volgens Bui
tenlandse Zaken in Den Haag
niet bekend. Het gaat om de ho
norair consul en zijn vrouw, een
piloot en twee mannen die al der
tig jaar in het land wonen en daar
bedrijven hebben.
Een hoge Sierraleoonse diplo
maat zei gisteren dat Liberianen
achter de staatsgreep van vorige
week zaten. „Men vermoedt dat
het Liberianen zijn, want als ze
op de radio wat zeggen hoor je
een Liberiaans accent", aldus de
Sierraleoonse ambassadeur bij de
Verenigde Naties, James Jonah.
Dat maakte de raadsman van de
president gisteren bekend. Clin
ton blijft categorisch ontkennen
dat hij de vrouw in 1991 in een
hotelkamer in Arkansas, waar
van hij toen gouverneur was, on
eerbare voorstellen zou hebben
gedaan. Hij zal haar in geen geval
zijn verontschuldigingen aanbie
den, zo zei Robert Bennett in het
televisieprogramma 'Meet the
Press'. Mochten de advocaten van
Jones proberen andere vermeen-
Zowel de WD als het CDA ver
wachten dat het nu een stuk
moeilijker zal worden het Ver
drag van Amsterdam over twee
weken succesvol af te ronden.
„Het zit Nederland als voorzitter
niet mee", meent WD-buiten-
landspecialist Weisglas.. „Eerst
moet ze maandenlang wachten
op de verkiezingen in Groot-Brit-
tannië, waarna blijkt dat er on
der Labour toch niet zoveel ver
andert. En dan nu Frankrijk."
Weisglas ziet het somber in voor
POLITIEK IS steeds meer een zaak van marketing, media en mannetjes
makerij. D66 was de eerste partij in Nederland die op zo'n wijze cam
pagne voerde. D66 lijkt nu de eerste partij die afstand neemt van dit
soort pr-technieken.
De uitverkiezing van mevrouw Borst als lijsttrekker, in plaats van het
jonge Kamerlid De Graaf, is een keuze voor degelijkheid, vakmanschap
en integriteit.
Niet een jeugdig swingende, mediagenieke persoonlijkheid, maar een
65-jarige, grootmoederlijk strenge vakminister moet de kiezers trek
ken. Een verrassende uitkomst binnen de D66-traditie, maar net zozeer
binnen de geldende Nederlandse campagnestrategieën,
Het is evident dat mevrouw Borst, gezien haar leeftijd, geen leider voor
jaren zal zijn. Een, hooguit twee keer kan zij de D66-lijst aanvoeren.
Dat zij daarom als een overgangsfiguur beschouwd moet worden, is
eveneens duidelijk. De partij was nog niet toe aan een definitieve op
volging van het jarenlange boegbeeld Hans van Mierlo. De gedroomde
kandidaat Wijers wilde niet en in het tweede echelon bleken de kaar
ten nog niet geschud.
Dat de Democraten vervolgens niet terugvielen op hun beproefde re
cepten uit de wereld van de reclame, is bewonderenswaardig. Er is niet
op leeftijd, geslacht en elan geselecteerd, maar op betrouwbaarheid,
inhoud en respectabiliteit.
Zelfs het feit dat mevrouw Borst absoluut niet gezien kan worden als
een politiek dier of als een generalist, is geen bezwaar gebleken. Het
feit dat zij in de partij en in den lande beschouwd wordt als iemand die
serieus is, haar dossiers kent, weet samen te binden, besluiten durft te
nemen, maar eveneens bereid is naar anderen te luisteren, was blijk
baar belangrijker. Een gelukkig teken, want van politici die het moeten
hebben van een kreet en een scheet, zijn er ai te veel in Den Haag.
Washington (ap) - De Amerikaanse president Bill Clinton zal
zich zonodig voor de rechtbank verdedigen tegen aantijgingen
van Paula Jones dat hij haar zou hebben lastiggevallen.
de affaires van Clinton op te die
pen, dan zou hij niet aarzelen in
Jones' verleden te duiken.
Aan de andere kant zou er geen
bezwaar zijn tegen een eventuele
vergoeding van Jones' juridische
kosten en een schenking voor een
goed doel, zei Bennett. „Als zij
ermee zou instemmen dat wij
600.000 tot 700.000 aan een lief
dadigheidsinstelling geven dan
zou ik dat best willen aanbeve
len", zei hij.
Den Haag (anp) - De overwinning van links in de Franse parle
mentsverkiezingen gisteren maakt het er voor het Nederlandse
EU-voorzitterschap niet gemakkelijker op.
het Amsterdam en de Economi
sche en Monetaire Unie (EMU).
„Jospin sprak zich tijdens de
campagne al uit tegen het sane-
ringsbeleid dat nodig is om aan
de EMU-criteria te voldoen, met
name de eis om de staatsschuld
tot maximaal 3 procent terug te
brengen. En hij wil niet zonder
Spanje en Italië de EMU in."
Volgens CDA-Kamerlid Verha
gen heeft Parijs nu weinig ruimte
om zich toegeeflijk op te stellen
in Amsterdam.
Teheran - De conservatieve geestelijke Ali Akbar Nateq-Nouri is
gisteren, na vorige week de presidentsverkiezingen te hebben ver
loren, herkozen als voorzitter van het Iraanse parlement.
Nateq-Nouri werd herkozen als parlementsvoorzitter na een over
eenkomst te hebben gesloten met de gematigde fractie in het par
lement. Die gematigden zagen ervanaf zelf een kandidaat voor te
dragen in ruil voor de verzekering dat het conservatieve blok in
het parlement samenwerkt met de regering Khatami.
Frankfurt - Uitstel van de Europese Monetaire Unie is wat de
Duitse centrale bank betreft niet aan de orde, ongeacht de onenig
heid tussen de bank en de regering over de voorgenomen herijking
van de goudvoorraad. Nieuwsberichten dat bankpresident Hans
Tietmeyer zou hebben voorgesteld de monetaire unie later dan ge
pland te laten ingaan werden zaterdagavond door een woordvoer
der van Tietmeyer tegengesproken.
La Paz - De voormalige Boliviaanse dictator Hugo Banzer is favo
riet voor de presidentsverkiezingen die gisteren plaatsvonden.
Banzer, die na een bloedige staatsgreep in 1971 het land zeven
jaar lang met een ijzeren vuist regeerde, doet voor de zesde keer
een poging legaal - via democratische verkiezingen - staatshoofd
te worden.
De inmiddels 71-jarige ex-militair is het boegbeeld van de conser
vatieve alliantie, die hoopt ook bij de parlementsverkiezingen op
dezelfde dag flinke winst te halen.
Madrid - Noodweer heeft in het weekeinde in Spanje tot overstro
mingen en talrijke verkeersongevallen geleid. Volgens de politie
zijn daardoor zeker zestien mensen om het leven gekomen.
Een busongeluk bij Mota del Cuervo in Midden-Spanje kostte za
terdagavond zeven inzittenden het leven. 38 passagiers liepen ern
stige verwondingen op.
De Noord-Spaanse regio's Galicia en Baskenland zijn getroffen
door onweer en rukwinden met snelheden tot 90 kilometer per
uur. Op veel wegen was verkeer niet mogelijk omdat de rijbanen
waren ondergestroomd of versperd door aardverschuivingen. Au
tomobilisten moesten uit hun voertuigen bevrijd worden.
Hulpverleners moesten mensen redden wier huizen door de water
massa's waren ingesloten. In veel landelijke gebieden viel de
stroom uit.
Montreal - Twintig miljoen Canadezen gaan vandaag naar de
stembus. Wie er wint, is geen vraag. Wel of de Liberale Partij van
premier Chrétien er opnieuw in slaagt de absolute meerderheid te
behalen in het Canadese Lagerhuis en welke partij zich tot 'offi
ciële oppositie' mag uitroepen.
Jean Chrétiens Liberale partij staat in de laatste peilingen op 41,9
procent. Dat moet binnen het Canadese electoraal districtensys
teem van 'winner takes all' genoeg zijn voor een absolute meerder
heid in het nieuwe Lagerhuis.
Kandidaat voor de titel van officiële oppositie zijn de Conserva
tieven. Hun leider, de perfect tweetalige Jean Charest, maakte
verreweg de meeste indruk in de campagne. De Conservatieve
Partij regeerde lange tijd in de jaren tachtig, maar werd bij de vo
rige verkiezingen in 1993 compleet weggevaagd.
Door Jan van Etten (anp)
Parijs - Met het aantreden
van de linkse regering-Jospin
staat Frankrijk opnieuw
voor een periode van 'coha
bitation': de vaak moeizame
samenwerking tussen een
president en een kabinet van
een tegenovergestelde poli
tieke richting. Van 1986 tot
1988 en van 1991 tot 1993 is
dat al gebeurd onder de so
cialistische president Mitter
rand, die het met een rechtse
regering moest doen.
«Een nieuwe periode van coha
bitatie betekent een dagelijkse
oorlog tussen president Chirac
en Jospin en verlamt het land",
waarschuwde de gaullistische
voorman Séguin vrijdag nog de
Fransen. Want ditmaal duurt
het in principe geen twee, maar
vijf jaar tot de volgende presi
dentsverkiezingen.
Socialistenleider Jospin, die
waarschijnlijk vandaag als pre
mier de taak krijgt een kabinet
te vormen, heeft beloofd dat de
wetten op de nationaliteit, tegen
immigratie en voor uitzetting
van illegalen de prullenbak in
gaan.
Voorts wil Jospin niets horen
van de voorgenomen privatise
ring van France Telecom, die
donderdag zou beginnen. Met de
vakbonden zijn socialisten en
hun communistische bondgeno
ten vóór behoud en instandhou
ding van de publieke sector. Dat
dreigt enige problemen op te le
veren met Europese richtlijnen.
Renault-Vilvoorde is een ander
heikel punt. Jospin wil alles in
het werk stellen om de autofa
brikant te weerhouden zijn fa
briek in België te sluiten. Afge
lopen donderdag heeft hij dat
nogmaals toegezegd aan een de
legatie van de werknemers van
de Belgische vestiging, die hem
tijdens de verkiezings-
campage op kwamen
zoeken. De Franse
Staat heeft nog steeds
grote zeggenschap in
het slechts gedeeltelijk
geprivatiseerde staats
bedrijf.
Op het socialistische
verkiezingsprogramma
- door rechts betiteld
als een zwak aftreksel
van het programma
waarop Mitterrand in
1981 tot president is
gekozen - prijkt voorts
de onmiddellijke crea
tie van zevenhonderd
duizend arbeidsplaatsen in de
publieke sector en voor jonge
ren. Daarbij is de rem al aange
trokken: Jospin vreest 's lands
financiën in een tè slechte staat
aan te treffen om dat meteen te
kunnen realiseren.
In het verschiet liggen voorts
maatregelen om Frankrijk bin-
„Een nieuwe periode van cohabita
tie betekent een dagelijkse oorlog tus
sen president Chirac en Jospin en
verlamt het land", waarschuwde de
gaullistische voorman Séguin vrijdag
nog de Fransen. foto epa
nen de normen te houden om in
de lente van volgend jaar toe te
kunnen treden tot de Europese
Economische en Monetaire
Unie. Volgens waarnemers zijn
vooral daarom de marges om in
de komende maanden een linkse
of een rechtse politiek te voeren,
uiterst beperkt.
Door Wilko Voordouw
Parijs - Lionel Jospin (1937)
is een voor Franse begrippen
atypische politicus. Hij staat
bekend als weinig plooibaar,
als bijzonder integer en als
een man die graag van een
beetje afstand houdt. Ty
pisch een protestant, heet het
in het nog altijd katholieke
Frankrijk. Na Michel Rocard
(1988-1991) wordt Jospin de
volgende protestantse pre
mier.
Wie hem ziet, heeft niet de in
druk van een volksmenner. Zijn
spierwitte haar, felle, prikkende
ogen, verborgen achter een lich
te bril, en scherpe kaken maken
hem eerder leraar. Dat was hij
ook, totdat de politiek hem trok.
Net als bij de campagne voor de
presidentsverkiezingen in 1995
begon Lionel Jospin met enkele
foute passen. Hij kwam houte
rig, zelfs harkerig over. Hij rea
geerde maar moeilijk op de za
len die hij toesprak. Hij sloeg
een bijzonder plechtige toon
aan, terwijl de Fransen juist van
de socialisten vuurwerk ver
wachtten.
Lionel Jospin werd verrast door
de ontbinding van de Assemblée
nationale. Aan het begin van het
jaar had hij alle journalisten in
Frankrijk een jaarkalender toe
gestuurd, waarop de data ston
den aangekruist, tijdens welke
hij de diverse onderdelen van
het vernieuwde partijprogram
ma wilde presenteren. Sinds de
verloren presidentsverkiezing
(Jospin scoorde toen 47,6 pro
cent van de stemmen) was hij
begonnen aan de renovatie van
zijn partij. Hij schoof zijn eigen
mensen naar voren: vrijwel alle
maal sociaal-democraten.
Sneller dan verwacht heeft Lio
nel Jospin de volslagen gedemo
raliseerde socialistische partij
(na veertien jaar Mitterrand
stond de partij op instorten)
weer in de winning mood ge
bracht. Hij heeft zich dichter te
gen de sociaal-democratische
wereld aangeschurkt, zodat hij
goed zaken kan doen
met de zusterpartijen in
Duitsland, Nederland
of Engeland.
Jospin heeft zelfs de eu
vele moed gehad om de
Europese erfenis van
oud-president Fran?ois
Mitterrand af te vallen.
De partijleider en ver
moedelijke premier wil
af van de stringente
drieproeentsnorm in
het Akkoord van
Maastricht, als dat in
eigen land alleen maar
haalbaar zou zijn met
een nieuwe bezuinigingsronde.
„Dat kunnen we de mensen niet
aandoen." Jospin verwacht dat
heronderhandeling in dat geval
bitter noodzakelijk is, en zelfs
mogelijk, omdat ook Duitsland
grote economische problemen
kent. Volgens de socialist wordt
daarmee overigens de geest van
het Akkoord van. Maastricht
geen geweld aan gedaan. Want
net als met de staatsschuld, zou
ook bij het begrotingstekort
Jospin
sprake zijn van een tendens. In
amper drie jaar tijd heeft Jospin
zich als een raket aan het firma
ment van links gevestigd. Met
deze verkiezing is gebleken dat
hij geen tussenpaus werd, maar
dat hij op de puinhopen een so
ciaal-democratisch alternatief
kon uitwerken. Mede daarom
kan president Chirac niet om
hem heen bij de keuze - waar
schijnlijk vandaag nog - van de
nieuwe premier.
