Weekend
'Liever gewoon leraar dan de huishomo'
'Intolerantie is gevolg van de macho-cultuur'
Onderwijsbond bepleit gedragscodes op school
Bill Clinton,
we forgive you
Homoseksuele docenten kruipen
steeds meer in hun schulp, om
dat ze voortdurend onder vuur
worden genomen door intoler
ante, merendeels islamitische
leerlingen. Er is te weinig oor en
oog voor deze docenten.
De tolerantie in ons landje niet overal even groot: Zwingelspaan en Roermond zijn immers geen Amsterdam. Maar zelfs in de grote vier' steden liggen homo-docenten onder vuur.
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
Door Ap van den Berg
oming out is een gangbare Engelse
yterm, die in homokringen staat
voor 'uitkomen voor je geaard
heid'. Anno 1997 geen probleem meer, zou je
veronderstellen. Maar de speurtocht naar 'zo
maar' een homo-docent die durft uit te wijden
over onplezierige werkervaringen heeft meer
weg van een mission impossible.
Het lijdend voorwerp verkoopt steevast 'nee'
en wordt desgewenst goed afgeschermd door
overbezorgde belangenorganisaties. Zelfs als
de krant zijn privacy garandeert. Beleidsme
dewerker Eric Hoosemans van de Algemene
Onderwijsbond (AOb) weet waardoor weer
bare homo-docenten ineens net zo zeldzaam
lijken als de met uitsterven bedreigde Zaïrese
dwergchimpansees.
„In het onderwijs," zegt hij, „is de kwetsbaar
heid van werknemers onbespreekbaar. Die
wordt gezien als een tekortkoming. Daarmee
loop je niet te koop. Dus ook niet als homo
docent. Bovendien ziet de laatste zijn moei
lijkheden op school als een privé-probleem,
terwijl het goed beschouwd natuurlijk een
'normaal' werkprobleem is. Maar de meeste
homo-docenten betrekken die moeilijkheden
op zichzelf, omdat ze menen dat die voort
vloeien uit hun geaardheid."
Zwijg-advies
Deze gedachtenkronkel wordt versterkt door
directies van scholen, die de weg van de min
ste weerstand kiezen door homo-docenten te
adviseren over hun geaardheid te zwijgen.
Hoosemans: „Die directies kunnen beter ge
dragscodes afspreken met leerlingen, leer
krachten en ouders. En sancties ook, wanneer
men zich daar niet aan houdt. Dat gebeurt
toch ook ten aanzien van racisme en geweld
op scholen?"
Maar zolang de meeste schoolleiders hun kop
in het zand steken, raken homo-docenten
meer en meer in een isolement. „Mede door
het gemis aan regels op scholen blijkt de ho
mo-emancipatie dus een flinterdun laagje op
onze maatschappij. Homo's lijken zo geaccep
teerd, maar in de praktijk zijn ze vaak heel
erg kwetsbaar."
Bovendien is de tolerantie in ons landje niet
overal even groot: Zwingelspaan en Roer
mond zijn immers geen Amsterdam. Maar
zelfs in de 'grote vier' steden liggen homo-,do
centen onder vuur. Erwin Kunnen, voorzitter
van de AOb-sectie homoseksualiteit en do
cent in Utrecht, weet erover mee te praten.
„De homo-emancipatie verloopt in het alge
meen best goed. We worden meer en meer ge
respecteerd. We kunnen zelfs al een soort hu
welijkscontract afsluiten. En de mensen kun
nen kijken naar tv-programma's als All you
need is love en Liefde op het eerste gezicht,
die ook homo's en lesbo's uitnodigen. Maar er
is geen Ricky Lake, Catherine, Jerry Sprin
ger, Lief en Leed en Oprah zonder een homo-
fiel-met-een-probleem. En natuurlijk weten
de leerlingen weer de gek te vinden die de
talkshows met hen evalueert. 'Meester, ik zag
gisteren dat het zo moeilijk voor homo's is om
de juiste handtas te vinden'. Of: 'Klopt het dat
er een steungroep is voor potten die niet van
de lesbische countryzangeres k.d. Lang hou
den?'. Vaak denk ik dat ik maar beter natuur-
kunde-freak had kunnen zijn en niet de huis
homo van school."
Handtastelijkheden
De voorbeelden die Kunnen aanhaalt lijken
heel onschuldig, maar zijn vaak de druppel
die de spreekwoordelijke emmer bij homo
docenten doet overlopen. Ze gaan namelijk
veelal gepaard met ernstiger treiterijen,
schofferingen en handtastelijkheden.
De gevolgen zijn stuitend. Docenten gooien
het bijltje, erbij neer, omdat ze zich niet meer
veilig voelen. Velen wisselen van school.
Soms meermalen. Ze solliciteren liever op een
havö/vwo, waar minder allochtone leerlingen
rondlopen. Gaan ver van school wonen om
hun privéleven beter af te schermen. Durven
in pauzes hun lokaal niet te verlaten uit angst
dat ze een stel opgeschoten pestkoppen tegen
het lijf lopen.
Kunnen: „We hebben jongeren mondiger ge
maakt en dat is op zich prima. Maar de uit
wassen van de grote bek komen steeds vaker.
Slaan en schoppen heb ik niet meegemaakt.
Maar ik weet dat auto's van homo's zijn be
krast. Dit soort schandelijke zaken versterkt
bij homo's een gevoel van angst en dat straalt
door naar de schoolleiding. Die zeggen vaak:
'Praat er dan niet over'. De docent kruipt ver
volgens niet terug in de kast, maar zegt dan
dat z'n privéleven niemand wat aangaat."
Alsof daarmee het probleem is opgelost. Want
de docent vraagt van zichzelf het onmogelij
ke, weet Kunnen uit eigen ervaring. „In de
eerste les vragen kinderen hoe je heet, of je
getrouwd bent of een vriendin hebt en kinde
ren. 'Of bent u soms homo', hoor je er vaak
achteraan. Als hetero kun je zeggen: 'Nee ik
ben niet homo en mijn privéleven gaat je niks
aan'. Maar ik kan niet zeggen: 'Ja ik ben ho
mo, maar mijn privéleven gaat je niets aan'.
Je geeft door die bekentenis al zo veel prijs."
Het is Kunnen gebleken dat Turkse en Ma
rokkaanse kinderen een heel eigen beleving
hebben van relaties tussen mannen. „Je hoort
eigenlijk nooit: 'Goh meester, hartstikke leuk
dat we een homo voor de klas hebben. Zij
denken niet in termen van 'houden van'. Ze
zien er seksuele handelingen bij. En dat botst.
Je moet het bijkans elkè twee weken uitleg
gen. Zó zijn ze er mee bezig. Bij lichamelijk
contact roepen vrijwel alle allochtonen: 'Hé
flikker, blijf van me af'. Ze gebruiken dat
woord voor iets heel negatiefs. Vooral bij an
dere leerlingen, in mindere mate bij docenten.
Mijn homo-zijn speelt in alles mee. Als ik ben
uitgeweest, willen ze namen van de bars om
dat ze denken dat er enorme orgieën plaats
vinden.
Achterstand
Allochtonen hebben, zo blijkt uit weten
schappelijke onderzoeken, vaak een grote
kennis-achterstand op het gebied van seks. Er
wordt thuis niet of nauwelijks over gespro
ken. Kunnen: „Zelfs kinderen van rond de
vijftien jaar vragen mij of ik een lange regen
jas draag of dat ik misschien op kinderen val
en verwarren me dus met een potloodventer
of pedofiel."
Iets dat ook veel autochtone Nederlanders
doen, realiseert Kunnen zich. „Wanneer een
mannelijke docent zich met mannelijke leer
lingen dingen heeft gepermitteerd, brandt he
laas steevast de discussie in de media weer los
over mogelijke relaties met homoseksuali
teit."
Ook Kunnen benadrukt dat scholen homo
docenten extra rugdekking moeten geven.
„Als iemand roept 'Hé, vuile flikker' moet-ie -
als het goed is - in z'n kraag worden gevat en
bij de conrector afgeleverd. Dan volgt schor
sing, met een motivatie erbij voor de ouders.
Komt het weer voor, dan volgt verwijdering
van school. Dit is het allerbelangrijkste: dat
scholen richtlijnen hebben en straffen bij dis
criminatoir gedrag. Als een leerling weet dat
er geen straf op staat, loopt de boel uit de
hand. Het komt helaas vaak voor dat docen
ten het dan zelf moeten opknappen. Samen
met de leerling. Als een homoseksuele docent
wordt uitgescholden in het voorbijgaan,
schieten collega's vaak niet te hulp. Ze laten
hem stikken. Je kunt als homoseksuele docent
alleen voor je geaardheid uitkomen als je
weet dat de school achter je staat. En dan be
doel ik directie en collega's. Helaas willen
veel scholen de problemen vermijden en zelfs
in de doofpot stoppen. Op die manier loopt de
boel natuurlijk gigantisch uit de klauwen.
Daar kun je op wachten."
Orwell
In een opiniebijdrage voor de Volkskrant ci
teerde Tweede-Kamerlid Boris Dittrich (D66)
vorig jaar uit George Orwells boek Animal
Farm: „Alle dieren zijn gelijk, maar sommige
dieren zijn meer gelijk dan anderen." 'Leer
allochtonen homoseksualiteit te accepteren'
was de teneur van zijn verhaal: „Allochtone
leerlingen zullen op school moeten worden
benaderd. De traditionele manier van voor
lichting moet veranderen. Daarbij 'zal meer
dan tot nu toe rekening moeten worden ge
houden met de informatieachterstand van al
lochtonen op seksueel gebied." En: „Sommige
onderwerpen lenen zich niet voor een bespre
king in een grote klas, met jongens en meisjes
door elkaar heen. Gescheiden seksuele voor
lichting aan allochtone meisjes en jongens zal
meer effect sorteren. Meer kennis leidt tot
meer begrip."
Mooie woorden, maar in politiek Den Haag
zijn homo-docenten - in tegenstelling tot het
onderwijs in het algemeen - al lang geen hot
item meer. Ja, er worden op enkele plekken in
den lande experimenten gehouden met ander
soortige seksuele voorlichting in de klas.
Maar voorlopig blijven homo-docenten aan
gewezen op weerbaarheidstrainingen van
vakbonden.
Inmiddels is wel een landelijke werkgroep
'Allochtonen, (homo)seksualiteit en onder
wijs' (LWAHO) van de grond gekomen, waar
in de wetenschappers, migrantenorganisaties,
vakbonden, bestuurders, docenten, schoollei
ders en ministerie van Onderwijs de proble
men rond seksualiteit op scholen uitvoerig in
ventariseren.
AOb-beleidsmedewerker Hoosemans maakt
deel uit van die landelijke werkgroep. „Het is
zaak dat we niet eikaars tegenstellingen ac
centueren, maar proberen bepaalde openin
gen te zoeken waarin we elkaar kunnen vin
den. We moeten een solide basis zien te vin
den voor verbeteringen. We moeten niet, zoals
WD-leider Frits Bolkestein, alles willen be
noemen. Niet alle buitenlanders zijn te lui om
te werken. Net zo min als dat alle allochtonen
homo's discrimineren en alle homo's mietjes
zijn," aldus Hoosemans.
Door Ap van den Berg
Van de hoogwelgeboren heren sultans we
ten we dat ze in vroeger eeuwen stiekem
rotzooiden met jongemannen. Maar daar
spiegelt de twintiger Ali (hetero-man) zich
niet graag aan: „De islam is mordicus te
gen homoseksualiteit."
Een citaat uit de Koran lijkt die stelling te
bevestigen: 'En Lot, toen hij zei tot zijn
volk, zult gij zedeloosheid begaan waarin
nog geen enkele der wereldwezens u is
voorgegaan. Gij nadert immers de mannen
in wellustige begeerte in plaats van de
vrouwen.'
Yilmaz (homo-man) sputtert heftig tegen.
„Dat is zo hypocriet," vindt hij. „Ik kan
ook teksten uit de Koran oplepelen. Maar
dan over naar de hoeren gaan, ontucht ple
gen, alcoholisme, drugs en gokken. Maar
deze teksten worden slechts zelden aange
haald. Het lijkt wel of men steeds denkt:
'Alles beter dan homoseksualiteit'."
Accepteren
In de Koran staat ook zoiets als dat je de
mensen maar moet nemen zoals ze zijn,
vult Somaya (hetero-vrouw) aan. „Veel
vriendinnen van me dragen een hoofd
doek. Als je wilt dat mensen dat aanvaar
den, moet je het ook accepteren als twee
mannen of vrouwen elkaar liefhebben en
zoenen."
Maar is dat niet wat erg veel gevraagd als
je weet dat bij de meeste allochtone jonge
ren thuis niet of nauwelijks over seksuali
teit wordt gesproken? „Tsja, het is een ta
boe," zegt Ali. „Seksualiteit komt in de
opvoeding nauwelijks aan bod," bevestigt
ook Yilmaz.
Maar allochtone leerlingen krijgen toch
seksuele voorlichting op school?
Yilmaz: „Wanneer vader of moeder er
lucht van krijgt dat op een bepaalde dag
op school seksuele voorlichting gepland
staat, worden in een groot aantal gevallen
de kinderen die dag thuis gehouden."
„In de ogen van veel Nederlanders lopen
de opvattingen van Turken en Marokka
nen achter bij de hunne," zegt Malika (he
tero-vrouw). „Is misschien in bepaalde op
zichten ook zo, maar ieder mens heeft tijd
nodig om aan 'andere dingen' te wennen.
Als twee homo's gearmd over straat gaan,
halen de meeste Nederlanders tegenwoor
dig hun schouders op. Maar twintig jaar
geleden spraken ze er schande van. Ik be
doel maar."
Angst
Allochtone jongeren richten hun pijlen
niet alleen op Nederlandse homo-docen
ten. Ook binnen de eigen leefgemeen
schappen wordt hard op homoseksualiteit
gereageerd. Yilmaz: „Onder homo's en les
biennes bestaat een grote angst voor sanc
ties van de omgeving: roddelen, uitschel
den, voor schut zetten en uitgestoten wor
den door de familie. Het kan ook uitmon
den in lichamelijke mishandeling. Mensen
trouwen voor de vorm om ver buiten de
woonplaats in het geniep seksuele contac
ten te zoeken. Er zijn zelfs huwelijken ge
sloten tussen een homo-man en een les-
biënne, zodat ze beiden tenminste nog ui
ting aan hun gevoelens kunnen geven.
Ali is niet van zijn stuk te brengen: „De is
lam is mordicus tegen homoseksualiteit.
Maar daarmee wil ik niet beweren dat het
intolerante gedrag van allochtone jonge
ren, ten opzichte van bij voorbeeld homo
seksuele leerkrachten een godsdienstige
achtergrond heeft. Die jongeren weten na
tuurlijk wel dat ze moslim zijn. En dat ze
moeten vasten en bidden. Maar of ze dat
nou zo veel doen... Ze houden zich niet zo
bezig met het geloof. Je moet het pesten en
treiteren meer verklaren vanuit hun leef
tijd en de macho-cultuur waarin ze leven:
vooral laten zien dat je zelf niet homo
bent."
Homo-toerisme
Het afzetten tegen homoseksuelen is niet
temin behoorlijk hypocriet, erkent Ali:
„Laten we wel zijn: in Marokko zelf wordt
er ook behoorlijk wat afgefrunnikt tussen
mannen. Vaak ook voor geld. Niet voor
niets is Marokko behoorlijk populair on
der homoseksuele toeristen."
De meningen over homoseksuelen in Ma
rokko en Turkije zijn de laatste decennia
behoorlijk genuanceerd.
Yilmaz: „Homoseksualiteit is daar beslist
niet meer zo'n groot taboe als in de jaren
zestig en zeventig, hoewel er van een volle
dige acceptatie nog geen sprake is. Maar
de veranderingen in Turkije en Marokko
dringen meestal niet door tot de geëmi
greerde gezinnen."
Wat een feest was het! Bill Clinton houdt van
de mensen, vooral van jonge vrouwen, maar
ook van anderen. We hebben het allemaal de
ze week kunnen zien. Vooral dat beeld van een
lichtjes swingende Mister President, First Lady,
Bram Peper (Dr. Pepper voor de Amerikanen)
en Neelie Pepper-Cruise op de saxofoonklan
ken van Hans Dulfer zal ons altijd bijblijven.
„Dat is de vader van Candy," fluisterde Neelie
in het oor van Hillary. „Zeg het maar niet tegen
Bill," zei Hillary. „Het brengt hem maar op
ideeën."
Ondanks al die vreugde mogen we niet verge
ten dat Bill Clinton een vreemde overheerser is
en blijft. Hij is een imperialist, hij staat in feite
boven onze koningin. Kort na de oorlog heb
ben de Amerikanen ons met sigaretten, choco
la en Marshall-hulp ingepalmd. Wij waren toen
mager en bang en we wisten van niks.
Er is niet gevochten, maar via de Navo waren
de yankees wel steeds in de buurt. De rest weet
u. Amerikaanse hamburgers, cola, tv-films, mu
ziek, T-shirts, jasjes, petten, jeans - you name it
- hebben ons land ingenomen, van west naar
oost en van zuid tot noord. De taal die wij da
gelijks met elkaar spreken is half-Amerikaans.
We doen allemaal mee, we moeten ook wel,
want er valt niks anders te kiezen.
Bill Clinton is een bezetter, net als een Karei de
Vijfde en een Filips de Tweede in het verleden.
Dat brengt mij op het volgende. Over de
Spaanse overheersers is de laatste tijd weer veel
te doen. Die ouwe Tachtigjarige Oorlog heeft
heel diepe steekwonden achtergelaten in ons
volk, maar het is onderhand tijd dat we verge
ven en vergeten wat er destijds is gebeurd. In
1648 was het afgelopen en dat is nu 349 jaar
geleden.
De gewone Spanjaarden zullen wij het allemaal
niet meer aanrekenen van de inquisitie, de be
legeringen van onze steden en de godsdienst
waanzin. Die stap hebben we als volk wel ge
nomen, denk ik. We gaan tegenwoordig zon
derwroeging en wraakgevoelens naar het land
van Alva. We liggen zorgeloos in de zon van
Lloret de Mar en Torremolinos. Onze jongens
strijken over hun hart en spelen zelfs voor
Spaanse voetbalclubs.
Tot zover geen probleem. Maar wil dat zeggen
dat we despoten als Karei de Vijfde moeten
eren met een groot festijn in het jaar 2000, als
het precies 500 jaar geleden is dat hij werd ge
boren? Zijn zoon Filips de Tweede, die schaam
teloze folteraar, zou volgens sommigen een be
tere plaats in de historie verdienen en zelfs
recht hebben op een feestje in 1998, 400 jaar
na zijn dood. Omdat Karei en Filips de eerste
bouwers van Europa waren. Nou, als hun Euro
pa een voorbeeld voor het nieuwe verenigde
Europa moet zijn, hoeft het van mij helemaal
niet meer.
Je kunt de Fransen vergeven, maar houdt dat
dan in dat we met z'n allen het glas moeten
heffen op Napoleon, die ons land bezette en
onderdrukte? Duitsers zouden we weer als ge
wone buren moeten zien. Maar niemand komt
toch op het idee een standbeeld op te richten
voor Hitier en de onthulling te vieren met een
Haus-party en runen-vuurwerk?
Je hoort dit soort dingen veel de laatste tijd.
Juist op het moment dat duidelijk wordt dat
geschiedenis op de scholen een onbelangrijk
vak geworden is, iets in de orde van zangles of
handenarbeid. Docenten en leerlingen weten
niks van vroeger. Ze knikken gretig als ze horen
dat er een feestje gepland wordt. Of dat nu
voor Willem de Veroveraar, Lodewijk de Veer
tiende, Filips de Tweede, Franco of Idi Amin is,
dat interesseert ze helemaal niet.
Oké, Bill Clinton is een bezetter, maar we zul
len hem niet in geschiedenisboekjes zetten als
een meedogenloze dictator die onze samenle
ving van haar basis ontdeed en ons volk degra
deerde tot een stel willoze consumenten. Hij is
een aardige man die even op verkiezingstour
nee tussen gewone Nederlandse mensen ver
toefde. Een president die geheel in de geest
van Kennedy wei raad weet met de vrouwtjes.
Nou en? Hillary en Neelie zijn ondertussen
vriendinnen voor het leven geworden.
Wij zetten de verzoening met Amerika nu vast
in. Dat voorkomt dagenlange discussies in de
Tweede Kamer en heel veel ellende in de ko
mende eeuwen. We helpen Bill wel een handje.
Eén ding heeft hij namelijk nagelaten. Nee, hij
had niet op het terrasje van een koffieshop
hoeven plaats te nemen. Bill Clinton had voor
de volmaakte afsluiting kunnen zorgen door
even één historisch zinnetje uit te spreken:
„lek bin ein Hagenees."
ZATERDAG 31 MEI 1997
Door Dirk Vellenga
