De jaren va Prins Bernhard opnieuw bij Dow db stem Volgens voorzitter Piet Acke is de invloed van de OR beperkt Werelddelen Giften Turbulente tijden Lastige rol Minst slecht Complimenten ZATERDAG 31 MEI 1997 Het eeuwfeest van Dow wordt zaterdag 7 juni uit bundig gevierd op een enorm tentencomplex op een terrein aan de Oude Vaart in Terneuzen. Dow verwacht meer dan 5000 gasten uit de kring van personeel, oud-me dewerkers, genodigden uit de streek en contractors die al jarenlang een volwaardige Dow-baan vervullen. Het wordt die dag tevens een weerzien met een oude bekende: prins Bernhard verricht rond 12.00 uur de officiële opening van het feestprogramma. De prins was in 1965 bij de opening van het bedrijf ook in Terneuzen. Hij maakte toen een telexverbin ding met het hoofdkantoor van Dow in Midland. Kwartiermaker C. Branch, die Dow in Europa lanceerde, sprak toen de gedenk waardige woorden: „Dit is niet het eind, dit is zelfs niet het begin van het einde, dit is pas het einde van het begin." Wie het feestterein oploopt, merkt dat Dow wortel heeft ge schoten in nagenoeg alle conti nenten van de wereld. De 'conti nenten' Europa, Zuid-Amerika, Noord-Amerika en de Pacific vinden onderdak in meerdere tentengroepen. Bezoekers wor den bij de entree verwelkomd door een kleurrijke Disney-ach- tige parade, een oneindige stoet van brassbands, dansgroepen, steltlopende acrobaten. Na het passeren van een 'World of Dow' poort ontvouwt zich het tenten complex. De organisatie van het feest ligt bij de personeelsvereniging, die een keur van artiesten de revue laat passeren. In 'Zuid-Amerika' zijn er optredens van salsa-groep Perfume de Salsa en het samba- dansorkest Fantasio do Rio. In Noord-Amerika herleven The Blues Brothers in een revue. In 'Europa' is er aandacht voor ou de kermisattracties en kunnen vooral kinderen hun hart opha len. Er is boogschieten, ringwer- pen, een schietsalon, poppenkast, een waarzegster, kindercarrousel en meerdere eigentijdse spelen. In de Pacific-tent, het gebied dat omsloten wordt door de westkust van Azië, de noordkust van Au stralië en de oostkust van Noord en Zuid-Amerika, is muziek te beluisteren van trio Mutiara, dat vooral Indonesische klanken laat horen. Frans Heerschop treedt op met een Wajang Golek-spel. Met handgemaakte houten poppen vertolkt hij legendes uit Java. Dansgroep Tjempaka brengt in die tent een waaierdans en een zakdoekdans. Onderweg van tent naar tent zijn er allerlei nevenattracties, zoals het Mangs Maskertheater van Jeanne Melief, clown Fratelli Fiasco, het circusartiestenduo Lazzi en een fanfare die romanti sche en soms ook kolderieke mu ziek uit de films van Fellini speelt. Er is een paardencircus Hippodrama te zien en er staat ook een authentieke circustent op het terrein met optredens van Circus Achille Zavatta. Er lopen sneltekenaars, kunstschilders en silhouetteknippers rond. Voor de jeugd is er verder een Dow-disco Palace, waar ook een Elvis look-a-like wedstrijd wordt gehouden. De finale van het fa miliefeest is rond 16.15 uur in de feesttent van Noord- en Zuid- Amerika. De personeelsvereni ging houdt de naam van de ar tiest nog geheim. Wie het Dow- feest bezoekt kan gebruik maken van pendelbussen die vanaf meerdere parkeerplaatsen ver trekken. Dow laat niet alleen het eigen personeel delen in de feestvreug de, maar ook de hele Zeeuws- Vlaamse bevolking. Dat gebeurt in de vorm van een donatie van 168.000 gulden aan lokale ge meenschapsprojecten. Medewer kers van Dow mochten de afgelo pen maanden projecten voordra gen. Een van de voorwaarden waaraan de projecten moesten voldoen, was de betrokkenheid van een of meerdere medewer kers. De donaties zijn namelijk bestemd om de nauwe samen werking tussen Dow en omwo nenden te benadrukken. De volgende projecten kregen steun: VZW 't Volderke Meer hout, een tehuis voor volwassen lichamelijk gehandicapten (15.000 gulden), vier regionale middelbare scholen in Zeeuws- Vlaanderen, het Reynaertcollege in Hulst, het Zeldenrust Steelant College en De Rede in Terneuzen en het Zwin College in Oostburg (20.000 gulden), Scoutinggroep EOS/St. Hubertus Terneuzen (10.000 gulden), Sport en Ont spanningsvereniging Corn Boys in Sas van Gent (25.000 gulden), Muziekvereniging ENZK in Hoek (10.000 gulden), deelgroep Ouderraad Zuidlandschool Ter neuzen (10.000 gulden), Natuur reservaten Demerstreek (10.000 gulden), stichting Scouting 't Ja gertje in Hulst (5000 gulden), Ge handicaptenprojecten Zeeuws- Vlaanderen (5000 gulden), stich- Mei 1965: Prins Bernhard is naar Terneuzen gekomen om bij Dow de officiële opening te verrichten. foto j. vernimmen ting Thuiszorg Zeeuws-Vlaande- ren (22.500 gulden), basisschool De Meerpaal in Terneuzen (6000 gulden), Bewoners Belangen Ver eniging St. Albert in Sas van Gent (4.000 gulden), Peuterspeel zaal Duimelot in Vogelwaarde (2000 gulden, Herstel natte-heide biotoop in Zoersel (B) (8.500 gul den), Voortgezet Speciaal Onder wijs voor Zeer Moeilijk Lerende Kinderen 'De Wingerd' in Hulst (6.000 gulden), St. Bernardus- school in Clinge (4000 gulden). 'Ieder van ons is afhankelijk van Dow' Door Frank Deij Het voorbeeld komt uit Hulst, waar de directie van Morres tegen de zin van het personeel een aantal maat regelen nam om de inzet van het personeel te verhogen. Aan de ondernemingsraad had het personeel niets gehad, zeiden de bonden. „De ÖR? Daarin zitten alleen maar stromannen van de directie." Voorzitter P. Acke van de ondernemingsraad van Dow glimlacht minzaam. Hij voelt geen verwantschap met de Hulster OR. Doch waakt ervoor de ondernemingsraad van Dow veel macht toe te dichten. „Hoe je het ook draait of keert, de positie van de OR is niet helemaal onafhankelijk in de zin dat je totaal geen rekening kan houden met de po sitie van het bedrijf. Dat is ook nooit de op zet geweest. Kijk, iedereen is afhankelijk van zijn werkgever. Zo simpel is het. Je moet de OR zien als is een platform waar de totale belangen van de onderneming, niet die van werknemers alleen, bespreekbaar worden gemaakt. Daar zit een wettelijk kader om heen en dat kun je volledig proberen te be nutten om zaken af te dwingen. En dat ge beurt ook wel als er grote spanningen zijn. Maar je moet van beide kanten verstandig omgaan met het fenomeen ondernemings raad." Hij wordt deze dagen wat vaker aangespro ken door collega's op de werkvloer. Dow be leeft turbulente tijden. De laatste siddering door het bedrijf werd veroorzaakt door de omgooiing van het loonstelsel. Dow'ers ko men in banenfamilies terecht. Wereldwijd dikt Dow zo'n achtduizend verschillende functieomschrijvingen in tot vier functie groepen. In elke bloedgroep zitten banen die qua aard en verantwoordelijkheden gelijk waardig aan elkaar zijn. In de praktijk bete kenen die veranderingen het eind van de tra ditionele promotiekansen en moeten Dow'ers, simpel gesteld, harder gaan lopen voor hetzelfde salaris. De nieuwe loonstructuur vloeit voort uit de reorganisatie (Blueprint) die van Dow een afgeslankte en efficiënter organisatie moet maken. Met verantwoordelijkheden en be slissingbevoegdheden zo dicht mogelijk bij de werkvloer. Het moet zich allemaal nog zetten. „Het is net als met het weer. Het schommelt con stant. Soms denk je dit is het, de andere dag vraag je je af of we op het goede spoor zitten. Dan kom ik situaties tegen waarvan ik denk, wat zijn we in godsnaam aan het doen, zo contraproductief." Acke hoort het gemor om zich heen en er vaart dat de herkomst van de klachten ge makkelijk herleidbaar is. Blueprint maakt vooral korte metten met het traditionele chefjessysteem. Mensen die nu nog boven een afdeling staan komen in nieuwe teams terecht waar ze verantwoordelijkheden en zeggenschap moeten delen met anderen. Da's even wennen. „Je praat over enkele honderden mensen die een andere functie krijgen. Als die 's avonds bij moeders thuis komen, houden ze geen positief verhaal over Blueprint. Het enige positieve is dat ze het zelfde betaald blijven krijgen, maar de in houd van de job verandert compleet. Meestal zat daar ook nog wat status aan vast, dat komt bij die mensen hard aan. Die groep zie je niet op de voorpagina van Around Dow staan te juichen dat Dow daar een juiste be slissing in heeft genomen." „Er verandert ook heel veek Toen ik hier 28 jaar geleden kwam, kon je voor jezelf in schatten welke positie je kon bereiken. Dat is compleet veranderd. Vroeger vertelde Dow wat ze van je verwachtten, maar nu moet je kunnen uitleggen wat jij voor het be drijf kan betekenen. Dat is best moeilijk. Je kunt wel zeggen 'dat geeft uitdaging', maar daar zal niet iedereen over staan te juichen." »We zitten in een krimpend bedrijf. Al die mensen met een baan denken aan hun gezin en vragen zich af wat er gebeurt. Het liefst willen ze geen verandering. Dat alles bij het oude blijft. Maar dat kan niet. Het is een las tige rol voor ons. We zetten Dow zwaar on der druk om in ieder geval er voor te zorgen dat ze de interne werkgelegenheid op peil houden. Aan de andere kant moet je er be grip voor hebben dat het economisch belang prevaleert. Het is natuurlijk veel belangrij ker dat deze onderneming in Zeeuws-Vlaan- deren overeind blijft. Als OR heb je met een ruimer perspectief te maken dan de belangen van de individuele werknemer. Ik maak me enorm zorgen dat het nog steeds krimpt. Dat we al onze positieve dingen nog niet hebben kunnen uitbuiten voor een uitbreiding." De onrust blijft nog wel een tijd, schat hij in. Iedereen weet dat er iets moet gebeuren en dan is de huidige aanpak volgens Acke nog „Het gevoel dat we zoveel in onze mars hebben en we best meer zouden kunnen, komt er nog niet helemaal uit. Dow heeft de mond vol van globalisering maar beseft ei genlijk onvoldoende dat ze in Nederland aan het goede adres zijn.foto wim kooyman de meest gunstigste. Nadeel is dat het lang duurt. „Er is grote onzekerheid en een hoop van de reacties van mensen die zeggen dat het niet goed gaat, komt voort uit persoonlij ke onzekerheid." Fundamentele kritiek op het proces is er vol gens hem niet. „Het is meer de zorg over waar iemand terecht komt. De meesten had den liever dat er niets gebeurd was. niet en zijn ze er huiverig voor. Maar er is een kentering. Het voordeel van globalisering is dat je meer contacten krijgt. Amerikanen kunnen zien hoe het hier gaat en beginnen daar de voordelen van in te zien. Voordat wij echt een conflict hebben, hebben wij al een paar keer met elkaar gepraat. Een verstandi ge manager en een verstandige OR kunnen al heel veel doen om te voorkomen dat het esca leert. Amerikanen zien dat we niet meteen naar de rechter stappen. En beginnen te be grijpen dat een overlegeconomie als de onze weliswaar meer tijd kost maar uiteindelijk de kwaliteit van je beslissing verbetert. Op dat punt spelen we binnen Dow eigenlijk een missionarisrol. De OR wordt waarschijnlijk alleen maar belangrijker naarmate Blue print vordert. Het wordt immers steeds moeilijker om contact met je baas te hebben. In de nieuwe opzet praten we over één baas op vijftig werknemers. Je mag blij zijn als die je voornaam nog weet. Ik merk dat we bin nen de OR wat vaker individuele problemen aan de orde krijgen. Daar moet je iets mee Hij prijst zich gelukkig dat er bij Dow nog steeds niet koud gesaneerd wordt. „Er is nog steeds niet gezegd: We gaan op grote schaal krimpen. Je mag het op het conto van de OR schrijven dat er bij het wegwerken van men sen geconcentreerd wordt op vervroegde pensionering. Ik praat dat niet goed, maar van alle oplossingen is dat nog de minst slechte. We zijn terug van bijna 3000 naar 2200. En de meeste mensen worden netjes behandeld." Een indirect bewijs daarvoor kreeg Acke kortgeleden bij de resultaten van een ar- beidsvoorwaardenonderzoek. Een van de uitkomsten was dat het aantal mensen dat vervroegd met pensioen wil steeg van tien procent naar 23 procent. „Dat was voorspel baar. Toen de top over reductie ging praten heeft de OR gezegd dat dit via vervroegde pensionering moest kunnen. Ik sprak kortge leden met iemand die er in 1991 op 57-jarige leeftijd uit moest. Dat was een klap toen, want hij wilde nog een paar jaar volle bak vooruit gaan. Hij kreeg een aantrekkelijk fi nancieel voorstel, maar had geen baan meer. Hij heeft daar nu vrede mee zoals een groot aantal van die mensen inmiddels hun draai heeft gevonden. Mensen binnen Dow zien dat en redeneren dat dit voor hen ook moet kunnen. Als je je op je 45e kunt richten op een toekomst waarin je op je 55 eruit kan, is dat een heel ander verhaal dan dat iemand nu opeens te horen krijgt dat ie weg moet. Die sfeer is compleet omgeslagen. Met 55 met pensioen is ook een leuke optie, maar ik moet nog zien of Dow dat overeind kan hou den. Dat kost veel geld. De pensioenleeftijd ligt nu op zestig. Die regeling is er al. Maar 60 is nog geen 55. Praat maar met de gemid delde Dow-man. Als ze er op hun 55e uit kunnen met een leuk pensioentje tekenen ze daarvoor." Bang voor zijn eigen hachje is-ie niet, maar de garantie dat-ie kan blijven heeft-ie net zo min als elke andere collega. „Denk maar niet dat leden van de ondernemingsraad meer ze kerheid hebben. Er is geen wezenlijk ver schil. Het enige verschil is dat je misschien wat gemakkelijker je frustraties en vragen kwijt kan omdat je dichter bij het vuur zit. Er zijn voorbeelden genoeg van OR-leden die al twee tot drie keer veranderd zijn van baan." „Het instituut ondernemingsraad is in Euro pa bekend, maar in Amerika kennen ze het doen, maar het is niet je primaire verant woordelijkheid." Een van de taken van de OR is om elk jaar weer met het management de discussie over arbeidsvoorwaarden aan te gaan. Vroeger was dat een rol van de bonden. Acke zelf heeft geen heimwee naar die tijd. „Er zijn mensen die soms denken dat het nog wel eens nodig zal zijn om daar op terug vallen. Maar meer dan dat merk ik er niet van. Je moet niet vergeten dat toen de bonden wer den losgelaten er bij Dow eigenlijk niets ver keerds is gebeurd." Hij kan zich niet voorstellen dat er bij Dow ooit massaal naar grove middelen zoals een staking of bezetting van de fabriek wordt ge grepen om meningsverschillen uit te vech ten. Dat past niet bij een Dow'er. „Bij Dow heb ik nog nooit gezien dat de collectiviteit zo groot is dat je een bezetting voor elkaar krijgt. De situatie kan natuurlijk altijd ver anderen. Maar ik geloof er niet in. Zoiets als er bijvoorbeeld in België bij Renault nu ge beurt, kan hier niet. We zitten in een moder ne organisatie met strategen die weten hoe ze met conflictsituaties moeten omgaan. Als er bij Dow ooit dit soort drastische stappen genomen moeten worden zal dit anders ge beuren. Dow gaat op een heel andere manier met mensen om en daardoor krijg je ook an dere reacties." Slotvraag: hoe ziet de volgende vijfendertig jaar voor Dow eruit? „Dat we met zijn allen die tent overeind houden, daar twijfel ik niet aan. Maar over de groeimogelijkheden over de langere termijn maak ik me zorgen. We werkten ooit met 3000 man. Dat moet weer kunnen, maar dan moet wel de pro ductiecapaciteit worden uitgebreid. Alles leent zich ervoor. Ik denk dat we met zijn allen ervan overtuigd zijn dat Terneuzen een uitstekende locatie is. En dat het voor de company verstandig is hier te investeren. We hebben goed opgeleide mensen. Daar hoor ik iedere keer weer complimenten over als mensen van buitenaf naar hier komen. Ze maken het in China en Thailand nog niet al te vaak mee dat iedereen goed Engels spreekt. Dow beseft volgens mij eigenlijk onvoldoende dat ze in Nederland aan het goede adres zijn." In Nederland leven de aartsvaders van de industrie, bedoelt Acke. „We hebben hier Philips, Shell, Unilever, dat zijn grote on dernemingen die over heel de wereld zitten. Al heel lang. Nog voordat Dow wist dat er meer was dan Midland."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 59