)E STEM
=L=U'Jii=til
'Another Long March': Chinezen maken installaties in Breda
terstaat
65.-
j en lange
50.-
100.-
25.-
99.-
40.-
69.-
69.-
199.-
349.-
MERKEN TOT 0
Vo KORTING
Verrassing
Onderzoek
Ansichtkaarten
Geld
E R
MUZIEK
KUN
inbosch, 21 mei 1997,
r van Verkeer en Waterstaat,
eze,
lgenieur-directeur,
van de afdeling Waterbeheersing,
Eijk
irstaat
IDSTRAAT 19
EDA
076-5215673
v.a.
iouw, v.a.
3 stuks
v.a.
v.a.
2 stuks
atoen, v.a
v.a.
v.a.
v.a.
v.a. 10.- Èg
ontwerp
:wakstroomverwarmingssysteem
■eden-geld terug-garantie'
lie maten
1 in eigen bed mogelijk
fabrieksgarantie
erbedservice nederland
:DIJK 180 - BREDA
de Gouden Gids
rechtbank te Breda
de arrondissementsrecht-
22-05-1997 is voorlopig
ing verleend aan
s Cornelis Maria TIELEN.
irgen op 11-04-1964, 4761
Langenoordstraat 13°
MGSBEDRIJF W. TIELEN
evenbergen, Industrieweg
AC Zevenbergen, Postbus
Lssaris: mr. P.Th. Gründe-
ler: mr. M.C.C.T.M. Assel-
tten-Leur, Postbus 301,
le schuldeisers over de de-
'an de surseance van beta"
22 augustus 1997 te 11-1^
;ebouw aan de Sluissingel
ir Hans Rooseboom
ills je de Bredase stich
ting Fundament mag
•eloven, heeft Breda
ichttien Chinese kun-
itenaars weggekaapt
poor de neus van het
Guggenheim Museum
ii New York. Afgelo-
len najaar waren Fun-
iaraent en Guggen-
leim tegelijkertijd in
Peking. Allebei met het
loei om Chinese kun-
itenaars warm te ma-
en voor een expositie
iverzee.
Vol trots presenteert Fundament
deze zomer het werk van de Chi
nese conceptuele kunstenaars,
lie Breda verkozen hebben bo
ren New York. De tentoonstel-
vindt plaats in vier gebou-
S'en op het Chassé-terrein. De
ipening is aanstaande zaterdag.
Bet is de eerste overzichtsten-
oonstelling van Chinese kunst
i het westen. Vandaar dat er
sa alle kanten aan de kunste-
laars wordt getrokken. Bijvoor-
leeld door de Documenta in
1, die deze zomer weer eens
Iwrdt gehouden. Organisator
pan de Documenta is dit jaar de
Ifemcaise Catherine David. Zij
Bomt dit weekeinde hoogstper
soonlijk naar Breda om het werk
Ban de Chinezen te zien.
[De achttien kunstenaars, die af
komstig zijn uit onder andere
peking, Shanghai en Canton,
aken hun werk op locatie in
preda. Eerder deze week was er
i bijna niets van te zien. Za-
iag moet alles klaar zijn. Ac-
iaeler kan bijna niet.
«Vorig jaar hadden we op onze
aarlijkse tentoonstelling in
Park Wolfslaar in Breda ook al
«n kunstenaar uit China, Gu
Dexin," aldus Chris Driessen,
'ie het gehele evenement na-
ïens Fundament organiseert.
Dezelfde Gu Dexin is er ook dit
[laar weer bij.
Chris Driessen, kunsthistoricus,
JJolgt de Chinese kunst al een
I'ijd. „Dat wil zeggen, de kunst
fan Chinese kunstenaars in het
besten, vooral in Frankrijk. Die
[jen fascinerend werk, heel
anders dan wat wij gewend zijn
fan Europese kunstenaars. Toen
ik me ging concentreren op het
"ork van jonge kunstenaars in
tana zelf, met het oog op deze
'"toonstelling, kwam ik voor
ten verrassing te staan. Dat
Iip®. bleek juist helemaal niet
nees' te zijn, maar veel meer
8®aakt in de westerse traditie
beeldtaal."
beeldende kunst van de twin-
eeuw in China is groten-
De Chinese kunstenaars staan klaar om in de ruimten van de voormalige Chassé Kazerne in Breda aan de slag te gaan.
Kunstenaars uit een
land zonder ateliers
deels onbekend in Europa. Chris
Driessen: „In de jaren '20 en '30
is er wel even wat invloed van
stromingen in Europa geweest.
Maar vanaf de revolutie in 1949
kon er op kunstgebied niets
meer. Het enige wat mocht was
calligrafie, houtsnijkunst en so
ciaal realisme, in China revolu
tionair realisme geheten."
Die artistieke ijstijd duurde tot
na de dood van Mao Zedong.
„Rond 1979, in de beginjaren
van Deng Xiaoping, begonnen
de eerste experimenten. Infor
matie uit het westen begon de
bibliotheken van de kunstacade
mies te vullen. De grote namen
van de moderne kunst begonnen
door te dringen: Duchamp, War
hol, Beuys."
De belangrijkste ontwikkeling
werd het ontstaan van de Bewe
ging '85. Dat was geen stroming,
geen groep. „Eerder een filoso
fie," aldus Christ Driessen. „Be
weging '85 was actief in heel
China. Deze beweging heeft
enorm veel teweeg gebracht. Op
merkelijk was dat ze veel op
straat deden. Dat moest ook wel,
want er waren geen galeries,
geen musea, en de meeste kun
stenaars hadden niet eens een
atelier."
Beweging '85 trok op de Chinese
straten veel bekijks, kreeg wei
nig begrip van de toeschouwers
en werd door de overheid ge
doogd. Dat wil zeggen gedoogd
totdat een aantal kunstenaars
zich ging bezondigen aan happe
nings en performances. „Perfo-
mances zijn in China streng ver
boden."
Toch kon er, vóór de fatale zo
mer van 1989, nog een hoop in
China. Driessen: „In februari
vond de grote tentoonstelling
China Avantgarde plaats, waar
aan een vrijwel ongebreideld
vrijheidsdenken ten grondslag
lag. Er bestond in het land in
middels ook een kunstkritiek en
een moderne kunsttheorie. Tij
dens China Avantgarde was er
een kunstenaar die door zijn
werk schoot met een pistool, er
werden condooms uitgedeeld.
Het logo van de tentoonstelling
was het verkeersbord Verboden
te keren."
Maar juni 1989, de tanks op het
Plein van de Hemelse Vrede, be
tekende het einde. Veel heden
daagse kunstenaars hadden in
de maanden ervoor eieren voor
hun geld gekozen en waren reeds
gevlucht. „Anderen probeerden
zo snel mogelijk weg te komen,
en er was een harde kern die on
derdook. Sinds 1989 is er onder
Chinese kunstenaars geen
groepsvorming mogelijk. Het
enige wat je kunt doen is in je ei
gen werkruimte bezig zijn met je
eigen onderzoek.Installaties,
conceptuele kunst en perfor-
Organisator Chris Driessen en tolk Tang Di.
FOTO'S DE STEM/JOHAN VAN GURP
mances worden in het huidige
China niet gedoogd. Toch zijn
dat precies de dingen die de vijf
tien uitgenodigde kunstenaars in
Breda komen doen. Kennelijk
mogen ze in het buitenland wel
het werk maken dat in eigen
land verboden is. Overigens zeg
gen de kunstenaars met klem dat
ze niets kwijt willen over de po
litieke siutuatie in hun land.
Vraag ze er niet naar, zo luidt
het dringende verzoek aan de
pers.
Hoe moeten we ons het werk
voorstellen dat de kunstenaars
hier zullen gaan maken. Chris
Driessen: „Er is veel audio-visu-
eel werk bij, met name video
kunst, fotografie en computer
kunst. Op het eerste gezicht lijkt
het alsof ze westerse kunst naa-
pen. Maar ja, ook in China heb je
computers en video, en internet.
Het materiaal dat ze gebruiken
is hetzelfde, maar de inhoud is
volstrekt anders dan wij gewend
zijn. De inhoud is puur Chinees,
het is Chinese thematiek, Chine
se problematiek."
Enkele thema's die tijdens de
tentoonstelling Another Long
March aan de orde komen zijn
volgens Chris Driessen:
Het verdwijnen van het collec
tieve geheugen. De allesover
heersende band met ouders en
voorouders in China begint te
verdwijnen. China wordt in toe
nemende mate individualistisch.
De nieuwe consumptiecultuur.
Ondanks de politieke onvrijheid
wordt China economisch gezien
steeds meer een marktsamenle-
ving. Kunstenaars staan ener
zijds positief tegen de aanwas
van verkrijgbare artikelen, an
derzijds staan ze sceptisch tegen
de veranderingen in de identiteit
van de Chinese samenleving.
De rol van de vrouw. Dat is een
thema van vrouwelijke kunste
naars. „Van de achttien kunste
naars die we hebben uitgeno
digd, zijn er drie vrouw. Hoewel
volgens Mao man en vrouw ge
lijk zijn, is het tegendeel in Chi
na waar. Sinds de Vrouwencon
ferentie van de Verenigde Naties
in Peking is de positie van de
vrouw in China een belangrijk
thema geworden."
Opvallend is het apolitieke ka
rakter van het werk. Het is geen
protest-kunst in de politieke zin
van het woord, geen werk van
dissidenten. De reden daarvan
laat zich raden.
Chris Driessen is om deze mani
festatie voor te bereiden twee
maanden in China geweest. „Ik
ben in oktober en november vo
rig jaar geweest, hoofdzakelijk
voor 'atelierbezoek'. Op het mo
ment dat we gingen had ik nog
geen zekerheid dat we Another
Long March konden financieren.
Ik ben in verschillende steden
geweest, maar de grootste con
centratie kunstenaars zit toch in
Peking. Vlak voordat wij daar
waren was er een delegatie van
het Guggenheim Museum in
New York geweest. Die zijn be
zig met een tentoonstelling 5000
jaar Chinese kunst. Wij hoorden
de kunstenaars onder elkaar
praten, verstonden er natuurlijk
niets van, behalve de woorden
Breda en New York. Uiteindelijk
bleek dat ze Breda veel aardiger
vonden voor een buitenlandse
reis."
Steun en toeverlaat voor Funda
ment in Peking was Tang Di.
„Zij was onze tolk en gids. Ik
kende haar van vorig jaar, en ze
is nu ook in Breda. Ze is onmis
baar voor ons. In Peking had ze
een hele agenda voor ons klaar
liggen. Het was een hele drukke
tijd, alle dagen zaten vol. Op het
vliegveld voor de terugreis had
den we nog onze laatste af
spraak." Kunstenaars moeten in
China onder volstrekt andere
omstandigheden leven dan in
Europa. „Er zijn geen facilitei
ten, ze hebben geen ateliers.
Tentoonstellingen houden ze in
de huiskamer voor collega's en
vrienden. Wat ook gebeurt is dat
ze ansichtkaarten van hun werk
maken en die rondsturen, of
ruimte kopen in de krant."
Ambitieus zijn ze genoeg, zo
merkte Driessen. „Hun docu
mentatie was goed in orde, ie
dereen die we vroegen wilde
graag naar Nederland komen.
Overigens zou op vlak na ons
vertrek, op 1 januari dit jaar, de
eerste tentoonstelling worden
geopend sinds juni 1989. Een
dag van te voren, op 31 decem
ber, werd die tentoonstelling
verboden. De catalogus was al
klaar, maar die was gefinancierd
door iemand uit Hongkong, dus
waarschijnlijk wrong hem daar
de schoen. Het zou een tentoon
stelling zijn geweest van kunste
naars waarvan er nu een aantal
in Breda zijn."
Terug in Nederland werd de or
ganisatie van Another Long
March geconfronteerd met het
blijde nieuws dat het geld voor
de manifestatie rond was. De
Mondriaan Stichting was over
stag en in het kielzog volgde de
provincie Noord-Brabant, die
nog nooit zo veel subsidie voor
een groepstentoonstelling heeft
beschikbaar gesteld. Het Prins
Bernard/Anjer Fonds voorziet in
de kosten voor het maken van
een fraai boekwerk, dat uiter
aard pas gemaakt kan worden
zodra alle werken klaar zijn. Nu
al is duidelijk, dat Another Long
March een boeiend amalgaam
zal opleveren van installaties,
waarin het individuele en collec
tieve verleden van de kunste
naars, maar óók de identiteit van
de actuele werkomgeving (voor
malige kazerne) te herkennen zal
zijn.
Een vraag tenslotte over de loca
tie van de tentoonstelling. Waar
om kiest de stichting Fundament
na vier keer een buitententoon
stelling in Park Wolfslaar voor
een totaal andere omgeving? Het
antwoord ligt in het feit dat de
opstallen in het park - waar
Fundament kantoor houdt - mo
menteel worden gerenoveerd en
verbouwd. Daarom is zowel de
tentoonstellingslocatie als het
kantoor voor één zomer ver
plaatst naar het Chassé Terrein.
„Maar," zo verzekert Chris
Driessen, „het betekent niet dat
we definitief afscheid van Wolf
slaar hebben genomen."
I 'Another Long March', Chinese con
ceptuele kunst. Organisatie Funda
ment in samenwerking met Marianne
Brouwer (Kröller-Müller Museum).
Plaats: Chassé Kazerne Breda, ingang
Keizerstraat. Geopend dinsdag t/m
zaterdag 10.00-17.00 uur, zondag
11.00-17.00 uur, maandag gesloten.
(Van 31 mei t/m 3 augustus)
Shakespeare en
Mendelssohn
openen het
Holland Festival
PAGINA D2
Matthijs
Vermeulen:
gecompliceerd
componist
PAGINA D3
Allerduurste
Europese film
mist spanning
en verhaal
Baarle-Nassau
heeft bijzondere
buitengalerie
PAGINA D4
PAGINA D5
Astrid Roemer
over toekomst
van Suriname
PAGINA D6
00 uur en na telefonische afspraak 1
iderdagavond van 18.00 uur tot
ier kan tot en met 26 juni 1997
bedenkingen inbrengen bij de
in Verkeer en Waterstaat,
de hoofdingenieur-directeur
kswaterstaat in de directie
bant, Postbus 90157,
s-Hertogenbosch.
e een bedenking inbrengt kan
en bij aparte brief verzoeken
ersoonlijke gegevens niet bekend
lefonisch (073 - 6817293), bij
/óór 13 juni 1997, daarom
zal op een nog nader te bepalen
gelegenheid worden geboden om
ntwerp van gedachten te wisse
ls deze bijeenkomst, waarvoor de
wordt uitgenodigd, wordt u in
nheid gesteld mondelinge beden-
te brengen.
Grote Gids
DONDERDAG 29 MEI 1997
het verkrijgen van nadere inlichtin-
(tegen betaling) van kopieën van
ige gelegde stukken kan men zich
ot de onder 1genoemde instantie.
