e 9 Verrassend grote winst Khatami w <3 6?3 1?9 Buurlanden terughoudend met erkenning Taliban-regime Beverly Hills ligt aan de rand van de beerput Kabila verbiedt protest 0800-8051 Liberaal onder de shïitische geestelijken Zeker 130 doden bij verkiezingsrel Borneo kei! ok 149 Iran kiest voor hervormingen Scharrelen tussen de ravage VRAAG IK MB INEENS AF...! BUITENLAND A4 DE STEM COMMENTAAR Chemie en werkelijkheid -v- Wilt ii de brochure? Bel de Postbus 51 infolijn da x 51 PESTEM Mil MAANDAG 26 MEI 1997 ack tra fijn, ibonen, ortelen lexico Mora amburgers ak a 4 stuks 439- n 20, ngstraat 2, ;erde 7, tdam 81 www.edah.nl liibul/Teheran (rtr/afp/dpa) - p. spectaculaire zege van de jliban in het noorden van jghanistan, waarmee zij dit irekeinde vrijwel het hele laid onder controle kregen, is Inde regio met teraghoudend- lid ontvangen. Alleen Pa- tstan kondigde gisteren aan tt fundamentalistische be- „id formeel te erkennen, tin liet weten daar nog niet kbarvoor te zijn. ïheran wacht tot de Verenigde pies het nieuwe regime erken- in, aldus de Iraanse president jfsanjani. De sjiïetische macht- hbbers in Teheran steunden de regering, die vorig jaar door de Taliban uit Kabul werd verdre ven. Zij beschuldigen de soenni tische Taliban ervan de islam in een kwaad daglicht te stellen en een veel te strikte interpretatie van de Koran voor te staan. Ook Turkije, Oezbekistan, Tadz jikistan en andere landen in de regio onthouden zich vooralsnog ook van erkenning. Tot dit week einde hield zelfs Pakistan zich op afstand. Dat het bewind in Islamabad nu toch als eerste tot erkenning overging, is evenwel niet verras send, omdat het wordt gezien als de belangrijkste steunpilaar van de Taliban. Islamabad zou de Ta liban vooral in de beginperiode hebben geholpen met geld en training. Moskou ervaart de situatie als dreigend en reageerde zaterdag meteen met een waarschuwing aan het adres van de Taliban. Rusland zal bij elke overschrij ding van de tweeduizend kilome ter lange grens met het Gemene best van Onafhankelijk Staten (GOS) onmiddellijk in het geweer komen, aldus het Kremlin. Met de GOS-staten Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan heeft Rusland sinds 1992 een vei ligheidsverdrag. Tadzjikistan, dat alleen al 1200 kilometer grens met de Afghanen deelt, zei gisteren opgewassen te zijn tegen elke aanval. Destabilisering van de zuidelijke GOS-republieken en een verdere opmars van het radicale funda mentalisme zou de chaos tot aan de voordeur van Rusland bren gen, aldus Moskou. De Taliban begonnen vorige week met hun eindoffensieven, eerst in het midden en later in het noorden van het land, waar de et nisch Oezbeekse militieleider ge neraal Dostum het voor het zeg gen had. Dostum had in de afge lopen acht maanden in Noord- Afghanistan stand weten te hou den tegenover de Taliban door samen te werken met vroegere Afghaanse regeringseenheden. Maar vorige week stortte zijn verdediging in, toen een van zijn belangrijkste commandanten ge neraal Abdul Malik naar de Tali ban overliep. Daardoor kwam de westelijke flank van Dostums verdedigingslinie open te liggen. De Taliban hadden gisteren 26 van de 30 provincies geheel onder controle. Volgens Pakistan is het vallen van de vier laatste provin cies nog een kwestie van dagen. Dostum wist gisteren, nadat zijn bolwerk Mazar-i-Sharif was ge vallen, met zijn familie te ontko men naar Turkije. De generaal is een bondgenoot van de vorig jaar uit Kabul verdreven president Theran (anp/afp/rtr) - De gematigde geestelijke Muhammed Eiatami is met overweldigende meerderheid tot president van Ian gekozen. De felle verkiezingcampagnes en een ongekend gote opkomst duidden al op verandering, maar niemand had vrwacht dat Khatami twintig miljoen stemmen zou krijgen. Hj vaagde zijn conservatieve ri val weg. Naar schatting 29 van j: miljoen stemgerechtigden to ga vrijdag naar de stemlokalen m een opvolger aan te wijzen van pesident Ali Akbar Hashemi Raf- sajani, die in augustus na twee aibtstermijnen opstapt. Voral de Iraanse jongeren lijken idoorslag te hebben gegeven. Zij bamen in grote getale op om hun sim te geven aan de verandering a aan Khatami. Van de 64 mil- jcn inwoners zijn er meer dan Irtig miljoen jonger dan twintig jir. Ze kennen geen ander Iran dn dat van de mullahs. Vrijdag bamen dertien miljoen mensen mer naar de stembus dan in elke va de zes vorige Iraanse presi- datsverkiezingen. Het was vol gens waarnemers een soort refe rendum over achttien jaren rege ring door de fundamentalistische geestelijkheid. Hun kandidaat, de parlementsvoorzitter Ali Akbar Nateg-Noöri, moest halverwege het stemmen tellen al toegeven dat hij hopeloos had verloren. Hij kreeg nauwelijks een kwart van de stemmen. De geestelijkheid, die van tevoren in grote meerderheid op de hand van de conservatieve parlementsvoorzitter was, stelde zich gisteren achter Khatami op. Meer dan 200 leden van het 270 zetels tellende parlement beloofde hem alle medewerking. Het presi dentschap is in Iran overigens de op één na belangrijkste functie: de Rahbar, de geestelijk leider, komt eerst. •oor Anwar Faruqi (ap) 'eheran - Mohammad Kha- ami, de winnaar van de vrij- lag gehouden Iraanse presi- lentsverkiezing, heeft in het vesten gewoond, spreekt •aast zijn moedertaal Farsi •ok Engels, Duits en Ara- •isch, en heeft geen bezwaar egen vrouwen die hoge func- ies in de regering vervullen, lij werd geboren in Ardakan, in •e Midden-Iraanse provincie "aztl en heeft een graad behaald a de theologie en de filosofie, ihatami maakte voor het eerst ennis met het westen toen hij '°or de islamitische revolutie ot hoofd van het Islamitisch Antrum in Hamburg werd be- loemd. lijn ideeën over vrouwen, de eugd en de rol van het geloof ajn radicaal voor een Iraanse jeestelijke. Toch zal hij waar- chijnlijk geen grote verande- 'ingen kunnen bewerkstelligen n het theocratische Iran. Indanks zijn vertrouwdheid net het westen heeft hij een ver- 'etenng van de betrekkingen net de Verenigde Staten voorlo- "g uitgesloten. „Dit is niet het notnent ervoor," zo verdedigt 'ij,zijn standpunt. Maar Khata mi s houding is ook hier aan- ienlijk milder dan die van de onservatieve Iraanse mullahs, Mohammed Khatami foto reuter die de VS de 'Grote Satan' noe men en zeggen dat Iran zich nooit en te nimmer met de Ame rikanen zal verzoenen. De 54-jarige Khatami wordt door velen geprezen, omdat hij als minister van Cultuur de Iraanse muziek en filmwereld nieuw leven inblies na de isla mitische revolutie van 1979. On der Khatami's leiding sleepten Iraanse filmregisseurs verschil lende internationale onder scheidingen in de wacht. Khata mi stond weer muziekconcerten toe die door de mullahs waren verboden. Ook hief hij het ver bod voor vrouwen om in het openbaar te zingen op door een concert van de Iraanse zangeres Parisa toe te staan, zij het voor een publiek van uitsluitend vrouwen. Wegens zijn liberale standpun ten werd hij in 1992 door de conservatieven gewipt. „Toen hij minister van Cultuur was, hadden we weinig proble men met zaken als censuur," zegt Mohammad Razavi, een uitgever in Teheran. „Nu heb ben we er vele." Khatami moet president Hashe mi Rafsanjani in augustus op volgen als diens tweede vierjari ge ambtstermijn afloopt. Khata mi is een hojatoleslam, een mid denmoter in de sjiïtische hiërar chie. Hij draagt de zwarte tul band die aangeeft dat hij een di recte afstammeling is van de profeet Mohammed. Ofschoon Khatami waarschijn lijk geen fundamentele verande ringen brengt in het theocrati sche Iran, is zijn monsterzege bij de verkiezingen wel een klap in het gezicht van de conservatieve geestelijken die sinds de revolu tie de werkelijke macht in han den hebben. Onlangs zei Khatami in een in terview met het vrouwen maandblad Zanan dat hij 'geen belemmeringen' voor het bekle den van ministersposten door vrouwen zag. Algemeen wordt aangenomen dat Khatami de eerste Iraanse president zal zijn die vrouwen in de regering op neemt. Naast dat vrouwen zich moeten aandienen voor een rol in de regering, vindt Khatami dat zij zich moeten ontworstelen aan de mannelijke overheersing en economisch onafhankelijk moeten zijn. Khatami staat erom bekend dat hij in meerdere opzichten gema tigd is. Ambitie werd ooit door hem 'een vloek' genoemd, 'voor al voor degene die in een machtspositie verkeert'. Met name de jeugd loopt met Khatami weg. Het jonge electo raat hoopt dat hij de beperkin gen op satelliettelevisie en het uitgaansleven verlicht. Tijdens de verkiezingscampagne deel den jongeren die zich de Tehe ran Rappers noemden, pamflet ten uit met de oproep op Khata mi te stemmen. Ofschoon conservatieve geeste lijken hun vrouwen vaak verbie den het huis te verlaten, stelt Khatami dat zijn echtgenote, aan wie hij zijn succes zegt te danken, kan gaan en staan waar ze wil. Khatami heeft twee dochters en een zoon. '0°rStepVaessen jakarta - Achter de bewaakte slag oom begint een andere wereld. Dit is °ndok Indah, het Beverly Hills van •akarta. Alleen toegankelijk voor ge- jodigden. Langs de lege brede laan 'ggen de kastelen van de Indonesi- Kme jetset. Ker wonen familieleden van president 'Unarto en de uitverkorenen aan de goeie ®t van de economische boom. Ook de •Wtan van Brunei, een van de rijkste Jansen ter wereld, bezit een optrekje, esterse en Japanse zakenpartners spe rreen partijtje golf flame die ons ontvangt is de Indonesi- e versie van een Amerikaanse filmster. j,aar gelaat is kunstmatig gebleekt. aflk zijn betekent aanzien, ook aan de- je ar,i van de wereld. Haar leeftijd is 'Peiatief verwijderd, ze moet tegen de Mg zijn. Trots paradeert ze door haar 1 Joenenpaleis. Kroonluchters spiegelen I e marmeren vloeren. De tien bedien- s 'open af en aan met lekkernijen voor het bezoek. Ze willen liever niet met hun naam in de krant. „Dat lijkt ons veiliger," vertelt de echtgenoot. Projectontwikke laar, architect en een van de grootste kunstverzamelaars van Jakarta. Op de eerste verdieping heeft hij een privé-mu- seum ingericht. Een groot deel van de wijk is door hem gebouwd. Zijn drie kin deren, gestudeerd in New York, hebben ieder een eigen villa in de buurt. Even verderop, langs een stinkende ri vier, ligt de kampong Palmera. Althans wat er nog van over is. Want torenhoge appartementengebouwen verdringen de traditionele woongebieden. De man, die ons ontvangt, leidt ons door een doolhof van smalle straatjes naar zijn huis. Uit al le hoeken en gaten komen mensen, elke vierkante meter is bewoond. De moskee zingt, overal krijsen kinderen, hier en daar kraait een haan. 'Zelfs als ik wordt omgekocht met geld, kies ik voor de PPP', staat er op de muur geschreven. In deze kampong won de moslimgeoriënteerde partij tijdens de vorige verkiezingen met bijna vijftig procent. Yarmalus en Dah- liar wonen al bijna dertig jaar in deze kampong. Meer dan tien jaar zijn ze werkloos. Rijke familieleden houden hen van de bedelstaf. Het echtpaar maakt een verslagen en angstige indruk. In hun be dompte woonkamer vertellen ze dat het vreselijk moeilijk is om aan een baan te komen in Jakarta. „Als je niet de goeie connecties hebt, maak je weinig kans. Bo vendien moet je voor een baan drie brie ven van goed gedrag inleveren. Een van het kamponghoofd, een van het districts hoofd en een van de politie. Dat is meest al een heel gedoe.De meeste zorgen ma ken ze over hun drie volwassen kinderen die ook nog steeds geen werk kunnen vin den. „We hopen dat er na de verkiezingen iets verandert, dat er ook voor ons meer welvaart komt," zegt Dahliar weinig overtuigd. Haar man staart tijdens het gesprek onbewogen naar de vloer. Hij praat niet graag over zijn problemen. Toch wil Dahliar niet klagen. „We heb ben niet al onze dromen kunnen vervul len. Maar als ik zeg dat we het moeilijk hebben, ben ik ondankbaar ten opzichte van God voor wat ik wel heb gekregen." In de kampong wonen ruim driehonderd mensen. Voor de meesten is geen geld voor onderwijs. Ze hebben de slechtst be taalde banen, als ze al werk hebben. Voor zieken en de echte armen is er een potje ingesteld dat beheerd wordt door het kamponghoofd. In alle gevallen een Gol- karman, een vertegenwoordiger van de machtige regeringspartij. Negen kam pongs vormen een soort district met ook daar aan het hoofd een Golkarman. Stemmen op een andere partij betekent voor de kampongbewoners niet dat een andere politieke kleur hun belangen zal behartigen. Door deze vertegenwoordi ging op het laagste niveau zijn de ten takels van Golkar overal voelbaar. Toch ontkent Dahliar bij hoog en bij laag dat het kamponghoofd hen onder druk zet om op Golkar te stemmen. „Wij zijn vrij om te stemmen wat wij willen. Golkar komt wel de wijk in om T-shirts uit te delen, en om mensen op te roepen aan de campagne deel te nemen. Maar als we niet willen, hoeven we echt niet te gaan." Burhanuddin Rabbani en van mi nister van Defensie Ahmed Shah Masud. Die heersten in het noordoosten van het land, het ge bied van de Tadzjieken. De Tali ban zijn in grote meerderheid Pathanen, die de grootste bevol kingsgroep in Afghanistan vor men. De Oezbeken en de Tadzjie ken kunnen slecht overweg met de Pathanen. Ex-president Rabbani is gevlucht naar Iran, zo verklaarde de Paki staanse minister van Buitenland se Zaken Ayub Khan gisteren. Hij zei dat Massud nog wel in Af ghanistan verblijft, maar dat hij 'elk moment in een val van de Ta liban kan lopen'. OPTIMISME KOMT eerder voort uit een mentaliteit dan uit een reële in schatting van de werkelijkheid. Een zonnig mens ziet immers overal lichtpuntjes. Zo ook premier Kok en zijn minister van Buitenlandse Za ken Van Mierlo. Ze waren opgetogen over de Europese minitop in Noordwijk. De che mie was goed, het klimaat aangenaam en met het Verdrag van Amster dam loopt het voorspoedig, luidden hun berichten. Waarop ze zich in feite baseerden, werd niet geheel duidelijk. Er was in tegenstelling tot indertijd bij de voorbereiding van 'Maastricht' geen ruzie geweest, de Britse eerste minister Blair ziet voor zijn land een be langrijker rol weggelegd in Europa dan zijn voorganger Major, maar waar de regeringsleiders het nu echt over eens zijn geworden, blijft vaag. De discussie over het aantal Europese commissarissen is uitgesteld tot 2005. Ineens heeft iemand zich blijkbaar gerealiseerd dat dan pas nieu we leden tot de EU toetreden en dat er voor die tijd derhalve niets be slist hoeft te worden. De harmonie op dit punt kan zodoende tot dat jaar gehandhaafd blijven. Kleine landen verliezen in ruil voor hun voorlopig nog eigen commissa ris wel wat macht in de ministerraad. Hun stem krijgt een beetje min der gewicht. Hoeveel moet echter nog uitgewerkt worden. Geen won der dat hierover dus ook geen onenigheid ontstond. Veel reden voor vreugde lijkt er dus nauwelijks. Er komt een Verdrag van Amsterdam en Nederland kan zodoende een nieuw Europees wa penfeit op het eigen conto bijschrijven, maar het gewicht van dit ver drag lijkt niet in de schaduw te kunnen staan van dat van Maastricht. Essentiële problemen zijn in deze voorzittersperiode nauwelijks aan de orde geweest, zoals bijvoorbeeld uitbreiding van de democratische controle. Een derde van het Europese budget en al het beleid dat daar mee samenhangt, valt buiten de zeggenschap van zowel het Europese als van de nationale parlementen. De landbouwbegroting vormt de hoofdmoot van dit deel. Afgelopen week heeft de Tweede Kamer in een motie uitgesproken dat opnieuw getracht moet worden hierin verandering te brengen. Straatsburg dient ook het laatste woord over dit geld te krijgen. De reactie van de regering was tekenend. De motie werd niet opportuun gevonden. Er is immers geen schijn van kans dat de andere EU-staten bereid zijn de bevoegdheden van het Europese parlement uit te brei den. Zo lang dit soort simpele democratische rechten en plichten binnen de Europese Unie onbespreekbaar blijven, is er weinig reden tot echt op timisme. Het Verdrag van Amsterdam wordt dan hooguit een stapje vooruit, maar geen mijlpaal. Een jongen verzamelt spullen tussen de verbrande resten van een wijk in het centrum van Banjarmasin, aan de Indonesische kant van het eiland Borneo. Het gebied vatte vlam tijdens rellen tussen aanhangers van de regerende Golkar-partij en de islamitisch georiënteer de PPP, tijdens de laatste dag van de Indonesische verkiezingscampagne afgelopen vrijdag. foto reuter Door Step Vaessen Jakarta - Bij een brand die uitbrak na een verkiezingsrel in het Indonesische deel van het eiland Borneo, zijn zeker 130 mensen om het leven gekomen. De brand werd aangestoken na dat een groep relschoppers een groot winkelcentrum in de plaats Banjarmasin bestormde, vermoe delijk om te plunderen. Het vier verdiepingen tellende gebouw stond binnen een mum van tijd in lichterlaaie. De be storming gebeurde vrijdag tij dens een gevecht tussen aanhan gers van de regeringspartij Gol kar en aanhangers van de mos limgeoriënteerde PPP. Het was de ernstigste rel tijdens de ru moerige verkiezingscampagne die afgelopen vrijdag werd afge sloten (de verkiezingen zijn op 29 mei). De meeste lichamen van de slachtoffers waren ernstig ver minkt. Rode Kruis-medewerkers vermoeden dat er in het nog smeulende gebouw meer slacht offers gevonden zullen worden. Volgens getuigen durfden veel mensen niet het brandende pand uit te vluchten uit angst voor po litie en leger die het winkelcen trum hadden omsingeld. Meer dan duizend soldaten pa trouilleerden gisteren door Ban jarmasin uit angst voor wraakac ties van bewoners, maar het bleef rustig. Behalve winkelcentra werden, volgens het Rode Kruis, ook meer dan honderd huizen en een hotel in brand gezet. Meer dan driehonderd mensen zijn ge arresteerd. De inwoners van Banjarmasin mogen deze week van acht uur 's avonds tot vijf urn1 's nachts niet de straat op. Kinshasa (dpa/rtr/afp) - Na twee dagen van aanhoudende demonstraties tegen zijn regi me heeft de zelfbenoemde Congolese president Laurent Kabila gisteren verdere pro testbijeenkomsten verboden. 1 Ook zei hij niet te verwachten dat binnen twee jaar verkiezingen kunnen worden uitgeschreven. Kabila besloot tot het demon stratieverbod nadat aanhangers van oppositieleider Etienne Tshi- sekedi vrijdag en zaterdag de straat opgingen. Honderden van diens aanhan gers, voor het merendeel studen ten, protesteerden ertegen dat hun leider buiten het kabinet is gehouden. Eerder hadden ze het premierschap opgeëist voor de man, die zich jarenlang tegen het bewind van de inmiddels verdre ven Mobutu had verzet. Onder het roepen van leuzen als 'Kabila dictator' en 'Kabila moordenaar' probeerden de de monstranten te marcheren naar de parlementsgebouwen in Kins hasa. Kabila's ordetroepen dre ven de betogingen echter telkens met schoten in de lucht uiteen. Zaterdag vonden voorts tiental len arrestaties plaats. De troepen van Kabila hebben eerder deze maand bij de plaats Mbandaka aan de Congo-rivier zeker 200 ongewapende Hutu- vluchtelingen omgebracht. Dit hebben tal van ooggetuigen giste ren verklaard tegen het persbu reau Reuters. BUITENLAND KORT Polen aanvaarden nieuwe grondwet Warschau - De Polen hebben gisteren bij een referendum de nieu we grondwet van het land goedgekeurd. Van de kiezers zei 56,8 procent 'ja' tegen de nieuwe democratische constitutie, die de sta linistische grondwet uit 1952 vervangt. 43,2 procent sprak zich er tegen uit, aldus een prognose van de Poolse televisie. De nieuwe Poolse grondwet is een zorgvuldig compromis, uitgewerkt door de linkse regering. De rechtse oppositie, enige tientallen conservatie ve organisaties rond het vrije vakverbond Solidariteit en vooral de katholieke kerk blijven er tegen. Zij vinden dat de wet de histori sche banden tussen Polen en het christendom doorsnijdt. Zo spreekt het voorwoord bij wijze van compromis ook niet-gelovi- gen aan. De tekst is ook aangepast aan de Europese integratie. Een artikel bepaalt namelijk uitdrukkelijk dat de staat bepaalde bevoegdheden kan afstaan aan een internationale organisatie. Staatsgreep in Sierra Leone Freetown - Delen van het leger in het West-Afrikaanse land Sier ra Leone hebben gisteren de regering van president Ahmah Tejan Kabbah ten val gebracht. De militairen stelden gisteravond dat de 'Revolutionaire Raad van de Strijdkrachten' het gehele land onder controle had. Inwoners van de hoofdstad Freetown berichtten echter dat rege ringsgetrouwe en in het land gestationeerde Nigeriaanse troepen zich gisteravond nog steeds verzetten. Op diverse plaatsen klon ken nog ontploffingen en geweerschoten. President Kabba is het land ontvlucht, meldde de nationale radio. Ruim half miljard 'zoek' bij PLO Gaza - De Palestijnse bestuursraad heeft tussen december 1995 en december 1996 voor ruim 580 miljoen gulden aan belastinggeld niet geïnd, achterover gedrukt of gebruikt voor doelen waarvoor het niet bedoeld was. Dat is de conclusie van een accountantson derzoek naar de financiële handel en wandel van de Palestijnse Bestuursraad, waartoe de Palestijnse president Arafat vorig jaar opdracht had gegeven. Het 600 pagina's tellende rapport vormt de eerste officiële kritiek op het functioneren van de Palestijnse Be stuursraad sinds het zelfbestuur in 1994 van start ging. Wereld stoot record aan broeikasgas uit Washington - De wereld heeft in 1996 opnieuw een record aan broeikasgas uitgestoten. Bij de verbranding van olie, kolen en gas kwam naar schatting 6,25 miljard ton koolstoffen en kooldioxide (C02) vrij. Met 2,8 procent was dit de sterkste groei in een jaar sinds 1988. Hoofdoorzaak van de groei in de C02-lozing is het toe nemende autoverkeer. Dat meldde het Worldwatch Institute in Washington zaterdag. Referendum Slowakije eindigt in farce Bratislava - Het referendum in Slowakije over toetreding van het land tot de Navo is in een farce geëindigd. Bratislava is nooit uit genodigd en maakt evenmin binnenkort kans lid te worden van het westers bondgenootschap. Premier Meciar erkende gisteren dat de opkomst onder de tien procent was gebleven en gaf tegen standers de schuld van de 'chaos'. „Het referendum was belang rijk om te tonen wie voor de Navo is en wie dit wilde verhinderen. Het was mogelijk dat er een besluit was uitgekomen dat gunstig voor Slowakije zou kunnen zijn, maar dit werd tegengehouden," zei de premier. Van degenen die hun stem uitbrachten, stemden 147.000 voor het Navo-lidmaatschap en 170.000 tegen. Slowakije telt 3, 8 miljoen kiesgerechtigden. (ADVERTENTIE) Volgens de gemeente is mijn huis anderhalve ton waard... Geldt dat alleen voor gemeentelijke betastingen Of heeft dat ook te maken met andere belastingen? Y ELKE WERKDAG VAN 9 TOT 9 ocht. Hiervoor onze excuses.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 5