Turks leger
nog dieper
Irak binnen
ERS00RT.
:4P
Twee films delen Gouden Palm Cannes
Rusland komt met ambitieuze plannen
De onzekere vlucht van Mobutu junior
Sinn Fein accepteert aanbod premier Blair
bestem
BUITENLAND
A4
DE STEM
COMMENTAAR
Internationale kritiek heftig
Mogelijk oplossing
voor probleem
radioactief afval
Vreugde en argwaan
NIEUWS KORT
Londen 'beschermde' Milosevic
Weer Palestijnse makelaar vermoord
Honderden doden door wervelstorm
Treinverkeer in Frankrijk hervat
Brengt de gezondheid ernstige schade toe, k.b. 4.10.1994, Stb. 720.
I I
DINSDAG 20 MEI 1997
Mnes (afp/rtr/Belga) - De
aationale jury van het
estival van Cannes heeft
i Gouden Palm dit jaar toe-
»Bd aan twee films: Unagi
(je Japanse regisseur Sho-
i(j imamura en Ta'me e Gui-
J (De smaak van kersen)
tl je Iraniër Abbas Kiaro-
de Nederlands-
co-produktie van Mike
Diem, werd onderscheiden
Z ie Prix du Grand Bail d'Or,
van de kleinere prijzen die de
te vergeven heeft. 'Karakter'
fibaseerd op twee romans van
jordewijk. Het verhaal gaat over
ju meedogenloze deurwaarder
die zijn ambitieuze zoon dwars
zit.
Unagi (de paling) van de 71-ja-
righe Imamura gaat over een
man, gespeeld door de in Japan
zeer populaire acteur Koji Ya-
kusho, die acht jaar voor moord
heeft vastgezeten en voorwaarde
lijk is vrijgelaten. In de gevange
nis heeft hij een paling getemd,
zijn enige metgezel in zijn een
zaamheid.
In Ta'me e Guilass volgt
Kiarostami een man in een auto
in de omgeving van Teheran. De
man stopt bij mensen op straat en
stelt hun voor de volgende och
tend enkele scheppen zand op
zijn lichaam te gooien, nadat hij
zelfmoord heeft gepleegd. Een
soldaat, een werkloze, een arbei
der, zij weigeren allen aan het
verzoek te voldoen. Alleen een
oude dierenopzetter wil hem ter-
wille zijn, maar ook hij probeert
in de man de levenslust op te
wekken.
De 57-jarige cineast is meer dan
eens met de censuur in het funda
mentalistische Iran in conflict
gekomen. Hij kreeg aanvankelijk
van de regering in Iran geen toe
stemming om het land te verla
ten. Hij werd op het laatste mo
ment alsnog tot de competitie
voor de Gouden Palm toegelaten.
Voor het eerst sinds 1993 is de
Gouden Palm aan twee films toe
gekend. Toen moesten de
Nieuws-Zeelandse Jane Campion
(The piano) en de Chinees Chen
Kaige (Bawang Bieji - Farewell
my concubine) de onderscheiding
delen.
De prijs voor de beste actrice
ging verrassend naar Kathy Bur
ke voor haar rol in de film Nil by
mouth van de Britse regisseur
Gary Oldman. Zij speelt een door
het leven geteisterde vrouw die
desondanks haar waardigheid
behoudt. De onderscheiding voor
de beste acteur was voor de Ame
rikaan Sean Penn voor zijn rol
van een wanhopig verliefde man
in She's so lovely van Nick Cas
savetes. De prijs voor het beste
scenario ging naar de film Ice
Storm van de Taiwanese cineast
Ang Lee. De Belgische film Leo-
nie (regisseur Lieven Debrauwer)
werd samen met de Franse film
Les vacances onderscheiden als
de beste korte film. De grote prijs
van het festival ging naar de
Armeens-Canadese regisseur At
om Egoyan voor zijn film The
sweet here after. Hierin be
schrijft hij het verdriet en de
woede in het dorp Sam Dent, na
dat kinderen uit het dorp het le
ven hebben verloren bij een onge
luk met de schoolbus. De speciale
prijs van de jury ging naar Wes
tern van de Franse cineast Ma
nuel Poirier.
De jury, die onder leiding stond
van de Franse actrice Isabelle
Adjani, kende in verband met het
vijftigjarig bestaan van het festi
val een speciale prijs toe. Deze
kwam terecht bij de Egyptische
regisseur Youssef Chahine voor
zijn totale oeuvre. In de beginda
gen van het twee weken durende
spektakel in de Zuid-Franse bad
plaats was de Zweedse regiseur
Ingmar Bergman ook voor zijn
totale werk onderscheiden.
Grote vreugde maakte zich meester van inwoners van Kinshasa, nadat de kliek van Mobutu de benen heeft genomen foto reuter
Brazzaville - Daar stonden ze
dan, de meest besproken fa
milie van de wereld tijdens
het afgelopen weekeinde: de
Mobutu's. De oude dictator
zelfwas er uiteraard niet bij,
maar zoonlief Kongolo en
tientallen andere familiele
denen volgelingen stonden in
het grootste hotel van de
Kongolese hoofdstad Brazza
ville te wachten op een privé-
bus. Onder zware militaire
begeleiding vertrok het gezel
schap naar de luchthaven,
ondertussen eindeloos bel
lend met hun mobiele tele
foons.
is zaterdagmiddag als Kon-
in en bij het hotel adem
loos toekijken hoe Kongolo, van
wege zijn wrede trekjes hier ook
wel Sadam Hussein genoemd,
met arrogante gebaartjes zijn
meute de bus inleidt. Terwijl aan
Je overkant van de rivier zwarte
rookwolken boven Kinshaha
dnjven, hebben zij, maar ook
telloze andere aanhangers van
Mobutu al uren eerder de wijk
genomen naar Brazzaville.
Langs de oever van de Kongo
kongen honderden mensen sa
men om de uittocht over water
'an de oude Zaïrese kliek te aan
schouwen.
Soldaten bewaken alle aanleg
plaatsen en fouilleren eenieder
die aankomt. Maar voor Kongolo
en een twintigtal van zijn hevig
verwaarloosd ogende lijfwach
ten stond een speciaal ont
vangstcomité van het Kongolose
leger te wachten.
Als om 12.00 uur de radio meldt
dat Kabila officieel de overwin
ning opeist, is de vrolijkheid en
tevredenheid onder de Kongole
zen voelbaar. Maar er wordt ner
gens gejuicht. Daarvoor is de
spanning nog te groot. De scho
tenwisselingen aan de overzijde
zijn hier hoorbaar en de militai
ren zijn bloednerveus.
Talloze jeeps met tot de tanden
toe bewapende soldaten scheu
ren door de stad. Al het verkeer
over water richting Kinshaha is
stil gelegd. „Ze schieten daar ho
rizontaal," leggen de Kongolese
militairen vol ontzag uit. Enkele
westerse zakenlui, die toch pro
beren in een boot te stappen,
worden door diezelfde militairen
letterlijk de oever opgeslagen.
Journalisten, die te veel aandrin
gen op toestemming voor een
overtocht, krijgen een geweer
loop tegen het hoofd gezet.
De afgelopen twee dagen pa
trouilleerden de 'liberateurs' van
Kabila op en langs de rivier. De
rebellen, maar nog meer de Kon
golese militairen, vrezen dat de
restanten van Mobutu's elite
troepen, de Speciale Presidentië=
le Eenheid, via Kongo over land
naar het noorden willen vluch
ten om via de rivieren weer in
Zaïre terecht te komen in Mobu
tu's 'thuisplaats' Gbadolite.
De legeronderdelen van België,
de VS, Engeland, Frankrijk en
Portugal die bij de luchthaven
van Brazzaville verblijven, zijn
in verhoogde staat van paraat
heid gebracht, maar zullen uit
eindelijk nooit in actie komen.
De Kongolese troepen evenmin.
De vuurgevechten aan de over
zijde van de rivier zijn 's nachts
goed te volgen, maar in Brazza
ville komt het alleen tegen het
begin van de zondagochtend
even tot enkele schermutselin
gen langs de oevers. De meeste
Zaïresen kiezen echter voor een
vluchtroute stroomafwaarts van
de twee hoofdsteden. Vlakbij ge
vaarlijke stroomversnellingen
roeien zij him prauwen naar de
andere kant. Zaterdagnacht
stapte op die manier een slechts
in korte broek geklede generaal
van Mobutu's leger over naar
Kongo.
Zondagmorgen blijkt tevens het
vliegtuig van Mobutu nog steeds
in Brazzaville aan de grond te
staan. Vlak voor zonsopgang is
echter wel een Boeing vertrok
ken met onbekende bestemming.
Waarschijnlijk betrof dit het
vliegtuig met Kongolo en de zij
nen die via Gabon naar Marokko
proberen te ontsnappen. Maar de
autoriteiten van Gabon en. later
ook van Kongo, liggen dwars en
de Mobutu-clan keerde onver-
richterzake terug.
In Brazzaville puilen de hotels
en appartementen uit van ge
vluchte Zaïrezen. Het zwembad
van het chique Sofitel-hotel ligt
vol met rijke 'vluchtelingen'
waar tussendoor Amerikaanse
militairen hun baantjes trekken.
De twee groepen vermijden elk
contact. Vrijwel iedereen in Zaï
re is ervan overtuigd dat het de
Amerikanen zijn die de tot voor
kort redelijk machteloze Kabila
aan de macht hebben geholpen.
En dus liggen de Zaïrezen in fei
te met bondgenoten van hun vij
anden in bad.
Wellicht valt dit echter nog
steeds te prefereren boven de si
tuatie waarin Kongolo Mobutu
zich nog steeds bevindt. Zijn
vliegtuig staat nog altijd aan de
grond en het honderd personen
tellende bonte gezelschap ver
blijft nu al drie dagen op het
vliegveld van Brazzaville, over
geleverd aan het goeddunken
van wie tot een paar dagen gele
den nog de politieke vrienden
van Mobutu-senior waren.
|®ast (rtr) - Sinn Fein, de politieke
®ugel van het verboden Ierse republi-
seinse leger IRA, heeft zaterdag een aan-
""d voor besprekingen met Britse rege-
®gsfunctionarissen aanvaard. Maar de
organisatie sloot onderhandelingen over
ttu wapenstilstand van de IRA uit.
Jte leid.
Jat hij
er van Sinn Fein, Gerry Adams, zei
'1 contact had opgenomen met de Britse
'egering om een afspraak te maken. De Brit-
se premier, Tony Blair, zette vrijdag de deur
J?®01 teler voor Sinn Fein door te zeggen dat
organisatie kan meedoen aan de ge-
Wtken over vrede in Noord-Ierland. Hij
•®twel dat de IRA een ondubbelzinnig
Mkt-het-vuren zou uitroepen.
"te gaf Blair onder dezelfde voorwaarde
toestemming voor een officiële ontmoeting
tussen regeringsfunctionarissen en leden
van Sinn Fein. Zaterdagochtend hadden
Adams en andere leiders van Sinn Fein een
ontmoeting met Ierse regeringsfunctionaris
sen.
Adams en zijn plaatsvervanger, Martin
McGuinness, reisden gisteren naar Londen.
Zij werden bij de verkiezingen van 1 mei in
het Lagerhuis gekozen, maar omdat zij wei
geren de eed van trouw aan de Britse konin
gin af te leggen, kunnen zij hun zetel niet in
nemen. Adams zei dat hij op grond van zijn
verkiezing op 1 mei met de Britse regerings
functionarissen wil praten.
Adams sloot onderhandelingen over een be
stand van de kant van de IRA uit. De ter
reurorganisatie maakte in februari 1996 een
einde aan een wapenstilstand die zij achttien
maanden eerder had afgekondigd, en hervat
te de strijd tegen het Britse bestuur over
Noord-Ierland. „Ik heb altijd geweigerd me
te begeven in speculaties over de IRA, omdat
Sinn Fein niet de IRA is en wij noch de ver
antwoordelijkheid noch het gezag of het ver
mogen hebben over een staakt-het-vuren te
onderhandelen," deelde Adams mee.
De Ierse politie heeft vrijdag een vooraan
staand lid van de INLA, een radicale afsplit
sing van de IRA, gearresteerd. Hij is zater
dag verhoord in verband met de moord op
een politieman in Dublin in 1982. De man,
die bij toeval werd aangehouden, zou in de
jaren tachtig in Frankrijk hebben gewoond
en hebben meegedaan aan een reeks overval
len in Frankrijk, België, Italië en Spanje.
Moskou (afp) - De Russische
heeft*81 tor Tsjernomyrdin
gisteren enkele plannen
frouwd om een einde te ma-
aan de economische ma-
z)jn land. Bij de pre-
liet de premier weten
fflaatregelen op econo-
sociaal en fiscaal ter-
land weer groei moe-
brengen en de kloof tussen
r11 eji rijk moeten verkleinen.
rejpring wil de achterstand in
- Aarisbetalingen inlopen, de
corruptie aanpakken, de subsidies
in talloze sectoren verminderen en
de belastingdruk voor bedrijven
verlagen. Verder behelzen de
maatregelen onder meer een ver
betering van de algehele belas
tinginning. Juist de slechte belas
tingontvangst bezorgt Rusland
grote problemen.
Tsjernomyrdin zegde verbeterin
gen toe voor de sociaal zwaksten
in zijn land. Daartoe houdt de re
gering de uitkeringen tegen het
licht. Volgens de premier bestaan
er mogelijkheden tot uitkeringen
voor honderd miljoen van de 148
miljoen inwoners van Rusland.
Om de kloof tussen arm en rijk te
verkleinen, moeten de subsidies
voor diegenen die zichzelf kunnen
helpen, verdwijnen.
De plannen kregen gistermorgen
de instemming van president Bo
ris Jeltsin. Bij die gelegenheid liet
hij weten dat „het geen woorden
of statistieken zijn, maar een ant
woord op ieder probleem dat de
burgers en het land in het alge
meen aangaat".
Verder bleek gisteren dat Rusland
de staatsbelangen in zes oliemaat
schappijen gaat verkopen. De
maatschappijen zijn Vostsibn-
eftgaz, Sibour, Vosotsjnaja, TNK,
Komitek en Norsi-oil. De twee
eerstgenoemde ondernemingen
vielen tot voor kort onder de be
drijven die van strategisch belang
zouden zijn voor Rusland en dus
niet konden worden geprivati
seerd. De verkoop van de over
heidsbelangen moet de energie
sector in staat stellen zich verder
te ontwikkelen en moet verder de
staatskas spekken.
Dohuk/Ankara (rtr) - Met steun van Cobra-helikopters
en F-4 gevechtsvliegtuigen zijn eenheden van het Turkse
leger in het weekeinde verder Noord-Irak binnengetrok
ken. Hun klopjacht op Koerdische separatisten van de
PKK, die vorige week begon, heeft Ankara veel interna
tionale kritiek opgeleverd.
In de Noord-Iraakse stad Irbil
zouden Koerden een slachtpartij
hebben aangericht onder aanhan
gers en strijders van de PKK.
De Turken bombardeerden dit
weekeinde een post van de PKK,
de Koerdische Arbeiderspartij, in
de omgeving van Zap aan de grens
met Iran. Volgens het staatspers-
bureau Anatolia is het kamp ver
nietigd en zouden PKK-strijders
proberen naar Iran te ontvluch
ten.
Ankara heeft de Iraanse autoritei
ten gevraagd te voorkomen dat
hen dit lukt. Elders trokken Turk
se pantsereenheden op van de
Iraakse stad Dohuk naar het in
het Noord-Iraakse gebergte gele
gen Al Amediyah.
Het is moeilijk te achterhalen hoe
de operatie verloopt. Noord-Irak
is zeer ontoegankelijk en alle com
municatielijnen zijn verbroken.
Bovendien krijgen journalisten
van de Turkse legerautoriteiten
geen toegang tot de regio.
Volgens berichten in de Turkse
pers zijn tussen 25.000 en 50.000
militairen bij de operatie betrok
ken. Militaire bronnen beweren
dat het aantal dode PKK-strijders
in Noord-Irak de duizend nadert.
Een kleine honderdvijftig rebellen
zijn gevangen genomen. Veertien
militairen sneuvelden tot nu toe in
de operatie gesneuveld. Maar de
pro-Koerdische MED-TV meldde
de dood van meer dan dertig
Turkse soldaten.
Volgens MED-TV zijn drie ge
vechtshelikopters neergehaald.
Het Turkse leger liet weten er
slechts een verloren te hebben
door een technisch mankement.
Vanuit veel westerse hoofdsteden
en het hoofdkwartier van de Vere
nigde Naties is de afgelopen dagen
kritiek uitgeoefend op de Turkse
regering. Ankara is gevraagd snel
een einde te maken aan de invasie.
Bovendien is er bezorgdheid over
het lot van de burgerbevolking in
Noord-Irak.
Syrië, dat steun zou geven aan de
PKK, sprak van een invasie en een
bezetting van Arabisch gebied.
Damascus zegt zeer verontrust te
zijn over de ontwikkelingen. De
krant van de Iraakse regerings
partij Baath riep gisteren op tot
een georganiseerd internationaal
forum dat het vertrek van de
Turkse militairen bewerkstelligt.
Volgens Ankara geschiedt de ope-
Londen (afp) - Zwitserse na
tuurkundigen hebben mogelijk
een oplossing gevonden voor
het wereldwijde probleem van
het radioactief afval dat in
kerncentrales ontstaat.
Er is een veilige en efficiënte ma
nier ontwikkeld om plutonium en
andere gevaarlijke stoffen te 'ver
branden' in een nieuw soort kern
reactor.
De methode is ontwikkeld in het
centrum voor nucleair onderzoek
CERN vlakbij het Zwitserse
Genève, aldus de Britse krant The
Observer in haar editie van zon
dag. Als de methode op industrië
le schaal kan worden toegepast,
kan zij een oplossing bieden voor
de honderdduizenden tonnen ra
dioactief afval die sinds de inge
bruikneming van kerncentrales al
zijn ontstaan.
Noberprijswinnaar Carlo Rubbia
presenteert de details van zijn me
thode volgende maand tijdens een
vergadering bij het CERN.
ratie op verzoek van een van de
Koerdische leiders in Noord-Irak,
Massoud Barzani. Zijn DPK, de
Democratische Partij van Koer-
distan, regeert in het noordwesten
van Irak. Het Turkse ministerie
van Buitenlandse Zaken wil dat
de operatie doorgaat totdat de ge
hele regio gezuiverd is van 'terro
risten' en weer volledig onder con
trole staat van de DPK.
In het vorig jaar door de DPK ver
overde Irbil vielen Barzani's man
nen gisteren kantoren van de PKK
aan. Ze beschoten de gebouwen
met zware artillerie, waaronder
106 mm antitankgeschut en exe
cuteerden gevangen genomen
PKK-strijders. Bij de gevechten
kwamen meer dan honderd men
sen om, zo meldde een woordvoer
der van de Iraakse oppositie. Hij
sprak van een slachtpartij.
In Zuidoost-Turkije proberen
PKK-strijders de aanvoer voor
het Turkse leger in Noord-Irak te
bemoeilijken. Ze barricadeerden
de belangrijkste weg naar de
grens en staken twee olietanks in
brand.
De leider van de PKK, Abdullah
Ocalan, dreigde, aldus MED-TV,
westerse landen met represailles
als zij geen druk uitoefenen op
Turkije om een einde te maken
aan de militaire operatie. De PKK
heeft in het verleden herhaaldelijk
aanslagen gepleegd op Turkse
kantoren en instellingen in West-
Europa.
DE KEIZER is weg, leve de keizer! En voor enige vreugde bestaat er vol
doende reden in wat nu weer Kongo heet. Mobutu en zijn kleptocra-
tische kliek zijn verdreven. Zodoende is er kans dat het land na dertig
jaar georganiseerde diefstal economisch weer enigszins op krachten
kan komen.
Voor bazuingeschal is het evenwel nog veel te vroeg. De nieuwe
machthebber, Laurent-Désiré Kabila, noemt het land weliswaar een
democratie, maar van democratische plannen zoals verkiezingen is nog
niets vernomen. Of het ooit zover komt, is volstrekt onduidelijk. Want
wat Kabila voorstaat, behalve de vernietiging van het corrupte Mobu-
tu-bewind, weet niemand precies.
Toch loopt Kabila al vanaf de Kongolese onafhankelijkheid mee in de
politiek. Dat hij de indruk wekt een goedmoedige grootvader te zijn,
dat hij van de blauwe knoop is, dat hij uit een welgesteld milieu uit Ka-
tanga komt, dat hij in Parijs filosofie gestudeerd heeft, dat hij in de da
gen rond de onafhankelijkheid lid was van de Pan-Afrikaanse bewe
ging van Patrice Lumumba en dat hij na diens dood in het verzet ge
gaan is, die feiten zijn algemeen bekend.
Maar wat hij met Kongo voor ogen heeft, is voor de buitenwereld veel
minder duidelijk. Dertig jaar lang heeft hij, betrekkelijk comfortabel, in
de jungle en in Kongo's buurlanden gebivakkeerd. Hij en zijn toenma
lig leger van tweeduizend soldaten ondernamen weinig. Een gijzeling
van een Nederlandse biologe en drie studenten, die na betaling van
een losgeld van een miljoen gulden vrij kwamen, en naar men zegt
handel en smokkel van wapens en diamanten.
Pas toen het machtsevenwicht in de regio zich door de burgeroorlog
tussen Tutsi's en Hutu's zodanig gewijzigd had, dat hij met betrekkelijk
geringe inzet en met steun van de Rwandese en Oegandese presiden
ten kans had op succes, begon Kabila zijn offensief. Daarbij verzuimde
hij contact te zoeken met de goed georganiseerde burgerrechtbewe
ging in Zaïre, nam hij niet deel aan het democratiseringsproces en ver
meed de de gekozen Nationale Raad, een samenwerkingsorgaan van
oppositionele krachten.
Kabila heeft zijn leven lang op de macht gewacht. Of hij bereid is die
meteen in democratische verkiezingen weer ter discussie te stellen, lijkt
daarom uiterst twijfelachtig. Daarenboven berust zijn overwinning
voor een deel op de steun die hij vanuit Rwanda en Oeganda verkre
gen heeft. Voor het andere deel is het einde van de Koude Oorlog ver
antwoordelijk. Mobutu heeft als bondgenoot van het Westen tot voor
kort altijd op steun van de Verenigde Staten, Frankrijk, België en het
blanke Zuid-Afrika kunnen rekenen.
Wat het voor het machtsevenwicht in de regio betekent dat de nieuwe
president van Kongo afhankelijk is van zijn collegae in Rwanda en Oe
ganda, kan niemand voorspellen. Wel dat er nog enige tijd en vermoe
delijk behoorlijk wat onrust over heen zullen gaan, voordat in dat deel
van Afrika rust, democratie en voorspoed zullen heersen.
Londen - De voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken,
Malcolm Rifkind, heeft een internationaal onderzoek wegens oor
logsmisdaden tegen de Servische president Slobodan Milosevic
gedwarsboomd, aldus de Britse krant The Observer. Rifkind zou
zijn vetorecht hebben gebruikt tegen het Amerikaanse voorstel
om belastend materiaal tegen Milosevic van de Britse en de Ame
rikaanse geheime diensten over te dragen aan het Joegoslavië-
Tribunaal in Den Haag.
Ramallah - Een Palestijnse makelaar, die Arabische grond ver
kocht aan Israëliërs, is in Ramallah vermoord aangetroffen. Op 8
mei werd ook al een Palestijnse makelaar vermoord in de buurt
van Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever. De Palestijnen be
schouwen verkoop van Arabisch grondgebied aan Israëliërs als
hoogverraad.
Chittagong - Een wervelstorm in Bangladesh heeft gisteren aan
zeker 350 mensen het leven gekost. Dit hebben de Bengaalse me
dia gemeld. De meeste slachtoffers vielen nabij Cox's Bazar.
Utrecht - De staking bij de Franse spoorwegen is zo goed als
voorbij. Vandaag (20 mei) rijden de meeste treinen naar verwach
ting weer normaal. In Italië daarentegen verwachten de spoorwe
gen de komende dagen vertragingen. Daar zijn stakingen aange
kondigd tot morgenavond.
(ADVERTENTIE)
I
i:
V'
Mignon, de rnr-ési
legendarische van alio
Panier modellen, zit nu in
een stevig etui. Da( geeft
perfecte bescherming aan
die 2 0 PaiTferfjes.
Geen overbodige luxe,
want ze zijn voorzien van
een geurig en delicaat
Havana dekblad.
Mignon de Luxe 7,50.
