DE STEM
4Dal gedraaf hoeft
van mij niet meer'
mi
i
luizen duur?
Enthousiasme voor
nieuw ontwerp
Van Abbemuseum
Concurrenten eisen
meer ruimte
van Endemol-HMG
Dynamo 1998 lijkt
nu al verloren zaak
ferda Havertong uit Sesamstraat naar volledig herstel na auto-ongeluk
ïdra 076-5811733
tous 0162-688084
werk is ijzersterk
ussenbedrijf
ECHTSHULP
irken
ileman-Leendertse
Escort Roosendaal
Silverchair: pubers
vormen een wereldband
Kleintje
[je
D1
Radio en tv
bij Pinkpop
I 1997
X 6f
leuke meisjes, echtpaar
gay, sm slaaf
Tel. 06-53568099.
Privé
ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D6
Gids
,ntasy...Wij vrijen echt!
Ia 21Saskia 22, Kim 22, Sylvia 24
■Karin 32 Haagweg 456. 076-53n9arv
|er met 3 meisjes. Speelhuislaan Rn
Annabel Demi. 11-19 u.
i ontv.in
|7 dg.v.
1211197.
li si. 20
l+Fr.+int.
t 100,-
lKlundert
uur
Iw buik?
I.ontv. u
341241
TANJA STRIPTiS
alle gelegenheden div an
tel:0165-388543.
Privé 99
Ma-za. 11-22
2e Pinksterdag geopendi
Tel. 076-5221051
Goed, beter:
Algemeen
■ivoor inbraakbeveiliging.
:en dagen in de week, voor al uw voor-
'nheden. Tel. 076-5650800.
P3WERK
INDEN
EUREN
P9
dsbedrijf
[en
Admin.advies
BOEKHOUDER
voor adm. en aang.biljet
Slagboom, Marijke Meustr.
100, Breda, Tel. 5214282,
luridisch Advies
maar belemmerd door te hoge kosten?
j juridische hulp door ervaren juristen
aan arbeidsrecht, woon- en huurrecht, 9
jferingenrecht (ziekte, WW en WAO),
pntractenrecht enz, enz.
pISCH SUPPORT" 076-5309830
intake en kostenindicatie.
De klap van 26 september
1995 dreunt nog steeds na.
Een zwaar auto-ongeluk
leverde Gerda Havertong
achttien ribfracturen, in
wendige kneuzingen, een
gebroken stuk nekwervel,
een gebroken bekken en
eenklaplong op. Dankzij
een indrukwekkend ge
vecht stevent de actrice af
op totaal lichamelijk her
stel. Maar haar kijk op de
tvereld is voorgoed gewij
zigd, blijkt uit het recent
verschenen boek 'Fron
taal'. Aan het woord Gerda
Havertong, alweer 11 jaar
een vertrouwd gezicht in
detv-serie 'Sesamstraat'.
ter
Ivernieuw-
Iking, go-
>n andere
z. heden.
srmans
IB.V.
|5614873
jrken
br u alle
bvt. totale
0117-
'-492581
teur
Delkast
t garantie
ïkosten
1-5227774.
Eter:
Klusbedrijf
Tuinhuisjes en schuurtjes
op maat. Prielen van
hardhout.
Klusbedr. Sprenkels
Tel: 0165-388435.
B.g.g. 0165-341405.
Voor al uw
Nieuwbouw
en grote en kleine ver-
bouwingswerkzaamheder
076-5214984.
Schilderwerk
Schilderwerk
gevraagd. 076-5208167.
Stofferingen
Ad Schillemans
Vloerbedekking Gordijne
Laminaat. Bezoek onze
showroom. Bekend om
onze goede service.
Tel. 0167-56676!
Verhuizingen
uit Hulst,
neer dan 35 jaar een begrip
It gebied van meubeltransport
or heel Nederland en België
net vakkundig personeel.
DDERLIFTEN-volledige verzekering,
i - 313034 - 311698, Fax: 313692.
Ll/K
li»iAnja van den Akker
IU dit boek geschreven om te zorgen
fit het ongeluk en de gevolgen niet zou-
'avemgen in mijn geheugen. Het was
mei een hoogtepunt als een dieptepunt
in mijn leven. Alles lijkt je uit handen te
lijn pingen. Ik wil blijvend herinnerd
rnrien aan de dingen die er werkelijk
it doen in het leven.
slotwoord uit Gerda HSVërtoügs
teek Frontaal, dat ze opdraagt aan haar
ader en moeder in Suriname. Een open-
tóg verslag van de frontale strijd die
re moest aangaan met haar eigen lijf.
Maar dat niet alleen. Frontaal heeft iets
rcgvaneen biecht. Een soort schuldbe-
lintenis aan haar ouders die ze heeft
;en in Suriname. Aan haar
fetter Zuléma en haar ex-man. Maar
«kaan al die vrienden en bekenden met
a ze eigenlijk nog iets goed te maken
U.
Ha Havertong denkt even na over het
biecht. Met op de achter
fond de stilte van het Epser platteland,
fee woont samen met haar man Roe-
'i «Het is de eerste keer dat ik het
'oord biecht hoor in verband met mijn
«k. Als je alles zo opsomt, moet ik je
een deel gelijk geven. Teruggewor-
ffflop mijzelf in het ziekenhuisbed liet
«iedereen de revue passeren. Het waren
"is de dingen waarvan ik in mijn
«Ie binnenste wist: 'Die moet ik nog
in orde maken'. Gek genoeg waren
•fijne dingen steeds van voorbijgaande
ad."
'tinje boek: 'Inprincipe heb ik wei
tor mijn ouders betekend.' Eén zin
naar ik vermoed, veel verdriet ver-
Zeker voor iemand met een Suri-
Hffluse achtergrond.
Havertong schiet in één klap
®ntbaar vol. „Dat heeft inderdaad alles
•maken met het fundament dat ik heb
!en. Als ik er nu over praat, ont-
'•rthet me direct weer. Als meisje van
jaar ben ik uit Suriname weggegaan.
'a®ijn afstuderen in Nederland ging ik
Ik was iemand geworden en ik zou
is land gaan opbouwen. Na vier jaar
n 'k dat opbouwen wel gezien. En mijn
- nam wederom afscheid van me.
ier zei ze: 'Nu heb ik het gevoel dat
VOorgoed is.' Toen mijn dochter
c®a in augustus 1995 vertrok om een
-"tin Amerika naar school te gaan, be-
Br| ik dat opeens des te beter. Het is
jezelf losgeweekt
iSgi
Ik ben niet rancuneus, wantik geloof in het lot. Maar dit stuk noodlot had ik niet voor mezelf bedacht.
ie v"f ou<^ers was ^et n°g erger: al
to hinderen zijn vertrokken. Eigen-
v>nd ik het niet meer dan vanzelf-
jL ®c' dat ik nu naast mijn moeder
io z^n' *-emeer omdat het niet
loed n' ^aar ^aat' wee^ m^n
kii m(T ons raet kwalijk neemt, maar
l t ™aagt altijd het gevoel dat ik
111 de steek heb gelaten."
■«mT? 2e® e °°'c at et e tra9tek
linde land is dat ouders hun
tinb't" !noeten laten gaan, om elders
er leven te kunnen opbouwen.
iar'C('ei ™eer- Het voelt als het loslaten
*'3ara rSenfeeid. Op naar het land
namean w navelstreng vastzit. Suri-
End's e® s°ort kind van Nederland.
iL. nderen van Suriname zijn klein-
Öat p en van Nederland. Met als gevolg
een 2eker dilemma ontstaat."
n'j leer trof, is dat je serieus hebt
overwogen om definitief naar Suriname
te gaan als je niet meer beter zou worden.
Ondanks de diepe liefde voor je echtge
noot Roelof.
„Dat meende ik echt. Hoewel het niet he
lemaal eerlijk richting Suriname zou
zijn. Want ik heb mijn beste krachten
hier gegeven en niet daar. Ik zou als ge
handicapte in Nederland niet op mijn
plaats zijn. In een geïndustrialiseerd
land als dit is geen vorm van onthaasting
mogelijk. Een gehandicapte heeft geduld
nodig. En Suriname is absoluut gedul-
Ervaar je de wereld om je heen dan zó
stressig?
„Voor een gehandicapte wel. Daarom
begrijp ik het ook dat de collega's van
Sesamstraat tijdens mijn ziekte niet per
soonlijk zijn langsgeweest. Hoe vaak heb
ik zelf niet een krabbeltje gezet op een
kaart voor een zieke collega. En als ik er
die dag niet was, vond ik dat jammer. In
plaats dat ik zelf even een kaartje
kocht."
Je hebt het boek opgedragen aan je ou
ders, maar je vader komt nauwelijks ter
sprake, althans in emotioneel opzicht.
„Toch heb ik een sterke band met hem.
In emotioneel opzicht beantwoordt hij
heel goed aan wat ik als vrouw bij een
man zocht en nu bij Roelof heb gevon
den. Mijn vader was vroeger een strenge
man. Tegenwoordig is hij mild. Flink,
maar ook ontredderd. Zijn grote liefde is
hem afgepakt: mijn moeder is dement.
Hij doet alles voor haar. Wassen, koken,
alles.
Hoe zie je je eigen moederschap?
„Als een soort zelfzuchtigheid. Je doet
het absoluut voor jezelf. Je bent in die
eerste periode heel erg bezig om je kind
naar je hand te zetten. Maar je kunt niet
aan het kneden blijven. Je staat tegen
over een individu. Wanneer moet je je
grenzen verleggen, wanneer niet? Daar is
geen recept voor, dat vind ik moeilijk
aan opvoeden. Je kunt ook enorm veel
van je kind leren. Zuléma houdt mij re
gelmatig een spiegel voor."
Je schrijft in je boek: 'Ik wist wel dat ik
sterk was, maar dat ik zo sterk was, dat
wist ik niet. Zonder anderen krijg je ook
niet de volledige kracht. Ik heb op be
paalde momenten niet gebeden, omdat ik
niet wist hoe erg het met me was.'
Bid je alleen als het heel erg gesteld is
met je?
„Dat is het hypocriete van mensen zoals
ik, die een andere interpretatie aan het
geloof hebben gegeven. Die niet meer da
gelijks op hun knieën vallen en bidden
zoals ik dat van mijn ouders heb geleerd:
ogen dicht en handen gevouwen. In ga
regelmatig in gebed met mezelf en de
dingen om me heen. Dan dank ik god,
liever gezegd de bovennatuurlijke kracht
die me helpt. Ik heb een welles-nietes re
latie met god en hij wint altijd. Daarom
weet ik dat hij er is. Ik kom altijd weer
bij hem terug."
Ben je bang voor de dood?
„Ik ben niet zozeer bang voor de dood,
meer voor de manier waarop. Eén keer
heb ik gedacht dat ik echt doodging. Dat
was ongeveer een maand na het ongeluk.
Ik had het gevoel dat mijn lijf steeds
meer opzette, dat ik zou barsten. Ik heb
's nachts een bandje ingesproken voor
Roelof, dat Zuléma later toevallig
vond en opzette. Ik heb letterlijk
doodsangsten uitgestaan. Niet zozeer
om te sterven, maar meer om het ge
voel dat niemand achteraf zou heb
ben geweten hoe dat was gebeurd.
Ik wilde niet roemloos tenonder
gaan."
In je boek zeg je het mooi: 'Ik had
het gevoel dat de trein doordender
de en dat ik nog net op de laatste
wagon kon springen.'
„Dat gevoel klopt helemaal. En als je
zo'n sprong hebt gemaakt, worden
alle kleine dingen in het leven ontzet
tend belangrijk. Ik heb veel geleerd,
maar daar had ik het ongeluk niet echt
voor nodig. De vraag: 'Waarom is dit met
mij gebeurd?' impliceert direct: 'Waarom
ik niet, dus een ander wel?' Gelukkig heb
ik die vraag gauw kunnen loslaten. Maar
ik ben niet zover dat ik zeg: Wat fijn dat
ik dit heb meegemaakt. Er zijn dingen
losgemaakt en daar ben ik heel dankbaar
voor. Maar er moet wel méér komen. Ik
ben niet rancuneus, want ik geloof in het
lot. Maar dit stukje noodlot had ik niet
voor mezelf bedacht. Toch krijgt ieder
een wat hij aankan. Je spreekt onaange
boorde krachten in jezelf aan."
Is dat niet alvast een stukje antwoord op
je vraag Waarom is dit met mij ge
beurd?'. Datje nu beseft wat voor inner
lijke kracht je bezit, een kracht die je de
rest van je leven inspireert?
„Nee, ik kan niet accepteren dat dit op
deze manier zichtbaar heeft moeten wor
den. Hoe moet ik alle ervaringen inclu
sief dié van de laatste anderhalf jaar in
elkaar vlechten? Als dat me lukt, dan zal
ik misschien zeggen: Ik zou mijn leven
willen overdoen, inclusief het ongeluk.
Nu zeg ik dat niet. Het drama heeft nog
geen plek in mijn hart."
„Ik heb wel geleerd dat ik nooit meer op
lange termijn mag denken. 'Revalide
ren kent geen agenda', heb ik een
keer jankend uitgeroepen. Ons li
chaam hebben we maar in bruik
leen gekregen. Als het niet werkt, moet je
nooit gaan plannen wanneer het wel
weer zal functioneren. Voor veel gezonde
mensen is 24 uur per dag niet voldoende.
Ze hebben het te druk met hun werk.
Maar als je plotseling gestrekt ligt, gaat
alles gewoon door, weet ik nu."
Is dat geruststellend of teleurstellend?
„Het hangt ervan af hoe je in het leven
staat. Hoe belangrijk
werk voor
je is. Al
dat ge- .styMi'?,
Gerda Ha
vertong: „Ik
heb letterlijk,
doodsangsten
uitgestaan.
11 i i
ZATERDAG 17 MEI 1997
Eindhoven - Het nieuwe ontwerp van architect Abel Cahen
voor de uitbreiding van het Van Abbemuseum in Eindho
ven is met enthousiasme ontvangen. De bouwkosten bedra
gen ruim 48 miljoen gulden. Als er geen onvoorziene obsta
kels opduiken, kan het vernieuwde museum in het najaar
van het jaar 2000 de deuren openen.
Cahen maakte al eerder een
ontwerp voor de uitbreiding.
Omdat daarvoor weinig vier
kante meters beschikbaar wa
ren, tekende hij als het ware
een nieuwbouw over het be
staande gebouw heen. Daar
door zou de bakstenen voorge
vel verdwijnen, evenals het ka
rakteristieke klokkentorrentje.
Met name daartegen verzetten
zich de plaatselijke stichting
Behoud het van Abbe en twee
andere landelijke instellingen.
Zij vinden dat het bestaande
gebouw, een ontwerp van de
vermaarde architect Krophol
ler, moet blijven zoals het is.
De rechter stelde de tegenstan
ders van het eerste plan Cahen
in het gelijk. Daarop besloot de
gemeente hem andermaal op
dracht te geven om een ont
werp te maken. Omdat uitbrei
ding op het bestaande terrein
onmogelijk was, besloot de ge
meenteraad meer vierkante
meters ter beschikking te stel
len. Volgens Cahen is zijn
tweede ontwerp net zo mooi, zo
niet mooier dan het eerste.
Het voorziet in de bouw van
twee van elkaar gescheiden
blokken achter het oorpsron-
kelijke museum. Het ene,
waarin de tentoonstellings
ruimten komen, is aan drie zij
den omsloten door water. Om
dat te bereiken wil Cahen het
langs het museum stromende
riviertje de Dommel verbreden.
Het expoblok heeft twee lagen,
met daar bovenop een ruimte
waarin kunstenaars kunnen
werken.
Het andere gebouw ligt aan ge
ne zijde van het water. Daarin
komen onder meer een aula,
een restaurant en werkruim
ten. De beschikbare ruimte in
het museum wordt ruim drie
keer zo groot. Die uitbreiding
is nodig om de internationaal
hoog gekwalificeerde collectie
eigentijdse kunst op een ver
antwoorde manier te kunnen
exposeren.
De bouw van het eerste ont
werp van Cahen zou 29 miljoen
hebben gekost. De gemeente
raad had daarvoor het licht al
eerder op groen gezet. Wethou
der Scherf van Eindhoven ver
wacht dat het niet moeilijk zal
zijn om dekking te vinden voor
de extra kosten die het tweede
ontwerp met zich meebrengt.
„Het nieuwe ontwerp levert
niet alleen een prachtig nieuw
museum op, maar het heeft ook
een grote meerwaarde voor de
omgeving", aldus Scherf.
FOTO WILLEM TEN VELDHUYS
draaf hoeft van mij niet meer. Mijn prio
riteiten liggen nu anders. Ik wil dichter
bij mezelf blijven. Mijn gezin, mijn fami
lie, die geven me innerlijke kracht."
Ondertussen is Gerda Havertong weer
bezig met Sesamstraat, waar ze inmid
dels 11 jaar een vaste 'bewoner' is. In het
najaar krijgt ze er een dubbelrol.
„Mijn hoofdmaaltijd is toch zingen met
de band en acteren. Maar daar ben ik li
chamelijk nog niet klaar voor. Ik zou het
jammer vinden als ik dat nooit meer zou
kunnen. Tenslotte ben ik pas 12
jaar 38. Hopelijk ligt er nog
een heel leven voor
Hilversum (anp) - De tv-producenten IDTV en D&D/K&B wil
len meer ruimte om zaken te doen met het HMG-concern (RTL,
Veronica) ten koste van Endemol. Dat heeft directeur R. Koorn-
stra van D&D/K&B gisteren bevestigd. Er lopen gesprekken
met HMG en Endemol waarin deze kleinere producenten aan
dringen op een wijziging in het contract van Endemol met
HMG.
Zowel de omvang als de duur van
het contract zou moeten worden
beperkt. Als dat niet lukt, over
wegen de kleinere producenten
een klacht in te dienen bij de Eu
ropese Commissaris voor de me
dedinging, Karei van Miert. Prof.
mr. T. Ottevanger van de Brussel
se vestiging van advocatenkan
toor Loeff Claeys Verbeke heeft
op verzoek van de twee produ
centen een concept-klacht opge
steld.
Ottevanger vindt dat Endemol,
dat eerst van Europees Commis
saris Karei van Miert niet mocht
toetreden als aandeelhouder in
HMG, nu via het megacontract
toch die verboden dominante po
sitie bij het concern heeft bereikt.
Het contract van Endemol met
HMG heeft een looptijd van tien
jaar. HMG heeft zich verplicht
jaarlijks voor circa 150 miljoen
bij Endemol aan programma's af
te nemen.
Bij Endemol en HMG wordt ver
baasd gereageerd op de actie van
de kleinere producenten. Het
contract ligt al een half jaar in
Brussel waar het getoetst wordt
op mededingingsaspecten. Ende
mol en HMG wijzen erop dat de
kleine producenten te lijden heb
ben onder teruglopende orders
van de publieke omroep. De com
merciële omroep, waartoe HMG
behoort, breidt zijn markt juist
iets uit. De klacht is dus aan het
verkeerde adres gericht.
Volgens Koornstra hebben ge
raadpleegde juristen gezegd dat
een klacht in Brussel kans van
slagen heeft. Klagen hoeft overi
gens vermoedelijk niet omdat het
Brusselse Directoraat-Generaal
voor de Mededinging de zaak zelf
al bekijkt, aldus Koornstra.
Begin deze week kwamen de bon
den over de vloer bij IDTV we
gens dreigende ontslagen die di
recteur H. de Winter van het be
drijf in een vertrouwelijke brief
aan het personeel weet aan terug
lopende opdrachten van de pu
blieke omroep. Die zou 30 pro
cent minder programma's afne
men.
Van onze rtv-redactie
Hilversum - Radio 3FM staat
zondag en maandag geheel in
het teken van Pinkpop '97, dat
zijn 28e editie beleeft. Neder
land 3 besteedt nagenoeg de
gehele maandag aan het oud
ste nationale popfestival.
Zondag duiken achtereenvolgens
Jan Douwe Kroeske (12.04 tot
15.00 uur), Edwin Brienen (tot
18.00 uur), Mark Stakenburg (tot
21.00 uur) en Jaap Boots in de
muzikale klanken uit Landgraaf.
Maandag zijn de presentatoren
vanaf 9.00 uur present.
NPS, Vara en VPRO brengen op
Tweede Pinksterdag vanaf 12.10
uur een rechtstreeks bijna tien
uur durend tv-verslag, waarbij
alle podia aan bod komen, afge
wisseld met reportages en inter
views. Presentatie: Jan Douwe
Kroeske, Bram van Splunteren
en Marco Roelofs.
Van onze verslaggever
Eindhoven - Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat Dynamo Open Air
volgend jaar in de regio Eindhoven plaatsvindt. Het festival, dat op dit
moment voor het laatst in Eindhoven gehouden wordt, kan dan in ie
der geval niet in Budel terecht en daar had de organisatie juist haar
hoop op gevestigd.
Burgemeester J. Jorritsma van Cranendonck (de nieuwe gemeente
waarvan Budel deel uitmaakt) wil het hardrock-festival alleen binnen
zijn gemeentegrenzen als onderdeel van een totaal-plan. „Dat DOA
als tussenoplossing volgend jaar vast in Budel kan plaatsvinden is niet
aan de orde. Daar begin ik niet aan," aldus de burgemeester.
