E
Vakantie reizen
Schrijver José Rentes de Carvalho wil zijn Portugese stam-dorp redden
JAM REIZEN
.MAR TOURS
fssa «■SfSïaSÏKSÏ «i -
0NTEMAR REIZEN
üSTEM
E4
JRG
"Reizen en Recreatie"
J]K_
AL
ECIALE AANBIEDING
Het oorspronkelijkste kerkhof van Portugal is ongetwij
feld dat van het arme dorp Estevais. Het is een stokoud
kerkhof en de enige veranderingen die er sinds de Mid
deleeuwen zijn aangebracht, zijn de opeenvolgende gra
ven die er in de loop der tijden zijn gedolven en gedicht.
José Rentes
de Carvalho
Dagblad De L
i m b u r g
11
ZATERDAG 17 MEI 1997
iet ver
busreis.
Luxem-
:ht, Ech-
tserland),
'Hof van
stekende
eisdatum
530,-.
zen Sus-
lerk Bus-
31541.
Nabij CLERVAUX een ruime
4 p. stacar. t.h. met do/wc
op rust.camp. 0524-519151
De Rubriek
staat elke zaterdag in deze
krant en bereikt ca
2 miljoen lezers.
Dat mag u niet missen1
Inl.: Tel.: 073-6125225
Fax: 073-6157283.
Estevais sterft op zijn kerkhof
LTA Zon
mogelijk
a 528,-
AYS-SGR
92.66.66
Vlucht v.a. 395,-, vlucht
app./htl v.a. 545
PRIMAVERA Reizen (ANVR
SGR) 079-3426350
lortugal
verzorgde
Incl. veel
terbezoek
heen- en
otel 'Zur
enerwald.
I/8. All-in
Schmitz
n. Lid St.
drijf. Tel:
it na-
DEL 28/6
-5212073
ur)
iten) t.h.
pracht.
Janssen
814709.
KIRCHBERG. Volledig ver
zorgde 8-daagse busreis
Incl. excur. (Grossglockner'
Heilegenblut, Linz, Swa-
rovski, Kristallwelten, Inns
bruck), HP in luxe familie
hotel Metzgerwirt, verz
Reisdata 19-26/7 en 9-16/8
All-in prijs ƒ885,-. |n|.
Schmitz Busreizen Suste-
ren, lid St. Keurmerk Bus-
bedrijf. Tel.: 046-4491541
7-dgn SEE in TIROL, vertr,
o.a. 16/6 14,28/7 v.a
639,-. 7 dg SAALBACH-I
vertr. oa. 22/6 6/7 659,
Inkl. HP+exc. Winnemullé.
reizen, 0488-468655
(SGR/ANVR)
ALGARVE, Portugals zonnige zuidkust
m 27/6 vliegreizen inkl. appartement
an Eindhoven naar Faro
dagen vanaf 589,-
dagen vanaf 689,-
119,-. 3 Dagen autohuur vanaf 120,-.
doende plaats in het hoogseizoen!
ifo bij uw reisburo of bel
ortugalvakanties 079-3421691
UGAL
Algarve
rchten o.a.
Portupraia
SGR.
luxe villa
4/8 pers.
-3790097
MADEIRA
pp. incl.
698,-. (fly)
705,-.
DAYS-SGR
-692.66.66
ZONNIGE ZUIDKUST
Algarve. Div. badplaatsen
Hotel/App. 8 dgn v.a. 758
Vraag uitgebreide folder bij:
SUNPLAN HOLIDAYS-SGR
Profiteer! 073-692.66.66
ALGARVE vanaf Amster
dam of Eindhoven. Vlucht
al v.a./ 435,-. Vlucht, trans
fer, htl/ app. in sfeervolle
badplaats Monte Gordo al
vanaf ƒ595,-. PRIMAVERA
REIZEN (ANVR/SGR) 079-
3426350.
Bnformatie.
lEind vorig jaar heeft in
Estevais de oprichting plaats
gevonden van de ADLEM
:-tiacao para o Desenvolvimento
jade Estevais/Mogadouro,
Limging ter Bevordering van de
pikkeling van Estevais/Moga-
Voor Nederland en
jiiideren is de zusterorganisatie
pLEM-NL in het leven geroepen.
I,jjiitientallen leden.
'llisamenwerking met Intertrek in
XiHaag zijn twee wandelroutes in
rds-Os-Montes uitgestippeld die
dide in tien dagen kunnen worden
ipolgd. Vanaf mei dit jaar tot en
jitoktober kunnen de liefhebbers
ïititó. Een van de twee tochten
■atgepaard met verblijf in Estevais.
(lentes de Carvalho heeft ook
■eiichtaan autovakanties.
(mGirassol Vakanties heeft hij in
samenwerking met TAP Air Portugal
jelly-drives samengesteld met
Atlantische
Oceaan
overnachtingen in hotels. Een van
die routes leidt door Tras-Os-Montes
met natuurlijk een bezoek aan
Estevais. De overige twee routes
voeren door andere streken van
Noord-Portugal, door Minho en
door Douro Sul.
Pas verschenen is een gids met
17 wandelingen door Noord Portugal. Het
is geschreven door Roel Klein en voorzien
van actuele schetskaarten die speciaal
voor dit boek zijn getekend.
Alle wandelingen liggen in een halve cir
kel op enkele uren van Porto. De meeste
zijn per openbaar vervoer te hereiken.
Behalve routebeschrijvingen krijgt
de wandelaar ook informatie over
de diverse streken.
- Info Transmontaanse Post en
ADLEM-NL: 020-6910652
- Info Intertrek: 070-3450217
- Roel Klein, 17 wandelingen door
Noord Portugal. Uitg. Op Lemen
Voeten, prijs 24,50.
Door Hein Sluijter
lass Touringcar rechtstreeks naar
NTEMAR"*. Het beste aan de Costa.
oparadijs in Pineda de Mar (Spanje)
vertrek elke vr.en ma. t/m 17/10.
48,- p.p., 10 dg 603,- p.p. 11/7 HP 17 dg
613,- p.p. (+50,- p.p. RC) ook VP mog.
nog mog. Extra hoge kinderkorting met
vroegboekkorting indien u min. 3 mnd
<t.
iide gratis brochure: Montemar Reizen,
dijk 135, 5611 CB Eindhoven.
21 22 363 (aangesloten bij SGR).
xe busreizen C.BIanca, C.Brava, Salou.
165 zonder bijkomende kosten. Royal
(niet verplicht). ENKELE REIS C.BIanca
anbiedingen: Hotel Anabel hj'fan gedrukte en van illustraties voorziene
-TOi&cucuiue en van uiusiiaues vuuizieiie
entrum. Exc usie o^ ««brief, de Transmontaanse Post, waarin
C VÖV91P nf\*v4-V»r» r\l n4- /,M J,1 /I n m t/\w rt
Vertrek 30-5, 6-6 10 a t
d. Acuarium 2 vertr. elke ma en vr vanaf
uni 17 dgn 478 p.p. Lid SGR. Bel voor
omergids met vele hotels en app.
cherpe prijzen: 0478 - 581725.
mei 10 dgn. v.a. 348, juni
Tossa, 2 ster. htl. volp.10 dgn. 19/5 t/m
xtra hotels voorseiz. v.a. 289, hoogseiz-
hitterende rondreizen, div.data v.a. bw,
i met week strandvakantie. Bel en waag
040-2460560. Bijk. kst. Royal Class 5U,
arantief. 15 en adm.kstn 5.
ementen aan
3/7 en na 8/8
1-4026378
NG:
10 dgn. Htl.
pper/Pirineos
nes: Pimar
ski 269,-.
bpa 239,-.
249,-. Calella:
35,-. Marisol
i: Cap Salou
Angeles/San
289,-. Info:
077-3548884
REIZEN
en maandag
osta Blanca.
tsion Bendi-
39,- of Appar-
Dick van
369,-.Bus
elona, Beni-
irreviega v.a.
0521-321333
^JSREIZEN:
dag en maan-
oor 10 dagen
:a Brava hotel
Appart. van
f229,-, Salou
v.a. 379,-,
ƒ189,- tot
form hotel v.a.
irt. van 299,-
Busretours
Bel: 040-
r/sgr).
'97 10-17 dgn
otel"HP ƒ199
299. Boosten
045-5227777
AVA Juni/juli/
tel v.a. 199,-
024-3780024
htl. Aihambra" (VP),
aan de bouelvard
23-26-30 mei en
slechts 229! Pineda
Mar, htl Merce
bekend Rekro-hotel in hj
centrum van Pineda. 2^
HEr
de zalm voor
23-26-30 mei slechts
Waarom zou u meer
talen? Info/ g*at,s
Rekro Reizen,
4142233 (tot 22
SGR/Kijk ook op
Text pag. 5j1)
ÜBUSA/LIEGVAKANTIES-
Supervoordelige.
bus/vliegreis naar Llo
Mar, vertrek op 23/6 P
be
gidl
010
uur/ü
SBS-
luxe bus (met airco
verblijf
(V P/W
tess), 1 week
Hotel Don Jdan or ',ieati
Roy^'ciass/lncl. brandsto
en regiotoeslag) DP.,.,,
Info/gratis 9}f*?Lo3
Reizln, 010-4142233
22 uur/SGR). (SBS
Pag. 531).
sale vlucht van de jongeren, een schreeuwend
tekort aan banen en de inkrimping van het
landbouwareaal door de oprukkende aanplant
van eucalyptussen voor de cellulose-industrie'.
Later legt hij uit, dat waar ooit een eucalyptus
heeft gestaan, nooit meer iets anders zal groei
en.
De boom put de grond volledig uit. Er komt
geen vogel meer,, nog, gepn insect. En eucalyp-
;,Estmik is behalve in zijn directe tussen, mooie bomen in het landschap trou-
zej|s in.Pogtttgal onbekend. ïjet.ligt, Jjv.ens, zijn e^enp§g,tfpvinden in de lagere de-
ifenoordoosten van het land op zo'n negen- len van de provincie Waar de winters kort en
meter hoogte, verloren in het ruige, zeer zacht zijn. Het wemelt van die bomen.
Miljoenen staan er geregistreerd. Een doorn in
5
ober en klein is de begraafplaats van
Estevais, een authentiek verzamel
punt voor de duizenden dierbaren
bij leven het dorp hebben bevolkt. Een
rp reran de wereld, tot voor kort, nog
«ithad gehoord.
De bevolking van Estevais is vergrijsd. De vooruitgang lijkt er nog nauwelijks te zijn doorgedrongen.
hde landschap van de nauwelijks bereis-
provincie Tras-Os-Montes, wat Over De
>80 betekent. Voor veel Portugezen, vooral
(lilde grotere steden in het westen, ligt het
Wijk Over De Bergen, is het niet van be-
ïis het achtergebleven. Zoiets onherberg-
kun je maar beter mijden.
Wens is er nieuws uit het dromerige dorp.
wit gebeurde er ook maar iets en nu is er
«ais centraal staat en die sinds eind vorig
in het Nederlands als in het Portu-
8 verschijnt. De teksten zijn van de schrij-
!®et de twee vaderlanden: de Portu-
José Rentes de Carvalho
in Amsterdam wonend, bepalen
zijn geboorteland Portugal als Neder-
hete zomer in een koele bus naar de 6cuuullclallu x ai;> i,™a-
ast gereserveerde plaatsen in de bus, u td zjjn ieven en werk. Estevais is het dorp
p. B.v. 10 dgn. naar een vernieuwd 3 ster
lp.23/5 t/m 13/6 299, hoogseiz. 599,-
Vernieuwd 3 ster. htl. Calella volp. 10 dgn. ■inonöerd jaar
9-13/6 345 20/6 365. Salou, 3 s ei ïfamilie heeft er zeshonderd jaar gewoond,
iel 10 dgn. v.a. 348, juni v.a. 399, geboren vma Nova dg Qaia> egn
8'n driehonderd kilometer naar het wes-
81 lm de monding van de Douro, aan de
'kant van de haven- en wijnstad Porto.
José Rentes de Carvalho is Estevais
-stamdorp gebleven. Hevig zelfs.
BENIDORM appartemente Iteemoed en nostalgie maar ook met veel
nu P'P" ?!m n i """schrijft hij er in zijn boeken vele malen
p 9Tr'avp|Sn522-251121 - over de hele streek daar omheen, toe-
°P de lotgevallen van de personen die
T k COSTA BLANCA om| fan en geleefd hebben. En nu dus die
ALICANTE villa zwemb.,
slpk., 2 badk., z.g. voorvi
0032-89.715906
IIVOORJAARSKNALLERSli
het oog van Rentes de Carvalho.
Vele malen heeft hij Portugese en Europese in
stanties benaderd om te wijzen op de situatie.
Hij werd vriendelijk en welwillend te woord
gestaan. Maar de resultaten waren steeds nul
komma nul. De enige oplossing leek het zoeken
van de publiciteit. En als onderdeel daarvan
ben ik hier in Estevais.
Waar de gemiddelde leeftijd van de bewoners
70 jaar is. En waar velen de 90 al gepasseerd
zijn. Waar nog een handjevol kinderen te vin
den is. Op zondag zie je er wat meer, maar die
komen van elders als ze met hun vader en moe
der meemogen naar opa en oma.
Rentes de Carvalho wil koste wat kost voorko
men dat Estevais zijn definitieve einde vindt
op het eigen kerkhof. Terwijl hij ten overvloe
de vraagt om niet over de graven te lopen, wijst
hij op de absolute eenvoud die de rechthoekige
hoopjes zand uitstralen.
„Velen worden hier anoniem begraven," zegt
ijjj. „Vaak zopcjpr epig, herkenningsteken, Is
ook niet nodig. De mensen hier weten toch wel
wie waar ligt. Kijk, dit zijn middeleeuwse gra
ven en daar in die hoek rusten Arabieren uit de
tijd dat die nog heer en meester waren hier. We
weten echt niet meer wie het zijn, maar ze lig
gen er. Dit is werkelijk het enige oude kerkhof
van Portugal, dat in zijn oorspronkelijke staat
bewaard is gebleven."
Estevais is een gat. Eeuwenlang werd er ge
leefd van wat schamele graan- en wijnbouw,
van schapenkuddes. Een uitgesproken deso
laat oord. En dat moet het volgens Rentes de
Carvalho eigenlijk ook blijven. Maar wat wil
hij dan?
Wat meer leven in de brouwerij. Tegengas te
gen het pure wachten op de ondergang. Hij
zoekt heil in het toerisme. Maar wil absoluut
niet mikken op massatoerisme dat uitsluitend
zon, zee en vermaak zoekt. Vertegenwoordi
gers van die categorie zullen trouwens ver
veeld hun schouders ophalen voor heel Tras-
Os-Montes. Nee, het gaat hem om individuele
toeristen, die een actieve vakantie zoeken, die
van wandelen houden, van natuur en die men
sen willen ontmoeten.
Stilte
„Wij hebben hier zuivere lucht, stilte en in een
straal van zeker 100 kilometer rond Estevais is
er geen industrie. De natuur is schitterend,
soms woest, soms lieflijk." Zo verwoordt hij
zijn liefde voor dit dorp en deze streek. Hij die
soms maandenlang, verspreid over het jaar, in
Estevais woont in het huis van zijn ouders.
Op zijn visitekaartje staan twee adressen, dat
aan de Polsbroekstraat in Amsterdam Zuid-
Oost staat links onderaan en dat aan de Rua do
Casal, een zijstraatje van de Rua Central, vlak
bij de kerk in Estevais, staat ook onderaan,
maar rechts. Het staat er niet omgekeerd. Maar
wie ben ik om daar een betekenis aan te hech
ten, zo die er al is?
„Voor een bepaalde groep toeristen hebben wij
heel wat te bieden," meent hij. Hij hoopt ver
der dat er bij sommigen van die mensen tijdens
hun verblijf in Estevais of elders in de regio
een vonk zal overschieten. Dat ze zich hier zul
len vestigen. Dat ze er bijvoorbeeld een atelier
willen beginnen, dat ze een logement willen
uitbaten of iets wat daarop lijkt, dat ze een be-
®arvan is naar mijn mening te vinden
'«kerkhof. Rentes de Carvalho zegt dat
met zoveel woorden als we samen met
Spotgoedkope luxe fan paar collega's langs de graven lopen,
cfn HnnV "Malarat de Ma me wel duidelijk. Dit stukje do-
.9 mo) direi van naar schatting hooguit driehon-
veitrt "erkante meter en laag ommuurd, is voor
2 ;-4et alleen heilig, omdat zijn voorvaderen
maar ook een plek van angst. Want
he dodenakkertje sterft, tegen zijn zin,
,-2fj '®oment ook het dorp.
hof wordt naarmate de jaren verstrij-
voller en de huizen raken allengs le-
30 mei en -
229! Blanes, htl. Bev
Park*" (HP), het neus'f ri|S 191 jaar geleden woonden er nog 560
stun®»«aaEstevais. Nu zijn dat er ampeï 120.
'iA®en trekken weg. De laatste geboorte
o de, per ongeluk, vier jaar geleden,
is geen werk, er valt niets te bele-
zi]n zelfs geen winkels. De huizen die
ban, vervallen. Evenals het verlaten
je met zijn drie waarneembare ramen
eur in de enige echte straat van het
llti ua Central. Er zijn alleen drie cafés.
c'Pe zijn die altijd gesloten, maar als je
om fakt dat Je e™ ben je altijd
moet wei weten waar ze precies
*4»* aan de buitenkant zijn ze niet
teii'aar' hebben geen naam. Rentes de
ititj.0 DU' dah dih dorP rtmt doodgaat.
tHdu^'lH Transmontaanse Post, gericht op
v~"'j sif, ,,van wienden die er net zoals hij over
ftc i%i,TCn Seleden stelde ik met de nodige
6 Te* ijiïn. va,st dat niet alleen het dorp van
ro^fars, maar heel het noordoosten
1 Pr°viiicie Tras-Os-Montes het gevaar
w°estijn te worden, vanwege de mas-
José Rentes de Carvalho (67) heeft aan de
Universiteit van Lissabon Romaanse taal
en letteren gestudeerd en was als journa
list werkzaam in Brazilië en Parijs. Sinds
1956 woont hij in Amsterdam.
Hij heeft daar Portugese Letterkunde ge
studeerd aan de Universiteit van Amster
dam. Vervolgens heeft hij op diezelfde
universiteit vanaf 1964 tot 1988 Portuge
se Taal- en Letterkunde gedoceerd.
Zijn bibliografie omvat een groot aantal
publicaties in kranten, weekbladen, lite
raire en andere tijdschriften. In Portugal
werd hij in 1991 voor zijn literaire werk
onderscheiden met de rang van comm-
mandeur in de Orde van Hendrik de Zee
vaarder.
Hij heeft een twaalftal boeken (romans,
verzamelde korte verhalen en essays) op
zijn naam staan: Waar die andere God
woont (1972, veel herdrukken), Portugal,
de bloem en de sikkel (1975), De zevende
golf (1983), De juwelier en andere verha
len (1987), Montedor (1988), Portugal.
Een gids voor vrienden: een succesvolle
reisgids (1989, veel herdrukken), Lauren-
tiustranen (1990), Het miljoen, herinne
ringen en andere verzinsels (1991), Maza-
gran (1992), Wijngids van Portugal
(1992), La coca (1994) en reeent Tussen
jaar. Op stapel staat een reconstructie
van de geschiedenis van zijn familie van
af het midden van de vorige eeuw tot
1945. Begin 1998 moet het uitkomen.
Het merkwaardige aan de boeken van
Rentes de Carvalho is, dat hij ze, hoewel
hij goed Nederlands spreekt, altijd
schrijft in het Portugees en in mooi Ne
derlands laat vertalen door Harrie Lem-
mens, waarna de boeken meestal eerst in
de Nederlandse vertaling uitkomen en
enkele daarvan pas daarna in het oor
spronkelijke Portugees.
José Rentes de Carvalho op de voorouderlijke grond van Estevais.
drijf op poten zetten waar je paarden met een
gids kunt huren. Dat soort dingen. Periodieke
uitwisseling van fanfares kan ook. Hij ziet tal
vap| mogelijkheden. Om daarna de bureaucra
ten dié'hij jarenlang vergeefs heeft afgerend, te
laten zien, dat Achter De Bergen het leven niet
alleen bestaat uit oude, eerbiedwaardige men
sen, in alle rust wachtend op hun stervensuur,
maar dat er ook anderen zijn die dat leven wil
len oppompen tot een spannend omhulsel vol
adem.
Zoiets kan, hoopt Rentes de Carvalho, als een
voorbeeld werken voor de autochtonen die
vrijwel steeds een afwachtende houding aan
nemen. Ze zullen dan zien dat er andere wegen
in geslagen kunnen worden. Dat wat klein
schalige bedrijvigheid, gericht op toeristen, de
dorpen en de streek wakker zal maken.
De eerste, grote stap is eigenlijk al gezet. Dat
was een wandeltocht met honderd man door
een groot deel van Tras-Os-Montes vorig jaar
oktober, gecombineerd met een treinreis door
het dal van de Douro. Wonderlijk genoeg kreeg
Rentes de Carvalho die honderd Nederlanders
zo gek om met hem het Transmontaanse land
te voet te verkennen, veelal overnachtend in
tenten. Er werd 126 kilometer gelopen van Fel-
gar bij Mongorvo via Estevais noordoostelijk
naar Miranda.
Het werd een enorm succes met veel bijval van
de bevolking. Waar het op de eerste plaats om
ging, lukte. De kranten schreven erover en de
Portugese televisie besteedde er uitvoerig aan
dacht aan.
Riolering
De economisch ingeslapen, dun bevolkte pro
vincie die met zijn kleine honderdduizend kie
zers voor de huidige regering in Lissabon elec
toraal volstrekt oninteressant is, liet van zich
horen. De muis brulde. En die hoeft straks
weliswaar geen jumbo te worden, maar een
paard dat de wagen weer trekt, zou er toch wel
in moeten zitten.
Te beginnen in Estevais, het stokpaardje van
Rentes de Carvalho. Er is al water, elektriciteit
en telefoon in het dorp. Tot 1968 liep er echter
nog geen weg naar toe. Je kon er niet met de
auto komen. Alleen te voet of te paard of, zoals
Rentes de Carvalho zich uit zijn jeugd goed
herinnert, per ezel (Het Miljoen, herinnerin
gen en andere verzinsels, 1991).
Nadat die weg er, mede door toedoen van zijn
vader, was gekomen, zou er een kwart eeuw
helemaal niks meer gebeuren. Nu echter, om
de droom van Rentes de Carvalho te kunnen
vervullen, moet allereerst riolering aangelegd
worden en de waterleiding verbeterd. Dat kost
honderdduizend gulden, maar waar dat be
drag vandaan moet komen, staat nog niet vast.
Wel is er inmiddels de toezegging van de ge
meente Mogadouro dat de riolering er komt en,
niet onbelangrijk, dat het huisvuil zal worden
opgehaald.
Pension
Een tweede actiepunt is de bouw van een pen
sion. Maar die kan pas beginnen als de riole
ring is gerealiseerd. In afwachting daarvan
heeft Rentes de Carvalho 24 tweepersoonska
mers bij particulieren gevonden, onderkomens
die alle voorzien zijn van een badkamer, ver
warming en warm en koud water. Dat zit alle
maal wel goed, want ik heb in zo'n comforta
bele kamer overnacht en geslapen als een roos.
Het ontbijt was ontroerend. Voor één man
stond de hele tafel vol, inclusief een berg si
naasappelen afkomstig uit de boomgaard van
de dochter van de gastvrouw en een stapel
brood en andere levensmiddelen om een hele
foto's HEIN sluijter week van te leven.
Denk dus niet dat daar helemaal niets te bele
ven valt. Het is maar hoe je het bekijkt. Als je
met Rentes de Carvalho door Estevais dwaalt,
kom je ineens van alles tegen, dat je zonder
hem beslist niet gezien had. Hét dorp heeft zijn
eigen specifieke bezienswaardigheden.
Natuurlijk het kerkhof/Een halve kilometer
vanaf de kerk. De Casa Central door en dan
aan het eind aan de rechterkant. En vlak daar
bij, even de berg op in het bos, staat een 700
jaar oude kurkeik. Zo'n grijsaard zie je ook
niet overal ter wereld. Soms denken ze in het
dorp dat hij dood gaat, maar telkens weer
blijft het leven erin. Voor mij mag die boom het
symbool zijn van een straks stokoud maar
springlevend Estevais.
Zonneroos
Als je hier nog even verder naar boven loopt,
kom je op een plateau, waar twee kleinere en
ook minder oude kurkeiken meteen opvallen.
Ongeveer op die plek zijn sporen van de eerste
bewoning gevonden. Volgens Rentes de Car
valho is bewezen dat de resten 40.000 jaar oud
zijn. Hoe oud was Estevais ook al weer?
Van hieruit kijk je trouwens ook op de plaats
waar ooit een Romeinse villa heeft gestaan. Je
hebt er hoe dan ook in alle stilte een schitte
rend uitzicht. Overal om je heen wordt het oog
getrokken door een zee van witte bloemen met
in het midden een krans van paarsbruine punt
jes. Ze groeien tussen de stenen, langs de bos
randen, op de hellingen. Witte stipjes op een
mantel van groen. Het zijn zonneroosjes. Het
Portugese woord van zonneroos is... estevais.
Een bezoek brengen aan de oude wolfraam
mijn is eerlijk gezegd niet meer dan kijken
naar een gat in de grond. Maar er zit wel het
verhaal aan vast van de Duitsers die in de
Tweede Wereldoorlog dat harde metaal hier
kwamen halen voor hun kanonnen. Er waren
mensen in Estevais die daaraan hebben mee
gewerkt. Sommigen werden er schatrijk van,
maar trokken na de oorlog uit pure schaamte
weg uit het dorp.
Wijding
En wat te denken van de richtingaanwijzer
Estevais City 6, op dus 6 kilometer van het
dorp. Het dankt zijn bestaan aan grappende
Nederlanders. Daar ongeveer bevindt zich ook
de plek, waar Rentes de Carvalho van jongsaf-
aan vele malen een heilige daad pleegt. Elke
keer als hij Estevais op die afstand heeft gena
derd (en dat is steeds via die ene weg), moet hij
daar in de natuur, bij de dwaalplekken uit zijn
jeugd, plechtig tegen een boom plassen alsof
hij als kind van de streek de sacrale grond
steeds weer opnieuw wil wijden. Als hij in ge
zelschap is, verontschuldigt hij zich, maar de
handeling overslaan, doet hij nimmer.
Wat valt er verder nog te bekijken? Henrique,
de dorpsgek, misschien. Elke schaarse vreem
deling spreekt hij aan. En hij wil altijd met je
dansen.
Je hebt ook nog de 'heks'. In het zwart gekleed
tuurt ze vaak uit het open raam op de eerste
verdieping van haar huis, helemaal op het eind
van de Rua Central. Jagers begroeten haar
nooit, want het verhaal gaat in het dorp dat
wanneer je dat wél doet, je zonder buit huis
waarts zult keren.
Maar de heks blijkt een bijzonder vriendelijke,
oude vrouw waar je 's morgens minstens harte
lijk bom dia, goedemorgen, tegen moet zeggen.
Zeker als journalist moet je dat niet achterwe
ge laten. Want misschien beschikt ze toch over
magische krachten en werkt die groet precies
andersom. En is de inspiratie tot dit verhaal,
zijnde mijn jachtbuit uit Estevais, wel juist
aan haar te danken.
