'AAR,.,
DE STEM
'Het zijn
golfbewegingen'
'Poëzie op school in verdrukking'
Hein Simons (42) over de smartlap en het succes van Jantje Smit
Hugo Claus winnaar
Libris-liter atuurprij s
Junior Museumweek
gaat jongeren lokken
324
D1
100.000 gulden voor 'De Geruchten'
Eerste handboek voor het schrijven van gedichten
X 74
Ier
Jig bent, kan je reuin
jas pas 6. -Altijd veel
niet ballet. Nu mag <iat
it geld helpt u mij en
reumapatiënten. Graag-
Bank 7 0 7 0 7 0 8 4
Gids
Boor Hans Jacobs
get is een flard die ont
snapt uit een openstaand
autoraam...Ik zing dit lied
wor jou... Herinneringen
uit een ver verleden vliegen
het ene oor in en met een
vraagteken het andere oor
uit: Heintje? Heintje Si
mons? Mamaaaaaaaaaaaa?
Nee, het accent is anders.
h Breng witte rozen voor je mee,
0h lieve oma, waar 'k van hou, 't
is zo eenzaam zonder jou
Je hoort eerder het ruisen van het
IJsselmeer dan het golven van het
Limburgse landschap rondom
Kerkrede.
Het is Jantje Smit uit Volendam,
de nieuwe kroonprins van smart
lap. Maar de toon is hetzelfde als
dij Heintje, het onderwerp, het
succes, de leeftijd, het genre: de
smartlap, het levenslied, de
schlager. Binnen twee weken was
Jantje Smit aan de top te vinden.
Zomaar vanuit het niets.
En de tranen zijn al die jaren niet
verdwenen. Ook dertig jaar gele-
i toen de Limburgse nachte-
o il op moederdagmorgen zong,
welden ze op in de ooghoeken van
vele duizenden mama's:
later wanneer ik ga trouwen
hl ik een huisje gaan bouwen
Als je dan nog wel soms alleen
Kom dan bij mij in mijn huis
Het kraakt zacht in de groeven
van het zwarte vinyl. De aanloop
iot een van de mooiste moeder
dagliederen. Toch?
„Dank u", zegt hij. Heintje is
Hein Simons geworden.
Mama, de liefste van de hele we
reld ben jij
Oh lieve mama, je bent en blijft
altijd een voorbeeld voor mij
Hij was elf toen het begon. Het
mijnwerkerszoontje uit Kerkra
de. Het klinkt als het begin van
een streekroman. Mama is een
oeroud Italiaanse lied. Veel men-
i denken dat het lied speciaal
voor mij geschreven is. Nee hoor.
Grote tenoren hebben het al lang
voor mij gezongen en ik vond het
in een mooi lied. Ik was on-
indruk van Robertino die
het lied zong. Ik had in die tijd
't een beetje zo'n stem. Ik was
zo'n klein tenortje."
Ontdekker
Heintje ging met het lied naar een
talentenjacht en won. „Een
vriend van Addie Kleingeld, mijn
eigenlijke ontdekker, hoorde het
1 en tipte Addie. Kort daarop
we een telefoontje: of we
wilden komen praten. We hebben
Mama in het Nederlands opgeno
men en een half jaar later in het
Duits."
Het begin van een wereldsucces.
Alleen in Duitsland al zijn
60.000.000 Heintjes over de toon
bank gegaan. Gouden en platina
platen, reizen, problemen met de
Arbeidsinspectie, speelfilms, en
Heintje een Zündapp krijgt,
Hein Simons: „Het is leuk dat veel moeders nu nog een warm gevoel krijgen bij het horen van 'Ma
ma'. Mijn moeder vond het toen wel leuk, maar dat ze er tranen van in de ogen kreeg? Nee, dat geloof
ik niet.foto manfred esser
staat dat in alle kranten. En heeft
hij de baard in de keel of niet?
Mama je leerde me lopen
op eigen benen te staan
straks gaat die deur voor mij
open
om door het leven te gaan
Het geheim van het succes? „Het
klinkt misschien gek als ik het
zelf zeg: maar ik vond mijzelf
vroeger een fantastische stem
hebben. Ik denk dat het succes
daarmee te maken heeft. Daar
voor en daarna zijn er eigenlijk
nooit meer zulke grote zangers
geweest."
Of het misschien toen ook een be
tere tijd was voor een lied over
moeders? „Ik denk niet dat de
liefde van kinderen voor hun
moeder en die van de moeders
voor hun kinderen in al die jaren
zoveel veranderd is. Het is leuk
dat veel moeders nu nog een
warm gevoel krijgen bij het horen
van Mama. Mijn moeder vond het
toen wel leuk, maar dat ze er tra
nen van in de ogen kreeg? Nee,
dat geloof ik niet."
Maak je geen zorgen voor morgen
Mama, toe droog toch die traan
Na het vallen van de Muur kre
gen de Oost-Duitsers die Mama
alleen via de radio kenden, een
herkansing. Een kleine zes mil
joen platen werden alsnog ver
kocht en twee jaar geleden kwam
een house-versie op de markt.
Mama met een hartslag van 150.
Mama, je bent de liefste van de
hele wereld
Mama, de allerliefste van de hele
wereld
Mama is van alle tempi en van al
le tijden. Alleen de waardering
verschilt. Toen Hein nog Heintje
I I I I I
DINSDAG 13 MEI 1997
was, was Mama voor velen het
volkslied van de burgertruttig
heid. „Och, je kunt het niet voor
iedereen goed doen. In het begin
vind je die afkeuring natuurlijk
niet leuk. Het duurt een tijdje
voordat je er achter komt dat je
het niet iedereen naar de zin kunt
maken."
Duitsland
Daarom maar Duitsland? „Dat
had ook met de Arbeidsinspectie
te maken, maar later was het ook
van: nou als ze me niet willen,
dan laat maar."
Duitsland is het gebleven. Ter
wijl het in Nederland stil was om
Heintje en Hein, bouwde hij bij
onze oosterburen verder aan zijn
Schloss. Nog steeds treedt hij op,
zingt hij in grote tv-shows, deint
hij op de eeuwige Duitse Schla-
gerwelle.
De tijden zijn veranderd. Het le
venslied is in Nederland geen
vloek meer en een 'schlager' is
dankzij Radio Noordzee, Holland
FM, Paul de Leeuw, Borsato en
Frans Bauer van hamlap tot bief
stuk gepromoveerd.
Hij spreekt uit ervaring: „Het
zijn golfbewegingen. De muziek
is een gigantische industrie. Als
er twee succes hebben, willen ze
allemaal mee-eten en maken ze
allemaal ongeveer hetzelfde. Dat
duurt een tijdje en dan hangt het
de mensen weer de keel uit."
Later wanneer ik ga trouwen
Zal ik een huisje gaan bouwen
Als je dan toch wel eenzaam bent
Kom dan bij mij in mijn huis
„Dan denken ze dat het Engels
het weer helemaal is. Maar ga
nou niet de tekst vertalen: dan
blijft er niet veel goeds over. In
het Engels klinkt het zo mooi,
maar als je het in het Nederlands
zingt, vinden ze het zeikerig."
Video's
Het gaat goed met Hein. Hij is 42.
Hij zingt nog steeds en de nachte
gaal uit het verleden heeft gou
den noten op de bank achtergela
ten. Hij heeft een tijdje in sport-
kleding gedaan, maar dat heeft
zijn broer van hem overgenomen.
„Ik zit er alleen met geld in." Hij
deed in video's, maar besloot ook
dat van de hand te doen en ge
woon weer alleen met zingen be
zig te zijn. In Duitsland, voor de
Nederlander al dertig jaar de mu
zikale Heimat. „Nee niet in Ne
derland. Ik hoef weinig moeite te
doen om op te treden, waarom
zou ik het dan in Nederland zoe
ken? Bovendien zijn de gages in
Duitsland beter. Zolang mensen
het nog leuk vinden, zing ik."
Oh ja, Jantje Smit. Hij heeft het
Volendamse garnalenjong nog
nooit horen zingen. „Ik koop geen
platen, ik krijg ze altijd opge
stuurd. Als ik er eentje krijg, zal
ik naar hem luisteren."
Hij tracteert op een diepe zucht.
„Ik word er zo moe van. Niet om
die jongen, niet om Jantje. Maar
om de haverklap bellen ze of ome
Hein even kan zeggen wat hij er
van vindt. Dan voelt ome Hein
zich zo oud. Ik zeg dan: jongens
ik heb het al 3000 keer verteld.
Stop er nou mee."
Amsterdam (anp) - De Libris Literatuur Prijs 1997 is toege
kend aan de schrijver Hugo Claus (68) voor zijn roman De
Geruchten. De jury onder voorzitterschap van KPN-top-
man Wim Dik heeft Claus zonder stemming aangewezen uit
de zes genomineerden. Aan de prijs is een bedrag van
100.000 gulden verbonden.
Jury-voorzitter Dik schreef de
unanimiteit van de keuze voor
Claus toe aan de eigenzinnig
heid van de auteur, die schijn
baar moeiteloos alle registers
van de taal bespeelt.
De zes genomineerden waren
geselecteerd uit vierentwintig
titels die de eerste beoorde
lingsronde van 184 titels had
den doorstaan. De overige vijf
genomineerden krijgen eik vijf
mille.
Dat zijn A.F.Th, van der Heij
den (De tandeloze tijd 3: Het
Hof van Barmhartigheid en
Onder het plaveisel het moe
ras), Abdelkader Benali (Brui
loft aan zee), Margriet de Moor
(Hertog van Egypte), Wanda
Reisel (Baby Storm) en J.J.
Voskuil (Het Bureau 2: Vuile
handen).
De Geruchten beschrijft vanuit
meer dan twintig per hoofdstuk
wisselende perspectieven de
reacties in een Belgisch dorp op
de deserteur René Catrijsse, die
in de jaren zestig als een ware
leproos terugkeert van de op
stand die zijn leger in het hart
van Afrika moest neerslaan.
Het jury-rapport roemt het sa
tanisch genoegen waarmee
Claus, evenals in Het verdriet
van België, het gekuip en ge
konkel, de roddel en achterklap
beschrijft van de dorpelingen
rond de hoofdpersoon.
De lezer moet als het ware in
het roddelcircuit duiken, en
komt er dan achter dat sommi
ge verhalen wel onwaar moeten
zijn.
Hoewel De Geruchten vaak is
vergeleken met vroeger werk
van Claus - met name De Mets
iers (1950) en Omtrent Deedee
(1963) - vindt de jury het tref
fender een internationale ver
gelijking te trekken. Onder
meer William Faulkner paste
het procédé van diverse stem
men die het verhaal vanuit elk
hun eigen perspectief vertellen
toe in As 1 lay dying.
De Vlaming Hugo Claus is de
meest bekroonde auteur uit het
Nederlandse taalgebied. In
1984 kreeg hij de Staatsprijs
voor Vlaams verhalend literair
proza 1981-83 voor Het ver
driet van België.
In 1986 viel hem de Prijs der
Nederlandse letteren ten deel
voor zijn gehele oeuvre. Dat
jaar kreeg hij tevens de Her
man Gorterprijs voor de ge
dichtenbundel Alibi.
In 1994 ontving Claus de VSB-
poëzieprijs voor De Sporen.
Ook in 1994 kende de Maat
schappij van Nederlandse Let
terkunde Claus de Prijs voor
Meesterschap toe. Dit jaar ont
ving Claus al de Pier Paolo Pa-
solini Prijs 1997 voor zijn gehe
le werk.
Amsterdam (anp) - De Stichting Museumjaarkaart (SMJK) wil
het museumbezoek onder jongeren stimuleren. Het plan is in
1998 een Junior Museumweek voor kinderen tot 12 jaar te or
ganiseren.
Uit onderzoek van het Sociaal
Cultureel Planbureau (SCP)
bleek onlangs dat de belangstel
ling voor kunst en cultuur de
laatste twintig jaar is toegeno
men. Die stijging geldt echter
niet voor de jongere generatie:
onder kinderen daalt het mu
seumbezoek.
Het rapport van het SCP laat zien
dat het museumbezoek van de
jeugd tot 12 jaar grotendeels af
hangt van hun ouders en scholen.
De meeste pubers laten musea
grotendeels links liggen, maar na
hun twintigste krijgen jongeren
vaak weer wel belangstelling
voor het museum. Hoe vaker ze in
hun jeugd naar kunst hebben ge
keken, des te vaker stappen ze la
ter zelf een museum binnen.
Het onderzoek is voor de SMJK
aanleiding zich te richten op de
jeugd tot 12 jaar, omdat daar de
basis wordt gelegd voor het latere
gedrag. Het organiseren van een
Junior Museumweek past in het
beleid van het ministerie van On
derwijs, Cultureel en Weten
schappen om de cultuurpartici
patie onder jongeren te bevorde
ren. De Junior Museumweek valt
mogelijk samen met de herfstva
kantie en geeft de helft korting
op de entree.
Om het museumbezoek te stimu
leren, begon de SMJK 17 jaar ge
leden het Nationaal Museum
weekend, dat dit jaar werd omge
doopt tot Museumwandelweek-
end. Ruim 850.000 bezoekers
vonden op 12 en 13 april al wan
delend de weg naar een museum.
Een recordaantal van circa 450
musea deden mee aan het Muse-
umweekeind.
P ran den Berg
De 68-jarige dichteres en ro
manschrijfster Ankie Peypers
(winnares Anne Frank-prijs)
ffl de docente Kathinka van
Dorp (47) schreven Lees het
ogeenshet eerste handboek
voor het schrijven van gedich-
Bedoeld voor de doe-het-
«vers thuis en voor docenten
(Nederlands) in het primair-
voortgezet onderwijs.
•Nee, er bestond nog geen echt
®dboek voor het schrijven van
Wichten", zeggen de samenstel-
ets- „Vandaar. Raar toch wel,
fflt veel mensen schrijven ge-
wten. Onder wie hele horden
"Meren en jongeren. Veel meer
n wij weten, denk ik. Vaak we-
1 ouders het niet eens. Omdat
gedicht iets zeer persoonlijks
besondanks beperken de les-
0 op de meeste scholen zich
Hi u tot Bef lézen van ge-
1 n en wordt de leerling en-
gevraagd wat een schrijver
m een gedicht heeft willen zeg-
De dingen die de jongeren er zelf
,len' Wijven onbesproken. Zijn
Mergeschikt. Laat staan dat
"et maken van gedichten
aandacht wordt besteed. Maar
wat zou er gebeuren als de jonge
ren die thuis gaan spelen met taal
iedere week één lesuurtje onder
richt zouden krijgen in bij voor
beeld de basistechnieken van het
dichten? Die ontdekken dan hun
schrijfcapaciteiten en groeien in
hun ontwikkeling."
Boerenkinkels als ik reiken dan
nog niet verder dan: 'Ik hou van
jou, zoals de meeuw van zijn ka
beljauw'.
„Hahaha... Serieus: blijkbaar ben
jij het stadium van 'Ik hou van
jou en blijf je trouw' toch al ge
passeerd. Nou, dat is op de keper
beschouwd al heel wat. Want je
moet bij het schrijven van ge
dichten leren zoeken naar origi
naliteit. Naar een eigen manier
van zeggen. In het handboek vind
je gereedschap om zover te ko
men. Dat is een verrijking, omdat
je door zelf te dichten bestaande
gedichten ook anders gaat lezen.
Verplicht onderdeel van de basis
vorming in het voortgezet onder
wijs is creatief schrijven. Daar
mee wordt de hand gelicht?
„Nou, dat beperkt zich helaas tot
het schrijven van opstellen. Poë
zie is een ondergeschoven kindje.
In de eerste plaats om praktische
redenen: simpelweg omdat er tot
voor kort geen lesmethodieken
bestonden. Maar ook omdat de
lesprogramma's mudvol zitten.
Steeds weer wordt het onderwijs
overladen met vernieuwingen.
Dat wil overigens niet zeggen dat
docenten geen oog en oor hebben
voor het onderwerp 'schrijven
van gedichten'.
Onze cursussen worden uitste
kend bezocht. De maatschappij
in zijn geheel krijgt meer aan
dacht voor gedichten. Heel Lei
den hangt vol met gedichten.
Mensen tonen zich in overlijdens
advertenties steeds creatiever. Ze
nemen de gedichten als het ware
mee het graf in. Ook door de rap
pers en door de opkomende Ne
derlandstalige popmuziek is er
meer interesse ontstaan."
De Nacht van de Poëzie is uitge
groeid tot een cultureel festijn.
„Klein begonnen, maar inmid
dels volop in de schijnwerpers.
Inderdaad. Misschien dat ons
handboek voor nog meer mensen
de poorten opent naar beleving
van de poëzie. Een gedicht is als
een foto, een verhaal als een film.
De laatste ontwikkelt zich in de
tijd. Een gedicht staat. Drukt
veel meer een gevoel uit. Sugge
reert sterker tussen de regels
door. Je kunt een gedicht einde
loos herhalen. Net als een stuk
muziek. En steeds weer zul je er
iets nieuws in ontdekken. Er
staat vaak zo veel verleidelijks in.
En vergeet niet: iedereen heeft
poëzie in zich. Sommigen teke
nen liever of zitten graag achter
de piano. Is prima. Maar als je op
de een of andere manier niet echt
in aanraking komt met poëzie,
kun je er niet open voor staan.
Dan zul je je minderwaardig
heidsgevoel - ten aanzien van 'in
gewikkeld' en 'moeilijk te begrij
pen' - nooit van je af kunnen
schudden en ga je er zeer waar
schijnlijk niet mee aan de slag."
Uw handboek leert ons die drem
pel overwinnen?
„Wij zijn geen volk van poëzie-
schrijvers en dat zal dus niet een-
twee-drie radicaal veranderen.
Van-huis-uit noemen we ons een
volk van handelaren, van nuchte
re mensen. Maar veel mensen on
der ons staan wel breed te glun
deren als ze een gedicht van Von
del staan voor te dragen of iets
uit de Gijsbrecht. Dat hebben ze
van school overgehouden en is
blijkbaar iets speciaals. Het
handboek probeert drempels te
verlagen en handvatten aan te
reiken. Laat zien dat mensen tot
meer in staat zijn dan ze denken.
Dringt tegelijkertijd niets op en
laat ruimte voor de eigen stijl van
dichten."
U wilt die overwegend passieve
beleving van poëzie omsmeden
tot een meer actief genoegen?
„We zouden graag zien dat voor
beide veel aandacht bestond. De
eerlijkheid gebiedt te zeggen dat
basisscholen behoorlijk wat aan
dacht besteden aan gedichten. Ze
zijn met de kinderen flink in de
weer met rijmwoordjes. Er wor
den wedstrijden georganiseerd.
Prima. Maar in het voortgezet
onderwijs, weten we, stokt dat
helaas weer. Met behulp van het
handboek proberen we dat op
gang te brengen."
En wordt Nederland in de 21e
eeuw overspoeld met poëzie-ta-
lent?
„Nee, dat geloven we niet. Er
Ankie Peypers (rechts) en Kathinka van Dorp: Door de rappers en door de opkomende Neder
landstalige popmuziek is er meer interesse ontstaan.foto wfa gerunde de geus
moet weliswaar eerst héél veel
slechts worden geschreven voor
dat er iets zeer bijzonders ver
schijnt. Maar echte talenten bre
ken ook zonder het handboek wel
door. Wij leiden geen grote dich
ters op. Dat doet de schrijvers
vakschool. Wij proberen mensen
verder te ontwikkelen. Jouw
'meeuw die van kabeljauw houdt'
zou zich kunnen ontwikkelen tot
een bundel liefdeslyriek als je je
meer in de poëzie verdiept.
Als je bemerkt dat een gedicht
een zeer effectief en kunstzinnig
communicatiemiddel is. Iets dat
je niet van je afschrijft, maar
naar je zelf toe. Iets dat heel erg
van jezelf is en nooit meer uit je
geheugen verdwijnt. Dat je moei
teloos uit je geheugen kunt op
diepen en voordragen, ook al is
het gedicht misschien twintig of
dertig jaar oud,"
'Lees het nog eens, handboek voor het
schrijven van gedichten'. Uitgegven
door de stichting IVIO,. Postbus 37 in
Lelystad, prijs 34,50.
