Aan elke straf moet een einde komen Leiden verzorgt legaal illegalen DESTEM BINNENLAND Jacobs Breda Elect: de voordeligste winkel voor geluid, licht en C Gevangenisstraf hoeft geen verloren tijd te zijn. Je kunt met je verleden als boef en bajesklant wat nuttigs doen. Bij voorbeeld buurtvereni gingen voorlichten over inbraak-preventie, voor oordelen over ex-gedeti neerden wegnemen bij scholieren en aan crimi- naliteits-preventie doen door je eigen leven als voorbeeld te stellen aan de jeugd. ,1^ JBE op één iljM steenworp afs I fik gevestigd van 3^ woonboulevar Liesbosstraat 14 - Breda Princenhage - Frits Duijvestein: 'Ik benadruk altijd dat ik niet zielig ben, dat ik stomweg fout ben geweest en dat ik daarvoor ben gestraft. Maar ik heb ook recht op een einde van mijn straf.' foto rené manders Door Jeroen fan Sambeeck „Het werk en de ideeën van de Stichting Delinkwentie Samenle ving spreken me geweldig aan. Dat die jaren in de criminaliteit en ge vangenis niet weggegooid hoeven te zijn. Dat je daar toch wat aan kunt hebben". Dat zegt Frits Duijvestein (47). De ex- inbreker en -oplichter sprokkelde vier jaar aan gevangenisstraf bij elkaar we gens inbraak en oplichting. Hij is nu, met een vijftal andere ex-gedetineer den, als (vrijwillig) voorlichter verbon den aan de Stichting Delinkwentie Samenleving, Regio Zuid-Nederland. De organisatie heeft in Eindhoven haar kantoor en doet ook aan begeleiding (coaching) van ex-gevangenen. Duijvesteijn had het geluk na zijn de tentie in contact te komen met maten die al voor de stichting werkten. Na een intake-gesprek, trainingen in onder an dere presentatie-techniek en een tijdje met andere voorlichters meegelopen te hebben, was hij zo ver dat hij alleen op stap kon. „Zo'n voorbereiding heb je hard no dig," heeft Duijvesteijn ondervonden. „Je stelt je namelijk heel kwetsbaar op. Als ex-gedetineerde lever je je over aan het publiek en dat neemt geen blad voor de mond." „Ik benadruk altijd dat ik niet zielig ben, dat ik stomweg fout ben geweest en dat ik terecht ben gestraft. Maar ik maak ook heel duidelijk dat ik recht heb op een einde van mijn straf; net als een kind dat voor straf een tijdje niet buiten mag spelen of na moet blijven. Het is afschuwelijk dat iemand na zijn celstraf geconfronteerd wordt met op merkingen als: 'Jaren in de bak gezeten en dan heb je nog het lef om te eisen dat er een woning en een baan voor je gere geld worden'. Zo gaat het straffen ook na de gevangenisstraf gewoon door. De samenleving beseft onvoldoende dat zo een vicieuze cirkel ontstaat. In de fout, in de bak, uit de bak, niet aan de bak, in de fout." Uitgekotst Coördinator Corine van Steenveldt van de stichting - tevens echtgenote van een ex-gedetineerde - schildert de ge bruikelijke gang van zaken als iemand uit de bajes mag. „Je komt op straat en moet op zoek naar onderdak. Meestal ben je uitgekotst door je familie of kun je er maar korte tijd logeren. De ex-ge detineerde gaat zich dus inschrijven bij een gemeente en gaat naar een woning bouwvereniging. De praktijk leert dat je het met een gevangenis-verleden ge woon kunt vergeten dat je een woning krijgt toegewezen ondanks de hoge ur gentie. Dat komt omdat de ex-gedeti neerde geen echte economische en so ciale banden meer heeft met de plaats waar hij zich wil vestigen. Woning- bouwvereningen en gemeenten zeggen dan: Waarom hier? Probeer het maar ergens anders." „De betrokkene neemt vervolgens noodgedwongen zijn toevlucht tot zijn oude clubje dat hij beter kan mijden," constateert mevrouw Van Steenveldt. „Daar hebben ze altijd wel een slaap plaats, een drankje en een shotje voor een jongen die net is vrijgekomen. Ook hebben ze na een tijdje wel een zekere klus waar je aan mee mag doen." En de reclassering dan? „Die faalt bij de opvang en begeleiding van mensen die vrijkomen. Terugval in de criminaliteit is zo in feite ingebouwd in het systeem. Er zijn vooral veel te weinig opvanghuizen voor ex-gevan genenen, op enkele particuliere initia tieven na. Wij willen in Eindhoven in samenwerking met diverse instanties komen tot een opvanghuis en werken daar momenteel aan." Alles wel beschouwd is het niet ver wonderlijk dat veel ex-gedetineerden het gevoel hebben dat hun straf niet op houdt als ze uit de bak zijn. „Dat houd ik tijdens voorlichtings-bijeenkomsten steeds aan jongeren voor," zegt Duij vesteijn. „Als je in de fout gaat, al gaat het om een simpele winkeldiefstal, sta je meteen geregistreerd. Je krijgt nog heel moeilijk een baan. Allerlei dingen waar je nooit bij stil hebt gestaan, wor den na een detentie vreselijk moeilijk. Zo kun je voor een heleboel zaken niet meer bij een gewone verzekeringsmaat schappij terecht. Er is nog wel een mo gelijkheid bij een speciale maatschap pij maar dan betaal je premies die vele malen hoger liggen dan normaal. Aller lei landen waarvoor een visum nodig is, kan ik niet meer bezoeken omdat ik een bewijs van goed gedrag moet kunnen overleggen. Het is belangrijk dat jonge ren dit soort dingen horen. Dat ze we ten wat de gevolgen kunnen zijn van 'jeugdzonden' als vandalisme, winkel diefstal en drugsbezit. Ik spreek de jon geren ook aan op hun eigen gedrag en confronteer ze daar mee. Van mij, een echte boef, accepteren ze dat." Zwart-wit Volgens de voorlichter van Delinkwen tie Samenleving wordt zijn bood schap door jongeren mede daardoor goed ontvangen. „Er is wel een groot verschil tussen kinderen in de grote stad en het platteland. In de stad zeg gen ze mij eerder waar het op staat en willen ze me uithoren. Kinderen reage ren heel direct en zwart-wit. Die zeg gen: eigen schuld dikke bult. In Asten heb ik aan de andere kant ook wel eens een school meegemaakt waar blijkbaar iedereen probeerde mij te ontzien. Zo verlegen waren ze en zo goed waren ze opgevoed. Ik moest zelf op een bepaald moment zeggen: Kunnen jullie niet vra gen wat ik heb gedaan?" De ex-gedetineerden bij Delinkwentie Samenleving duiken behalve in scho len ook op in buurthuizen en politiebu reaus. Daar wordt meestal verteld over inbraak-preventie. „Wij laten dan dia's zien van woningen en kijken daar dan naar met de ogen van een inbreker. We geven aan waar de zwakke punten zit ten en hoe we in bepaalde situaties bin nendringen." „Mensen reageren wel eens in de trant van: 'Ik laat me niet door een ex-inbre ker vertellen hoe ik mijn huis laat be veiligen' of 'Al staat mijn voordeur de hele dag open, ze mogen gewoon niet binnenkomen'. Tegen die mensen zeg ik dat het tegenwoordig nu eenmaal he laas zo is dat iedereen een potentieel slachtoffer van diefstal en inbraak is en dat er nu eenmaal talloze potentiële da ders zijn. Het gaat erom hoe je daar het best mee kunt leren leven en hoe je de kans kunt verkleinen dat je slachtoffer wordt. Het inperken van de mogelijk heden van inbrekers door zaken als de gelijk sluitwerk en goede verlichting helpen daarbij. Een dief wil snel en on gezien zijn slag gaan. Als hij veel tijd verliest door extra werk en obstakels en een kans loopt om gezien te worden, is de lol eraf." Door Jeroen Corduwener Leiden - In Leiden hebben gezondheids werkers de handen ineen geslagen om il legalen te helpen. Want de nieuwe kop pelingswet die financiële vergoeding uit sluit, leidt tot tweedeling in de samenle ving. In de werkkamer van dominee A. Dronkers staat een enorm impressionistisch schilderij. „Het hing in het kantoor van een bankdirec teur. U kunt wel nagaan hoe groot die ruimte was en hoe belangrijk die directeur dus was. Die man kreeg een andere baan en zei tegen mij: Dat mag u wel hebben. Kunt u laten vei len en de opbrengst is voor die illegalen van u." Waarmee Dronkers, grijze man in grijs pak, maar wil zeggen dat de zorg voor illegalen ook leeft 'bij diegenen waar je het nu niet di rect van zou verwachten'. De dominee ontvangt in de Leidse hervormde diakonie die de merkwaardige naam 'De Bak kerij' heeft meegekregen. Er is een breed sca la aan groeperingen ondergebracht: van dak- lozenopvang tot Raad van Kerken en van lo kale radio-omroep tot de Stichting Gezond heidszorg Illegalen Leiden (GIL). Die laatste instelling houdt zich sinds drie jaar bezig met de medische opvang van illega le buitenlanders. Binnenkort wordt de koppe lingswet van kracht en dat betekent dat ille galen uitgesloten worden van elke vorm van overheidssteun. Dus ook financiële hulp voor medische verzorging. GIL-voorzitster Thea Fogelberg, arts in Lei den, rekent snel af met de fabel dat illegalen geen medische hulp meer zouden kunnen krijgen. „Dat is een misverstand dat ..ig bij veel collega-artsen leeft. Wij zijn als medi sche beroepsgroep verplicht om hulp te bie den aan mensen die daarom vragen. Het enige probleem is dat we daar van illegale patiën ten geen financiële vergoeding voor krijgen, omdat die zich immers door de koppelingswet niet meer bij het ziekenfonds kunnen verze keren." Dominee Dronkers, secretaris van de stich ting: „Er zit een spanningsveld tussen die r koppelingswet en de verplichting die medici hebben om mensen in een levensbedreigende situatie te helpen. Want wat is een levensbe dreigende situatie Iemand kan een schijn baar onschuldige klacht hebben die, als deze niet behandeld wordt, levensbedreigend wordt. Dat heeft de overheid zich kennelijk niet gerealiseerd." GIL ontstond drie jaar geleden in Leiden naar aanleiding van een oproep van een actiegroep 'De fabel van de illegaal'. Die wilde halt toe roepen aan de tendens om illegalen naar de marge van de samenleving te bannen. Dron kers: „De overheid wil van het probleem ille galen af door te doen alsof ze niet meer be staan. Daarmee is dat probleem natuurlijk niet opgelost." Fogelberg: „De rode draad bij het werk van onze stichting is dat iedere arts een steentje moet bijdragen. We leven in een maatschappij waar nu eenmaal illegalen zijn, en als die je pad kruisen, dan help je ze. Ik zie het gewoon als vrijwilligerswerk." Illegalen kunnen in Leiden inmiddels een be roep doen op een uitgebreid netwerk in de ge zondheidszorg. Dokters, tandartsen, een fy siotherapeut, de GGD, het consultatiebureau, het huisartsenlaboratorium, een apotheek en het ziekenhuis geven gratis medische behan delingen. „Het gaat om één a twee patiënten per week en ik heb er dan nog relatief veel omdat men mij als voorzitster van die stich ting snel weet te vinden," relativeert Fogel berg de inzet. Ook in grote steden functione ren gezondheidsvoorzieningen voor illegalen. Zo bestaat in Amsterdam 'De Witte Jas'. Fo gelberg: „Maar dat is speciaal bedoeld voor illegalen en dat willen wij in Leiden nu juist niet. De opvang moet gewoon gebeuren bin nen de normale gezondheidszorg. Anders ver stop je de gezondheidszorg voor illegalen in de marge." In wezen is er niets nieuws onder de zon, merkt Fogelberg op: „Een oudere collega, die de voorloogse periode heeft meegemaakt, schreef in een vakblad: Wat jullie in Leiden doen, is hetzelfde wat wij voor de oorlog de den: armenzorg. Mensen die geen geld heb ben, voor niets helpen." Maar tegelijkertijd zijn Fogelberg en Dron kers zich ervan bewust dat het 'marginalise ren' van illegale buitenlanders door de over heid beangstigende gevolgen kan hebben. Fo gelberg: „Met de koppelingswet creëert de overheid in de samenleving een splitsing. En dan ontstaat er sluipenderwijs hetzelfde wat voor de oorlog in Duitsland richting joden ge beurde. Legitimeren, vergoedingen afnemen. En zo verder. Kijk, u en ik hoeven ons niet te legitimeren als we met een gebroken been op de EHBO van een ziekenhuis komen. Je wordt eerst geholpen en dan vragen ze wie je bent. Met een gekleurd iemand gebeurt het omge keerde. Daar willen ze eerst weten wie dat is, of die wel legaal is en verzekerd en dan wordt hij geholpen. Ook als dat een academisch ge schoolde Surinaamse Nederlander is." In Leiden bestaat een grote bereidheid bij ge zondheidswerkers om mee te werken. Domi nee Dronkers wijt dat voor een deel aan het gegeven dat in de Zuid-Hollandse plaats sinds enige tijd via het platform 'Stad van Vluchtelingen' veel aandacht gevraagd wordt voor vluchtelingenproblematiek. Maar Fogel berg geeft toe dat het ook te maken heeft met de relatieve kleinschaligheid van de provin ciestad. „We hebben hier misschien enkele tientallen illegalen, terwijl dat in Amsterdam natuurlijk een veelvoud is." Maar, zegt Dronkers, het gaat er in eerste in stantie om dat de samenleving zich ontfermt over mensen die in de knel zitten. „Die hou ding van de overheid is dat ze zich eigenlijk geen raad weet met uitgeproceerden en ze dus maar op straat zet. Wij vinden dat dat niet kan. Voor die mensen moet je een oplossing zoeken. En als de overheid dat nalaat, nemen wij die taak op ons." Wat hem betreft gaat de opvang van illegalen dan ook verder dan alleen die medische zorg. „Je kunt ook denken aan huisvesting. Wij zijn op dit moment naar oplossingen aan het zoe ken om illegalen een dak boven het hoofd te bieden." Nee, dat gebeurt niet stiekem, bena drukt de dominee. „We doen dat zo open mo gelijk, omdat het probleem anders onzicht baar wordt. En we kunnen de politiek niet beïnvloeden als we problemen verstoppen." Arts Thea Fogelberg en dominee Anton Dronkers van de stichting Gezondheidszorg Illegalen Leiden D'r zijn van die dagen dat ik niets kan velen. Als er iets is waar ik me zelf lekker kwaad over gemaakt heb, dan is deze linkerpaal, zoals dit podium hier in de wandelgangen heet, binnen een kwartiertje vol, klaar en af. Soms lees of hoor ik al op maandag of dinsdag iets wat m'n haren overeind doet springen en dan zit wat u hier leest tot vrij dagmiddag tussen m'n oren als een nest jonge honden te wachten tot het losgelaten wordt. Gistermiddag had ik dat niet. Om te beginnen had ik op Hemelvaartsdag iets te lang in de Bredase binnenstad rondgehangen met als gevolg een stekende hoofdpijn. Nee, niet van de drank, hoe komt u erbij, alleen maar van dat hemeltergende gejen gel. Noemt u dat muziek? Moet u hele maal zelf weten, maar ik heb er, naast die spijker in mijn kop, suizen de oren aan overgehouden. Vier da gen jazzfestival en ik ben in staat om mezelf tot hard-rock, punk of house te laten bekeren en met die gezellig heid valt het ook nogal mee. Er lopen me veel te veel van die ty pes rond die gehoord hebben dat Breda die dagen zo verdomd gezel lig is. Terwijl ze zelf helemaal niet zo gezellig zijn, verstoppen ze de hele binnenstad met krampachtige 'po gingen om zo gezellig mogelijk te doen. Van die figuren die in iedere kroeg midden in het pad gaan staan, en omdat ze verder nooit in een vol café komen, niet weten dat ze even opzij moeten gaan als er ie mand langs wil. Moet je die koppen zien als er per onge luk een glas bier over zo'n zij den sjaaltje of speciaal voor de gelegenheid aangeschaft rieten hoedje uitgestort wordt. Verrekte gezellig alle maal. Wat dat allemaal met sport te maken heeft? Wel, ik stel me voor dat het op dezelfde dag in De Kuip ook zo'n kwestie van doorgeslagen gezelligheid geweest is. Ik heb die bekerfinale vanwege mijn Hemelvaartskroegtocht helaas niet kunnenaan schouwen. Maar, zowel in de aanloop als in de nabeschou wingen, die ik 's avonds laat nog wel even met'twee half open ogen bekeken heb, j vond ik het allemaal verdacht I veel op dat jaarlijkse korfbal- j feestje in Ahoy' lijken. Op het gevaar af dat, voor de zoveelste maal, en net zo vaak volslagen ten onrechte, het beeld wordt gewekt dat ik wel eens een niet bijster gezellig stuk chagrijn zou kunnen zijn; wat een opge klopte gezelligheid moet dat geweest zijn. Sjongesjon- gesjonge, wat leuk. Is dat nou een typisch Neder lands probleem dat we elkaar met zijn allen maar proberen wijs te blij- Ind ven maken dat gezelligheid een unieke Nederlandse eigenschap is? Er zijn er maar zat die niet verder kij ken dan hun neus lang is en die daar gewoon aan toevoegen dat er in an dere talen dan Nederlands niet eens een equivalent voor het woord ge zelligheid bestaat. Braak, braak. Voor wie me nu nóg niet begrijpt: ik ben dól op gezelligheid, ik zwelg er in, ik ben er altijd naar op zoek, ik hou ervan. Als het maar echt is. Niet dat opgefokte, valse, onechte, schijnheilige gedoe en geblaas dat b'j jazzfestivals en belangrijke voet balwedstrijden zo hinderlijk de bo ventoon schijnt te moeten voeren ™ar ze je aankijken van 'Doe qe- z% of ik schiet!' Begrijp me nog beter: ik vind het prachtig dat zich rondom die beker- male geen enkel incident heeft voorgedaan. Als die idioten die voetbalwedstrijden gebruiken als c tergrond voor het voeren van un stomme stammenoorlogen voortaan een potje gaan paintballen iedereen tevreden en ga zelfs ik 01 misschien wei weer eens naar oen voetbalwedstrijd. Tenminste, als bij NAC weer een beetje normaal gaan doen en ik voor de prijs die ze or een kaartje durven te vragen, Jnste"s een halve seizoenkaart J9- Maar misschien komen ze er, sneller dan ze zelf lief is, achter dat zig zijn om knollen voor citroe nen te verkopen. - hl"06? gekankerd- Er staan nog uJtL 9en 9eze'l'gheid op me te chten in de Bredase binnenstad, waar zijn m'n oordopjes?- léon Kriinen ZATERDAG 10 MEI 1997

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 10