Vakantie^ reizen
M
Groen, grijs en geel kleuren het landschap in de Yorkshire Dales
Si Knar^cK|
- •rC5jL«rr^P011^
S2
lEIZEN
E4
REIZEN
BSMÈË&I
De Yorkshire Dales zijn Enge-
ands wildernis. Kaal, ruig, win
derig en mondjesmaat bevolkt,
ïeuwen lang wilden alleen mon
niken en een handvol boeren
hier wonen. In het ergste geval
werd je er geboren. Maar de
straf van toen, is de deugd van
nu: grijsgroen landschap, knusse
gehuchten, groot klooster,
schapen, fazanten en een
boerderij kat die trots een slap
konijn presenteert.
Graafschap Yorkshire, Engeland
Praktische
informatie
Wuthering Heights
Zeldzaam
UI
Vennekespad: 250 km
in en om Eindhoven
Oamme wordt boekendorp
UI Festivals in Zwitserland
Boomkroonpad verfraaid
Boten in Madurodam
■jESTEM
I I I I I
ZATERDAG 3 MEI 1997
Limburg,
IGE HOLIDAYS Va}<
len in G.B. en Ierland I
rdelige overtochten
§55100 (SGR). 1
fel 7 dgn 875,- Hpi
andeerd vert. op 19/5
Winnemuller reizen
|68655 (SGR/ANVR)
lis onze specialiteit,
piereizen: Toscane 10
Tnet Pisa, Florence
Elba etc.v.a. 749,.'
lenriviëra 10 dgn mei
fc. v.a. 775,-, Rimini
met exc. Venetië en
v.a. 765,-. Grote
I Italië 12 dgn met
,ne, Rome, Napels
ië v.a. 898,-. Vraag
reisgids '97 bij MCïl
|ANVR) 043-3258484
RA INGEKOCHT" I
■ravans bung.parken
;>elect, 072-518.31.70.
IOLEN
[bus/vliegreizen,
've vak. Stedenreizen,
feizen. Wekelijkse bus- I
sten. PERFECT Tours
(130-2317017
ERTEREN in de rubriek
pen en Recreatie" inl
073-6125225 Fax- I
3157283.
|amp. a.d. Wörthersee
deaal v.kind. Kort. 55+
035-5825533
OHBERG. Volledig ver-
de 8-daagse busreis,
excur. (Grossglockner,
fegenblut, Linz, Swa-
Iki, Kristallwelten, Inns-
sk), HP in luxe familie-
el Metzgerwirt, verz.
jdata 19-26/7 en 9-16/8
in prijs 885,-. Inl.
pmitz Busreizen Suste-
lid St. Keurmerk Bus-
ijrijf. Tel.: 046-4491541.
gn SEE/TIROL vertr.
slechts ƒ639,- HP.
Inemuller reizen, 0488-
■655 (SGR/ANVR)
u er even tussenuit?
Is elke zaterdag de ru-
fek "REIZEN EN RE-
ATIE" in deze krant.
Irechtstreeks naar
It beste aan de Costa.
'Jeda de Mar (Spanje)
en ma.v.a. 25/4 t/m 17/10
ja.: mei 368,-, juni 438,-
1 okt. 313,- (+50,-p.p.RC)
ort. met extra bed, en 3%
ïnd. voor vertrek boekt,
nure: Montemar Reizen,
SB Eindhoven.
^gesloten bij SGR).
Blanca, retour v.a. 240,
der bijkomende kosten.
Costa Brava v.a. 165,
pingen Calella htl Esplai"
b.p. Blanes app. Europa
enidorm app. Acuarium 2
n 16-6 17 dgn 478 p.p.
nergids 0478 - 581725.
4EI-TOPPERSÜ Spot-
bedkope luxe busreizen
aar de Spaanse zon (10
gn): Malgrat de Mar, htl.
Sleymar/Reymar Playa"
Lp), prima ligging aan de
joulevard, vertrek 9-12-16-
1*19-23 mei slechts 269
Joret-Malgrat- Salou:
lekro Selekt Hotels
I/p), maak zelf uw keuze!
I'ertrek op 9-12-16-19-23
nei slechts 329. Lloret de
J/lar, htl Caribe* (hp), hartje
entrum vertrek op 16-19-
p3-26 mei slechts 199.
Vaarom zou u meer beta
len? Info/gratis gids: Rekro
peizen, 010-4142233 (tot
22 uur/lid SGR). (SBS 6
Text Pag. 531).
4pm
rati
fejggl
PP
5T>
(IBENIDORM extra inkoop!!
Vegens enorm succes
extra 2-kamer appartemen-
Iten ingekocht. Supervoor
delig I 10 dgn. in mei/juni en
sept/okt. v.a. 259 p.p. (4
Ipers.), in juli v.a. 359 P-P-
(4 pers.) incl. luxe busreis
met gratis ontb/diner in de
bus. Op=op! Ook tegen
toeslag per vliegtuig moge-
llijk. Info/gratis gids: Rek™
Reizen, 010-4142233 (tot
22 uur/lid SGR). (SBS 6
BText Pag. 531).
'j ÜBUS/VLIEGVAKANTIESÜ
"5 Supervoordelige. 9-daagse
bus/vliegreizen. Salou, Ho-
j tel Voramar (VP) op 12/?
heen (per luxe bus) en pP
120/5 terug (per vliegtuig
naar R'dam): slechts
1/419,-1 Benidorm, Hotel
Las Vegas (VG) op 16'5
heen (per luxe bus) en op
24/5 terug (per vliegM
naar A'dam): slechts
ƒ539,-! Info/gratis gif.
Rekro Reizen, 010-4142233
(tot 22 uur/SGR). (SBS t>
Text Pag. 531).-
SALOU appartementen aan
zee.Vrij voor 19/7 en na 8/0
Vraag folder 071-4026378
i/AKITE
PRAAG is onze specialiteit'
Div. 5/6/7/10 dgn. excursie-
reizen naar Praag vertrek
iedere woensd.en zat.al v*
249,-incl.reis,hotel en dty-
exc. Voor groepen organr
seren wij op maat. Waas
gratis reisgids bij
(SGR-ANVR) 043-3258484
8 A S
if V
r 9 'te T
iDe kleurrijkste attractie van de meeste Dales-dorpen is de brievenbus, foto's ventura De Wuthering Heights' van de Yorkshire Dales bij Hebden.
De schoonheid van soberte
Door Hans Avontuur
De aanloop naar de Yorkshire Da-
les gaat het leukst via Knares-
borough. Aardig stadje, bejaar-
le pandjes, mooie spoorbrug en vooraï het
Kinderlijke verhaal van Mother Shipton. Dit
inooglijke vrouwtje - dat uit commercieel
rogpunt als een beminnelijke oude dame
wrdt afgebeeld - is de beroemdste waarzeg-
ter uit de Engelse historie. En ooit zou ze in
len grot aan het water in Knaresborough
lebben gewoond.
let verhaal is op zich al opmerkelijk omdat
Mier Shipton een natuurlijke dood is ge-
terven. Dat konden de meeste waarzegsters
ut haar tijd, de middeleeuwen, niet zeggen,
lij voorkeur werden deze dames rap tot heks
'erklaard en naar de brandstapel of de bodem
'an de rivier geholpen. Tot groot vermaak
het volk.
tear Mother Shipton was populair bij de
aensen. Bij vermissingen, diefstal en liefdes-
TOblemen bracht ze uitkomst. Een soort ver-
je en gemixte voorloper van 'All you need is
-we', 'Opsporing Verzocht', 'Het Spijt me' en
ioe die reality-shows verder allemaal nog he
en. Bovendien vroeg de waarzegster er niet
'eel geld voor. Net genoeg om van te leven.
^mada
Ie ere-lijst van Mother Shipton is lang. Ze
[omspelde onder meer de ondergang van de
'Paanse Armada (1588), de ontdekking van
bnerika en Australië, de grote brand van
-onden (1666), de uitvinding van ijzeren bo-
'reinen en auto's en het ontstaan van we-
eldwijde massacommunicatie: Around the
thoughts shall fly in the twinkling of an
j/e.
Ie grot waarin Mother Shipton gewoond zou
ebben, aan de rivier de Nidd, werd Enge
rds eerste grote toeristische attractie. Aan
e klamme spelonk is niet veel te zien, maar
j6 Purifying well is bijzonder. Hier hangen
eertjes, hoeden, stropdassen, een paraplu en
n bh-tje langzaam te verstenen. Het water
vat zoveel kalk dat de artikelen na verloop
an ujd als kalkstenen souvenir zijn af te ha-
en, J
jIjn, tijd voor de Yorkshire Dales, want daar
«is tenslotte naartoe. De gevolgde
via Knaresborough heeft behalve Mot-
er shipton, nog een voordeel: je rijdt de Da-
|:S ,mnen via Pateley Bridge, een van de aar-
J Wat grotere dorpen in de streek, op een
wiworp afstand van Ripley Castle en
^Durham*'"
j i -Jtódl^sbrough
v -
Nqrthairërtojx
Blackp.öö'l - ?'vj Kiïtgsti
.yf ^•"Wakefield.,
MagChestè/ BafSosle'y U
ston
Huil
B
1 Sheffield 5
De Yorkshire Dales horen tot het oude
graafschap Yorkshire, dat inmiddels is
opgesplitst in Yorkshire en Humbersi-
de. Het gebied leeft van de landbouw
en het toerisme. Behalve de Yorkshire
Dales zijn ook de North York Moors
beschermd gebied.
De streek is het gemakkelijkst te be
reiken met de nachtboot Europoort-
Huil van North Sea Ferries, iets om
slachtiger zijn IJmuiden-Newcastle of
de kanaaltunnel. De kosten lopen
sterk uiteen en zijn afhankelijk van
tijd, gezelschap, vervoermiddel en
eventuele accommodatie aan boord.
Voorbeeld: auto,
twee personen,
economy-hut, begin
juni, totaalprijs
ƒ824,-. Overnachten
is in de dunbevolk
te Dales nooit een
probleem. Om te beginnen zijn er een
behoorlijk aantal hotels, vooral in de
toeristendorpen/stadjes Pately Brid
ge, Grassington, Richmond, Ripon en
Haworth. Verder zijn er slaapplaatsen
bij B&B adressen en in herbergen.
Kamperen kan op grote en kleine ter
reinen, wild kamperen is verboden.
De middeleeuwse gewelven van het klooster zijn, in tegenstelling tot de rest van Foun
tains Abbey, nog in orde.
Fountains Abbey, Europa's grootste klooster
ruïne van de Cisterciënzer monniken.
De smalle weg naar de ruïne golft en kronkelt
door een ridderlandschap: groene weiden en
kluiten bomen. Alleen het asfalt waarover je
rijdt doet aan vandaag denken. Hier, aan de
rand van, de Dales, doet het lieve decor nog
nauwelijks denken aan de Wuthering
Heights, zoals de Brönte-zusjes de Yorkshire
Dales beschreven.
De kloosterruïne ligt beschut in een dal. Het
is tegenwoordig in bezit van de National
Trust en dus geen onontdekt plekje. Het is
volledig op toeristenbezoek berekend en
daarom beslist niet minder mooi. Vooral de
resten van de abdijkerk met zijn galerij van
gewelven prikkelen de fantasie over een
strenge kloosterorde met intriges, machts
strijd en ook vrolijke momenten. Wie wil kan
hier zonder probleem een dagje rondsjokken.
Langs de andere kloostergebouwen en door
de uitgestrekte tuinen van het landgoed Stud-
ley Royal.
Het complex is gesticht in 1132 en groeide uit
tot wat we nu een multinational zouden noe
men. De Cisterciënzer monniken voerden er
een bloeiende handel in drank, voedsel, siera
den en wol. Tot de Engelse koning Henry VIII
onenigheid kreeg met de paus en vriendelijk
maar beslist een einde maakte aan het feest in
Fountains Abbey. De abt en zijn monniken
werden keurig uitgekocht.
De monniken waren de eersten die het ruige
land van de Yorkshire Dales nuttig hadden
gemaakt. Niet alleen vanuit Fountains Abbey
bij Ripon, maar ook vanuit Egglestone Abbey
onder Barnard Castle, Richmond Abbey in
Richmond, Bolton Priory bij Skipton, Jer-
vaulx Abbey bij Middleham en kleine kloos
ters in Coverham, Easby, Ellerton en Marrick.
De monniken gebruikten het land vooral om
schapen te hoeden. Bovendien begonnen zij
met een gebruik dat nu tot de kenmerken van
de Dales hoort: het stapelen van stenen muur
tjes.
Behalve op de hooggelegen veengronden, zie
je de muurtjes tegenwoordig overal. Ze verde
len het landschap in Mondriaan-achtige vlak
ken van tientallen tinten groen. In het meest
uitbundige geval zit er een enkele blok geel
tussen, een veld voor boterbloemen.
Hoewel er wordt gesproken van dé Yorkshire
Dales, is er meer sprake van een verzameling
totaal verschillende rivierdalen. De grote bre
de dalen, zoals Wensleydale, worden in de va-
kantietijd redelijk druk bezocht en zijn ruim
voorzien van campings en kleinschalige ho
tels. De meeste gasten komen wandelen, vis
sen en bezienswaardigheden bezoeken zoals
mijnen, grotten, watervallen, de Theakston
brouwerij in Masham, kastelen, ruïnes en de
Tan Hill Inn, de hoogstgelegen pub van Enge
land op bijna 528 meter hoogte.
Een groot deel van de Yorkshire Dales zijn
sinds 1954 beschermd natuurgebied. Die sta
tus heeft een wat merkwaardige structuur
omdat het 1.769 vierkante kilometer grote
Nationaal Park niet in handen is van de over
heid of één organisatie, maar van de honder
den boeren die er landeigenaar zijn. Er is ech
ter wel een overkoepelende organisatie die er
voor moet zorgen dat het gebied blijft zoals
het is en dat de regels die daarvoor zijn opge
steld worden nageleefd.
Rijdend, fietsend of lopend door de Dales is
het vooral de golvende leegte die opvalt, de
wind die stevig briest en de eenvoud; boerde
rij, weiland, stenen muurtjes, schapen en een
rode brievenbus of telefooncel. Het is zo'n
omgeving die in staat is om de verstopt ge
raakte hersenen (druk,druk,druk), te depro
grammeren. Alt-Delete en schoon is het
hoofd. Fris om het na de vakantie weer vrolijk
te laten vollopen.
De dieren en planten van de Yorkshire Dales
zijn van dezelfde eenvoud. De dierenliefheb
ber moet zich daarbij tevreden stellen met
vooral vogels, want de bodem is het terrein
van de schapen. Planten zijn echter talrijk en
Brabant heeft een nieuw lange af
standswandelpad, het Vennekespad ge
naamd. Het wandelpad is zo'n 250 kilo
meter lang en loopt in een zeer grote
cirkel om Eindhoven heen.
Het nieuwe Vennekespad komt in de
plaats van het Brabantse Kempen- en
Vennenpad. Dit als gevolg van een her
structurering van de wirwar aan paden
in Zuidoost-Brabant. Besloten is om het
Pelgrimspad als doorlopende route naar
het Zuiden te handhaven. Het eveneens
doorlopende Kempen- en Vennenpad is
veranderd in een regionaal wandelpad
dat begint en eindigt in Eindhoven.
De start van het 250 kilometer lange
pad is bij het NS-station in Eindhoven.
Van daaruit voert de route onder ande
re langs de Hooydonkse watermolen,
Breugel, het Vresselse bos en de Moer-
kuilen naar St.-Oedenrode. Van daaruit
gaat het via de Dommel richting Liemp-
de, Heerbeek, de Mortelen en de Kampi-
na naar Oisterwijk. Via België en de
Achelse kluis gaat het pad uiteindelijk
over Geldrop terug naar het NS-station.
Onderweg is volop gelegenheid om te
overnachten. Ook is de route op veel
plaatsen via openbaar vervoer bereik
baar. Voor meer informatie over het pad
of een routebeschrijving: R. de Graaff,
tel. 040-2851371.
Precies tussen het historische Brugge en
het toeristische Knokke ligt Damme. In
de middeleeuwen een belangrijk han
delscentrum, maar ten onder gegaan na
het dichtslibben van het Zwin. Donder
dag heeft Damme de eerste stap gezet
op weg naar nieuwe glorie. Op de Dag
van de Arbeid opende de minister-pre
sident van de Vlaamse regering Damme
namelijk officieel als 'boekendorp'. Het
stadje kende al een grote concentratie
van boekhandels, antiquariaten, gale
ries en antiekwinkels.
Vandaag en morgen is Damme nog be
dolven onder boeken. Die zijn dan te
vinden op minstens vijftig marktkra
men, in de hallen van het stadhuis en in
de oude school. Verder zijn er zeven
nieuwe, vaste boekenwinkels geopend.
In Galerie Indigo is de tentoonstelling
Het Andere Boek te bekijken.
Het is de bedoeling dat Damme voor
taan het hele jaar het decor is voor
activiteiten rond het boek en de Ne
derlandstalige literatuur. Er komen
onder meer vrije boekenmarkten,
tentoonstellingen en veilingen.
België kent al een ander boekendorp:
Redu bij Bouillon. In Nederland heeft
Bredevoort in de Achterhoek zich als
zodanig opgeworpen. Wat verder weg
is Hay-on-Wye bij Cardiff een be
faamd oord voor boekenfanaten.
soms zeldzaam. Zoals orchideeën, rozen, wa
terlelies en wilde knoflookplanten.
Maar vogelaar of niet, bloemenkenner of niet,
de Yorkshire Dales zijn zelden saai. De tegen
stellingen volgen elkaar in hoog tempo op.
Van ruig winderig hoogland, waar alleen hei
de wil groeien, daal je af naar mierzoete dorp
jes, het type waarvan puzzels worden ge
maakt (15.000 stukjes). Vriendelijke brede
dalen, maken smalle wilde zijsprongen. En
als het tempo van de tegenstellingen je bijna
teveel wordt, sta je plots weer op een heuvel
top en lijkt de eeuwige rust in het landschap
weergekeerd: golvend groen met grijze muur
tjes.
Voor schilders en schrijvers zijn de Yorkshire
Dales door de eeuwen heen dan ook bijzonder
inspirerend geweest. Grootheden als Girtin,
Constable en Turner hebben de Dales op doek
gezet en Dickens, de Brönte-zusjes en James
Herriot hebben het gebied gebruikt als decor
voor tal van boeken en verhalen, waarvan
Wuthering Heigts en de belevenissen van de
dierendokter Herriot de bekendste zijn.
Dat de soms wat merkwaardige belevenissen
van Herriot uit het dagelijkse Dales-leven ge
grepen kunnen zijn, wordt nog eens duidelijk
op een mini-camping in Kettlewell. Bij aan
komst en betaling van het bescheiden stageld,
stapt er ook een kat de boerderij binnen. In
zijn bek bungelt een slap konijn dat hij trots
voor de voeten van de boer deponeert. Dit is
dus het echte buitenleven, dit zijn de Yorkshi
re Dales.
Boekentip: Leisure Guide Yorkshire Dales, uitge
verij Ordnance Survey, prijs ca. ƒ34,50. Verkrijg
baar ofte bestellen bij de betere reisboekhan-
del. Of ter plekke. Informatie: Brits Toeristenbu
reau, Stadhouderskade 2, 1054 ES Amsterdam,
tel. 020-6855051.
De toeristendienst Zwitserland Toe-
risme heeft zijn festival-aanbod voor
H 1997 gebundeld in de brochure Swit
zerland. For festival lovers. Alle be-
jyg! langrijke festivals op het gebied van
O klassieke muziek, folklore, rock, jazz,
blues, film, humor en dans zijn erin
samengebracht, met informatie en
■Es speciale arrangementen.
De locaties voor de festivals zijn af
wisselend: van concertzaal tot Romein
se arena, van kerk tot stadsplein of van
muziektent tot skipiste. Het ene festival
is groots, het andere intiem. Bij ieder
festival worden opzet en achtergronden
in het kort beschreven, aangevuld met
gegevens over toegangsprijzen, boe
kingsadres, bijhorende evenementen en
excursietips. Voor elk van de genoemde
festivals zijn ook meerdaagse verblijf-
sarrangementen te boeken, meestal met
inbegrip van concertkaarten.
In de brochure onder meer gegevens
over: Music of the World in Basel (13-22
juni), le Zürcher Festspiele (28 juni-20
juli), Operafestival Avenches (4-13 juli),
31e Montreux Jazz Festival (4-19 juli),
Verbier Festival Academy (18 juli-3
augustus), 12e Internationale Muziek
festival Davos (18 juli-16 augustus) en
Internationaal Film Festival Locarno
(6-16 augustus).
De uitgave is verkrijgbaar bij Zwitser
land Toerisme in Amsterdam, telefoon
020-6222033.
Kunstenaars hebben het Drents Boom
kroonpad verfraaid. Dat 125 meter lan
ge wandelpad tussen de boomkruinen
trok sinds de opening in augustus vorig
jaar al 70.000 mensen, maar ondanks
dat succes heeft Staatsbosbeheer toch
enkele verbeteringen doorgevoerd.
Naast de kunstzinnige verfraaiing zijn
er informatiepanelen op hoogte bij ge
komen (het hoogste punt van deze wan
delroute op niveau is 22,5 meter). De zo
genaamde Worteltunnel, daarin wordt
het bosleven op de grond uitgebeeld,
onderging ook een metamorfose. Onder
meer kijkgaten, kronkelgeluiden en
lichteffecten zijn toegevoegd.
Het Boomkroonpad is tot 1 november
dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur;
in juli en augustus van 9.00 tot 21.00
uur.
Het pad is te vinden zestien kilometer
ten zuidoosten van Assen, bereikbaar
via de weg Rolde-Borger. Via openbaar
vervoer: in Assen buslijn 24, halte
Meindersveen.
Madurodam staat de komende weken in
het teken van modelboten. Modelboot-
verenigingen uit verschillende delen
van het land verzorgen demonstraties in
de miniatuurstad op 3, 4, 8, 10, 11, 18,
19 en 25 mei en op 1 juni. Madurodam is
open van 9.00 tot 22.00 uur.
