Algerije constant in angst Ian Smith ziet om in wrok Nede vluch naar Zelfmoord in Italië door mislukking 'Schone Handen' BKR wi Marl Kaspositi* Arcade is DE STEM BUITENLAND Aan waslijst van aanslagen islamitische fundamentalisten komt maar geen einde Le Pen voelt zich gevloerd door 6sjacheraar' Chirac pESTEM Veel vraag naa i i i i i WOENSDAG 30 APRIL 1997 A Door Wilko Voordouw Algiers - Aan de lange lijst van doden in de Algerijnse burger oorlog, die al bijna zes jaar duurt, konden eind vorige week weer tientallen namen worden toegevoegd. De slachtoffers za ten in een stoptrein die door de voorsteden van Algiers reed, op weg naar Blida. - t - B i - - c r i r gffl 3 - r - -r'i-nr 'e» tlffi1 3{' In vijf jaar tijd zijn tijdens de burgeroorlog naar schatting tus sen 50.000 en 150.000 doden ge vallen. Het leger is niet in staat het bloedvergieten een halt toe te roepen. De sfeer in Algerije is naargees tig. Niemand vertrouwt niemand. In sommige wijken die al door autobommen zijn getroffen pa trouilleren jongeren. Iedere on bekende automobilist wordt ge sommeerd door te rijden. Milities Buiten Algiers zijn burgermili ties opgericht om het fundamen talistische geweld tegen te hou den. Die plaatsen worden daarna juist het doelwit van de 'barbus', de activisten van de GIA, de Ge wapende Islamitische Groep. Ze brengen hun slachtoffers - mannen, vrouwen, kinderen - op gruwelijke wijze om het leven. In die verziekte atmosfeer pro beert president Liamine Zéroual het hoofd boven water te houden. Hij heeft voor 5 juni Kamerver kiezingen aangekondigd. Diezelfde Kamerverkiezingen, die eind 1991 werden afgelast, omdat het FIS, het Islamitisch Bevrijdingsfront, de macht dreigde over te nemen van de al sinds de onafhankelijkheid heer sende FLN. Campagne De FIS mag aan die verkiezingen niet deelnemen. De partij is op geheven. De gematigde funda mentalisten van de Harnas onder leiding van Sjeik Nehneh doen wel mee aan de verkiezingen, maar mogen zich volgens de kies wet geen religieuze partij noe men. Hoewel de schaarse politieke partijen in Algerije driftig cam pagne voeren staan de hoofden niet naar de stembusstrijd. Ver kiezingsbijeenkomsten in de pro vincie worden nauwelijks be zocht. „Hier leven de mensen in een constante angst. Ik ga naar mijn werk. Maar zodra ik klaar ben keer ik zo snel mogelijk naar huis terug. Vrienden of familie bezoe ken is er niet bij. We zijn veel te bang," vertelt me een inwoner van Algiers die anoniem wil blij ven. Meer dan 160 doden in een week. De laatste cijfers van nieuwe gruweldaden van de zijde van de GIA geven aan dat het terrorisme in Algerije nog springlevend is. Spectaculair Ondanks de peptalk van premier Ahmet Ouyahia („Het gaat om wat overblijfselen van de terro ristische groepen") is er niemand die gelooft dat de autoriteiten hun belofte van het 'uitroeien' van de GIA ooit waarmaken. De inzet van spectaculair materi aal, zoals gevechtshelikopters en raketten, kunnen niet verhullen dat het Algerijnse leger machte loos is. Als er al actie wordt ge voerd, gebeurt dat vaak lange tijd, nadat de GIA heeft toegesla gen. De vogels zijn dan al gevlo gen. Voor de treinbom van vorige week werden eerst 93 inwoners van het dorp Haouch Boughelef Khemisti, in de regio Blida ge dood met behulp van scheppen, spaden en messen. Een tiental personen overleefde de aanslag en ligt in het ziekenhuis. Ze kregen daar bezoek van de Al gerijnse minister van Binnen landse zaken. Die beloofde de GIA nog harder aan te zullen pakken dan tot nu toe. „De natie zal jullie niet laten vallen. Dat beloof ik," zei hij tot een vrouw wier keel was doorgesneden en waarvan de fundamentalisten dachten dat ze doodbloedde. Topje ijsberg Amper 24 uur later bleken zijn woorden weinig meer dan lucht verplaatsen. Een commando fun damentalisten sloeg toe in Oma- ria en vermoordde 17 vrouwen, 22 mannen en drie babies. Dit maal werden als wapens hakbij len, zwaarden en messen ge bruikt. In minder dan drie weken tijd werden volgens diverse bron nen 370 mensen vermoord. En dat is nog maar het topje van de ijsberg. De regio Blida is vol gens alle informatie die uit het bijna hermetisch gesloten land komt het zwaarst getroffen. Bli da is een stad op omstreeks 30 ki lometer ten zuiden van Algiers. Het is een redelijk dichtbevolkt berggebied. Informatie lekt daar vrij gemakkelijk uit, net als uit Oran, Constantine en de kust strook. Maar de rest van het land - va «3K V i&ti'-- -ïA Door Aart Heering Rome - „Ik heb geen vertrouwen meer in dit land waar corrup. tie en arrogantie nog altijd hoogtij vieren. Het is verschrikke lijk moeilijk om dit besluit te nemen! De laatste seconden zijn afschuwelijk." er spoedig een einde zou komen aan het systeem van de steekpen ningen en dat vervulde hem met blijdschap. Maar in de afgelopen maanden gaf hij er zich reken schap van dat de situatie van voorheen weer was teruggekeerd en dat het onmogelijk bleef om te werken zonder smeergeld uit te delen. Zijn besluit komt ook voor ons als een verrassing, maar hij maakte geen geheim van zijn te- leurstelling," verklaarde Mauri's 38-jarige zoon Carlo tegenover La Repubblica. Het gebaar van Mauri is daarmee de meest extreme uiting van een gevoel dat door de meeste Italia nen wordt gedeeld. Van de eufo rie waarmee vijf jaar geleden het onderzoek 'Schone Handen' van start ging, rest nu nog slechts de kater. Het symbool van de strijd tegen de corruptie, Antonio Di Pietro, is vakkundig uitgerangeerd. Tal loze smeergeldaffaires slepen zich voort en dreigen stuk voor stuk te verzanden in eindeloze processen, voorwaardelijke ver oordelingen en amnestieën. Aantoonbaar corrupte onderne mers en politici keren weer terug op nieuwe machtsposities, als ze ooit al weg zijn geweest. Magi straten bestrijden elkaar min stens zo geestdriftig als de cor ruptie. Het parlement is druk be zig om de opsporingsbevoegdhe den van de rechterlijke macht te beteugelen. En de oude berichten over corruptie, vooral op de la gere ambtelijke niveau's, zijn weer terug van weggeweest. De gemiddelde Italiaan weet weer waar hij zich aan te houden heeft, maar voor een man met een naïef geloof in een betere toekomst als Ambrogio Mauri was de terugkeer van de klepto- cratie een ondraaglijke gedachte. „Als zovelen heb ik altijd wan hopig geprobeerd om mijn plicht te doen. In mijn werk, in de poli tiek en in het leven. Ik zou deze keuze niet moeten maken, maar elke dag dat ik naar mijn werk ga is een kwelling." „Ik bevind me in een wereld die ik niet meer begrijp en waarin de waarden waarmee ik ben opge groeid verdwenen lijken. Ik heb geen geloof meer in de toekomst nu na 'Schone Handen' alles weer net zo is geworden als vroe ger, alleen nog geraffineerder. Het is triest maar er zijn ook mensen die hun leven opgeven omdat ze niet eerlijk kunnen werken. Ik heb geprobeerd om te betalen maar ik kan het niet." Nadat hij in zijn kantoor deze brief had geschreven aan zijn ge zin en aan de rechtbank van zijn stad, het Lombardische Desio, pakte Ambrogio Mauri zijn Mag num en schoot zich door het hart. De 66-jarige fabrikant van bus sen voor het openbaar vervoer was vrijwel op slag dood. Als le verancier van plaatselijke over heden en als voormalig christen democratisch raadslid had Mau ri alle gelegenheid gehad om het Italiaanse steekpenningenstelsel van binnenuit mee te maken. Maar zijn moraal verbood het hem, en dat betekende dat hij ja renlang belangrijke orders mis liep. Enkele jaren balanceerde zijn bedrijf op de rand van de af grond, maar Mauri, wiens bedrijf ook in het buitenland bekend was, bleef weigeren te betalen. Sinds 1995 gingen de zaken weer beter, maar Mauri bleef neer slachtig. Niet vanwege zijn be drijf maar door de teleurstelling over het mislukken van de ope ratie 'Schone Handen'. „Mijn vader was een groot be wonderaar van Antonio Di Pie tro. Hij was er van overtuigd dat v-v- iify f Bloed, markeert de plaats waar de islamitische fundamentalisten weer hebben toegeslagen. is tegenwoordig een zwarte vlek op de kaart. Net als in de tijd van Stanley en Livingstone weet niemand wat daar gebeurt. Iedereen neemt aan dat het leger met minstens even veel enthousiasme moordt als de fundamentalisten. Doel van de regering is om het fundamentalisme te 'éradiquer', letterlijk uit te roeien. Maar de bergen en de woestijn lijken vooralsnog het domein van de Gewapende Islamitische Groep. Van hen volgde een deel zijn 'op leiding' bij de Talibans in Afgha nistan. In Parijs, waar een groot deel van de Algerijnse gemeenschap in Frankrijk woont, krimpt men bij iedere aanslag opnieuw van angst. Een man vertelde me on langs dat hij familie in Blida heeft wonen. „Bij iedere aanslag bel ik gelijk naar huis, om te horen of mijn fa milie gespaard is gebleven. Tot nu toe hebben we geluk. Maar el ke keer weer ben ik doodsbe nauwd voor degenen die in het land zijn gebleven." Op de vraag of hij nog vertrou wen heeft in de regering wilde hij - ondanks mijn belofte van ano nimiteit - geen antwoord geven. „Sorry, geen politiek." Door Wilko Voordouw Parijs - Doet-ie het of doet-ie het niet. Jean-Marie le Pen, de leider van het extreem-rechtse Front National, twijfelt of hij de 571-ste kandidaat voor zijn partij moet worden bij de kamerverkiezingen van 25 mei en 1 juni. In de persoonlijkheidscultus van het Front National is de leider een winnaar. Maar Le Pen is door het in Frankrijk geldende districtenstel sel even kwetsbaar als iedere andere kandidaat van zijn partij. Landelijk gezien haalt het Front National maximaal 15 procent van de stemmen. In de bastions zoals het oude industriële Noord-Frankrijk en langs de Middellandse Zee komen de leden van extreem-rechts soms tot 30 procent. Het districtenstelsel schakelt echter de kleinere partijen uit Dat is de reden, waarom het Front National in juni in plaats van tussen de 70 en 80 van de 577 zetels in het Franse parlement, waarschijnlijk slechts 1 a 2 zetels haalt. Van alle Franse politieke partijen lijdt het Front National het meest on der de vervroegde verkiezingen. De partij van Le Pen hoopte nog negen maanden te kunnen oogsten op niet gehouden verkiezingsbeloften van Chirac. Het is niet voor niets dat Le Pen onlangs sprak van een 'politie ke roofoverval'. Hij noemde Chirac een 'sjacheraar'. Oud-premier Ian Smith van Rhodesië (tegen woordig Zimbabwe) heeft onlangs zijn me moires gepresenteerd. De titel, The Great Be trayal (Het grote ver raad) laat aan duidelijk heid niets te wensen over. Het is vooral een omzien in wrok. Zolang de communist Robert Mugabe president blijft, komt het niet goed met het land. En de Engel sen deugen natuurlijk ook niet. Door Huub van As Ian Douglas Smith is een breekbare, 78-jarige man. Hij loopt schuifelend, met een kromme rug. Maar dat heeft op zich niets met zijn leeftijd te maken. Als piloot in dienst bij de Britse RAF, werd hij tijdens de Tweede Wereldoor log meer dan eens neergeschoten. Iedere keer bracht de schietstoel uitkomst. Maar neergeschoten worden is niet goed voor het lichaam. Hij hield er flinke verwondingen aan over. In The Great Betrayal ver telt Smith dat hij eens lopend op sokken de Alpen is overgestoken om zichzelf in veiligheid te bren gen. Het Britse koninkrijk had zich wel eens wat dankbaarder kun nen opstellen jegens deze held. Het tegendeel werd zijn deel. Begin tegenover Ian Smith dan ook niet over de Britten. Toen hij in 1965 eenzijdig de onafhanke lijkheid van Rhodesië afkondig de, werd hij van de ene op de an dere dag van een loyaal Com monwealth-partner in Afrika het grootste kwaad ter wereld. De Britten waren die onvergeef lijke misdaad niet vergeten toen, in de late jaren zeventig, de on derhandelingen over (zwart) meerderheidsbestuur in Rhodesië van start gingen. Vandaar dat de toenmalige Britse minister Lord Carrington van Buitenlandse Zaken Ian Smith bij dat overleg zo veel mogelijk dwars zat. In Smiths versie van de feiten wilde de Britse regering een wit voetje wilde halen bij 'de communisten' van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid. Zo werd strak de hand gehouden aan het internationale embargo tegen Rhodesië en werd het bed gemaakt voor 'de terroristen' uit wier midden 'de communist' Ro bert Mugabe naar voren kwam om uiteindelijk aan het langste eind te trekken. U zo aanhorend en lezend in The Great Betrayal krijg ik de indruk te maken te hebben met een ver bitterd mandie de wereld nog eens wil uitleggen dat hij het toentertijd allemaal goed had ge zien, niet werd geloofd en nu zijn gelijk wil halen. „Verbitterd zijn is steriel. Het helpt niet. Ik ben altijd een voor stander geweest van het model van praten en van communicatie zoeken. Het is mij te doen om de waarheid. Ik wil dat de waarheid over dat kleine landje van ons wordt gezegd." „Ik doe dat omdat ieder ander in Zimbabwe te bang is om zijn mond open te doen. Uit angst voor de veiligheidsdienst van Mugabe. Als ik de indruk maak een verbitterd man te zijn, nou, dan is dat maar zo. Sorry. Het kan niet anders." Heeft u Lord Carrington onlangs nog gesproken? Als gestoken. Met een afwerend gebaar. „Oh, no. Geen sprake van. Ik ga straks naar Londen. Zoek wat oude vrienden op. Ga bij de RAF langs. Tussen mij en Harold Wilson, de socialistische premier toen Rhodesië zich onaf hankelijk verklaarde, was er geen sprake van haat, maar van we derzijds respect. Ondanks het conflict dat we hadden. Zou Wilson nog geleefd hebben, dan zocht ik hem op. Maar Carring ton, nee." Wat dacht u toen u Carringtons missie in Bosnië zag stranden? Heeft u zijn mislukking verge noegd vastgesteld? „Och, nee. Ik wist het. Carrington is duidelijk iemand die zich niet kan verplaatsen in de problema tiek van andere landen. Hij be greep Rhodesië niet. Carrington was minister in de regering van Margaret Thatcher. Toen zij aan trad had ik goede hoop dat de Britse rol zou veranderen. Maar Thatcher kwam te laat voor Rho desië. Daar kwam bij dat ze Car rington teveel zijn gang liet gaan." Dit klinkt als een verbale wraak neming in reactie op de wraak die de Britten namen voor de door u uitgeroepen onafhankelijkheid. „Maar ik wil niet wraakzuchtig overkomen. Ik wil slechts de waarheid vertellen." U heeft een sterke voorkeur voor het gebruik van de naam Rho desië, liever dan Zimbabwe. „Ja, ik voel een zekere trots als ik de naam Rhodesië gebruik. Ik ben geboren in Rhodesië. Maar ik moet nu eenmaal officieel de naam Zimbabwe gebruiken. Mensen vragen mij wel eens waarom ik het land niet verlaat. Waarom zou ik? Ik ben Rho- desiër. Mijn familie woont hier. Een dochter van mij woont in Kaapstad." „Maar de vraag of ik ooit naar een buitenland, bijvoorbeeld Zuid-Afrika, zou vertrekken heb ik mezelf nooit gesteld. Voor de blanke Rhodesiërs die genoeg geld hebben, is er geen reden om het land te verlaten. Zij kunnen redelijk leven." „Maar het gaat wel bergafwaarts. Dat komt ervan als je de markt economie verlaat. Maar ook het onderwijssysteem is slecht. En de kwaliteit van de gezondheidszorg daalt enorm. Mugabe verliest nu ook aan steun. De mensen lij den." U heeft veel gesprekken gehad met Robert Mugabe. U moet hem goed kennen. „Vlak na de verkiezingen in 1980 nodigde hij mij diverse malen uit. Omdat ik als oud-premier na tuurlijk van belang was. Maar ook omdat hij zelf ook vond dat de blanken een belangrijke groep vormen in Rhodesië. Die gesprek ken vonden plaats nadat hij met het geweer op tafel had onder handeld over de voorwaarden voor de verkiezingen. Verkiezin gen die hij nooit had gewonnen als hij niet grootscheepse intimi datie had toegepast op de kiezers. Daar heeft de toenmalige veilig heidsdienst bewijzen van. Als po liticus bleef hij dezelfde metho den toepassen die hij voordien had als terrorist." „Tijdens die gesprekken met mij leek Mugabe nog wel redelijk. Maar plotseling besloot hij dat hij het communisme zou invoe ren. Een Afrikaans communisme. En dat Zimbaowe voortaan een éénpartij staat zou zijn." „Toen ik hem erop wees dat dat helemaal niet strookte met eerde re uitspraken, ontkende hij dat gewoon. Mugabe is zoals veel Afrikaanse leiders. Ze komen op wat voor manier dan ook aan de macht en dan is het zaak aan de macht te blijven." U zult waarschijnlijk met lede ogen aanzien hoe Nelson Mande- la inmiddels niet alleen de leider van Zuid-Afrika is, maar ook van zuidelijk Afrika. Zie de rol die Mandela nu speelt als bemidde laar tussen de partijen in Zaïre. Daar waar voor hetzelfde geld ook de leider van Zimbabwe een rol had kunnen spelen. „Het is maar goed dat Mugabe die rol niet speelt. Ik heb grote bewondering voor Mandela. In The Great Betrayal schrijf ik dat hij de eerste zwarte staatsman, geproduceerd door Afrika is. Ik wil daarmee het verschil tussen staatslieden en politici aangeven. Een staatsman denkt aan de vol gende generatie, een politicus »Ian Smith aan de volgende verkiezingen." „Mandela maakt werk van ver zoening. En hij straalt wijsheid uit. Maar hij balanceert op het slappe koord. Ik hoop echter dat ie dat nog lang zal doen." Is er enige vergelijking tussen Zimbabwe en Zuid-Afrika moge lijk? Had Abel Muzorewa, de lei der van de overgangsregering voorafgaande aan het meerder heidsbewind, een Mandela-ach- tige rol kunnen spelen? „Nee, Muzorewa was geen leider. Hij was weliswaar gekozen door zijn mensen. En hij was welis waar degene met wie ik de mees te zaken deed. Maar hij was geen leider. Dat is het grote verschil met Zuid-Afrika." In The Great Betrayal brengt u de mogelijkheid van een opgaan van Rhodesië in Zuid-Afrika in herin nering. In de twintiger jaren was dat nog een optie, toen de Rho desiërs zich daarover in een refe rendum konden uitspreken. „Er kwam toen een duidelijk 'neen' uit. Maar ik bedacht dat toen in 1948 de regering van Jan Smuts de verkiezingen verloor. Dat zou niet gebeurd zijn als Rhodesië de vijfde provincie van Zuid-Afrika was geweest." „Smuts stond in het buitenland, vooral ook in Groot-Brittannië zeer goed aangeschreven. Dat jaar 1948 is cruciaal geweest voor heel zuidelijk Afrika. Toen kwam de Nationale Partij aan de macht in Zuid-Afrika. Vervolgens werd de apartheidspolitiek ingevoerd. Ik zeg het nog maar eens duide lijk: Rhodesië heeft nooit apart heid gekend." Op de cover van uw memoires staat 'De memoires van Afrika's meest controversiële leider'. FOTO ANP Kunt u zich vinden in die om schrijving? „Nee. Dat heeft de uitgever be dacht. Voor veel mensen op de wereld ben ik misschien wel con troversieel. Ikzelf zie het niet zo. Maar op de cover van een boek doet het het wel goed, denk ik. De uitgever moet het uiteindelijk verkopen." U had uw memoires anders ioel bij een andere uitgeverij wiWM uitbrengen. Bij Harper. „Ja, maar die stond niet achter de tekst. Die wilde veranderingen. Daar ben ik natuurlijk niet ak koord mee gegaan. Maar Blake wilde wel." Glimmend van trots. „Terwijl er toch niets meer aan de tekst is veranderd." Ian Smith, The Great Betrayal. Londen, Blake. ISBN nummer 1857821769 liel (anp) - Het Bureau KrJ| gistratie (BKR) heeft felle 1 de Rijksdienst voor het W( (RDW), omdat deze insta meewerkt aan het zogenoei pit Verificatie Informatie S een computerbestand wa BKR, de CRI, ministeries ciële instellingen 2,7 miljo nummers van ongeldige doe ujt 162 landen hebben bracht. Het BKR draagt zorg voor de i Van onze verslaggever Breda - Nederland vlucht dd ge vakantieoorden. De afgel; naar korte, maar vooral zon men bij de reisbureaus. Dd branche. Het miezerige weer ken die uittocht. Ook het Algemeen Nederland Verbond van Reisonderneminge (ANVR) heeft de gestegen vraa opgemerkt. Aangenomen ma worden dat het aantal Nederlan ders dat nu naar het buitenlan gaat de 800.000 van vorig jaa mei flink overtreft. „Wij zijn volledig uitverkocht,1 zegt woordvoerster P. Egelie vai Nederlands grootste reisorgani satie Travel Unie (met onde meer de merken Holland Interna tional en Arke en marktleide met zo'n tweehonderd reisbu reaus). „Mensen die alsnog willet boeken, moeten het vooral heb ben van annuleringen van ande ren." „Nog net niet helemaal los,' meldt directeur D. Kaspers vaij de coöperatieve vereniging Toer-j koop. „Maar kiezen kunnen klan-| ten niet meer. Slechts hier daar hebben wg nog een gaatje] Zo is er nog wat aanbod in Istrië.' En misschien is er voor de verra bestemmingen nóg wat beschik} baar." Volgens Kaspers houdt de top-J drukte aan tot en met Pinksteren! en zakt dan als een plumpudding) in. De oorzaak ligt volgens de be-| trekkenen in het aanhoudende tegenvallende weer in Nederland! én de lange schoolvakanties Apeldoorn (anp) - Media-cond positie verbeteren. Vooral doop drijf Arcade is vorig jaar een i Het eigen vermogen daalde met 116,6 miljoen tot 179 miljoen gul den. De solvabiliteit halveerde van vijftig procent eind 1995 tot 21,2 procent eind vorig jaar. Be zorgd is president-commissaris F. Loudon echter niet over de magere kaspositie. Wegener Arcade, onlangs nog ac- tief met de overname van het Zeeuwse dagblad PZC, schuwt nieuwe aankopen niet. De overname van Arcade leverde in dat opzicht vorig jaar een te leurstelling op. Er werd vooral omzet bijgekocht en naar verhou- Naarmate de varkens pest verder oprukt, klinkt onder boeren de roep om een marker- vaccin steeds luider. Dit I vaccin, dat in tegenstel ling tot het oude prepa raat bij de aangetroffen anti-stoffen wél het on derscheid kan maken tussen besmetting met het veldvirus en een reactie op het marker- vaccin, is klaar, maar nog niet geregistreerd. Een direct kassucces voor ontwikkelaar In- tervet in Boxmeer zit er dus niet in. Door Chris van Alem >,Dit marker-vaccin nu inzetten een §ebied met grote infectie- r

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 6