^K0m Hair
'mmmm
Pe
'Presenteren is een vak, hoor'
Grunberg vermaakt publiek in Breda uitstekend
DE STEM
Film over leven van
Nienke van Hichtum
Anthoni van Dyck
in paleis van Genua
Rotterdams festival
inspireert Durban
tot Poetry Africa
Erik van der Hoff, van Roberto Jacketti tot de Alles Kits Kwis
G ids
oeSTEM
fill II
MAANDAG 21 APRIL 1997 A7
Van Roberto Jacketti and the
Scooters ('I'll save the day') tot
de Alles Kits Kwis. Korter is
de carrière van Erik van der
Hoff niet samen te vatten. De
ex-zanger ontplooit zich als
redacteur, regisseur en produ
cent van tv-programma's. Bo
vendien presenteert hij elke
werkdag de Alles Kits Kwis,
een kennisspelletje voor de
bollebozen van groep acht. En
dat voor de somma van 46 gul
den per aflevering.
Door Maarten van de Rakt
Herkend wordt Erik van der Hoff (33)
nog steeds. „Door de vijftigplussers, die
tien jaar geleden hoopten dat hun doch
ter met mij zou trouwen", lacht de pre
sentator van de Alles Kits Kwis in het
KRO-café 't Hemeltje.
Erik van der Hoff rolt zoals hij zelf zegt
van het ene in het andere. Veel lijn zit er
niet in. Op jonge leeftijd maakte hij al
filmpjes met de 8 mm-camera van zijn
vader. De filmacademie was daarom
een mogelijkheid, de grafische school
een andere. Op de laatste was het eerst
plek. „Maar dat was vrij droog en saai.
Gelukkig speelde ik in een bandje, dat
succesvol werd. Dus ik kon stoppen met
school", verwijst hij naar Koberto
Jacketti and the Scooters, dat tussen
1980 en 1988 furore maakte tot in het
verre Tadzjikistan.
„Dan kom je in tv-programma's en
spreek je met personen uit dat wereldje.
Zo kwam ik in aanraking met mensen
die een goedkope videoclip wilden. Dus
ben ik clips gaan maken en vervolgens
proefprogramma's. Toen zocht de Vara
een eindredacteur jeugd. Tot mijn ver
bazing werd ik aangenomen. Ik mocht
onder meer een eigen jeugdserie schrij
ven, produceren en regisseren."
Hij kreeg de smaak te pakken. Toen de
Vara de afdeling jeugd opdoekte, ging
Van der Hoff freelance verder. Hij somt
een hele riedel programma's op, waar
aan hij meewerkte. Met twee andere ex-
Vara-collega's stak hij de koppen bij el
kaar. Zo werd de NCRV-quiz Quattro
geboren. „We kregen het verzoek een
programma te maken van vijf minuten
per dag voor Nederland 1 en dat is de
Alles Kits Kwis geworden." Dat Van
der Hoff de presentator werd, was geen
vooropgezet plan.
„De eerste keer was doodeng. Vreselijk.
De laatste dagen ervoor heb ik niet ge
slapen. Je denkt dat je alles in je hoofd
moet hebben. Daarom had ik keurig
domme tekstjes gemaakt. Ik kreeg door,
dat ik beter gewoon kon beginnen met
praten. Dat scheelt zoveel vrijheid in
mijn hoofd."
„Je bent toch altijd heel benieuwd hoe
mensen op je reageren. Vinden ze je niet
een lui? Zo gaat dat toch", weet Van der
Hoff. „Sommigen vinden mij heel
streng voor de kinderen, anderen vin
den het juist goed dat ik kinderen vol-
Eric van der Hoff: „Als je jezelf bent, ben je eigenlijk een beetje saai.
wassen benader. Het mag wel wat los
ser. We hadden een bijdehand jongetje
op een screendag, die vond het pro
gramma zo saai: 'En dat komt door jou'.
Ik dacht vroeger ook: 'Wat stelt zo'n
spelletje nou voor'. Maar het is ook een
vak hoor, presenteren. Als je jezelf bent,
ben je eigenlijk een beetje saai. Je moet
iets toevoegen maar ook niet teveel."
De kinderkwis wordt in sneltreinvaart
opgenomen, liefst twintig afleveringen
per dag. „Dat moet je ook leren, je ener
gie over een dag verspreiden. Nu heb ik
na de middag een dipje. Als je verkou
den bent, ben je dat ook twintig dagen.
Het gekke is dat ik betaald krijg voor
een dag werk, niet voor het feit dat ik
twintig dagen op tv kom. Per aflevering
krijg ik nu 46 gulden. Voor volgend sei
zoen moet ik daarover met de KRO in de
clinch gaan."
Haperen
Met het oog op de productie van de Al-
FOTO DIJKSTRA
les Kwits Kwis heeft Van der Hoff met
zijn companen in november een bedrijf
je opgericht, Tri Amigos. „We proberen
een kleine productiemaatschappij te
worden. We zijn nu voornamelijk met
kinderprogramma's bezig. Maar we
willen ook een anderssoortige quiz voor
volwassenen maken en we hebben een
heel leuk idee voor een documentairese
rie over het plattelandleven."
De nieuwbakken presentator droomt
van het maken van een mooie dramase
rie of bioscoopfilm en van een theater
show, waar het publiek lekker kan ge
nieten. „Geen gedoe met moeilijke
boodschappen."
Na de Jacketti-periode meed Van der
Hoff drie jaar lang de podia. Tot zich
een bruiloft van vrienden aandiende,
waar het bandje van zijn broer speelde.
Hij liet zich overhalen. „Ik stond te
stotteren en te haperen. Dat kan niet,
als ik ooit een theatershow wil. Daarom
speel ik een keer in de twee maanden
mee. Het gaat een stuk losser. Met Pa
sen trad ik voor het eerst in mijn eigen
dorp op met die band. Dat was zo leuk."
„Met plezier denk ik terug aan Roberto
Jacketti. We hebben veel gereisd, veel
meegemaakt. Op het moment zelf besef
je het niet zo. Dat is het gekke. Je zit er
in en ervaart wat er gebeurt als gewoon.
Het is toch kicken dat je even voor een
interview naar Duitsland vliegt. Het be
kende Nederlander zijn, heb ik dus al
eens meegemaakt. Ik kan er nu anders
mee omgaan. Me beter concentreren op
mijn werk."
„Volwassen worden heb ik natuurlijk
anders beleefd dan de gemiddelde pu
ber. Want je zit in een wereldje waar
veel mensen tegenop kijken. Toen de
band stopte, heb ik op mijn 24e mijn
puberteit ingehaald. Gezocht wat ik
verder met mijn leven wou. Erg veel uit
geweest. Met meisjes gevreeën, wat ik
daarvoor gek genoeg niet heb gedaan.
Ik was vrij monogaam. Ik had een leuke
tijd met een vaste vriendin."
En financieel?
„Iedereen was dolgelukkig met het suc
ces van I'll save the day. Maar toen
kwam onze vriend, de belasting, die
wilde zeventig procent hebben. We wa
ren slecht begeleid in die tijd. Daarna
deed de vader van een van ons de boek
houding. Hij keerde ons 1750 gulden in
de maand uit."
Hamsters
Nu presenteert Van der Hoff zijn kwis
voor jonge tieners. Zelf keek hij inder
tijd naar tv-programma's als Q en Q,
Hameien en Beertje Colargol. Mocht
opblijven voor de hamsters van Avro's
Weekendquiz. En knokte om op zondag
middag Star Trek te kunnen zien, ook al
was er visite. In zijn geheugen gegrift
staat de laatste Swiebertje.
De Alles Kwits Kwis mikt op de bolle
bozen van groep acht. Een categorie
waartoe Van der Hoff zelf vroeger niet
behoorde.
„Niet echt. Een bolleboos werd ik pas
na de tweede klas havo. Daarna ging
het me makkelijk af. Ik was met van al
les bezig, met clubjes, clubblaadjes ty
pen en kopiëren. De school deed ik er
een beetje bij naast de schoolkrant en
het schoolcabaret. Het was een leuke
tijd. We kwamen in opstand tegen mis
standen. Als de koekprijs in de kantine
omhoogging."
„Aan spelletjes bewaar ik goede herin
neringen. Stratego bijvoorbeeld of
schaken. Ik kan heel slecht tegen mijn
verlies. Dan maak ik er maar snel een
lolletje van. Verloor ik met voetbal, had
ik een rotdag. Misschien slijt dat als je
ouder wordt."
(werkdagen, Nederland 1,17.50 uur)
Van onze verslaggever
Breda - Niet alle schrijvers kun
nen het, maar Arnon Grunberg
kan het heel goed. De schrijver
van Blauwe maandagen en Figu
ranten kreeg zaterdavond een
volle zaal in Breda aan zijn voe
ten.
Grunberg blijkt net zo goed te
kunnen declameren als schrij
ven. Hij las fragmenten voor uit
zijn zojuist verschenen roman
Figuranten en kreeg daarmee
vooral de lachers op zijn hand.
In de reeks van interviews en
presentaties naar aanleiding van
zijn nieuwe roman deed Arnon
Grunberg dus zaterdagavond
Breda aan. Dat gebeurde in de
vorm van een tweegesprek tus
sen de jonge schrijver en zijn uit
gever, Vic van de Reijt (Nijgh
Van Ditmar). Plaats van hande
ling was café Ome Jan. Het
tweegesprek werd afgewisseld
met voorleesbeurten door de
schrijver, die gerust een groot
succes genoemd mogen worden.
Arnon Grunberg werd in 1971
geboren in Amsterdam, schreef
twee boeken die in Amsterdam
spelen en verhuisde vervolgens
naar New York. Die verhuizing
had mede een praktische reden.
„Mijn vriendin komt uit New
York en ik wilde daar best wo
nen."
In New York is Arnon Grunberg
werkzaam als makelaar. Hij
heeft daarvoor een cursus ge
volgd. „Ook mensen die het En
gels slecht beheersen, kunnen
makelaar worden, net als taxi
chauffeur."
Grunberg is in New York een
anonymus, zo vertelde hij. „Als
ik daar zeg dat ik het Boeken
weekgeschenk voor volgend jaar
ga schrijven, dan zegt dat de
mensen evenveel als wanneer ik
vertel dat ik Prins Carnaval
word."
Interessant was het gegeven dat
schrijver en uitgever samen op
het podium zaten. Ze konden ze
een tipje van de sluier oplichten
over hun nauwe samenwerking.
Wat schrijver en uitgever samen
doen, heet in het Engels editen.
„Editen is in de Amerikaanse en
Engelse uitgeverswereld een in
geburgerde zaak," aldus Vic van
de Reijt, Deze praktijk is intus
sen ook in Nederland in zwang
geraakt. Volgens Arnon Grun
berg moet daar niet te veel ophef
van worden gemaakt. „Vic geeft
commentaar en brengt kleine
veranderingen in mijn boek aan.
Je moet het vergelijken met een
kok. De kok maakt het gerecht.
De hulpkok kan er wat zout aan
toevoegen, maar het blijft het
gerecht van de kok."
Arnon Grunberg rechtsza
terdagavond in café Ome Jan
in gesprek met zijn uitgever
Vic van de Reijt.
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Leeuwarden (anp) - Filmmaker Pieter Verhoeff gaat eei
film maken over het leven van de Friese schrijfster Nienke'
van Hichtum, echtgenote van Pieter Jelles Troelstra Zii
schreef in 1903 het kinderboek Afke's Tiental.
De film, die in het Fries wordt
gemaakt, zal eind volgend jaar
klaar zijn. Eerder regisseerde
Verhoeff De Dream (De
Droom) en De Fjoertoer (De
Vuurtoren).
Nienke van Hichtum leefde van
1860 tot 1939. Haar werkelijke
naam was Sjoukje Troelstra-
Bokma de Boer. In Afke's Tien
tal beschrijft ze met veel mede
leven het bestaan van een groot
Fries arbeidersgezin. Het boek
werd wereldberoemd, vooral
door de beschrijving van de ty
pisch Friese gebruiken van het
begin van deze eeuw.
Het boek werd oorspronkelijk
in het Nederlands geschreven
en pas in 1967 in het Fries ver-
taald. Nienke van Hichtum
schreef daarnaast verhalen en
bewerkte sprookjes en volks
vertellingen uit de hele wereld.
Door Aart Heering
Genua - Op 3 oktober van het jaar 1621 vertrok de jonge
Anthoni van Dyck (1599 -1642), gezeten op een paard dat hem
door zijn leermeester Rubens was geschonken, vanuit Antwa
pen naar Italië. Zes weken later kwam hij aan in Genua waal
hij zijn intrek nam in de woning van zijn medevlaming Coma
lis De Wael.
Van de zes jaar die Van Dyck in
Italië bleef, zou hij er minstens
vier doorbrengen in Genua, waar
zijn roem als portretschilder voor
goed werd gevestigd. Van Dyck
kwam met goede referenties naar
Genua. Tien jaar eerder had Ru
bens hier al gewerkt en in Ant
werpen had de jonge schilder al
kennis gemaakt met daar wonen
de Genuese kooplieden, collega's
van zijn vader. Bovendien was in
Genua, net als in Rome, al een
kleine kolonie gevestigd van voor
al in landschappen, genrestukken
en stillevens gespecialiseerde
Vlaamse en Nederlandse schil
ders.
Het was voor een broodschilder
ook de juiste periode om naar Ge
nua te komen. Terwijl het met de
economie van de stad langzaam
aan bergaf ging, steeg de behoefte
aan grandeur.
De bankiers, reders en handelaren
in de stad, van wie vele zich ade-
lijke titels hadden aangeschaft,
waren aan het potverteren van de
rijkdommen die vorige generaties
met hard werken hadden ver
gaard. De circa driehonderd fami
lies van de handelsaristocratie,
die net als in zijn noordelijke te
genhanger Amsterdam de dienst
uitmaakte in Genua, bouwden in
drukwekkende paleizen, legden
kunstverzamelingen aan en lieten
zichzelf en hun families voor het
nageslacht vereeuwigen. En daar
in lag de kans voor Van Dyck, die
op een enkel altaarstuk na weinig
publieke opdrachten kreeg, ver
moedelijk door tegenwerking van
zijn Genuese collega's, die het
succes van de Vlaming met lede
ogen aanzagen.
Van Dyck maakte snel
vereeuwigde de meest 1
namen van de Genuese
zoals de families Doria, l
Durazzo en Balbi. Zijn
realisme, minder gestreng dan i
Noord-Nederlandse
maar ook minder exuberant)
Rubens, maakte school en zoue
model worden voor de
van de Europese
niet in het minst door toedoen v
Van Dyck zelf die de laatste I
jaar van zijn leven aan het 1
se hof zou slijten.
Circa veertig van deze portrettei
op een enkele uitzondering nar
die hij in zijn Genuese perioi
vervaardigde, zijn nu weerbijei
gebracht in het vlak voor Van Dy
cks komst naar Genua
Hertogelijk Paleis. Naast het
van de Antwerpenaar zelf
in deze expositie ookhetcoll
nisme van de oude en nieuwe ad(j
belicht, dat de basis vormde vo
het fortuin van Van Dyck en zijl
collega's.
In de eerste ruimte hangen daal
om meer dan dertig schilderijei
onder meer van Rubens,
gio en Titiaan (een groot vooij
beeld voor Van Dyck) dicht op el]
kaar, uitsluitend op formaat ga
rangschikt. De bezoeker van nj
ondergaat een zelfde overweldi
gende sensatie als de jonge Anttoj
ni moet hebben gevoeld toen I
voor het eerst zijn opwachtinj
maakte.
Tentoonstelling Van Dyck in
Genua. Grote schilderkunsten
collectionisme. Tot 13 juli in
het Palazzo Ducale van Genua.
Pretoria (anp)- Het Rotterdamse Poetry International is als mj
del en uitgangspunt gekozen voor een groot poëziefestival d]
begin mei in het Zuid-Afrikaanse Durban van start gaat. He'ij
de bedoeling dat Poetry Africa na de eerste editie zal uitgroeieif
tot een jaarlijks terugkerend evenement, niet alleen voor Zuiaj
Afrika, maar voor het hele continent.
Op 4 mei yvordt het festival in
Durban geopend in aanwezigheid
van burgemeester Bram Peper
van Rotterdam. Peper onder
streept met zijn bezoek het ver
band tussen de twee festivals en
de verbroedering tussen de twee
steden. De belangrijkste buiten
landse attracties op het festival
zijn Remco Campert en Hugo
Claus. Ongeveer een derde van de
24 dichters die aan het festival
deelnemen, komt uit Zuid-Afri-
ka, een derde uit andere landen
van het Afrikaanse continent en
een derde uit landen daarbuiten,
van Nederland tot Mexico, van
België tot Japan.
Een week lang treden verschil
lende dichters in de avonduren
op in het theater van Durban.
Maar Poetry Africa probeert ook
iets meer te zijn dan alleen maar
een poëziefestival. Er staan be
zoeken van omringende scholen
aan het theater met poëziework-
shops op het programma en dich
ters zullen in de ochtenduren
scholen bezoeken. Er is zelfs een
heuse wedstrijd onder de school
jeugd georganiseerd in de hoop
zoveel mogelijk jonge mensen
voor poëzie te interesseren.
De oprichter van Poetry Int®1]
tional, Martin Mooij, heeft in
voorbereidende fase de Zn
Afrikaanse organisatoren
raad en daad bijgestaan. De0
vende kracht uit Poetry Africa]
Adriaan Donker - van oorsprt
een Rotterdammer die echter j
grootste deel van zijn 1®®
Afrika heeft doorgebracht
nieuwe directeur van het „Ce»
for Creative Arts" aan deua»
siteit van Natal. Donker Wi
snel steun van Breyten Bie)
bach, een erkende fan van B*
International. Breytenbach,
het buitenland nog s'® f
vierd, maar in eigen land in 1
dels vooral in ANC-kring®'
omstreden, heeft speciaal
het festival nu ook Durban
zijn rijtje woonplaatsen Bare
na en Parijs toegevoegd.
Zoals voor ieder poëzi'-
waren er ook voor Poetry jj
problemen met de finance
Door forse bijdrages van
Rotterdam, het Nederlan®
nisterie voor Onderwijs, C
en Wetenschappen, Hivos e
Novib heeft de organisatie
laatste moment de begroti
tend gekregen.
tfeiligen verkeren in on-
ze tijd enigszins in de
schaduw, zoals hun beel
den in de schaars be-
zochte kerken. Wij we
ten geen raad met man-
jen en vrouwen die zo
waren dat hun
bunder goede kanten
„jet of nauwelijks be
schreven zijn. Wat kan
bijvoorbeeld de Nij
meegse heilige Petrus
Canisius, die op 21 de
cember 1597 te Fribourg
jverleed, nog betekenen
voor de hedendaagse
mens? Is het voor ons be
langrijk dat hij respect
jpbracht voor zijn te
genstanders, de protes
tanten? Bericht over een
man die zijn vader ver
maande en kardinalen
deles las.
Icoor Ivo Postma
[.Ieder jaar kwam er een koerier
|tt paard uit Lotharingen naar
Nijmegen met een zak geld voor
[lijn vader. Van de hertog van
totharingen, als dank voor het
[feit dat vader zorg had gedragen
or de opvoeding van diens kin-
[deren. Een zak met geld. Mijn va-
was burgemeester. Die had
jat geld heus niet nodig. Hij was
man van groot aanzien. Hij 1
in Orleans gestudeerd en ze
ihiurden hem als afgezant naar z
liet huwelijk van Hendrik de
ichtste met Anna van Kleef. Hij z
elde wat je noemt mee op Euro- z
es niveau."
[Toen mijn grootvader in Nijme- d
pi terugkeerde van zijn reis b
naar Jeruzalem, liep de hele stad v
ait. Op de Lage Markt, waar h
rootvader woonde, was het k
root feest. De mensen hadden de
ale straat versierd.m
was vijf jaar toen een kunst- b
schilder bij ons aan huis kwam
om het hele gezin op het doek te E
zetten. In 1526 dus. We moesten a"
ren stilzitten voordat hij zijn ri
chetsen klaar had. Het werd een st
rieluik. Op het middenluik onze n
beer Jezus Christus met de hui- li
pende Maria en Johannes. Rechts ri
lijn moeder, die in datzelfde a
jaar stierf, met Wendel en de an- z
dere zusjes. Ze bidden de rozen- h
rans. Op het linker luik mijn va- v
Ier en ik, allebei knielend op een
bidstoel en met gevouwen han- Z
leu." N
pc was zeker niet zo een braaf g
l,entje als dat schilderij doet ver- s
aoeden. Wat een vroom gedoe, g
een vreselijke vertoning. Ik be
hoopte maar dat niemand van w
ijn klasgenoten het stuk te zien au
Prominente weldoeners o
'an de kerk lieten zich graag zo w
"fbeelden, in een godvruchtige M
itourage. Dan kon het kerkvolk lo
■>aat het weer beter met
geloof en kerk? De ver
koop van boeken over
God en religie doet een
Ntering vermoeden.
Maar godsdienstsociolo
gen zien een andere wer
kelijkheid: die van het
gestaag onbelangrijker
prden van geloof en
erk in de samenleving,
aar verandert geen
0ekenweekthema iets
i .n- Elke generatie
r uift God een stukje
P van daarboven naar
hierbinnen.
r Kees Buijs
Selooft steeds min-
,n Hoeft God zijn beste tijd
ten a 'i11 Nederland?' Dat schre-
P kranten drie jaar geleden.
leN(Ja£!r is driekwart van
o„r!„1rianders buitenkerkelijk,
let s8 onderzoekers van
L(^mCMui^Flanbu-
i Noa i raPPort 'Secularisatie
ientat 1966-1991'. Com
ing611 za®en al een 'D66-
hntzuüd8'ontstaan: ongelovig
Mk/ j?e®n.s werd God heront-
ïrdpv, pmieweekbladen signa-
lan pnjV0.nS iaar 'de terugkeer
lebat Nederland'. In het
'kittpr,Veri normen en waarden
en filosof niet"§elovige politi-
feiriB voor een herwaar-
NanL tn christendom als
grijkste bron van de moraal
Maatschappelijk bindmid-
