Weekend
sfTJES
Bond tegen het Vloeken waakt tachtig jaar over het Derde Gebod
Fluister naar de
Journeel-lasser
DESTEM
10225
Het moet allemaal kunnen.
Vloeken, schelden. Maar of het
nou per se in het openbaar moet
gebeuren? Nee dus. In Veenen
daal deint de Bond tegen het
Vloeken mee op de veranderende
moraal en oogst de ombudsman
van het fatsoen de erkenning
van tachtig jaar waken over het
Derde Gebod.
fabrikant van
othandel,
land via de
Door Dirk Vellenga
en u een interessante
/.v. de betreffende
gemeente J*
OOSTBURG
inderen, Er zijn vele recreatieve
op circa 90 km. Frankrijk),
verspreid over de diverse woon-
van 1 januari 1998 uittreden op
)iel en zal volgens de prognose
i basisformatie van 9,5 fte.
vorm. De directeuren van de ver-
rstijgende zaken worden behan
een goed samenwerkend team
fel in staat zijn om tijdig zorg te
De directeur is een energiek en
en vrouwelijke directeur.
irijft.
gedacht aan
teur van de school de heer
Ie onderwijsambtenaar van de
zakelijk karakter kunt u
Prijs incl. BTW voor plaatsing
op zaterdag
Tariefgroep 1
27.42
Steeds vaker hoor je mensen zeggen dat de ma
nia het nieuws medipuleren, Journalisten nemen
het niet zo flauw met de waarheid. Ze ver
draaien, dikken aan en liegen zonder blikken of
blazen. Je leest in kranten en tijdschimmen on-
begrijfelijke woorden en zinnen.
De taal van het Journaal is volgens onderzoekers
zó veranderd, dat Nedertaligden er moeite mee
hebben en het voor kinderen en allochtonen
dikwijls niet duidelijk is waarover nu eindelijk
wordt gespoten. Hoe kunnen zij dan een wol-
raardiglid worden van een samenleving waarin
alles toch op taai draalt.
Maar is het werkelijk zo erg? Laten we gewoon
eens luisteren naar een paar onderwerpen van
Journeel-lasser Freerk Philips.
De Amsterdamse politie heeft voor de eerste
keer gereageerd op de Brutse beschilderingen
over pielofieden die jongens misbruikt en ge
dood zouden hebben. De moordvoerder deelde
mee dat de Engelse tv ten onrechte zoveel op-
baal heeft gemaakt in deze kinderbroodjeszaak,
ft is nog steeds geen enkel bewijs in deze affai
re die ook interlokaal veel tangen losraakte."
Wat is daar mist mee? Goed, we nemen een an-
dewerp.
.De bemiddeling van ministerlo Hans van Mier
lp eindelijk vrachten af te werken. Hij heeft de
Pakistaanse leider Jansen Arafat overgehaald
langer op Malta te blijven. In zijn pogingen het
vredesprinses uit de inpassen te trekken, kreeg
hij aanvankelijk nul op het orkest. Namens de
Europese Unie heeft hij nu bereikt dat beide par
tijen tenminste weer bereid zijn naar elkaar te
fuisteren."
Misschien helpt het dat we er beelden bij krij
gen. Dan kun je zo raden over wie het gaat. Als
hij het heeft over landen als Slavonië en Kraotië,
wordt het wat lastiger. Maar ach, wat maakt het
ook uit waar die landen liggen, als het maar niet
op de plaats van België is. Stil even, zijn mond
gaat weer open en verspreidt een klontje wolf-
look.
.De Zaïrese rebellenluider Kabila en Nelson
Mandela hebben elkaar ontmoet in de Kaap
stand. Welingerichte bronnen menen daaruit op
te kunnen makendatdekansopeen staakt-het-
varen is toegenomen. President Mobutu lijkt on
dertussen niet meer onder de drek van de inter
nationale gemeenschap uit te kunnen komen.
Als je vrouw ondertussen vraagt of je nog een
fopje thee lust, zitje even met je aderen te klop-
|j pen. Jazeker, ik kus nog wel een topje, zeg je
dan.
.Minister Van Aartsen is bereid de strege ren-
gels in de varkensmest-gebieden te verspoelen.
Hij wil de boeren zijn welgemikte excuses aan
binden. in Den Haag bestaat de vlees dat de
agrarische sector de regering binnenkort gaat
conformeren met rekeningen die in de meloe
nenlopen."
We hangen elke avond aan de slippen van de
nieuwslezer. Aan deze presentie zijn we hele-
,«1 gewend en we beten niet weter. Als hij
'oept 'ik heb context met onze beslaggever Kees
taman', dan weet je gewoon dat het gaat
over ene Boonstra of Bouwman, invomatie die
op een andere manier wordt gebracht, wan
trouwen wij onderbewust.
.De Nederlandse artiesten Frans Bouber en Ma-
Mne Bever hebben een nieuw verkooprecord
bereikt in de waterlandse lichte muziek. Hun cd
9ing nog vaker onder de toonbank dan die van
Manco Borsato, tot.nu toe de absoliedjes re-
cordhouding. Hun nummer 'De berenboot' ver
drijft deze week ook nog eens het Volendamse
wondenkind Jantje Smit van de eerste plaats in
dehitpurade."
Journeel-lasser Philips eindigt min of meest
Wis met: „Dan hebben we nog het weer. Hoe
toat het met de hogedrank-gebieden, Errol?"
Wie kan er na dit (bijna) foutloze dictee nog vol
raten dat het Journaal, de Koming van de
tonnimicatie, ons elke avond bewust een ver-
Jongen biljet van de werkelijkheid voorhan-
u)§t?
ZATERDAG 19 APRIL 1997
SINGSGARANTIE
I GRATIS
Directeur drs Rijk van de Poll (links staand) en pr-man Wim Eikelboom van de Bond tegen het Vloeken: "We worden niet meer belachelijk gemaakt, maar serieus genomen.' foto rianne den balvert
De ombudsman van het fatsoen
baller Bogarde, de schoonmaakbeurt van
burgemeester Patijn in rossig Amsterdam,
het verbale geweld van voetbalsupporters.
Fatsoen lijkt niet alleen maar rechts in de pas
te lopen, maar ook anderen aan te spreken.
Ook bij de Bond tegen het Vloeken is de getij
dewisseling niet voorbij gegaan. Rijk van de
Poll: „Uit een Nipo-enquete van 1992 blijkt
dat 49 procent, dus bijna de helft van de
mensen sympathiek staat tegenover de doel
stellingen van onze bond. De helft."
Hij heeft nog meer uitslagen: „Tien procent,
zo blijkt uit een onderzoek, is minder gaan
vloeken na de introductie van het affiche van
de papegaai: Vloeken is aangeleerd."
Ook vooroordelen blijven bestaan. „We had
den met de schrijver en columnist Koos van
Zomeren een hele discussie over de campag
ne Trein Gemist, Vloek Niet. Daar kon van
Zomeren prima mee leven. Meer problemen
had hij met de kleine letters onderaan het af
fiche, die je alleen leest als je de trein hebt
gemist en dus wat extra tijd hebt: Met vloe
ken schendt u Gods heilige naam."
Bij Koos van Zomeren gingen de haren recht
opstaan. Zie je wel, moet hij gedacht hebben,
daar heb het weer: ze willen me bekeren.
Van de Poll: „Wij willen niemand bekeren.
Wij willen alleen maar duidelijk maken dat
er mensen zijn die die naam van God belang
rijk vinden, die daar inhoud aan willen ge
ven. En als je die naam van God ijdel ge
bruikt dan haal je het omlaag. Meer willen
wij niet zeggen. Denk eerst even na."
Begrip
Trots zegt Van der Poll dat zijn bond in een
adem wordt genoemd met Amnesty Interna
tional, het Rode Kruis, Artsen Zonder Gren
zen en andere grote goede doelen. „We zijn
een begrip geworden," concludeert hij. De
Bond tegen het Vloeken hoort erbij.
De ombudsman voor het fatsoen. Daar kun
nen ze in Veenendaal mee leven. Dat laatst
tijdens een voetbalwedstrijd iemand een rode
kaart kreeg wegens vloeken, zien ze als
winst. „Dat was een paar jaar geleden niet
gebeurd. Nu laten mensen zien dat ze zich er
geren."
Ze zien het als verandering in de maatschap
pij waar 69 procent vloeken tamelijk tot zeer
vervelend vindt, zo blijkt uit Nipo-onder-
zoek. Ze zien het als erkenning van hun
werk. „We worden niet meer belachelijk ge
maakt, maar serieus genomen."
Van de Poll wijst-op het succes van de voet
balcampagne met tekeningen van Dick Bruy-
nesteyn: Over de Rooie, vloek niet en Een
Vloek mist ieder doel. „Mensen zijn blij dat
we er wat aan. doen. Driehonderd clubs heb
ben materiaal aangevraagd en er was z'elfs
een burgemeester die het affiche speciaal
onthuld heeft."
Hij wacht even en zegt dan: „Het zijn kleine
dingen, maar ze tellen."
Door Hans Jacobs
Het gebeurt niet zomaar, maar
het is onvermijdelijk. Je moet er
even op wachten. Daar is hij
dan. Je ziet het aan zijn rode hoofd: die dreigt
te laat te komen. Het zweet parelt op zijn
hoofd, de tas slingert wild achter hem aan.
En jawel. Vlak voor zijn neus gaat de deur
dicht. Een rood hoofd ziet de gele trein weg
rijden. En ploft: alle spanning balt zich sa
men in de aanzet tot een krachtige rollende
vloek. Hij draait zich om, wil zich ontladen
en stokt. Hij staat oog in oog met het affiche:
Trein gemist, vloek niet. Je ziet hem slikken
en je hoort hem inhouden.
Verd..., als het niet waar is.
Een fijne glimlach schaatst over zijn lippen.
Drs. Rijk van de Poll is de directeur van de
Bond tegen het Vloeken. Hij ziet er normaal
uit. Geen in het zwart geklede fatsoensrak
ker, geen zwartgekouste muggenzifter die de
hele dag het vingertje vermanend omhoog
houdt. En ook Wim Eikelboom, die onder
meer de public relations voor de bond doet, is
een normaal jong mens.
„Ze kijken vaak hun ogen uit als je zegt dat je
de Bond tegen het Vloeken vertegenwoor
digt. Laatst in een gesprek in Arnhem met
Loesje nog. Iemand als ik hadden ze niet ver
wacht. En als je dan ook nog normaal Neder
lands spreekt, blijk je best wel mee te val
len.
Het enige wat na een paar uur praten opvalt,
is dat ze geen onvertogen woord gesproken
hebben en er ook helemaal geen moeite mee
hebben om het te laten. Zelf moet je voortdu
rend op je hoede zijn als gast niet over een
meter kerkbankeelt op de knieën hebben.
„We bedoelen toch niet God zelf, zeggen ze
dan. Waar ze wel moeite mee hebben is ei
gentijdse uitdrukkingen als aidsleier, kan
kertrut, mongool. Maar g.v.d? Nee. Dat staat
ver van ze af. Kankerleider niet. Ik heb een
tante, zeggen ze dan, die heeft kanker. Dan
voelen ze het directe verband wel-."
Vloeken is niet in een zucht uit te leggen.
„Wat we proberen is duidelijk maken dat er
mensen zijn die er veel moeite mee hebben
als je de naam God ijdel gebruikt. Wat je
dierbaar is misbruik je niet, dat doet anderen
pijn. Waar het om gaat is fatsoen hebben,
respect voor God en de medemens."
Een modern bedrijf dat met de bezem door
fatsoensland trekt en links en rechts op de
vingers tikt. Trots worden in de nieuwsbrief
Kort en Bondig van de bond de meest in het
oog springende acties vermeld. Zo schaamt
Monique van dë Ven zich in een hoekje om
dat ze als nieuwe ambassadeur van Unicef
onbeschroomd in een aantal interviews
vloekte. Unicef heeft na een telefoontje uit
Veenendaal de filmster aan het jasje getrok
ken. Het automerk Daewoo trok een adver
tentie terug waarin de stenen tafel met de
tien geboden een hoofdrol speelde. Kon niet.
Philips had er geen moeite mee om het door
de bond als bastaardvloek gekwalificeerde
Gedverderrie uit een campagne te strepen.
Bedankt voor het commentaar, zeiden ze in
Eindhoven. Let's make things better. Albert
Heijn is blij als de bond commentaar geeft,
:n,2X betalen aanbie-
vloek uit te glijden. Ook het
kantoor in Veenendaal is geen
rechts bolwerk waar uit elke
hoek het ethisch reveil schettert.
Gewoon bureaus, computers,
rinkelende telefoons, archief
kasten, een reclamebudget dat
professioneel wordt uitbesteed.
Ze hadden er ook huizen kunnen
verkopen, of verzekeringen.
Maar ze doen in bewaking: ze
bewaken het Derde Gebod
waarin opgeroepen wordt de
naam van God niet te misbrui
ken.
Twee moderne zakenmensen in
ouderwets burgerlijk fatsoen.
„We doen gewoon werk," zegt
Rijk van de Poll. Maar hij corri
geert zich. „Natuurlijk gewoon
'werk maar wel met een extra di
mensie: je bent met God bezig.
Je bouwt mee aan het Konink
rijk Gods."
Fundering
Dat maakt de Bond ook tot een
andere club. De fundering ver
loochenen ze niet: die is van
protestants christelijke huize.
Ze beamen later het beeld dat ze
de voorpost, de krib, de pier, de stormbreker
zijn in een wereld waar het onfatsoen tegen
aanbeukt.
Toch is de Bond tegen het Vloeken geen club
die de hele dag bezig is met Jé en Jeetje. „Wat
we zijn en wat we willen is duidelijk," zo
stellen de twee. „Dat staat nadrukkelijk in
onze naam: we zijn tegen het vloeken. Dan is
de tweede logische vraag: wat is vloeken?
Voor ons is dat op de eerste plaats het mis
bruik maken van de naam van God."
Maar in de loop van de jaren zijn daar ook
andere eigentijdse uitwassen bij gekomen
waaraan mensen zich ergeren, eigenlijk
steeds meer ergeren, waardoor groepen zich
beledigd voelen. Bedrijven, reclamebureaus,
kranten en uitgevers die op een of andere
manier over de schreef gaan, kunnen op een
brief of een telefoontje rekenen.
„De Bijbel is duidelijk: het vervloeken van de
medemens kan in Gods ogen natuurlijk ook
niet. De mens is een schepsel van God. Daar
door is ons werk natuurlijk ook in de breedte
toegenomen."
Vloeken, schelden. Wat is het verschil? Wim
Eikelboom omschrijft het zo: „Vloeken is
schelden met een hogere dimensie. Schelden
gaat over de medemens, vloeken gaat recht
streeks over God."
Kerkbankeelt
In een land waar God nog maar een paar
kerkbanken vult is het vooral moeilijk om
het aan jongeren uit te leggen die geen milli-
want het supermarktconcern
wil vooral verkopen. Ook aan
de christenenschaar.
Alleen bij Youp van 't Hek, de
hofschoffelaar van Nederland,
vingen ze bot. „Zolang de we
reld naar de sodemieterij gaat,
heb ik geen behoefte met res
pect over God te spreken," liet
de cabaretier weten.
Marineman
Het begon in 1917. De tijd van
de industriële revolutie. In een
krantenartikel deed een mari
neman, geschokt door de vele
vloeken die hij om zich heen
hoorde, een oproep ten strijde
te trekken. Vijftien jaar later
had hij 10.000 volgelingen.
De slinger van de tijd is in de
loöp van de geschiedenis zicht
baar aanwezig in de activitei
ten van de Bond tegen het Vloe
ken. Pieken in de grafiek zijn de
jaren zeventig met de ontkerke
lijking en het begraven van de
taboes: het ezelproces met Ger
ard van 't Reve, de hamerslagen
van het Vara-programma Zo Is
Het Toevallig Ook Nog Eens
Een Keer.
Rijk van de Poll: „In de tijd daarvoor was het
een ongeschreven regel dat op de radio, de tv,
in kranten geen onvertogen woord werd ge
bruikt. Maar daarna in de jaren zestig en ze
ventig gingen de sluizen open, brak de zond
vloed los."
Wim Eikelboom: In het boek God en Cabaret
zie je hetzelfde beeld. In het begin is het een
directe aanval op God en daarna in de jaren
tachtig worden de christenen op de hak ge
nomen."
En nog steeds heeft de bond het druk. Het
aantal leden is inmiddels gestegen tot 20.000
en ze hebben de handen vol aan het speuren
naar godslasterlijkheden. Rijk van de Poll:
„In de reclame en vooral ook in de literatuur,
waarin schrijvers antichristelijke elementen
gebruiken om met hun eigen wortels af te re
kenen. Daar hebben veel christenen veel
moeite mee."
Bogarde
Het aantal klachten is de laatste tijd fors toe
genomen. De bond moest vorig jaar vijftig
procent meer in actie komen dan het jaar
daarvoor. Het tij lijkt te keren. De tijd van
alles moet kunnen staat onder druk. Natuur
lijk moet alles nog steeds kunnen, maar moet
dat dan ook in het openbaar gezegd worden,
moet dat ook in elk bushokje te zien zijn, is
de vraag. Wat men thuis doet, moet men zelf
weten. De discussie rond de affiches van het
Gronings Museum, de vloeken van de voet-
