Ondergang
Fokker nu
definitief
De krankzinnige 10 miljoen
van curator Louis Deterink
In Friesland nieuw
geval koeienziekte
Kamerlid Van Dijke
'wil geen held zijn'
Turken praten niet over politiek
en
ten
Die Van Dijke
is zelfs voor
de duvel niet bang
Roosendaal
vreest Haagse
hooligans
Clinton: 6Nog
geen nieuw
Camp David'
4Stork was paard van Troje'
Overvallers van zich afgeschud
Turks-Koerdische tegenstellingen gaan overal mee naar toe
\PRIL 1997 B1(
■usis, de man met de
1 service ter wereld, de
Ir die zo gek is op'ka-
Iels. I
Est: misschien slijt Man'
zo makkelijk liefjes als
Jebok
lliviaanse voetbalbond
In zondebok aangewezen
I massale vechtpartij tij.
t WK-kwalificatiewed-
legen Argentinië. Geen
terd geschorst, geen be
id, maar de chauffeur
leambus.
len woensdag werd het
fclivia - Argentinië (2-1)
felotfase voor ruim een
er onderbroken. Op en
Bt veld sloegen voetbal-
Ifficials en anderszins
lige personen erop los.
luffeur Manuel Trujillo
■bloeden. Hij mag drie
T?n geen Boliviaanse spe-
Jvoeren. Trujillo ging de
lijnse aanvaller Julio
J lijf, toen deze bij een in-
|ersonen op de Boliviaan-
vebank zou hebben be-
ïon
PISCHE stadions zijn er
I, een olympisch station
ld tot dusver niet. Daar is
leden vrijdag verandering
lomen. IOC-voorzitter Ju-
Itomo Samaranch opende
Isanne, de Zwitserse stad
liet Internationaal Olym-
IComité zetelt, het eerste
lel. De Spanjaard deed
■or de olympische ringen
jhullen, die het centraal
i van Lausanne voortaan
Ictie: Jacques Hendriks
i NRC over wereldkampi-
ll van ons succes. Iedereen
laar als hij iets meer advo-
pveest. Zijn ganse familie
ilie meekomt naar de Tour,
hderzijn voeten."
It Nieuwsblad/De Genten-
|ren. En weet je wat? 't Zal
l als in minnen tid. Om te
eede."
een Dagblad: „Ik moet me
|en voor wat ik in de pers
uilen, Azing?1, krijg ik dan
jiening als me die wordt ge-
ènnisster Martina Hingis in
Jphter geen gevaar liep om
izicht was het een voordeel
ïen. Materiële zaken zijn er
ussen mensen belangrijker
nu er geld is, opletten dat
ukkig is Martina een slim
de baan haar verstand."
fjlEUW IN TERNEUZEN
Voor alle INTERIEUR-verbeteringen
akman werd zaterdag verre-I
itgave door het slechte weeij
le karavaan niemand van def
ich had, behalve de motorrij -
op geplakt zijn.De rest reed]
m doordat 'iemand' die deze|
had.
fOTOBRAM GEBU'JS
lard Pel, Patrick Scheurwatol^
J Bloem), Andre de (66
■remans, Patrick van de van de
;r van Harskamp), Lennar
m, Wim de Jong. pa.
EK: Mario Harte, Erwrn D 'Kut(>
k Naudts (81. Peter N.eskensk^y
qué, Franky Standaert, Ser.
de WaUe (75. Peter HarteveW),
van de WaUe, Geert de-V°
■rtjan de Smet (70. LeoKayse
Nijskens, Jacky Lambert.
ONtWERPr ADVIE8
Sr UITVOERING
fANK'Si
i fMti
mor
DftlU» mStaaitenjentaan II, 4531 Hl Tentemn. Tel:0115-617413
137e JAARGANG
2 KATERNEN
De Binnenkrant A2
Binnenland A3 A4
DE STEM
DAGBLAD VOOR Z U I D W E S T-N E D E R L A N D
8 710311 000218"
I I I I
DINSDAG 8 APRIL 1997
LOS EXEMPLAAR: MAANDAG T/M VRIJDAG: 2,00 - ZATERDAG: 2,75
Buitenland
Beurs
Economie
Sport
Zeeland
Gids
A5
A6
A7
BI t/m B3
at/ma
Dl
RTV-programma s
D2
'Niemand zag
ooit een
snuff-movie'
PAGINA
Tweede stad
Zaïre staat
op vallen
PAGINA
Ringbaan west 2b - 0113-216451
NiS ROOSENDAAL
n®PENSESTRAAT 10 -0165-558843
'Strenge
dominee'
Stanley
Franker
neemt
afscheid
PAGINA
B1
Van onze verslaggevers
Roosendaal - De politie in Roos
endaal zet komende zaterdag in
plaats van de gebruikelijke twee,
liefst 60 manschappen in om on
geregeldheden rond de voetbal
wedstrijd RBC-ADO Den Haag te
voorkomen. De thuisclub is door
ADO Den Haag getipt over de
komst van hooligans.
De kassa's van stadion De Luiten
blijven zaterdag gesloten. In de
voorverkoop wordt legitimatie
verplicht gesteld en wordt per
persoon maximaal twee kaartjes
verstrekt om te voorkomen dat
toegangsbewijzen in verkeerde
handen raken. De Roosendaalse
politie hoopt dat de Hagenaars
begrijpen dat 'naar Roosendaal
afreizen zinloos is'. In het Paas
weekeinde wilden Haagse hooli
gans nog op de vuist met hun
geestverwanten in Den Bosch.
Kordaat politie-optreden voor
kwam dat.
Van onze correspondent
Washington - De Amerikaanse
president Clinton vindt het nog te
vroeg voor een top in de stijl van
Camp David om de vastgelopen
Israëlisch-Palestijnse vredesbe
sprekingen vlot te trekken. Dat
i heeft hij de Israëlische premier
i Netanyahu gisteren tijdens een
ontmoeting op het Witte Huis la-
j ten weten. Beiden bespraken mo-
gelijkheden om het wankelende
vredesproces in het Midden-Oos
ten te redden. Terwijl Clinton na
afloop zwijgzaam was over de
ontmoeting, zeiden bronnen dat
op dit moment geen dramatische
dingen te verwachten zijn. De ge-
dachtenwisseling tussen Clinton
en Netanyahu werd van Ameri
kaanse kant 'eerlijk en openhar
tig' genoemd, diplomatieke taal
voor stevig. Het Witte Huis ziet op
zichzelf wel iets in Netanyahu's
suggestie om de spiraal van ge
weld te doorbreken door onver
wijld intensieve onderhandelin
gen te beginnen over de eindfase
van de Oslo-akkoorden.
I VERVOLG OP BUITENLAND - A5
00K OP BUITENLAND - A5:
Joodse nederzettingen bedreigen vrede
(ADVERTENTIE)
JHe 70 winkels van Hans
verkerk Keukens vieren deze
week een onwijs Italiaans
Hans introduceert zijn
=e"a Italia actie. Dat betekent
eukens in Italiaanse stijl voor
"°')andse prijzen, want Hans
verkoopt deze week zijn Bella
a assortiment voor de helft
°n de door de leverancier
anbevolen adviesprijs. Als u
"n.en twee jaar een keuken
nodig heeft
nu koopt
*rilgt u die
dus voor
half geld!! SSS-
cr°Mi.Sne' naar de winkel eri
snoii ur dan tevens van onze
ne'le beslisserskorting!
Van onze verslaggevers
Amsterdam - De doorstart van Fokker is van de baan. De cura
toren concludeerden gisteren dat de kans op enige herstart de
finitief verkeken is, nu Stork niet meer meedoet aan de redding
van de vliegtuigbouw.
Formeel houden de curatoren nog
een slag om de arm, daar Bege-
mann-voorman Deleye nog geen
officiële reactie heeft gegeven en
zich beraadt op de ontstane si
tuatie. Deleye heeft eerder ge
zegd dat hij vervangers achter de
hand heeft die de rol van Stork
zouden kunnen overnemen.
Een woordvoerder van minister
Wijers van Economische Zaken
zegt dat met het afhaken van
Stork de eerdere overeenkomst
tussen de Nederlandse partijen is
vervallen en dat de Staat zich
niet meer gebonden acht. De
Staat zou met een bijdrage van
450 miljoen gulden grootaandeel
houder in Fokker 2 worden.
Stork bevestigde gisteren dat het
concern zich terugtrekt omdat
het Maleisische concern Khaza-
nah niet in de kosten vooraf
gaand aan de herstart wil delen.
Bovendien, stelt Stork, heeft
Khazanah het Nederlandse ak
koord nog steeds niet onder
schreven. Verder voldeed het bu
sinessplan van Deleye niet aan de
criteria van Stork.
Vertegenwoordigers van het
zwaar teleurgestelde personeel
van Fokker zeggen zich 'genaaid'
te voelen door Stork. Stork was
het paard van Troje, menen zij,
toen dat concern in de zomer van
'96 de gezonde onderdelen van
Fokker mocht overnemen.
Nu deze reddingspoging is ge
strand, zien de curatoren geen
mogelijkheden meer om Fokker
een doorstart te laten maken. Er
zijn bijna geen werknemers meer
en de toeleveranciers vallen weg,
zodat de infrastructuur voor de
vliegtuigbouw is verdwenen,
constateren zij.
Schuldvraag
Curator Deterink toonde zich te
leurgesteld. Hij noemde het
'krankzinnig' dat de 1,1 miljard
gulden kostende herstart valt op
een bijdrage van tien miljoen gul
den uit Maleisië. Hij wilde niet
ingaan op de schuldvraag. In
kringen rond minister Wijers
wordt echter gewezen op de rol
van Stork, dat vanaf het begin
van het plan Deleye een doorstart
niet heeft zien zitten.
In algemenere zin zag Deterink
de complexe vliegtuigproductie
met de vele gespecialiseerde toe
leveranciers, de betrokkenheid
van nationale overheden, de
tijdsdruk en de cultuurverschil
len met de potentiële Aziatische
partners als de oorzaken.
OP ECONOMIE-A7:
- 'Afketsen Fokker II onvermijdelijk'
- De lijdensweg van Fokker
Door Jeroen den Blijker
Den Haag - Hij wil nadrukkelijk niet als held geportretteerd
worden. „We moeten het niet opblazen," zegt Leen van Dijke,
voorzitter van de RPF-Kamerfractie bescheiden.
Het is immers 'niks bijzonders'
dat hij zich afgelopen week aan
zijn overvallers wist te ontrukken.
Van Dijke (41) vertelt hoe hij vrij
dagavond even na elven op het
Balans in Middelburg werd be
werkt met een gummiknuppel.
„Drie van die gasten, een jaar of
17, van die gabbertjes." Ze eisten
geld. „Maar ik heb nooit een por
temonnee bij me." Toen wilden ze
zijn koffer. „Mooi niet, dacht ik.
Want daarin zat het ontwerp-ver-
kiezingsprogramma van mijn par
tij. En brieven van mensen die hun
problemen aan je voorleggen. Die
dingen mogen niet op straat."
Een van de belagers had toen al
een arm om zijn nek gekneld; Van
Dijkes bril lag op het plaveisel en
voor hem stond een 'gozertje' met
de gummiknuppel te wapperen.
„Toen werd ik opeens zo ontzet
tend kwaad. Ik zag dat kruis en
dacht vooruit met de handel, en
trapte. En opeens had ik ook die
gummiknuppel in mijn hand."
Daarmee waren de rollen omge
draaid. „Ik heb op ze ingepraat.
Zo van: wat moeten jullie nou?"
Dat had effect bij twee van de be
lagers. De derde smeekte of hij
alsjeblieft zijn knuppel terug
mocht. „Dat heb ik toen gedaan;
'en nu moven'." Vloekend maak
ten ze zich uit de voeten. De gab
bertjes zijn nog niet achterhaald.
Van Dijke hield er een pijnlijk
hoofd aan over.
Maar de pijn zit bij hem nu vooral
elders. Hij zal niet snel meer 's
avonds laat alleen over straat
Teleurgestelde Fokker-medewerkers wilden het laatste - nog onafgebouwde - toestel in de fa
briek op Schiphol-Oost gisteren aanvankelijk in de vijver dumpen. Curator Deterink kon dat
voorkomen. foto wfa
Door Willem Reijn
Schiphol - Krankzinnig,
noemt curator Louis Dete
rink het feit dat de 1,1 mil
jard gulden vergende red
ding van Fokker valt op tien
miljoen gulden Maleisisch
geld. Schandalig, menen de
laatste vliegtuigbouwers
achter hem. Ze hebben een
romp van een Fokker 100 uit
de fabriekshallen gesleept en
staan op het punt het dik
tien miljoen gulden kosten
gevaarte in de vijver te dum
pen.
'Kan iemand mij uitleggen
waarom ik niet word afge
bouwd???', staat geschreven
op de romp, geleverd door de
voormalig Duitse stiefmoeder
Dasa.
De frustratie is groot bij de 200
overgebleven werknemers, die
15 maanden lang hard door
werkten in de valse hoop van
een redding uit Canada, China,
Korea, Maleisië of Naarden.
Daar schrikt de curator toch
wel even van. Diplomatiek
steekt hij de werknemers een
veer op de hoed. „Ik moet nog
zien dat zij dat doen. Het zijn
correcte mensen die zich al die
maanden fantastisch hebben
gedragen. Ik heb wel begrip
voor hun opgekropte machte
loosheid."
Maar de romp heeft nog wel be
hoorlijke waarde en als curator
ziet Deterink de miljoenen die
ten goede moeten komen aan de
schuldeisers liever niet in de
plomp verdwijnen. „Laten wij
even van dit toneel weggaan,"
neemt curator Schimmelpen-
ninck zijn Eindhovense collega
mee naar binnen.
Even later blijken de werkne
mers overtuigd van de zinloos
heid van hun actie dan wel van
de juridische aansprakelijkheid
die zij zich persoonlijk op de
hals halen en rijdt de romp weer
terug naar de hal om te wachten
op een opkoper.
De curatoren hebben als juris
ten in hun persbericht nog het
woordje lijkt opgenomen in de
zin dat 'de kans op enige door
start definitief verkeken lijkt'.
„We moeten het definitieve
standpunt van de Nederlandse
staat en Deleye nog afwachten,"
zegt Deterink. Een woordvoer
der van Economische Zaken
ontzenuwt het voorbehoud even
later: „Zonder Stork is er geen
akkoord meer, dus wij hoeven
niet eens iets op te zeggen."
Dat Stork het akkoord heeft op
gezegd, was volgens Deterink
niet strikt noodzakelijk. Dat de
Maleisiërs tien miljoen gulden
bij zouden dragen in de lopende
kosten om Fokker open te hou
den, zegt Deterink, was één van
de vele condities van het ak
koord. Het opzeggen door Stork
was daarom dus niet zonder
meer een volstrekt logische
stap. Stork bleek echter niet
open te staan voor compromis
sen.
VERVOLG OP ECONOMIE - A7
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Op een bedrijf in het Friese Kollum is gisteren het
tweede Nederlandse geval van de gekke-koeienziekte BSE ge
constateerd. Volgens het ministerie van Landbouw is er geen
verband met de eerste besmetting in Wilp. Uit onderzoek blijkt
dat er geen contact tussen beide bedrijven is geweest.
Een woordvoerder van Land
bouw kon gisteravond niet zeggen
of het nieuwe BSE-geval betekent
dat er voor veel meer besmettin
gen moet worden gevreesd.
Het ministerie heeft nog geen idee
hoe de koe ziek is geworden. Het
is evenmin duidelijk of het dier in
Nederland is geboren of wellicht
in Groot-Brittannië, dat geldt als
de 'bakermat' van de gekke-
koeienziekte.
In Kollum gaat het om een zesja
rige koe, die eind maart is afge
maakt op een slachterij in het na
bije Tolbert. Dat gebeurde op ad
vies van een veearts. Het Friese
bedrijf is inmiddels geïsoleerd
van de buitenwereld, evenals de
slachterij.
Al het vee op de boerderij wordt
geslacht. Het vlees wordt vernie
tigd; de koppen gaan naar het In
stituut voor Dierhouderij en
Diergezondheid voor nader on
derzoek. Ook het vlees van de die
ren die op de slachterij in Tolbert
zijn aangetroffen, wordt vernie
tigd.
Landbouw wil de nakomelingen
en de ouder-dieren van de zieke
koe zo snel mogelijk voor onder
zoek traceren. Daarnaast komt er
een onderzoek naar het veevoer.
Besmet voer is een van de manie
ren waarop een rund BSE kan
krijgen. De andere zijn besmette
voorouders of door een - uiterst
zeldzame - natuurlijke mutatie.
„Een verschrikkelijke tegenslag,"
zegt een woordvoerder van LTO
Nederland in een eerste reactie.
„We hadden stilletjes gehoopt dat
het bij dat ene geval in Wilp zou
blijven."
De boerenorganisatie is blij dat er
in ieder geval geen sprake lijkt
van een verband tussen de twee
BSE-gevallen in Nederland. Vol
gens LTO Nederland is er voor
alsnog geen signaal dat Neder
lands rundvlees niet meer veilig
gegeten kan worden.
Deskundigen sluiten niet uit dat
consumptie van BSE-rundvlees
bij mensen de dodelijke hersen
ziekte Creutzfeldt-Jacob veroor
zaakt.
(ADVERTENTIE)
Van Dijke foto anp
gaan. „Het is heel erg: de stad
wordt ons ontnomen. Je voelt je
niet veilig meer." En door wie en
waarom? „Kijk, die gasten zijn ge
woon uit op een paar grijpstui-
vers. Ze moeten naar die house
party's en dat kost een paar tie
nen, die pillen."
In feite is het dus allemaal de
schuld van de jeugdcultuur, rede
neert Van Dijke. „We zijn als sa
menleving veel te coulant. Dit is
mij nu overkomen, maar wat ook
regelmatig gebeurt is dat die gas
ten met vierkante pupillen achter
het stuur gaan zitten. Dat kan
toch ook niet?"
„Wat is er op tegen om zulke gas
ten drie avonden per week, een
jaar lang, de vloer van een bejaar
denhuis te laten boenen? Gewoon
goed straffen. Regels."
Door Romain van Damme
Bergen op Zoom/Leiden/Bre
da - „Ik ben Koerd en ook
Turk!" De stemverheffing
weerkaatst in felle ogen. Meer
wil de bezoeker aan de moskee
in Bergen op Zoom eigenlijk
niet kwijt. Geen behoefte aan
een discussie met de buiten
staander die het maar doen
moet met wij hebben geen pro
blemen!
De vaak heftige discussie wordt
liever gevoerd in de beslotenheid
van de buurtkoffiehuizen en in de
voor velen ontoegankelijke taal.
Pottenkijkers zijn niet gewenst.
Samen met een paar andere be
zoekers koestert de Koerdische
Turk, of is het de Turkse Koerd,
zich bij de ingang van de moskee
in het lentezonnetje. „Iedereen
stapt hier rustig naar binnen,"
houdt hij het vermeende pro
bleem angstvallig buiten de deur.
Op het Bergse Piusplein is die
deur ook de grens. In het Turks
café op de hoek mag over alles ge
praat worden.
„Maar niet over politiek," zegt de
eigenaar beslist. „Nee, ik wil daar
verder niets over zeggen. Dit is
een café waar iedereen welkom is
en dat moet zo blijven."
„Tsja, het is een uiterst gevoelige
zaak," zegt Erkan Ürceler van het
Centrum Buitenlanders. „Een in
gewikkelde zaak ook. Je moet
goed weten hoe het in elkaar zit.
Daar ben je wel een tijdje zoet
mee, maar pas dan kun je redelijk
oordelen."
„Jullie vegen alles op één hoop en
dat is het dan," wordt er bij de
moskee voor de gebedsdienst nog
gezegd.
„Jullie, Europa, hebben het pro
bleem gemaakt. Door iedereen
daar wapens te geven. Altijd heb
ben we rustig naast elkaar ge
woond, Koerden en Turken, niets
aan de hand. Nu is er oorlog."
Afgelopen weekeinde sprak mi
nister Dijkstal zijn bezorgdheid
uit over het toenemende geweld
in de Turkse gemeenschap. „Het
lijkt erop dat we de Turkse pro
blemen in Nederland importe
ren," vatte Dijkstal de politiek
getinte vechtpartijen en demon
straties van de laatste weken sa
men.
„Dat had de minister twintig jaar
geleden ook kunnen zeggen," rea
geert professor A. de Groot
droogjes. Hij is als islamoloog aan
de universiteit van Leiden ver
bonden. „Dat is toch geen verras
sing? Voor mij is het een verras
sing dat ze het in Den Haag
klaarblijkelijk pas nu ontdek
ken."
„Overal buiten Turkije waar Tur
ken wonen, heb je klein-Turkije.
Want natuurlijk nemen ze hun
land mee als ze emigreren. Dat is
in Duitsland het geval en dus ook
in Nederland, waar ongeveer
250.000 Turken wonen. We pra
ten dan over Turken omdat ze uit
Turkije komen. Die overeenkomst
hebben ze. Zo simpel is het."
Het wordt aanmerkelijk moeilij
ker als die Turken binnen hun ei
gen landsgrenzen op zoek gaan
naar hun echte wortels. Dan ver
dwaalt de buitenstaander ra
zendsnel, waarschuwt Erkan Ür
celer van het Centrum Buitenlan
ders.
„Turkije is nu eenmaal een smelt
kroes van etnische minderheden.
Ik geloof dat er wel twintig ver
schillende groeperingen zijn. Al
lemaal met een eigen achter
grond, een eigen cultuur, vaak
ook nog een eigen dialect of taal."
VERVOLG OP BINNENLAND - A3
OOK OP BINNENLAND-A3:
'WD misbruikt Turks-Koerdische kwestie'
De Stem houdt u op de hoogte van het nieuws uit stad en
streek, binnen- en buitenland en van al het andere dat zich
afspeelt in de wijde wereld van sport, economie, kunst en
cultuur. Daarom neemt u een abonnement op De Stem.
Uw abonnementskeuze is:
een proefabonnement van 6 weken voor 31,-
of een abonnement waarbij u De Stem de eerste 2 weken gratis ontvangt.
Per maand d.m.v. automatische afschrijving32,50'
Per kwartaal d.m.v automatische afschrijving93,50'
Per kwartaal d.m.v. acceptgiro97,50
kiest voor automatisch betalen cn ontvangt een Parkerpen.
Naam:
Adres;
Postcode:Plaats:
Telefoon:Bank/Gironr.
Handtekening:
Stuur deze bon in een open envelop zonder postzegel naar:
Dagblad De Stem, Afdeling Lezerscontact,
Antw(K>rdnummer 112, 4800 VB Breda
21-202
TVn Qmta»/r
UJCi ij 1 HiJLVi
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
B
I
