Daisy, de halfvolle koe
ICransl
Turks<
'Hooligan-
na 'ft
kapt
HET WEER
DE STEM
BINNENKRANT
pESTEM
Engels dier levert magere melk door vismeel-dieet
DE STEM
BEL
LEZERSCONTACT
076 - 5 312 312
Af en toe zon en buien
Zon en maan
Hoogwater
Zondag grote dei
i i i i i
VRIJDAG 4 APRIL 1997
Jeruzalem blijft niet alleen
joodse, maar ook sommi
ge christelijke gemoede
ren beroeren. Vorige week
heb ik hier de discussienota
'De vrede van Jeruzalem' van
de Raad van Kerken ter spra
ke gebracht. Kern van die no
ta is de stelling dat er voor ter
ritoriale claims geen religieu
ze argumenten gebruikt beho
ren te worden, maar dat het
volkenrecht het geëigende ka
der is voor een oplossing van
het conflict over Jeruzalem.
Dat de joodse gemeenschap in
Nederland bij monde van en
kele van haar woordvoerders
dit standpunt krachtig zou
verwerpen, lag in de lijn der
verwachtingen. Maar ook op
de hervormde synode is door
haar secretaris-generaal, dr.
K. Blei, betoogd dat de Raad
van Kerken deze nota nooit
had mogen uitbrengen. Zijn
kritiek komt er feitelijk op
neer dat de Kerk met een op
vatting als in de nota ver
woord, het joodse volk weer
in de steek laat.
Uit de schoot van de Raad
van Kerken, dat wil zeggen
zijn werkgroep Midden-Oos
ten, is intussen enig weer
woord gekomen. Het veto op
religieuze argumenten in het
onderhavige conflict is zelf
een religieuze stellingname,
zo wordt betoogd. Gezegd
wordt namelijk, waarvoor
godsdienst niet gebruikt mag
worden. Daar waar religieuze
claims en religieuze stelling
namen een motief tot oorlog
worden, daar deugt het juist
ook godsdienstig niet. Mijns
inziens een uitstekend crite
rium.
Een tweede verweer uit de
schoot van de Raad van Ker
ken luidt dat de Westerse cul
tuur haar eigen historische er
varingen behoort in te bren
gen als haar bijdrage in de op
lossing van het conflict. Het
Westen heeft de gevolgen van
de vermenging godsdienst en
politiek ondervonden: de
kruistochten en de talloze
godsdienstoorlogen in het
verleden. Alleen scheiding
van beide machten is een vol
doende waarborg gebleken
tegen deze rampen. Waarom
zou dat in het Midden-Oosten
anders zijn, nietwaar?
Niet alleen joden en Pales-
tijnen liggen met elkaar over
hoop over het bezit van (een
deel van) Jeruzalem, ook het
Vaticaan mengt zich in het
conflict door politiek te stre
ven naar een internationale
status van Jeruzalem. Blijk
baar acht het Vaticaan de
vrije toegankelijkheid van de
heilige plaatsen noch onder
joods noch onder Palestijns
regime in veilige handen. Is
daar wel reden voor?
Jeruzalem (2)
Twee recente zaken geven op
zijn minst te denken. Israël
telt nogal wat religieuze par
tijen die streven naar een
staats- en openbare orde die
voor niet-orthodoxe joden,
laat staan dan voor niet-joden,
nogal eens neerkomt op uitge
sloten worden. Zo hebben de
religieuze partijen - na drei
ging met een kabinetscrisis -
het gedaan gerkegen, dat het
parlement hun orthodoxe wet
op de bekering tot het joden
dom heeft aangenomen. Hun
wet impliceert dat mensen
zich wettelijk alleen nog maar
via orthodoxe rabbijnen tot
het jodendom kunnen beke
ren; daarmee rabbijnen van
het conservatieve en liberale
jodendom dus uitsluitend.
Natuurlijk, dit is een interne
joods-religieuze kwestie, hoe
wel met hele concrete impli
caties, want elke erkende jood
heeft automatisch recht op
het Israëlische staatsburger
schap. Voor de buitenstaan
der stelt zich echer de vraag
wat voor een mentaliteit uit
deze orthodoxe machtswil
spreekt? Wat hebben niet-jo-
den te verwachten of te duch
ten van zulke fundamentalis
ten?
Tweede zaak. In Israël is een
wetsvoorstel ingediend dat
het bezitten of verspreiden
van evangelisatiemateriaal
verbiedt. Dit is direct tegen
christenen gericht. Het wets
voorstel schijnt grote kans te
maken, want het komt uit de
gelederen van de Arbeiders
partij en de religieuze Vere
nigde Thora Judaïsme. An
dermaal; wat voorspelt zoiets
inzake godsdienstvrijheid?
Helemaal een slag in de lucht
lijkt de Vaticaanse bezorgd
heid niet te zijn.
Een koe die halfvolle melk levert, het lijkt geen toekomstmuziek meer. foto i
Door HansRube
Designer Daisy heet ze. Ze
leeft op visafval, plankton en
visolie. Daisy geeft in ruil
daarvoor halfvolle melk en
goed smeerbare boter. De koe
is in Engeland speciaal ge
fokt door een agrarisch on
derzoekscentrum en een ke
ten van kruidenierswinkels
die de 'designerproducten'
gaat verkopen.
Haar boter smeert recht uit de
koelkast heerlijk smeuïg en haar
melk is zo gezond dat die hart
en vaatziekten helpt voorkomen.
Vol trots melden de Britse keten
van kruidenierszaken Sainsbu-
ry's en de agrarische onder
zoeksinstantie Adas de 'geboor
te' van Designer Daisy, een half
volle koe.
Daisy leeft op een dieet van vis
producten, visolie en plankton.
Ze is speciaal gefokt voor haar
melk, rijk aan het vetzuur Ome
ga 3. Dit onverzadigde vetzuur
wordt ook aan margarines toe
gevoegd, ter voorkoming van
hart- en vaatziekten. In de toe
komst moeten Daisy en haar
reeds omvangrijke visetende fa
milie Omega 3 direct leveren aan
producenten van halfvolle melk,
yoghurt, kwark en boter.
Smaak
Of de producten van Daisy en co
een succes worden is onzeker,
meent dr. A. van't Klooster,
hoogleraar zootechniek van de
faculteit Diergeneeskunde aan
de universiteit van Utrecht.
„Ook in Australië is in het begin
van de jaren tachtig een experi
ment met dergelijke koeien ge
daan, maar de smaak en de
houdbaarheid van de melkpro
ducten was niet geweldig."
'Halfvolle' koeien kunnen spe
ciaal worden gefokt, zegt Van't
Klooster. „In Australië was het
technisch een succes, zonder dat
het dier genetisch was aange
past. Je kunt de dieren zodanig
selecteren dat ze op speciale
voeding kunnen leven." In Ne
derland wordt dergelijk onder
zoek niet gedaan.
Sainsbury's hoopt over ander
half jaar een hele reeks halfvolle
producten van Designer Daisy's
in de schappen te kunnen leggen.
Allerlei toepassingen worden
momenteel uitgetest. „Onze con
sument vraagt om gezondere
producten." Volgens de Engelse
wetenschappers is 'designer'
melk 'natuurlijker' dan de be
staande melkproducten. „Er is
minder bewerking nodig."
Daisy en haar familieleden krij
gen inmiddels een uitgebalan
ceerd dieet. Zo wordt bij een
kudde van twaalf tot zestien die
ren die met Omega 3 verrijkte
melk moeten leveren visproduc
ten en plankton aan het voer toe
gevoegd.
Een evengrote kudde bijvoor
beeld produceert goed smeerba
re boter, hun voer is verrijkt met
plantaardige oliën.
Wensen
„Voedsel wordt steeds meer aan
gepast aan de wensen van de
mens," zegt Van't Klooster. „In
dien de smaak en de houdbaar
heid goed zijn, bestaat er voor
consumptiemelk met Omega 3
misschien ook in ons land een
markt. Voor de kaas en de boter
zie ik weinig perspectief."
Ook de Engelse uitvinders zelf
zijn nog afwachtend. „In de pu
blieke opinie zullen twee zaken
sterk meewegen: de schaarste
aan vis in de wereld en de na
werking van de BSE-crisis.
Want, zal de consument het wel
verstandig vinden dat we nu
koeien vis gaan voeren?," aldus
R. Mansbridge, voedingsdeskun
dige van Adas in Winchester.
Uitgave van Uitgeversmaatschappij Zuidwest-Nederland B.V.
Directie:
O.H. Ahles en A.A.M. Verrest.
Hoofdredactie:
A. Verplancke - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor:
Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda,
a 076-5312311 /Telefax 076-5312355.
Telefax redactie 076-5312512.
Telefax lezerscontact 076-5312330.
Rayonkantoren:
In Hulst, Terneuzen, Goes, Bergen op Zoom, Roosendaal,
Etten-Leur en Oosterhout.
Zie voor meer informatie het colofon in het editie-deel van
deze krant.
Abonnementsprijzen via automatische incasso:
(tussen haakjes de prijs via acceptgiro)
maand 32,50 n.v.t.
kwartaal 93,50 97,50)
halfjaar 185,00 190,00)
jaar 367,00 377,00)
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice:
3 076-5312312.
Advertenties:
(tijdens kantooruren 8.30 - 17.00 uur):
Rubrieksadvertenties:
3 076-5312313 (8.30 - 20.30 uur), telefax 076-5312340.
Grote advertenties:
uitsluitend 3 076-5312300, telefax 076-5312310.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur
3 076-5312300, telefax 076-5312310.
zondag van 18.30 tot 20.30 uur
3 076-5312313, telefax 076-5312310.
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder
toepassing van de Algemene Voorwaarden van
Uitgeversmaatschappij Zuidwest-Nederland B.V.
alsmede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447
De Stem op band:
Centrum voor gesproken lektuur 3 0486-482345.
De Stem op internet:
http://www.dse.nl/stem
Copyright 1996 Uitgeversmaatschappij Zuidwest-Nederland B.V. Breda
BEZORGKLACHTEN
LEZERSSERVICE
ABONNEMENTENADMINISTRATIE
MA. T/M VRIJ. 8.00 -17.00 UUR
ZAT. 8.00 -12.00 UUR
Beëindiging abonnementen: uitsluitend schriftelijk,
1 maand vóór het einde van de betaalperiode.
(Anders automatische verlenging
met de voor u geldende betaalperiode)
SUSKE EN WISKE: TEX EN TERRY
BOES
4/1M
Een periode met
wisselvallig weer
staat voor de
deur. Een actief
lagedrukgebied
zorgt voor de
aanvoer van zeer
onstabiele lucht,
waarin geregeld
buien tot ontwik
keling komen.
Vandaag krijgen
we daar mee te
maken. Vanaf de
noordelijke
Noordzee trekken
buien ons land
binnen. Van tijd
tot tijd zijn het
felle buien, soms
met hagel of zwa
re windstoten.
Tussen de vele
stapelwolken
door schijnt af en toe de zon. De noordwestenwind is in het binnen
land matig tot vrij krachtig en langs de kust krachtig. In het Wad
dengebied staat af en toe zelfs een harde wind, 7 bft. De tempera
tuur loopt vanmiddag tot ongeveer 8 graden op. Zaterdag wordt het
net zo fris. Het is dan vrijwel de hele dag bewolkt en het kan enige
tijd regenen. Ook dan waait er een stevige noordwesten wind. Zon
dag wordt een lichte weersverbetering ingezet. De wind zoekt een
zuid tot zuidoostelijke richting op en daarmee wordt wat zachtere
lucht aangevoerd. De zon komt terug en het blijft overwegend
droog.
Groot-Brittannië en Ierlanf
Vrijdag wolkenvelden en af
toe regen of motregen. Later
de dag in Ierland en Walg
droog en van tijd tot tijd zon
Zaterdag met name in Schot
land en Engeland bewolkt
enige tijd regen. In Zuidwest
Engeland, Wales en Ierlam
ook nu en dan zon. Maxim
tussen 10 en 14 graden.
België en Luxemburg: Vrijdag
perioden met zon en een kleine
kans op een bui. Zaterdag meei
bewolking en af en toe re:
Middagtemperatuur rond l|
bewolkt mist
W regen T7Ï7 sneeuw
zonnig onweer
hagel .«ft opklaringen
Weerrapporten 03 april 20 uur
Amsterdamlicht bew11 gr
De Bilthalf bew.12 gr
Deelenregenbui12 gr
Eeldeonbewolkt10 gr
Eindhovenregenbui12 gr
Den Helderonbewolkt10 gr
Rotterdamhalf bew12 gr
Twentelicht bew12 gr
Vlissingenhalf bew11 gr
Maastrichthalf bew11 gr
Aberdeenlicht bew8 gr
Athenezwaar bew17 gr
Barcelonaonbewolkt19 gr
Berlijnregen15 gr
Boedapestonbewolkt20 gr
Bordeauxonbewolkt23 gr
Brusselzwaar bew16 gr
Cypruslicht bew18 gr
Dublinregenbui11 gr
Frankfurtzwaar bew18 gr
Genèvezwaar bew20 gr
Helsinkiregen5 gr
Innsbruckhalf bew18 gr
Istanbullicht bew12 gr
Klagenfurthalf bew21 gr
Kopenhagenregenbui8 gr
Las Palmashalf bew.
Lissabonlicht bew
Locarnoonbewolkt..
Londenlicht bew
...22 gr
...24 gr
...23 gr
...15 gr
Luxemburgregen13 gr
Madridlicht bew25 gr
Malagalicht bew20 gr
Mallorcaonbewolkt21 gr
Maltaonbewolkt17 gr
Moskouonbewolkt12 gr
Münchenhalf bew18 gr
Niceonbewolkt17 gr
Oslolicht bew9 gr
Parijshalf bew14 gr
Praagzwaar bew18 gr
Romeonbewolkt20 gr
Splitlicht bew23 gr
Stockholmregenbui10 gr
Warschaulicnt bew14 gr
Wenenlicht bew20 gr
Zürichhalf bew;18 gr
Bangkokonbewolkt38 gr
Buenos Aireslicht bew19 gr
Casablancahalf bew20 gr
Johannesburgonbewolkt23 gr
Los Angeleslicht bew15 gr
New Orleanslicht bew23 gr
New Yorkonbewolkt17 gr
Tel Avivonbewolkt22 gr
Tokyozwaar bew15 gr
Torontozwaar bew17 gr
Tunislicht bew20 gr
Vancouveronbewolkt8 gr
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
dinsdag
30
10
30
30
30
70
70
20
10
10
-
3
1
3
4
8
9
11
13
14
NW 5
NW4
ZO 3
ZO 3
Z 3
Weersvooruitzichten van het KNMI, gemiddeld over Nederland:
voor
zonneschijn
in proc.:
neerslagkans:
minimumtemp.:
middagtemp.:
wind:
(Windrichting en windsnelheid gelden voor overdag boven open gebieden)
VANDAAG/ Zon op: 07.08. Zon onder: 20.18. Maan op: 05.40. Maan onder: 16.33. MORGEN/ Zon
op: 07.05. Zon onder: 20.20. Maan op: 06.11. Maan onder: 17.54.
VANDAAG/ Bath: 01.08-13.42. Dordrecht: 02.24-14.54. Hansweert: 00.40-13.16. Hoek van Holland:
00.34-13.15. Terneuzen: 00.16-12.45. Vlissingen: 12.26. MORGEN/ Bath: 02.12-14.36. Dordrecht
03.24-15 44 Hansweert: 01.41-14,09. Hoek van Holland: 01.39-14.01. Terneuzen: 01.12-13.36. Vlis
singen: 00.56-13.19.
Noord- en Midden-Frankrijlc
Flinke zonnige perioden, maat
in het noordoosten ook er
wolkenvelden. Zaterdag in hel
noordoosten kans op wat re-
gen. Middagtemperatuur vrij.
dag rond 12 graden, zaterdag
weer iets oplopend.
Zuid-Frankrijk: Veel zon, maat
vrijdag ook een paar wolken,
velden. Het blijft droog. Vrij
dag een harde Mistral en
zaterdag blijft de Mistral stevig
waaien. Middagtemperatuui
tussen 17 en 21 graden.
Portugal: Zonnig. Middagtem
peratuur tussen 22 en 27
den.
Spanje: Zonnig. Maxima langs
de Golf van Biskaje rond
graden. Elders meest tussen 2!
en 28 graden.
Canarische Eilanden: Naast
zon ook wolkenvelden en hier
en daar een stevige (on-
weers)bui. Zaterdag meer zon
en kleinere kans op een bui.
Middagtemperatuur tussen 21
en 25 graden.
Mallorca en Ibiza: Zonnig.
Maxima rond 20 graden.
Italië: Flinke zonnige perioden,
maar ook enkele wolkenvelden.
Waarschijnlijk op de meeste
plaatsen droog. Middagtempe
ratuur tussen 18 en 22 graden.
Griekenland en Kreta: Vrijdag
zonnige perioden en slechts een
lokale bui. Zaterdag meer be
wolking en vooral rond de
Egeïsche Zee enkele buien
een stevige wind. Middagtem
peratuur ongeveer 16 gra
zaterdag rond de Egeïsche Zee
dalend tot 12 graden.
Duitsland: Vrijdag frisse
noordwestenwind en een enke
le bui, tussendoor ook zon.
Middagtemperatuur uiteenlo
pend van 7 graden in het noor
den tot 12 in het zuiden.
Zwitserland: Aan de noord
flank bewolkt en af en toe re
gen, boven 1200 meter sneeuw.
Temperatuur in het dal rond 10
graden. Aan de zuidzij de-zorgt
föhn voor flinke zonnige perio
den en droog weer. Tempera
tuur rond 20 graden.
Oostenrijk: In het noorden en
het laagland van Oostenrijk
wolkenvelden en enige tijd re
gen, boven de 1200 meter
sneeuw. Zaterdagochtend bo
vendien op veel plaatsen mist.
In Karinthie en Stiermarken
meest droog en van tijd tot tijd
zon. Temperatuur rond 13 gra
den.
Van onze verslaggever
pen Haag/Ankara - Van een
„arme ontmoeting tussen de
Turkse minister en de Turkse
aemeenschap in de Haagse
Schilderswijk kwam gister
middag niet veel terecht. Het
3leef bij een korte kransleg-
ring bij het huis in de Frans
dalsstraat waar vorige week
jrand werd gesticht en zes le
den van het gezin Kösedag
omkwamen.
j
EVEN PIEKEREN
5
6
7
8
9
10
TELEFOONTJE
Op elke regel dient een woord van vier een van vijf en een van
zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus 1, het
woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het voor
gaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vor
men de letters in de vet omlijnde kolom een woord.
1. Putemmertje - woonvertrek - mombakkes; 2. vogelverblijf - niemen
dal - hevig; 3. voornemen - Europees gebergte - stad in Italië4. loven -
schande - deel v.e. breuk; 5. ongaarne - wielerwedstrijd - ovaal; 6. uit
gestrekt - deel v.e. vinger - jammeren; 7. edelgas - soort schaatsen - vuil;
8. suikerpalm - tieren - vocalist; 9. draaikolk - hemelwater - griezel; 10.
schoorsteenzwart - schaakstuk - de oudste.
D JFS
Bij dit spelletje bellen we een
bekend persoon. Zijn of haar
naam is in het telefoonnummer
verstopt. Een 2 in het nummer
staat voor de letter A, B of C etc.
Wie bellen we?
3-2-8-4-3 2-0-9-4-3
Oplossingen van gisteren:
Cryptogram:
Horizontaal: 3. Haardos; 6. afzien;
8. gier; 11. bodem; 13. omega; 14.
lorren.
Vertikaal: 1. Haai; 2. kring; 4. orde;
5. janboel; 7. zijdeur; 9. item; 10.
Ria; 12. mode.
Visitekaartje: I.D.Bron uit Beek is
'boekbinder'.
ONTDEK DE VERSCHILLEN
Met een serie verklaringen, afge
legd voor een batterij camera's
Van Turkse televisieploegen,
maakte de Turkse minister voor
mensenrechten Esengün van zijn
korte bezoek aan de Schilders
wijk vooral een media-happening
„oor eigen Turks-binnenlands
gebruik.
Burgemeester Deetman van Den
daag kon de gemeenteraad gis-
;eravond nog niets nieuws vertel
en over de achtergronden van en
motieven voor de brand. Deet-
t had er op gestaan vooraf
gaand aan de reguliere gemeente
raadsvergadering stil te staan bij
de dramatische gebeurtenissen in
de Haagse Schilderswijk. Hij riep
op, 'pal te blijven staan voor een
voluit democratische rechts
staat'. De raad vroeg hij vooral
aandacht voor het getroffen ge
zin. „Onze gedachten zijn in de
eerste plaats bij hen wier leven
onherstelbaar is beschadigd.
Woorden schieten te kort. Ik
hoop dat alle medeleven de ge
troffen familie tot troost moge
zijn."
Kort gesprek
De Turkse delegatie die deze da
gen in Nederland verblijft onder
leiding van minister van staat
Esengün werd gister ontvangen
door Tweede Kamer-voorzitter
Bukman. Over het in besloten
heid gevoerde korte gesprek heb
ben beide partijen geen medede
lingen gedaan.
De bedoeling was dat Esengün,
vergezeld door de Turkse ambas
sadeur Ilbin en het hoofd kabi
netszaken van de gemeente Den
Haag, daarna een rondgang zou
maken door de Schilderswijk. De
minister beperkte zich echter tot
het leggen van een bloemstuk,
1
1
i
1
•UappjLU U3U31S 'U36BM U! U'l
-3p 'suiep s|ei) 'uew uba jeep 'u36bm uba iUB)|f|z 'stuep jbbi| 'ueui uba >|(!ds)|30jq 'ueui ijdssei 'usëem uba de>| 'dhduM
De Turkse minister
Esengün bezoekt mo
menteel Nederland om
zich op de hoogte te
stellen van het politie
onderzoek na de brand
stichting in de Haagse
Schilderswijk vorige
week, die uitliep op een
drama met zes doden.
Maar zijn aanwezigheid
heeft ook een politieke
achtergrond, die alles te
maken heeft met de toe
treding van Turkije tot
de Europese Unie.
Den Haag - De minister van
Mensenrechten uit Ankara kan
tevreden zijn met de ontvangst
die hem ten deel valt deze dagen
in Den Haag. Premier Kok, de
kamercommissie van Buiten
landse Zaken, kamervoorzitter
Bukman: allemaal hebben ze
hem ontvangen, hun medeleven
met de Turkse gemeenschap uit
gesproken en beloofd dat Neder
land alles op alles zal zetten om
de brandstichters te pakken te
krijgen.
En dat voor een minister die aan
de vooravond van zijn vertrek
naar Nederland publiekelijk be-
Amsterdam (anp) - 'Hooligan-
heeft zich teruggetrokken uit 1
Jen. Hij voelt zich niet veilig me
hoord dat de harde kern van A
uitgesproken. De bedreigingen
-•Paul heeft besloten het zekere
voor het onzekere te nemen," al
dus hoofdredacteur Hans Versta-
aten van Nieuwe Kevu. Op advies
van zijn baas komt de verslagge-
ver voorlopig ook niet meer op de j
redactie. Het kantoor ligt pal 1
naast de ArenA.
Van Gageldonk drong de afgelo
pen jaren door tot de harde ker-
nen van Ajax en Feyenoord en
publiceerde zijn waarnemingen
onder meer in Nieuwe Revu. Met
de Feyenoord-aanhang trok hij
wee seizoenen op. Het boek
and in hand was daarvan het
resultaat.
kh' Ajax-aanhang voelde zich be-
